1. A REVOLTA DOS IRMANDIÑOS Tomamos San Paio!! San Paio de Narla Obradoiro de verán 2011 AUTORAS: Ana Ferro Fernández Cristina Barreiro Abuín
2. Imos ver cómo vivían os irmandiños e as irmandiñas O momento no que se rebelan os irmandiños e irmandiñas, correspóndese co século XV. Sábese que neste século a meirande parte da xente vivía do campo traballando a terra, pero tamén habia nesta época moitos galegos que exercían un oficio. Eran os burgueses e burguesas, coñecidos por este nome por viviren nos burgos (vilas e cidades, como Ribadavia, Betanzos ou Compostela) Había toda clase de oficios: zapateiros, xastres, barbeiros, taberneiros, modistas… A sociedade organizabase de acordo a un sistema feudal, baseado na entrega de terras a cambio de servizos. Por exemplo, o rei outorgaba terras aos cabaleiros a cambio de que lle axudasen a loitar nas guerras para defender o seu reino. Isto é o que se coñece como réxime de feudalismo. Os campesiños traballaban a terra en condicións infrahumanas e na miseria, tiñan que entregar as colleitas ao rei e ao clero co que lles quedaba moi pouco para vivir, razón pola cal se sublevaron no que se deu en chamar a Revolta dos Irmandiños. Tiñan que traballar a terra pero tiñan poucos medios, non era nada por sí sós, xa que pertencían ao señor e tiñan que darlle explicacións de toda a súa vida. As casas dos irmandiños non eran tan cómodas como as que vos tendes hoxe en día. Eles ao estaren acostumados a vivir moito tempo fóra da casa, apenas notaban que entraba o aire por unha regandixa ou que a luz era escasa. Adaptábanse ao pouco que tiñan. A familia medieval pasaba moito tempo xunta nun espazo moi reducido, malia que as vivendas dos ricos eran moito máis elaboradas e complexas.
3. Curiosidades da vida medieval A comida tamén variaba en función do poder adquisitivo das persoas, así os nobres comían froitos secos (améndoas, noces, avelás….) e tiñan acceso a exquisiteces asiáticas, mentres que os pobres alimentabánse de ortigas, zarzamoras, froitas silvestres… O mundo medieval caracterizase por opulentas fortificacións que en época gótica se diferencian do románico en abrirse aos influxos franceses dos cales copian a súa estrutura defensiva, tal é como se ve en Rocha Forte, un castelo que os Irmandiños derruiron por completo en Santiago de Compostela, cómo faremos nós en San Paio de Narla pero, permitirannos iso os donos do castelo? No mundo medieval é moi importante a loita , é a forma máis eficaz de facerse co poder pola forza. Os nobres loitan para ampliar os seus dominios territoriais e os bispos envian cabaleiros a combatir en Terra Santa para defender a cristiandade.
4. TEMOS NOVOS CONVIDADOS: @S IRMANDIÑ@S DO PAZO DE TOR E SAN CIPRIÁN
5. A SANTA IRMANDADE EN MONFORTE DE LEMOS A linaxe dos Lemos foi un dos blancos preferidos dos irmandiños, non en van o primeiro conde de Lemos (1457-1483) era unha figura emblemática onde as haxa da Galicia baixomedieval. Era considerado o maior señor de aquel reino de Galicia. O seu nome era Pedro Álvarez Osorio. A confrontación irmandiña co conde de Lemos será total, a Santa Irmandade ve nel o seu maior inimigo; precisarán axuda de toda Galicia, ademais do Bierzo, para vencelo en 1467. De aí que a súa fuxida final cara Ponferrada, perseguido polo exército máis numeroso xuntado polos irmandiños. A derrota do Conde de Lemos, o señor máis poderoso, significa a derrota dos señores de Galicia. O primeiro Conde de Lemos tiña máis unha imaxe de señor feudal de grande poder, patrimonio e xurisdicción (terras, fortaleza, vilas e xente de guerra) que de cabaleiro malfeitor, como Pedro Madruga ou Pardo de Cela. Na súa dimensión social a irmandade de Lemos é algo distinto do resto da Santa Irmandade do Reino de Galicia, marcada pola dinámica máis complexa do maior señorío de Galicia. Influiron nela factores como o ruralismo e o menor protagonismo urbano.
6. A PEGADA IRMANDIÑA NA MARIÑA LUCENSE Na Mariña lucense son múltiples os vestixios que nos falan do pasado señorial e da ofensiva irmandiña. Cabe salientar a zona de Alfoz, onde destacou a figura do mariscal Pardo de Cela, vencellado ao castelo da Frouxeira. Precisamente foi neste castelo onde se rebelou contra os Reis Católicos, sendo asediado polas tropas casteláns. Incapaces de conquistala por medio das armas, recorreron á traizón, mercando a uns criados que lles ceibaron a porta. O Mariscal conseguiu fuxir, mais foi apreixado no castelo de Castro de Ouro, condenado a morte e decapitado na praza de Mondoñedo. Vidrieira co Mariscal Pardo de Cela Castelo da Frouxeira
7. PERCORRIDO POLAS FORTALEZAS E CASAS SEÑORAIS DA PROVINCIA DE LUGO. Esas opulentas vivendas que os irmandiños encargaronse de derrubar COIDADO! HAI CASTELOS ENCANTADOS…
8. E logo, ¿cómo foi que se enfadaron os irmandiños? O que pasou foi que os bons dos irmandiños cansaronse de ver cómo a miseria e a peste negra se cebaba con eles, namentres nos castelos os nobres divertíanse e tiñan unha serie de privilexios só por ser dunha linaxe máis prestixiosa. Estaban fartos de ter que traballar para os señores que enchían o bandullo a súa costa mentres eles non podían alimentar aos seus fillos, ademais tiñan que pagar trabucos (impostos) ao clero. Era unha época de incertidume e de moito perigo, había moitísimos ladróns que asaltaban os viandantes polos camiños o que daba inseguridade, ademais estaban as bandas dos malfeitores que atacaban impunemente pois eran defendidas polos señores e bispos. Estas bandas tiñan acubillo nos mesmos castelos, e a parte máis substanciosa do que sacaban ía a parar ás arcas dos seus propietarios. Desamparados pola xustiza e cansos de que as bandas acubilladas nos castelos lles roubasen os bois, as bestas, os cartos e todo canto se lles antollase, os sofridos habitantes das cidades, unidos aos labregos, acordaron organizar asociacións e veciños coa fin de establecer a orde en toda Galicia. A estas xuntas chamáronlles irmandades e nelas debatiase cómo acabar cos nobres e bispos. Por un lado están os irmandiños e por outro os cuadrilleiros, xefes militares das irmandades, mandando cada un deles cen irmandiños armados.
9. A por todas, morte á monarquía e a igrexa!!!! No ano 1467, miles de homes e mulleres marcharon contra os castelos berrando Viva a Santa Irmandade, morran os cabaleiros e os cregos!. Foi tan enorme o exército irmandiño, que os bispos e señores, sorprendidos e atemorizados, apenas ousaron enfrentarse a eles. O exército popular asaltou as fortalezas, botando abaixo os muros defensivos. Os señores como Pedro Madruga e o arcebispo Fonseca, incapaces de someter a revolución irmandiña, tiveron que fuxir a Portugal. Vencida e fuxida pois a nobreza, as Irmandades tomaron o goberno de Galicia, adicándose a pór orde nos camiños e a xulgar a señores e bandoleiros. Conseguiron acabar con tódolos malfeitores e arrastraronnos ao patíbulo, aforcándoos e apoderaronse de fortalezas consideradas inexpugnables. Pero os nobres moi pillos eles, estaban agochados en Portugal, non se resignaban a perder os seus antigos privilexios. Así que Pero Álvares de Soutomaior, máis coñecido como Pedro Madruga, falou cos seus parentes e amigos, entre os que se atopaba o rei de Portugal, e pediulles axuda para recuperar as terras e fortalezas que deixara en Galicia.
10. A ONDE SE DIRIXEN ESTES NOBRES? QUEREDES SABER CÓMO CONTINUA A HISTORIA? SE É SI, BERRADE MOI FORTE SIIIIIIIIIIIIIIIII!!!
11. PORFAVOR, ISO É TODO O QUE SODES CAPACES DE BERRAR? CÓMO SE NOTA QUE SODES DE FRIOL, TOR E SAN CIPRIÁN! SODES BEN MALOS OH, A ESO SODES! MENUDO IRMANDIÑOS E IRMANDIÑAS MÁIS MALOS IMOS TER! A VER, ENSINADEME SE TEDES BOS PULMÓNS!!! BERRADE CON FORZA!!!
12. ¿ Qué pasou despois, entón? Pois que todos lle dixeron a Pedro Madruga que si, que o socorrían. De maneira que na primaveira de 1464 Pedro Madruga pasou o Miño, disposto a recobrar o que lle quitaran as Irmandades. Os irmandiños alertados pola presenza en Galicia do exército de Pedro Madruga, intentaron frealo seu avance opoñendo resistencia, pero o Pedro Madruga coñecía moi ben a táctica militar. Uniuse ás tropas do arcebispo de Fonseca que tamén viñera a Galicia a recuperar as súas propiedades, e estableceron o cerco da cidade, daquela amurallada LOITADE IRMANDIÑOS, DEFENDEDE O QUE TANTO CARO VOS CUSTOU ACADAR!! ÁNIMO NOBRES E CABALEIROS, RECUPERADE AS VOSAS PERTENZAS!! Ui, ui, eu non sei a quen animar e vos? Sabedelo?
13. Daquela, ¿qué lles pasou os Irmandiños? Non lles quedou máis remedio que presentala rendición, despois de loitar nunha encarnizada e cruenta batalla, na que mesmo o propio arcebispo Fonseca houbo de morrer dun saetazo nunha perna.
14. Volta á dureza da vida… Xa postos outra vez nos seus castelos e pazos, os vellos señores tomaron de novo o goberno de Galicia. Moitos dos irmandiños foron executados. Os membros da irmandades mailos labradores tiveron que erguer á súa conta os derribados muros da fortaleza e pagar centos de maravedíes pola reconstrucción. A derrota dos irmandiños supuxo que Galicia non se puidese desenvolver como o resto de Europa, situación que aproveitaron os funcionarios e señores do reino de Castela, que entraron en Galicia sen demasiados problemas. De maneira que o Reino de Galicia xa non estaba gobernado polas Irmandades, nin polos señores galegos, nin polo arcebispo de Compostela, senón por xente castelá de Isabel “ la Católica”.
15. AGORA XA VEDES O QUE LLES PASOU OS IRMANDIÑOS, IMÓSVOS REPARTILO PAPEL QUE VOS TOCA A CADA UN . Se vos toca ser un irmandiño pensades deixar que o señor vos coma a vosa terra e vos mate de fame? e se sodes un señor, nobre, conde… Vades permitir que os labregos se vos rebelen?
16. OLLADE QUE BEN O VADES A PASAR… BÓTADELLE UN OLLO A ESTE VIDEO PARA QUE VEXADES CÓMO FOI A REVOLTA DOS IRMANDIÑOS DE ANOS ANTERIORES…
18. Trátase basicamente de que hai dos bandos ou equipos, os dos benfeitores e os dos malfeitores. Primeiramente faise a parte de interacción, na que cada un de vós vai ler a parte do papel que lles corresponda. A continuación, entablase a loita na que haberá que intentar conseguir a bandeira do equipo contrario, polo que cada bando terá que coordinar ofensiva e ataque. O problema vai ser que hai obstáculos polo camiño, isto é, catapultas, que son improvisados globos de auga que se lanzarán contra o inimigo. Tamén os comodíns peste negra que son pestino e pestina. Son personaxes que van disfrazados de negro e que se abrazan a un inimigo, mátanno ao instante. Pero non vos preocupedes, porque non é a súa fin. Existen os personaxes dos menciñeiros, que dándolle un antídoto (lacasitos) fai recuperar ao ferido de contadiño. O QUE NON SE PODE FACER BAIXO NINGÚN CONCEPTO: Un xogador que sexa abatido polo comodín pestino ou pestina, non pode voltar a xogar ata que o menciñeiro lle dé o antídoto. Se o fai, estará sendo tramposo e, obviamente, será descalificado polos seus compañeiros porque non hai cousa PEOR QUE MENTIR NOS XOGOS!!!!!!!!!!!! As bandeiras teñen que estar visibles no campo de xogo, non é cuestión de ocultalas senón de defendelas do inimigo. Por iso vos recomendo que asignedes a un centinela que avise da chegada do bando inimigo e evitar así que vos rouben a bandeira. A perda da bandeira significa a derrota no xogo. Nin que decir ten, que non se pode ser un bruto e tirar globos á cara. Pódedesvos facer moito dano e enfadarvos entre vós. ADVERTENCIA!: Eu, monitora desta actividade, non me responsabilizo de que a xente faga trampas. Eso tédelo que ver entre vos, para ver quen gaña con deportividade. A estas alturas xa saberedes que non se debe de ser trampulleiro nin mentireiro.
19. BEN, IRMANDIÑOS E NOBRES. A SORTE ESTÁ BOTADA. DÉSEXOVOS MOITO ÉXITO NO VOSO LANCE E QUE GAÑE… O MELLOOOORR!!!!!!!!!!!!!!!!! PARA IR ORGANIZADOS, ÍMOSVOS CHAMAR POR ORDE. VIREDES AQUÍ A RECOLLER A VOSA TARXETA IDENTIFICATIVA E O VOSO TRAXE. VÁDESVOS VESTIR FÓRA DA SALA DE ARMAS PARA EVITAR AGLOMERACIÓNS E BALBORDO
