ջակոմո չամիչյան
- 1. Ջակոմո Չամիչյան Հայ քիմիկոսների կյանքը և հայտնագործոթյունները
- 2. Կենսագրություն • Ծնվել է 1857 թվականի օգոստոսի 27-ին Իտալիայի Տրիեստ քաղաքում։ Լինելով հայազգի ընտանիքի զավակ՝ նա հպարտանում էր իր ծագմամբ և ժառանգությամբ։ Չամիչյանների ընտանիքի հիմնադիր է համարվում 18-րդ դարի մեծանուն հայազգի պատմաբան, քերականագետ, լեզվաբան, աստվածագետ և մանկավարժ Միքայել (Միշել) Աբրահամի Չամիչյանը, ով Վենետիկի Մխիթարյան միաբանության անդամ էր։
- 3. • Լուիջի Չամիչյանն իր դպրոցական կրթությունը ստացել է Տրիեստում, որտեղ էլ հետաքրքրվել և գերվել է քիմիայով, շնորհիվ իր ուսուցչի՝ Ավգուստո Վիերտհալերի, ով եղել է կիրառական քիմիայի մասնագետ և հանդիսացել է նյութաբանության ուսումնամեթոդաբանության հիմնադիրը։ Սրանով է բացատրվում իր բեղուն հասարակական և գիտական գործունեության ընթացքում Չամիչյանի շարունակական ուշադրությունը քիմիայի և իննովացիաների գործնական և էկոնոմիկական ասպեկտների հանդեպ։
- 4. Գործունեությունը • Հետագայում Չամիչյանը տեղափոխվել է Վիեննա և ուսանել Վիեննայի Համալսարանում և պոլիտեխնիկումում՝ իրեն նվիրելով քիմիային։ Քիմիայի դասախոսներն են եղել Լյուդվիգ Բարթը և Հուգո Վեյդելը, իսկ կենդանաբանություն ուսումնասիրել է Կարլ Կլաուսի ղեկավարությամբ։ Դեռևս այս տարիներին, լինելով ուսանող, նա հրապարակումներ է ունեցել կենդանաբանական դիտարկումների, թերթաքարերի (schist) բնույթի, և սպեկտրոսկոպիայի վերաբերյալ։
- 5. • Հետագա ուսումը շարունակել է Հեսսենի համալսարանում, որտեղ ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի գիտական աստիճան (PhD) 1880 թվականին (23 տարեկան հասակում)։ Հետագայում հանդիսացել է իտալացի բազմավաստակ քիմիկոս Ստանիսլաու Կանիցցարոյի ասիստենտը Հռոմի համալսարանում։
- 6. • Կանիցցարոյի լաբորատորիայում նա ծանոթանում և ընկերանում է երիտասարդ և տաղանդավոր քիմիկոս Պոլ (Պաոլո) Սիլբերի հետ։ Հետագայում նրանք միասին տեղափոխվում են Բոլոնիայի Համալսարան, որտեղ Չամիչյանը ստանում է պրոֆեսորի կոչում, իսկ Սիլբերը ստանում է Բոլոնիայի Համալսարանի Գիտության Ֆակուլտետի Պատվավոր Կոլլեգայի կոչում։
- 7. Պարգևներ • Պարգևատրվել է Սավոյայի պատվո և ֆրանսիական Պատվո լեգեոնի ասպետ շքանշաններով։ Չամչյանը, Պադուայի թագավորական, Հռոմի բժշկ, Զենովայի և իտալական ու գիտական ընկերությունների անդամ էր, Լոնդոնի թագավորական ընկերության պատվավոր, Պետերբուրգի (1912 թվական), Ֆրանսիայի, Ստոկհոլմի գիտությունների թագավորական և այլ ակադեմիաների արտասահմանյան անդամ։ Իտալական սենատի անդամ (1910-1922 թվականներին)։ Վաղաժամ մահը կանխեց Չամչյանի է Ֆիշերի առաջարկով նոբելյան մրցանակի շնորհումը։
- 8. • Նյութը պատրաստց`Էլինա Գրիգորյան • 7-3 դասարան