Izaki bizidunen jatorria eta eboluzioa apunteak
- 1. IZAKI BIZIDUNEN JATORRIA ETA EBOLUZIOA 1. BIZITZAREN JATORRIA Berezko sorrera: Antzina uste zuten, Izaki bizidunak, berez sortzen zirela, deskonposatzen ari den materia organikotik. Francesco Redi: esperimentua egin zuen demostratuz haragian sortutako euliak arrautzetatik zetozela. Pasteur: frogatu zuen aireko mikroorganismoek deskonposatzen dutela materia organikoa. Izaki bizidun guztiak beste izaki bizidun batzuetatik sortuak dira 2. NONDIK DATOR 1. IZAKI BIZIDUNA? BI HIPOTESI: PANSPERMIA: BIZITZA ESPAZIOAN SORTU ZEN ETA ESPORA BEZALA HELDU ZEN PLANETA HONETARA. SINTESI PREBIOTIKOA (OPARIN ETA MILLER): MATERIA EZ- ORGANOETATIK SORTU ZIREN LEHENENGO MOLEKULA ORGANIKOAK ETA ONDOREN HAUEK SORTU ZUTEN MOLEKULA KONPLEXUAGOAK ETA ZELULAK 3. BIOANIZTASUNA AZALTZEKO TEORIAK 4. BIOANIZTASUNAREN JATORRIA FIJISMOA ESPEZIEAK ALDAEZINAK DIRA, BERE HORRETAN DAUDE SORTU ZIRENETIK EBOLUZIONISMOA ESPEZIEAK ALDATU EGIN DAITEZKE ETA BESTE ESPEZIE BATZUK SOR DITZAKETE
- 2. FIJISMOA Bi teoria: 1. KREAZIONISMOA JAINKOAK SORTU ZITUEN ESPEZIEAK ETA HAUEK EZ ZIREN ALDATU . ARAZOA: FOSILEN AGERPENA 2. KATASTROFISMOA ESPEZIEAK ZERGATIK ZEUDEN ETA ZERGATIK DESAGERTU ZIREN (FOSILAK) AZALDU NAHI ZUEN. FOSILEN ESPEZIEAK ANTZINAN ZEUDEN ETA EZ ZIREN ALDATU URTETAN ZEHAR. ALDIAN BEHIN GERTATZEN DIREN HONDAMEN NATURAL BATEK ESPEZIEAK DESARGERTARAZI ZITUEN HAIEN OSTEAN BESTE ESPEZIE BATZUK AGERTU ZIREN EBOLUZIONISMOA Lau teoria: 1. LAMARCKISMOA EDO EZAUGARRI ESKURATUEN TEORIA LAMARK-ek sortu zuen IRIZPIDEAK: Organismoek konplexutasunerako joera dute FUNTZIOAK SORTZEN DU ORGANOA: Organo bat asko erabiliz gero garatu egiten da, erabiltzen ez denean endekatzen da. GARATZEN DIREN ORGANOAK EZAUGARRI ESKURATUAK DIRA. EZAUGARRI ESKURATUAK HEREDEGARRIAK DIRA AKATSA: ezaugarri eskuratuak ez dira heredagarriak 2. DARWINISMOA DARWIN ETA WALLACE IDEI NAGUSIA: HAUTESPEN NATURALA DA ESPEZIEA ALDATZEKO MEKANISMOA TEORIAREN IRIZPIDEAK: Organismoak borrokatu egiten dira bizirik irauteko, espezie gehienek ugaltzeko gaitasun handia dute, bizirik iraun dezaketen baino banako gehiago jaiotzen dira. Espezie bereko banako guztiak ez dira berdinak, aniztasun handia dago. Inguruak ondoen moldatuta dagoen banakoak aukeratzen ditu (hautespen naturala), luzaroan bizirik iraun eta gehiago ugaltzen dira. Hautatutako karaktereak ondorengoei transmititzen diete eta espezieak aldatu egiten dira etengabe eta mailaz maila. AKATSA:
- 3. _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ ALDAKORTASUNAREN JATORRIA GAUR EGUN BADAKIGU: Hautespen naturalak bariazio heredagarrietan du eragina; hau da, bariazio genetikoetan. Bariazio genetikoak sortzen dira bi prozesuei esker: Mutazioak, geneetan zoriz gertatzen diren aldaketak dira eta gametoen bidez transmititzen dira ondorengoei Sexu bidezko ugalketa; meiosian zehar geneak berriz konbinatzen dira (birkonbinazioak) eta gametoak zoriz elkartzen dira. 3. NEODARWINISMOA EDO TEORIA SINTETIKOA IRIZPIDEAK: Aldarkortasun genetikoa bi prozesuk eragiten dute: mutazioak eta birkonbinazioak. Hautespen naturalak eragina du aldakortasun genetikoan. Gen batzuk hautatu eta beste batzuk eliminatu. Horrela populazio baten gene batzuen proportzioa aldatzen ditu. Azkenean populazioak eboluzionatzen du, EZ BANAKOA. Pixkanaka gertatzen da eboluzioa. 4. OREKA TAIDUNA Fosil erregistroan hutsuneak daude, hainbat espezie agertzen dira, denbora askoan irauten dute ia aldatu gabe eta bat-batean erregistrotik desagertzen dira. JAUZI HAUEK AZALTZEKO OREKA TAIDUNAREN TEORIA PROPOSATU DA. IRIZPIDEAK: Arbaso espezietik abiatuta, aldaketa azkarrak gertatzen dira eta espezie berri asko sortzen dira, ez bat bakarrik. Bioaniztasunaren eztanda-garaiak dira. ONDOREN estasi-garaiak egoten dira non espezieak ez dira aldatzen. EBOLUZIOAREN FROGAK 1. Froga anatomikoak: gorputz-egiturak konparatzen dira Organo homologoak: kanpoko itxura ezberdina, funtzioa ezberdina dutelako baina BARNEKO EGITURA BERA DUTE Organo analogoak: kanpoko itxura antzekoa da funtzio bera egiteko balio baitute baina BARNE-EGITURA EZBERDINA DA Aztarna organoak: eboluzioan zehar funtzioa galduz joan diren organoak dira. 2. Froga paleontologikoak: fosilak aztertzen dira
- 4. 3. Froga enbriologikoak: enbrioien garapena aztertzen da EBOLUZIOAREN FROGAK 1. Froga anatomikoak: gorputz-egiturak konparatzen dira Organo homologoak: kanpoko itxura ezberdina, funtzioa ezberdina dutelako baina BARNEKO EGITURA BERA DUTE Organo analogoak: kanpoko itxura antzekoa da funtzio bera egiteko balio baitute baina BARNE-EGITURA EZBERDINA DA Aztarna organoak: eboluzioan zehar funtzioa galduz joan diren organoak dira. 2. Froga paleontologikoak: fosilak aztertzen dira 3. Froga enbriologikoak: enbrioien garapena aztertzen da 4. Froga biogeografikoak: espezie banaketa geografikoa (geografikoki bakartuta geratu diren populazioak ez dute eboluzio bera izaten) 5. Froga biokimikoak: Espezien ADN eta proteinen aminoazidoak konparatzen dira. ESPEZIAZIOA: AURRETIK ZEGOEN ESPEZIE BATETIK ABIATUTA BESTE ESPEZIE BAT SORTZEN DUEN PROZESUA ADIBIDEA GIZA ESPEZIEAREN EBOLUZIOA