![The Green House Effect
nh h ng c a hi u ng nh k鱈nh n
m担i tr ng
n c坦 bao gi t h i hi u ng nh k鱈nh l c叩i g狸 ch a, sau khi c xong bi ny b n s bi t
ch鱈nh x叩c th no l hi u ng nh k鱈nh v s nh h ng c a n坦 n m担i tr ng m ch炭ng ta
ang s ng.
Hi u ng nh k鱈nh l g狸?
Nhi t b m t tr叩i t c t o n棚n do s c但n b ng gi a n ng l ng m t tr i n b
t tr叩i t v n ng l ng b c x c a tr叩i t vo kho ng kh担ng gian gi a c叩c hnh tinh.
ng l ng m t tr i ch y u l c叩c tia s坦ng ng n d dng xuy棚n qua c a s kh鱈 quy n.
Trong khi 坦, b c x c a tr叩i t v i nhi t b m t trung b狸nh +16oC l s坦ng di c坦 n ng
ng th p, d dng b kh鱈 quy n gi l i. C叩c t叩c nh但n g但y ra s h p th b c x s坦ng di
trong kh鱈 quy n l kh鱈 CO2, b i, h i n c, kh鱈 m棚tan, kh鱈 CFC v.v...[2]
" t qu c a s c a s trao i kh担ng c但n b ng v n ng l ng gi a tr叩i t v i kh担ng
gian xung quanh, d n n s gia t ng nhi t c a kh鱈 quy n tr叩i t. Hi n t ng ny di n
ra theo c ch t ng t nh nh k鱈nh tr ng c但y v c g i l Hi u ng nh k鱈nh".
gia t ng ti棚u th nhi棚n li u ho叩 th ch c a loi ng i ang lm cho n ng kh鱈 CO2
a kh鱈 quy n t ng l棚n. S gia t ng kh鱈 CO2 v c叩c kh鱈 nh k鱈nh kh叩c trong kh鱈 quy n tr叩i
t lm nhi t tr叩i t t ng l棚n. Theo t鱈nh to叩n c a c叩c nh khoa h c, khi n ng CO2
trong kh鱈 quy n t ng g p 担i, th狸 nhi t b m t tr叩i t t ng l棚n kho ng 3oC. C叩c s li u
nghi棚n c u cho th y nhi t tr叩i t 達 t ng 0,5oC trong kho ng th i gian t 1885 n
1940 do thay i c a n ng CO2 trong kh鱈 quy n t 0,027% n 0,035%. D b叩o, n u
kh担ng c坦 bi n ph叩p kh c ph c hi u ng nh k鱈nh, nhi t tr叩i t s t ng l棚n 1,5 - 4,5oC
vo n m 2050 [6].
Vai tr嘆 g但y n棚n hi u ng nh k鱈nh c a c叩c ch t kh鱈 c x p theo th t sau: CO2 =>
CFC => CH4 => O3 =>NO2. S gia t ng nhi t tr叩i t do hi u ng nh k鱈nh c坦 t叩c ng
nh m t i nhi u m t c a m担i tr ng tr叩i t.
Gi i thi u:
Hi u ng nh k鱈nh nh h ng n nhi u l nh v c c a cu c s ng ch炭ng ta tr棚n hnh
tinh ny. N u kh担ng c坦 hi棚u ng nh k鱈nh th狸 kh鱈 h u c a tr叩i t s kh担 v l nh gi叩. Kh鱈
Hi u ng nh k鱈nh Trang 1](https://image.slidesharecdn.com/thegreenhouseeffect-100811194111-phpapp01/85/The-green-house-effect-1-320.jpg)
![The Green House Effect
u c a tr叩i t thay i do nh ng ho t ng c a con ng i u ny 達 nh h ng n
thnh ph n h坦a h c c a kh鱈 quy n qua vi c lm t ng kh鱈 nh k鱈nh(greenhouse gases) m
ch y u l cacbon dioxit, metan, nit oxit(N2O). Tr叩i t 達 t n t i kho ng 4,65 t n m v
kh鱈 h u tr棚n hnh tinh ny 達 nhi u l n thay it n坦ng sang l nh. Nhi t trung b狸nh
a b m t tr叩i t kho ng 15属C(59属F). Trong su t th k v a qua nhi t trung b狸nh 達
ng l棚n 6属C [4]. u ny l do nhi u y u t m t trong nh ng y u t 坦 l cu c c叩ch
ng c担ng nghi p. Ch炭ng ta b t u lm cho kh鱈 h u thay i qua vi c 叩p d ng c叩c thnh
qu c a khoa h c k thu t vo n担ng nghi p. Tr c khi x y xa cu c c叩ch m ng c担ng
nghi p con ng i ch th i vo kh鱈 quy n m t l ng kh鱈 r t nh , vi c t c叩c nhi棚n li u
h坦a th ch, ph叩 r ng v s gia t ng d但n s , ch炭ng ta 達 lm thay i kh鱈 h u tr叩i t b ng
vi c lm gia t ng l ng dioxit cacbon trong kh鱈 quy n. L ng cacbon dioxit t ng kho ng
25% trong kh鱈 quy n ngh a l c坦 kho ng 270-280 ph n tri u trong 250 n m tr c, v
ngy nay c坦 kho ng 350 ph n tri u [1]. C叩i t棚n hi u ng nh k鱈nh c g i b i v狸 kh鱈
quy n c坦 vai tr嘆 gi ng nh m叩i nh th y tinh v b c t ng c a ng担i nh xanh. hi u
c th no l hi u ng nh k鱈nh ch炭ng ta ph i b t u t nh ng kh叩i ni m c b n.
Hi u ng nh k鱈nh nh h ng nh th no?
Hi u ng nh k鱈nh Trang 2](https://image.slidesharecdn.com/thegreenhouseeffect-100811194111-phpapp01/85/The-green-house-effect-2-320.jpg)
![The Green House Effect
Hi u ng nh k鱈nh l s m l棚n c a t ng th p h n c a kh鱈 quy n v b m t tr叩i tb i
t qu叩 tr狸nh ph c t p c坦 li棚n quan n c叩c kh鱈, 叩nh s叩ng m t tr i v c叩c h t c坦 m t
trong kh鱈 quy n. N ng l ng t m t tr i chi ph i th i ti t v kh鱈 h u tr叩i t. M t ph n
ng l ng truy n t m t tr i c tr叩i t h p th v ph n x l i m t ph n vo kh担ng
gian.C坦 m t s lo i kh鱈 c bi t trong l p kh鱈 quy n c a tr叩i t c g i l kh鱈 nh
k鱈nh(h i n c, cacbon dioxit, v m t s kh鱈 kh叩c), kh鱈 nh k鱈nh b t gi n ng l ng
ng nhi t. Qu叩 tr狸nh ny t ng t nh c叩c tia 叩nh s叩ng m t tr i xuy棚n qua nh k鱈nh lm
ng nhi t b棚n trong [4]. C叩c b c x c坦 b c s坦ng di c gi i ph坦ng khi qu叩 tr狸nh
p th nhi t x y ra v c叩c tia c坦 b c s坦ng di c ph n x tr l i, v c坦 m t s tia
kh担ng th xuy棚n qua c l p ch a c叩c kh鱈 nh k鱈nh n棚n l p ch a c叩c kh鱈 nh k鱈nh tr
n棚n dy h n.
t khi b t u cu c c叩ch m ng c担ng nghi p, cacbon dioxit 達 t ng l棚n n 30% trong
u kh鱈 quy n c a ch炭ng ta [3]. Khi s t ng v t cacbon dioxit x y ra n坦 cho ph辿p tr叩i t
c坦 th gi c c叩c tia ph n x v i b c s坦ng di v n u hm l ng cacbon dioxit cng
ng th狸 kh n ng b t gi c a tr叩i t c ng t ng u ny gi i th鱈ch t i sao tr叩i tl i m
n l棚n.
C叩c nh khoa h c cho r ng nguy棚n nh但n ch鱈nh g但y n棚n s t ng s l ng cacbon dioxit l
s t ch叩y nhi棚n li u d u m b i v狸 trong l ch s ch a h c坦 ngu n n ng l ng no
i gi i ph坦ng nhi u cacbon dioxit nh l c叩c lo i kh鱈 t ngy nay m con ng i ang s
ng. D湛 r ng s trao tr i ch t c a th c v t v qu叩 tr狸nh ph但n h y c a c叩c ch t h u c
th i ra cacbon dioxit g p 10 l n ho t ng c a con ng i, s gi i ph坦ng cacbon dioxit l
hon ton c但n b ng trong nh ng th k tr c khi x y ra cu c c叩ch m ng c担ng nghi p m
trong 坦 cacbon dioxit c h p th b i th c v t v id ng [4].
Kh鱈 nh k鱈nh
Kh鱈 nh k鱈nh c t o thnh t c叩c nguy棚n t c a cacbon(C), hydro(H), v oxy(O). C叩c
kh鱈 th c s c坦 m t trong b u kh鱈 quy n v g但y nh h ng n nhi t qua hi u ng nh
k鱈nh l: h i n c,cacbon dioxit, metan v oxit nit . C叩c lo i h t c坦 trong nh k鱈nh l
ng, mu i than, v b i.
IN C= in c chi m s l ng ch u v r t quan tr ng trong c叩c kh鱈 nh
k鱈nh. Th棚m vo 坦 l nh h ng tr c ti p c a h i n c nh l m t kh鱈 nh k鱈nh, m但y
Hi u ng nh k鱈nh Trang 3](https://image.slidesharecdn.com/thegreenhouseeffect-100811194111-phpapp01/85/The-green-house-effect-3-320.jpg)
![The Green House Effect
c h狸nh thnh t h i c c坦 m t trong kh鱈 quy n v c ng nh h ng n qu叩 tr狸nh
c但n b ng nhi t c a tr叩i t b ng vi c ph n x 叩nh s叩ng m t tr i(m t nh h ng c坦 l i), v
vi c b t gi c叩c b c x c c t鱈m( nh h ng nhi t). Khi l ng kh鱈 nh k鱈nh trong t ng kh鱈
quy n t ng th狸 kh鱈 h u s b thay i v do 坦 l ng h i n c trong kh鱈 quy n c ng t ng
l棚n. Tuy nhi棚n, khi nhi t t ng, th狸 c叩c y u t kh鱈 h u s thay i theo bao g m c l ng
in c trong kh鱈 quy n. Trong khi 坦 ho t ng c a con ng i kh担ng tr c ti p th棚m
ts l ng h i n c 叩ng k vo kh鱈 quy n. L炭c m h i n ct n坦 l m t kh鱈 nh
k鱈nh, s n坦ng l棚n ton c u s t ng l棚n khi m l ng h i n c t ng. Lo i nh h ng gi叩n
ti p ny g i l ph n h i t鱈ch c c [3].
CACBON DIOXT = Hi u ng nh k鱈nh d n d n t ng th棚m h m l ng cacbon dioxit trong
kh鱈 quy n, nhi u s thay i s x y ra, Nh ng i ta 達 bi t, cacbon dioxit l m t trong
nh ng s n ph m c a qu叩 tr狸nh h担 h p. V n坦 c ng 坦ng m t vai tr嘆 c c k quan tr ng
trong qu叩 tr狸nh quang h p c a c叩c m担 th c v t, v do 坦 n坦 s tr ng th叩i c但n b ng v
kh担ng c坦 v n no n y sinh c . Khi qu叩 tr狸nh c担ng nghi p h坦a n ra v s tn ph叩
ng m t c叩ch ch坦ng m t th狸 hm l ng cacbon dioxit t t t ng l棚n. Cacbon dioxit cho
ph辿p c叩c n ng l ng b c x i qua vo t ng kh鱈 quy n c a tr叩i t, nh ng l p cacbon
dioxit 坦ng vai tr嘆 nh m t b d嘆, th m d嘆 b c x c c t鱈m m th担ng th ng ph但n t叩n vo
kh担ng gian. S t ng b c x c c t鱈m d n d n lm nhi t c a qu t t ng 1/10 trong
c叩c th p k g n 但y. V t nay tr i kh鱈 h u c a hnh tinh tr叩i t s b thay i[3].
. METAN = Metan c gi i ph坦ng trong qu叩 tr狸nh khai th叩c v v n chuy n than,kh鱈 t
nhi棚n, v d u m . S gi i ph坦ng metan c ng x y ra trong qu叩 tr狸nh ph但n h y c叩c ch t
th i h u c trong c叩c ng r叩c th i r n c a thnh ph ,v n坦 c ng c ph叩t sinh t gia
m v gia s炭c trong qu叩 bi ti t c a ch炭ng. Cng nhi u metan b gi i ph坦ng vo kh鱈
quy n th狸 t叩c ng c a hi u ng nh k鱈nh cng t ng. M i ph但n metan b t gi n ng
ng nhi t g p 21 l n so v i cacbon dioxit [3].
OXT NIT = Oxit nit c gi i ph坦ng trong qu叩 tr狸nh s n xu t n担ng nghi p v trong
c叩c ho t ng c担ng nghi p, c ng nh trong qu叩 tr狸nh t ch叩y c叩c th i r n v nhi棚n li u.
i ph但n t oxit nit b t gi n ng l ng nhi t g p 270 l n so v i cacbon dioxit[5].
Hi u ng nh k鱈nh Trang 4](https://image.slidesharecdn.com/thegreenhouseeffect-100811194111-phpapp01/85/The-green-house-effect-4-320.jpg)
The green house effect
- 1. The Green House Effect nh h ng c a hi u ng nh k鱈nh n m担i tr ng n c坦 bao gi t h i hi u ng nh k鱈nh l c叩i g狸 ch a, sau khi c xong bi ny b n s bi t ch鱈nh x叩c th no l hi u ng nh k鱈nh v s nh h ng c a n坦 n m担i tr ng m ch炭ng ta ang s ng. Hi u ng nh k鱈nh l g狸? Nhi t b m t tr叩i t c t o n棚n do s c但n b ng gi a n ng l ng m t tr i n b t tr叩i t v n ng l ng b c x c a tr叩i t vo kho ng kh担ng gian gi a c叩c hnh tinh. ng l ng m t tr i ch y u l c叩c tia s坦ng ng n d dng xuy棚n qua c a s kh鱈 quy n. Trong khi 坦, b c x c a tr叩i t v i nhi t b m t trung b狸nh +16oC l s坦ng di c坦 n ng ng th p, d dng b kh鱈 quy n gi l i. C叩c t叩c nh但n g但y ra s h p th b c x s坦ng di trong kh鱈 quy n l kh鱈 CO2, b i, h i n c, kh鱈 m棚tan, kh鱈 CFC v.v...[2] " t qu c a s c a s trao i kh担ng c但n b ng v n ng l ng gi a tr叩i t v i kh担ng gian xung quanh, d n n s gia t ng nhi t c a kh鱈 quy n tr叩i t. Hi n t ng ny di n ra theo c ch t ng t nh nh k鱈nh tr ng c但y v c g i l Hi u ng nh k鱈nh". gia t ng ti棚u th nhi棚n li u ho叩 th ch c a loi ng i ang lm cho n ng kh鱈 CO2 a kh鱈 quy n t ng l棚n. S gia t ng kh鱈 CO2 v c叩c kh鱈 nh k鱈nh kh叩c trong kh鱈 quy n tr叩i t lm nhi t tr叩i t t ng l棚n. Theo t鱈nh to叩n c a c叩c nh khoa h c, khi n ng CO2 trong kh鱈 quy n t ng g p 担i, th狸 nhi t b m t tr叩i t t ng l棚n kho ng 3oC. C叩c s li u nghi棚n c u cho th y nhi t tr叩i t 達 t ng 0,5oC trong kho ng th i gian t 1885 n 1940 do thay i c a n ng CO2 trong kh鱈 quy n t 0,027% n 0,035%. D b叩o, n u kh担ng c坦 bi n ph叩p kh c ph c hi u ng nh k鱈nh, nhi t tr叩i t s t ng l棚n 1,5 - 4,5oC vo n m 2050 [6]. Vai tr嘆 g但y n棚n hi u ng nh k鱈nh c a c叩c ch t kh鱈 c x p theo th t sau: CO2 => CFC => CH4 => O3 =>NO2. S gia t ng nhi t tr叩i t do hi u ng nh k鱈nh c坦 t叩c ng nh m t i nhi u m t c a m担i tr ng tr叩i t. Gi i thi u: Hi u ng nh k鱈nh nh h ng n nhi u l nh v c c a cu c s ng ch炭ng ta tr棚n hnh tinh ny. N u kh担ng c坦 hi棚u ng nh k鱈nh th狸 kh鱈 h u c a tr叩i t s kh担 v l nh gi叩. Kh鱈 Hi u ng nh k鱈nh Trang 1
- 2. The Green House Effect u c a tr叩i t thay i do nh ng ho t ng c a con ng i u ny 達 nh h ng n thnh ph n h坦a h c c a kh鱈 quy n qua vi c lm t ng kh鱈 nh k鱈nh(greenhouse gases) m ch y u l cacbon dioxit, metan, nit oxit(N2O). Tr叩i t 達 t n t i kho ng 4,65 t n m v kh鱈 h u tr棚n hnh tinh ny 達 nhi u l n thay it n坦ng sang l nh. Nhi t trung b狸nh a b m t tr叩i t kho ng 15属C(59属F). Trong su t th k v a qua nhi t trung b狸nh 達 ng l棚n 6属C [4]. u ny l do nhi u y u t m t trong nh ng y u t 坦 l cu c c叩ch ng c担ng nghi p. Ch炭ng ta b t u lm cho kh鱈 h u thay i qua vi c 叩p d ng c叩c thnh qu c a khoa h c k thu t vo n担ng nghi p. Tr c khi x y xa cu c c叩ch m ng c担ng nghi p con ng i ch th i vo kh鱈 quy n m t l ng kh鱈 r t nh , vi c t c叩c nhi棚n li u h坦a th ch, ph叩 r ng v s gia t ng d但n s , ch炭ng ta 達 lm thay i kh鱈 h u tr叩i t b ng vi c lm gia t ng l ng dioxit cacbon trong kh鱈 quy n. L ng cacbon dioxit t ng kho ng 25% trong kh鱈 quy n ngh a l c坦 kho ng 270-280 ph n tri u trong 250 n m tr c, v ngy nay c坦 kho ng 350 ph n tri u [1]. C叩i t棚n hi u ng nh k鱈nh c g i b i v狸 kh鱈 quy n c坦 vai tr嘆 gi ng nh m叩i nh th y tinh v b c t ng c a ng担i nh xanh. hi u c th no l hi u ng nh k鱈nh ch炭ng ta ph i b t u t nh ng kh叩i ni m c b n. Hi u ng nh k鱈nh nh h ng nh th no? Hi u ng nh k鱈nh Trang 2
- 3. The Green House Effect Hi u ng nh k鱈nh l s m l棚n c a t ng th p h n c a kh鱈 quy n v b m t tr叩i tb i t qu叩 tr狸nh ph c t p c坦 li棚n quan n c叩c kh鱈, 叩nh s叩ng m t tr i v c叩c h t c坦 m t trong kh鱈 quy n. N ng l ng t m t tr i chi ph i th i ti t v kh鱈 h u tr叩i t. M t ph n ng l ng truy n t m t tr i c tr叩i t h p th v ph n x l i m t ph n vo kh担ng gian.C坦 m t s lo i kh鱈 c bi t trong l p kh鱈 quy n c a tr叩i t c g i l kh鱈 nh k鱈nh(h i n c, cacbon dioxit, v m t s kh鱈 kh叩c), kh鱈 nh k鱈nh b t gi n ng l ng ng nhi t. Qu叩 tr狸nh ny t ng t nh c叩c tia 叩nh s叩ng m t tr i xuy棚n qua nh k鱈nh lm ng nhi t b棚n trong [4]. C叩c b c x c坦 b c s坦ng di c gi i ph坦ng khi qu叩 tr狸nh p th nhi t x y ra v c叩c tia c坦 b c s坦ng di c ph n x tr l i, v c坦 m t s tia kh担ng th xuy棚n qua c l p ch a c叩c kh鱈 nh k鱈nh n棚n l p ch a c叩c kh鱈 nh k鱈nh tr n棚n dy h n. t khi b t u cu c c叩ch m ng c担ng nghi p, cacbon dioxit 達 t ng l棚n n 30% trong u kh鱈 quy n c a ch炭ng ta [3]. Khi s t ng v t cacbon dioxit x y ra n坦 cho ph辿p tr叩i t c坦 th gi c c叩c tia ph n x v i b c s坦ng di v n u hm l ng cacbon dioxit cng ng th狸 kh n ng b t gi c a tr叩i t c ng t ng u ny gi i th鱈ch t i sao tr叩i tl i m n l棚n. C叩c nh khoa h c cho r ng nguy棚n nh但n ch鱈nh g但y n棚n s t ng s l ng cacbon dioxit l s t ch叩y nhi棚n li u d u m b i v狸 trong l ch s ch a h c坦 ngu n n ng l ng no i gi i ph坦ng nhi u cacbon dioxit nh l c叩c lo i kh鱈 t ngy nay m con ng i ang s ng. D湛 r ng s trao tr i ch t c a th c v t v qu叩 tr狸nh ph但n h y c a c叩c ch t h u c th i ra cacbon dioxit g p 10 l n ho t ng c a con ng i, s gi i ph坦ng cacbon dioxit l hon ton c但n b ng trong nh ng th k tr c khi x y ra cu c c叩ch m ng c担ng nghi p m trong 坦 cacbon dioxit c h p th b i th c v t v id ng [4]. Kh鱈 nh k鱈nh Kh鱈 nh k鱈nh c t o thnh t c叩c nguy棚n t c a cacbon(C), hydro(H), v oxy(O). C叩c kh鱈 th c s c坦 m t trong b u kh鱈 quy n v g但y nh h ng n nhi t qua hi u ng nh k鱈nh l: h i n c,cacbon dioxit, metan v oxit nit . C叩c lo i h t c坦 trong nh k鱈nh l ng, mu i than, v b i. IN C= in c chi m s l ng ch u v r t quan tr ng trong c叩c kh鱈 nh k鱈nh. Th棚m vo 坦 l nh h ng tr c ti p c a h i n c nh l m t kh鱈 nh k鱈nh, m但y Hi u ng nh k鱈nh Trang 3
- 4. The Green House Effect c h狸nh thnh t h i c c坦 m t trong kh鱈 quy n v c ng nh h ng n qu叩 tr狸nh c但n b ng nhi t c a tr叩i t b ng vi c ph n x 叩nh s叩ng m t tr i(m t nh h ng c坦 l i), v vi c b t gi c叩c b c x c c t鱈m( nh h ng nhi t). Khi l ng kh鱈 nh k鱈nh trong t ng kh鱈 quy n t ng th狸 kh鱈 h u s b thay i v do 坦 l ng h i n c trong kh鱈 quy n c ng t ng l棚n. Tuy nhi棚n, khi nhi t t ng, th狸 c叩c y u t kh鱈 h u s thay i theo bao g m c l ng in c trong kh鱈 quy n. Trong khi 坦 ho t ng c a con ng i kh担ng tr c ti p th棚m ts l ng h i n c 叩ng k vo kh鱈 quy n. L炭c m h i n ct n坦 l m t kh鱈 nh k鱈nh, s n坦ng l棚n ton c u s t ng l棚n khi m l ng h i n c t ng. Lo i nh h ng gi叩n ti p ny g i l ph n h i t鱈ch c c [3]. CACBON DIOXT = Hi u ng nh k鱈nh d n d n t ng th棚m h m l ng cacbon dioxit trong kh鱈 quy n, nhi u s thay i s x y ra, Nh ng i ta 達 bi t, cacbon dioxit l m t trong nh ng s n ph m c a qu叩 tr狸nh h担 h p. V n坦 c ng 坦ng m t vai tr嘆 c c k quan tr ng trong qu叩 tr狸nh quang h p c a c叩c m担 th c v t, v do 坦 n坦 s tr ng th叩i c但n b ng v kh担ng c坦 v n no n y sinh c . Khi qu叩 tr狸nh c担ng nghi p h坦a n ra v s tn ph叩 ng m t c叩ch ch坦ng m t th狸 hm l ng cacbon dioxit t t t ng l棚n. Cacbon dioxit cho ph辿p c叩c n ng l ng b c x i qua vo t ng kh鱈 quy n c a tr叩i t, nh ng l p cacbon dioxit 坦ng vai tr嘆 nh m t b d嘆, th m d嘆 b c x c c t鱈m m th担ng th ng ph但n t叩n vo kh担ng gian. S t ng b c x c c t鱈m d n d n lm nhi t c a qu t t ng 1/10 trong c叩c th p k g n 但y. V t nay tr i kh鱈 h u c a hnh tinh tr叩i t s b thay i[3]. . METAN = Metan c gi i ph坦ng trong qu叩 tr狸nh khai th叩c v v n chuy n than,kh鱈 t nhi棚n, v d u m . S gi i ph坦ng metan c ng x y ra trong qu叩 tr狸nh ph但n h y c叩c ch t th i h u c trong c叩c ng r叩c th i r n c a thnh ph ,v n坦 c ng c ph叩t sinh t gia m v gia s炭c trong qu叩 bi ti t c a ch炭ng. Cng nhi u metan b gi i ph坦ng vo kh鱈 quy n th狸 t叩c ng c a hi u ng nh k鱈nh cng t ng. M i ph但n metan b t gi n ng ng nhi t g p 21 l n so v i cacbon dioxit [3]. OXT NIT = Oxit nit c gi i ph坦ng trong qu叩 tr狸nh s n xu t n担ng nghi p v trong c叩c ho t ng c担ng nghi p, c ng nh trong qu叩 tr狸nh t ch叩y c叩c th i r n v nhi棚n li u. i ph但n t oxit nit b t gi n ng l ng nhi t g p 270 l n so v i cacbon dioxit[5]. Hi u ng nh k鱈nh Trang 4
- 5. The Green House Effect nh h ng c a hi u ng nh k鱈nh n m担i tr ng t nhi棚n: nh h ng c a hi u ng th狸 kh担ng t t cho ch炭ng ta c ng nh cho m担i tr ng t nhi棚n, hi n t ng hi u ng nh k鱈nh 達 v ang x y ra, nh ng n u ch炭ng ta kh担ng lm b t c u g狸 ng n ch n hay lm ch m qu叩 tr狸nh ny, v sau 但y c坦 c叩c gi thi t c坦 th x y ra v i tr叩i t. Nh ng bi u hi n c a hi u ng nh k鱈nh T ng nhi t trung b狸nh ton c u. T ng nhi t c a id ng. T ng s l ng m但y bao ph xung quanh tr叩i t. Nhi t tr叩i t t ng s lm tan b ng v d但ng cao m c n c bi n. Nh v y, nhi u v湛ng s n xu t l ng th c tr湛 ph炭, c叩c khu 担ng d但n c , c叩c ng b ng l n, nhi u o th p s b ch狸m d i c bi n. S n坦ng l棚n c a tr叩i t lm thay i u ki n s ng b狸nh th ng a c叩c sinh v t tr棚n tr叩i t. M t s loi sinh v t th鱈ch nghi v i u ki n m i s thu n l i ph叩t tri n. Trong khi 坦 nhi u loi b thu p v di n t鱈ch ho c b ti棚u di t. Kh鱈 h u tr叩i t s b bi n i s但u s c, c叩c i kh鱈 h u c坦 xu ng thay i. Ton b u ki n s ng c a t t c c叩c qu c gia b x叩o ng. Ho t ng s n xu t n担ng nghi p, l但m nghi p, thu h i n b nh h ng nghi棚m tr ng. Nhi u lo i b nh t t m i i v i con ng i xu t hi n, c叩c lo i d ch nh lan trn, s c kho c a con ng i b suy gi m. o叩n Nhi t ton c u s t ng kho ng 3-5属C vo 2050 属 Nhi t hai c c s t ng 5- 10 C(nhi t s thay it ng x鱈ch o n 2 u c c, di n t鱈ch b m t cng nh s b nh ng nhi u h n). 属 B ng c坦 tu i nh s bi n ng trong v嘆ng 5 C (10000 n m) 属 B ng c坦 tu i l n s bi n ng trong v嘆ng 9 C (100000 n m) N n ph叩 r ng canh t叩c n担ng nghi p v n ch a gi m 叩ng k do 坦 nhi u h sinh th叩i b ph叩 h y. Hi u ng nh k鱈nh Trang 5
- 6. The Green House Effect Ng n ch n: Hi u nh k鱈nh c坦 th lm t n h i r t l n n tr叩i t n u ch炭ng ta kh担ng hnh ng m. C叩c nh khoa h c 達 c坦 g ng ngh ra nh ng bi n ph叩p lm gi m s nh h ng c a hi u ng nh k鱈nh b ng c叩ch gi m s l ng nhi棚n li u ang d湛ng tr棚n th gi i hi n nay. Sau 但y l m t s 箪 t ng m ch炭ng ta 達 ngh n b o v m担i tr ng v lm gi m i nh h ng c a hi u ng nh k鱈nh tr棚n hnh tinh ny. 1. T狸m ra ph ng th c v n chuy n kh叩c. V鱈 d nh d湛ng chung xe c v i gia 狸nh v n b竪,h n ch s d ng c叩c ph ng ti n c gi i thay vo 坦 c坦 th i b hay c i xe p. 2. T叩i s d ng l i nh ng g狸 c坦 th d湛ng c. Ho c l ph叩t ng phong tro t叩i s ng c叩c v t d ng v n c嘆n h u 鱈ch ho c ch鱈nh b n ph叩t ng n u b n 達 ngh n u ny. 3. B叩o c叩o v i c叩c t ch c c坦 th m quy n v av n ra th o lu n s m d n l棚n a tr叩i t l v n c n c quan t但m. u m i ng i trong th gi i nh b辿 ny 達 nh n th c c hi u ng nh k鱈nh l g狸, v v n ny quan tr ng nh th no, v n u c坦 m t c h i tuy t v i no 坦 l cho v n ny c gi i quy t. T担i hy v ng bi vi t c a m狸nh s m to m t cho m i ng iv n l n nh t m th gi i ang ph i i m t hi n nay. Ti li u tham kh o 1. Gaffney, Jody. Accessed 12/1/01, Friends of the Earth Ireland Earth Watch. 2. University of Oregon. Accessed 12/1/01, The Green House Effect. 3. Renewingindia.org. Accessed 12/1/01, Green House Gases: An overview. 4. Crystal, Ellie. Accessed 11/25/01. The Green House Effect. 5. Accessed 11/23, The Green House Effect. 6. Accessed 11/23, Green House Effect/Global Warming. Hi u ng nh k鱈nh Trang 6