Ornodunak
- 1. ORNODUNAK 4. GAIA 1. LIBURUKIA
- 2. ANIMALIEN ERREINUA ANIMALIEN EZAUGARRIAK: ZELULANIZTUNAK DIRA. ZELULA EUKARIOTOAZ ERATUTA NUTRIZIO HETEROTROFOA SENTIKORTASUN HANDIA (INFORMAZIOA ZENTSUMEN-ORGANOEN BIDEZ JASO). LEKUALDATZEKO GAI DIRA
- 3. ORNODUNAK ETA ORNOGABEAK ANIMALIAK BI ANIMALIA TALDE HANDITAN BANATZEN DIRA ORNODUNAK : BIZKARREZURRA DUTEN ANIMALIAK DIRA (ENDOESKELETOA DUTE) ORNOGABEAK : EZ DUTE BIZKARREZURRIK BATZUEK EZ DUTE ESKELETORIK BESTE BATZUEK EXOESKELETOA DUTE. http://www.youtube.com/watch?v=_3IzrQ6oCoY
- 4. ORNODUNEN EZAUGARRIAK ENDOESKELETOA BIZKARREZURRA ORNO IZENEKO ATAL ARTIKULATUZ OSATUTA GORPUTZAK 3 ATAL (BURUA, ENBORRA ETA BUZTANA) GORPUTZ-ADAR ARTIKULATUAK (HANKAK, HEGOAK, HEGALAK) NERBIO SISTEMA GARATUA ALDEBIKO SIMETRIA BOST TALDE DAUDE UGAZTUNAK, HEGAZTIAK, NARRASTIAK, ANFIBIOAK, ARRAINAK
- 5. UGAZTUNEN EZAUGARRIAK GORPUTZA LEPOA, LAU GORPUTZ ADAR ETA BUZTANA DUTE BELARRIA DUEN ORNODUN BAKARRA GORPUTZA ILEZ ESTALITA ESPAINAK ETA HORTZAK AHOAN IZERDI GURUINAK ETA UGATZ GURUINAK (ESNEA EKOIZTU) FUNTZIOA GEHIENAK LEHORTARRAK BATZUK ITSASTARRAK HOMEOTERMOAK (GORPUTZ TENPERATURA KONSTANTE EUTSI) BIRIKEN BIDEZ ARNASTU ERA ASKOTAKO ELIKADURA BARNE-ERNALKETA (ERNALKETA GORPUTZAREN BARRUAN GERTATU) BIBIPAROAK (UMEAK SABELEAN GARATU ETA JAIO ONDOREN ESNEA HARTU) HIRU UGAZTUN TALDE DAUDE: MONOTREMATUAK MARTSUPIALAK ETA KARENDUNAK http://www.youtube.com/watch?v=uGzi0Igh6ZI
- 6. HEGAZTIEN EZAUGARRIAK GORPUTZA GORPUTZ AERODINAMIKOA ETA LUMAZ ESTALITA LAU GORPUTZ ADARRETAN; HANKAK EZKATAZ ESTALITA, LAUNA HATZ DITUZTE, AURREKOAK HEGOAK DIRA GORPUTZ ARINA DUTE HEZURRAK HUTSAK DAUDELAKO HEGAN ERRAZ EGITEKO BULARREAN GILA IZENEKO HEZURRA DAGO, GILAK HEGOAK MUGITZEKO GIHARRA EUSTEN DU MOKOA DUTE HORTZIK EZ MOKOAREN FORMA ELIKADURAREN ARABERAKOA FUNTZIOA GEHIENAK LEHORTARRAK HEGAN EGITEN DUTE BATZUK IZAN EZIK (OSTRUKAK) HOMEOTERMOAK (GORPUTZ TENPERATURA KONSTANTE EUTSI) BIRIKEN BIDEZ ARNASTU. BIRIKAK AIRE ZAKU IZENEKO BARRUNBE BATEKIN LOTUTA HOBETO HEGAN EGITEKO BARNE-ERNALKETA (ERNALKETA GORPUTZAREN BARRUAN GERTATU) ERA ASKOTAKO ELIKADURA OBIPAROAK
- 7. NARRASTIEN EZAUGARRIAK GORPUTZA GORPUTZA EZKATAZ ESTALITA DORTOKEK OSKOLA DUTE ERE BAI SUGEEK ETA MUSKERREK AZALA BERRITZEN DUTE HAZTEAN (MUDA) LAU GORPUTZ-ADARRAK; HANKAK DIRA (SUGEAK IZAN EZIK, EZ DUTE HANKIK) FUNTZIOA GEHIENAK LEHORTARRAK DORTOKA BATZUK ITSASTARRAK POIKILOTERMOAK (GORPUTZ TENPERATURA KANPOKO TENPERATURA ARABERA IZAN) HERRESTAN IBILI BIRIKEN BIDEZ ARNASTU GEHIENAK HARAGIJALEAK DORTOKEK MOKOA DUTE, SUGEEK POZOIA DUTE BARNE-ERNALKETA (ERNALKETA GORPUTZAREN BARRUAN GERTATU) OBIPAROAK SUGE BATZUK OBOBIBIPAROAK (ARRAUTZA AMAREN SABELEAN GARATU) LAU NARRASTI TALDE DAUDE: OFIDIOAK SAURIOAK KELONIOAK KROKODILIOAK
- 8. ANFIBIOEN EZAUGARRIAK GORPUTZA LAU GORPUTZ ADARRAK HANKAK DIRA LARRUAZALA HEZEA,MEHEA ETA BABESIK GABEA FUNTZIOA LEHORTARRAK (TXIKITAN URTARRAK HELDUTAN LEKU HEZEETAN BIZI) POIKILOTERMOAK (TENPERATURA EZIN KONSTANTE EUTSI) AZALA ETA BIRIKEN BIDEZ ARNASTU (LARBEK ZAKATZEN BIDEZ ARNASTU) HARAGIJALEAK (ZAPABURUAK BELARJALEAK) BARNE-ERNALKETA (URODELOEK EGITEN DUTE) EDO KANPO- ERNALKETA (ANUROEK EGITEN DUTENA) METAMORFOSIA OBIPAROAK BATZUK OBOBIBIPAROAK (ARRABIOAK ESATERAKO) BI TALDE DAUDE: ANUROAK (HELDUAK DIRENEAN EZ DUTE ISATSA URODELOAK (ISATSA DUTENAK)
- 9. ARRAINEN EZAUGARRIAK GORPUTZA FUSIFORMEAK (GORPUTZA ZABALAGOA DA ERDIALDEAN MUTURREAN BAINO) GORPUTZ-ADARRAK HEGALAK DIRA GORPUTZA EZKATAZ ESTALITA ALBO-LERROA IZATEN DUTE (ZENTZUMEN-ORGANOA DA, INGURUNEKO DARDARA NABARITZEKO) IGERI-MASKURIA DUTE (AIREZ BETERIK SAKONERA KONTROLATZEKO) FUNTZIOA URTARRAK POIKILOTERMOAK DIRA ZAKATZEN BIDEZ ARNASTU HARAGIJALEAK KANPO-ERNALKETA (ERNALKETA GORPUTZAREN KANPOAN GERTATU) OBIPAROAK (MARRAZOEK OBOBIBIPAROAK DIRA ETA BARNE-ERNALKETA DUTE) BI TALDE DAUDE: ARRAIN KARTILAGODUNAK ETA HEZURDUNAK
- 10. Ezaugarriak Bizi Autotrofoa . Ha Izaki bizidu Izaki U Kontzeptua: Izaki bizidun gehienak C, H, O, eta N osatuta gaude nagusiki, hauek bi motako substantziak osa ditzakete. Izaki bizidun nahiz bizigabeetan agertzen dira (C-rik ez) : Ura eta Gatz Konposizio Substantzia ez.organikoak mineralak kimikoa Substantzia organikoak Izaki bizidunetan soilikagertzen dira (C agertzen da): Gluzidoak: glukosa (energia lortu) eta zelulosa (egiturak sortu) Gluzidoak Lipidoak: energia erreserbak Lipidoak Proteinak: bizi funtzioak erregulatu, O2 garraiatu (hemoglobina), Proteinak: babesa (antigorputzak) Material genetikoa: Informazio genetikoa gorde (ADN) genetikoa Kontzeptua: Bizi unitate txikiena da, egitura unitatea da eta funtzioanala da. Zelula Mintza: zelula babestuz eta mantenugaien erregulazioaz arduratzen da. Mintza Zelularen elementuak Zitoplasma: Zelularen barnekaldea, bertan organuluak daude Zitoplasma 3, 4, 5 ariketak Zelula motak Eukariotoa: material genetikoa nukleo baten barruan dago Eukariotoa Prokariota: material genetikoa aske dago zitoplasman. Prokariota
- 11. http://www.youtube.com/watch? v=iEiPpoONMwM