2. KAS DOKUSU
Kas脹labilme protoplazman脹n en
旦nemli 旦zelliklerinden biridir ve
hemen hemen t端m h端cre
tiplerinde 巽eitli derecelerde
g旦r端l端r.
Ancak kas dokular脹ndaki
h端crelerde bu 旦zellik y端ksek
seviyede gelimitir.
Kas, kimyasal enerjiyi kas脹lma ve
geveme vas脹tas脹yla mekanik ie
d旦n端t端ren 旦zellemi bir
dokudur.
3. KAS HCRELER聴
Kas h端crelerine miyosit (kas iplik巽ikleri) ad脹 verilir.
Bu h端crelerin i巽inde kas脹l脹p geveme 旦zellii g旦steren
ince ipliksi, sitoplazmik proteinler yer al脹r.
Bunlara miyofibril (miyofilament) denir.
Kas H端cresinin;
sitoplazmas脹na sarkoplazma,
zar脹na sarkolemma,
mitokondrisine sarkozom,
endoplazmik retikulumuna ise sarkoplazmik
retikulum ad脹 verilir.
4. KAS DOKUSUNUN GREVLER聴
Hareket: kemikler ve eklemlerle birlikte
y端r端me, koma gibi aktif yer deitirme
hareketlerinin ortaya 巽脹kmas脹n脹 salar.
V端cudun eklinin olumas脹: Kemikler
etraf脹nda bulunan iskelet kaslar脹 hareketin
yan脹 s脹ra v端cut eklinin de oluumunda rol
oynarlar.
V端cutta madde ta脹nmas脹: Kas dokusu
tiplerinden olan kalp kas脹 t端m v端cuda kan脹
pompalar. 聴skelet kas脹 ise lenf ak脹m脹na
yard脹mc脹 olur.
Is脹 端retimi: V端cut 脹s脹s脹n脹n yakla脹k %85i
kaslar脹n kas脹lmalar脹ndan meydana gelir.
5. Kas Dokusunun S脹n脹fland脹r脹lmas脹
Kas dokusu kendini oluturan miyositlerin morfolojik ve
fizyolojik 旦zelliklerine g旦re;
1. D端z kas ve
2. izgili kas
olmak 端zere iki 巽eittir.
izgili kas da v端cutta bulunduu yere g旦re;
聴skelet kas脹
Viseral kas
Kalp kas脹
olmak 端zere 端巽 巽eittir.
7. DZ KAS
D端z kaslar 旦zofagustan balayarak t端m sindirim sisteminin
duvarlar脹n脹 olutururlar.
Al脹nan besinlerin sindirim sular脹yla kar脹mas脹, ileriye doru yol
almas脹,emilmesi ve boalt脹lmas脹 s脹ras脹ndaki organlar脹n
hareketlerinden sorumludur.
D端z kas h端creleri ba脹rsak sisteminde hem enine hem de boyuna
yerleim g旦sterirken; Mide ve mesane gibi i巽i bo organlarda 巽eitli
y旦nlerde seyrederler.
G旦zdeki d端z kaslar, g旦z bebeinin genileyip b端z端lmesiyle ilikili
olan irisin ve ona yard脹mc脹 olan kirpiksi cisimciin kas dokusunu
olutururlar.
D端z kaslar genellikle i巽i boluklu organlarda g旦r端l端r. Solunum
sistemi (trake ile alveol aras脹nda hava yollar脹n脹n duvar脹nda), 端riner
(idrar yollar脹 ve mesane) ve genital sistemler, damarlar (atar-, toplarve b端y端k lenf damarlar脹) ve deri.
8. D端z Kas Kat脹 20X
Barsak Duvar脹 5X
D端z Kas H端creleri 100X
10. DZ KASIN GEL聴MES聴
D端z kas dokusu embriyoda mide-ba脹rsak borusunun etraf脹ndaki
mezenimden geliir.
D端z kas h端crelerine deiecek olan mezenim h端creleri bir araya
gelerek s脹kla脹r. Boylar脹 uzamaya balayan bu h端crelere miyoblast
denir.
Miyoblastlar脹n 巽ekirdekleri de uzamaya balar. Sarkoplazmada
miyofilamentler belirmeye balar.
Miyoblastlar mitozla b旦l端n端p say脹lar脹n脹 artt脹r脹r. oalan h端creler
birbirleriyle s脹k脹 iliki kurarak d端z kas dokusunu oluturur.
Daha sonra sentezledikleri ince retik端ler ve say脹ca fazla olan elastik
fibriller 巽oalarak h端crelerin 巽evresini sar脹p d端z kas elastik fibril
birliini oluturur.
11. DZ KAS HCRELER聴
D端z kas dokusu h端creleri,
Mekik eklinde (i eklinde)
Merkezi konumlu tek 巽ekirdekli
Bandlama g旦stermez
aplar脹 1 mikrondan k端巽端k olabildii gibi, bir ka巽
mikron da olabilir. D端z kas h端cresinin uzunluu
bulunduklar脹 organlara g旦re deiiklik g旦sterir.
En k端巽端k d端z kas h端creler 20 亮m uzunlukta olup,
k端巽端k kan damarlar脹 duvar脹nda bulunur.
聴nsan ince ba脹rsa脹ndaki d端z kas h端crelerinin boylar脹
0,2 mm kadard脹r.
En uzun boylu d端z kas h端creleri gebelik s脹ras脹nda
uterus duvar脹nda g旦r端l端r. Boylar脹 0,5 mm'yi bulabilir.
13. DZ KAS HCRELER聴
ekirdek, h端crenin uzunlamas脹na kesitlerinde en geni
b旦lge olan orta k脹sm脹nda yer al脹r.
Oval veya silindir eklindeki 巽ekirdein boyu kas
h端cresinin yar脹s脹 kadard脹r.
Kromatin, n端kleoplazma i巽inde tekd端ze da脹lm脹 belirgin
bir ekil oluturur.
T端rlere bal脹 olarak birka巽 巽ekirdek巽ik g旦zlenebilir.
Kas h端cresi kas脹l脹nca 巽ekirdek de k脹sal脹r ve kal脹nla脹r.
14. DZ KAS HCRELER聴
Uygun sitolojik boyama yap脹ld脹脹nda mitokondriler
g旦r端lebilir.
ounlukla 巽ekirdee komu b旦lgelerde yer alan
mitokondriler az say脹dad脹r.
ekirdek 巽evresindeki hafif gran端ll端 alanda bir 巽ift
sentriyol ve k端巽端k bir Golgi ay脹rt edilebilir.
Ayr脹ca gran端ll端 endoplazmik retikuluma ait az say脹da
t端b端ler yap脹 ve bir巽ok poliribozom da bu b旦lgede yer al脹r.
Sarkolemmas脹nda bol miktarda mikropinositotik
kesecikler bulunur. Kas脹lmada gerekli olan Ca depo
b旦lgeleri olarak ilev g旦r端r
15. DZ KAS HCRELER聴
D端z kas h端cresi, canl脹 durumdayken sarkoplazmas脹 olduk巽a
homojen g旦r端n端r. Fiksasyon ve rutin boyama ilemlerinden sonra
da bu g旦r端n端m端n端 korur.
Ancak 旦zel boyalar脹n kullan脹lmas脹ndan sonra miyofibriller g旦r端n端r
hale gelebilir.
Kas h端cresinde uzunluuna paralel olarak uzanan ince
miyofilament demetleri, miyofibrilleri oluturur.
D端z kas miyofibrillerinde, 巽izgili kas miyof脹brillerinin karakteristik
旦zellii olan izotrop ve anizotrop b旦lgelerden oluan enine bantlar
g旦r端lmez.
Miyofilament demetleri aras脹nda da脹lm脹 halde mitokondriler yer
al脹r.
Sitoplazmada ve h端crenin 巽eperinde, h端cre iskeletini oluturan
miyofilamentlerin yanal balant脹 b旦lgeleri olan youn cisimcikler
da脹lm脹 halde bulunur.
16. DZ KAS HCRELER聴
D端z kasla kas脹lmadan sorumlu iki esas filament vard脹r.
聴nce Filamentler: Aktin, tropomiyozin ve kaldesmon i巽erir
Kal脹n Filamentler: Miyozin II i巽eren kal脹n f樽lamentlerdir.
Bunlara ilave olarak, ince filamentlerin aras脹nda da脹lm脹 olarak
bulunan desmin arafilamenti vard脹r.
Damar d端z kaslar脹nda desminden baka vimentin de bulunur.
Aktin ve tropomiyozin, miyozin II molek端l端 ile kuvvet oluturan bir
etkileimde bulunurken; kaldesmon, miyozine balanma b旦lgesini
kapatarak F-aktine balan脹r.
Tropomiyozin ve kaldesmon hareketi, d端zenleyici molek端llerin
kalsiyum ba脹ml脹 etkinliiyle kontrol edilir.
17. 聴SKELET KASI
聴skelet kas脹 lifleri, mezenim h端crelerinden
farkl脹laan myoblast denen gen巽 kas
h端crelerinin arka arkaya b旦l端nmesi ve
kaynamas脹 (sinsitium) sonucu oluan
bileik h端crelerdir.
18. Kaynaan h端crelerin plazma zarlar脹
kaynaarak (sarkolemma) stoplazmalar脹
kar脹脹r (sarkoplazma).
izgili kas liflerinin orta k脹sm脹nda kas脹lma
yeteneine sahip miyofibriller,
evresinde sarkoplazma ve 巽ok say脹da
n端kleus bulunur.
Miyofibriller aras脹nda 巽ok az stoplazma
bulunur.
19. Miyofibril
Aktin
Miyozin denen protein zincirlerinden
(mikrofilamentlerden) oluur.
Miyozin kal脹n ve koyu renkli
Aktin ince ve a巽脹k renkli zincirlerdir.
37. Yan yana gelen kas lifleri
perimysium denen
retik端ler ba dokusu ile
kuat脹larak primer kas
demetlerini oluturur.
Yan yana gelen primer
demetler epimysium
denen ikinci bir ba doku
ile 巽evrilerek kaslar脹
oluturur.
Kan damarlar脹 ve sinirler
kas脹 saran ba dokular脹
i巽inde bulunur ve kas脹n
metabolizmas脹n脹
d端zenlerler.
38. Farkl脹laan iskelet kas脹 h端creleri d端z
kaslar gibi mitotik b旦l端nme yeteneklerini
kaybeder.
Dolay脹s脹yla yaralanmalarda kendini tamir
edemez.
Kas dokunun tamirat脹 kas demetlerini
kuatan ba doku taraf脹ndan yap脹l脹r.
39. Kaslar脹n erginlerde kal脹nlamas脹 veya
v端cut gelitirme y旦ntemleri ile kaslar脹n
normalden fazla b端y端mesi, liflerin
(h端crelerin) say脹ca 巽oalmas脹ndan deil
hacimce b端y端mesinden ileri gelir.
Bu hacim art脹脹 ise miyofibrillerin
巽oalmas脹ndan ziyade sadece
sarkoplazman脹n artmas脹ndan kaynaklan脹r.
40. KALP KASI (M聴YOKARD)
Kalp kas脹 da 巽izgili bir yap脹 g旦stermesine
kar脹n (miyofibril yap脹s脹 ayn脹) h端cre yap脹s脹
ve fizyolojisi bak脹m脹ndan iskelet kas脹ndan
farkl脹d脹r.
聴skelet kas脹 lifleri miyoblastlar脹n
birlemesinden olutuundan
sarkoplazmas脹 ve n端kleusu fazla
Kalp kas脹 lifleri tek h端creden oluur.
41. Kalp kas脹 h端crelerinde bir, nadiren 2
n端kleus bulunur.
atallanm脹 yass脹 u巽lara sahiptirler.
Bu yass脹 u巽larla birbirine birleen
kas h端creleri 端巽 boyutlu bir kas a脹
oluturur.
42. izgili kaslarda ise lifler birbirine paralel
uzan脹r ve dallanma g旦stermez.
43. Kalp kas脹 h端crelerinde sarkoplazma daha
fazla, miyofibriller ise daha azd脹r.
N端kleus miyofibrillerin orta k脹sm脹nda
bulunur.
Mitokondri say脹s脹 daha fazlad脹r.
44. Kalp kas脹 h端creleri aras脹nda temas脹 kuran
yass脹 u巽lar脹n birleme b旦lgelerine
interkalar (ara) disk ad脹 verilir.
49. Kalp kas脹 巽izgili olmas脹na ramen istemsiz
巽al脹脹r.
Pacemaker h端creleri denen 旦zellemi
kalp kas脹 h端crelerinde 巽脹kan ritmik uyar脹lar
kalbin b旦l端mlerine yay脹larak kalbin
kas脹lmas脹 ve gevemesi salan脹r.
50. Kalp kas脹ndaki dallanmalardan 旦t端r端 aralarda boluklar
meydana gelir.
Bu boluklarda retik端ler ba doku ve bunun i巽inde damar
ve sinirler, mastosit, ve fibrositler bulunur.
Kalp kas脹 h端creleri, kan damarlar脹nca zengin retik端ler
ba doku taraf脹ndan beslenir.
Kalp kas脹 da mitotik b旦l端nme yeteneini kaybetmitir.
Zarara urayan kalp kas脹 h端crelerinin yerini ba dokusu
al脹r.
eitli nedenler y端z端nden (旦r. Y端ksek tansiyon) baz脹
yetikinlerde kalp b端y端mesi g旦r端l端r.
Kalp b端y端mesi durumunda gene h端creler say脹ca deil
hacimce artar.