Presentatie Neprom Duurzaamheid Laten Renderen
- 1. bbn adviseurs Duurzaamheid laten renderen
- 2. Inhoud van de presentatie • Wie zijn wij • Waarom een model ? • De huidige praktijk • Kosten en baten van duurzaamheid • Toepassing model • Vragen
- 3. Betrokkenheid bij duurzame vastgoedontwikkeling Financieel en strategisch adviseur • Marktleider bouwkostenadviseur bij ontwikkelaars • Uitgebreide kennis over duurzame investeringen • Kennis van exploitatiekosten en onderhoud • Vastgoed rekenen aan duurzame projecten Voorbeelden van nieuwbouw • Stadskantoor Venlo • TNT Hoofddorp • WNF kantoor Zeist Voorbeelden van bestaand vastgoed • New Amsterdam • Oval Tower • Gemeentehuizen Velsen en Goirle
- 4. Welke ambitie, best practice of….. GPR • Kostentools GPR i.s.m. W/E adviseurs • Projecten in o.a. Heerhugowaard, Rotterdam en Velsen BREEAM • Nieuwe Haagse Passage • Retail Coolsingel Rotterdam GreenCalc+ • TNT te Hoofddorp C2C • Stadskantoor Venlo • Casino Venlo
- 5. Redenen om een model te ontwikkelen Stelling 1 Duurzaamheid voegt waarde toe aan een vastgoedontwikkeling Stelling 2 In de huidige praktijk blijven er vaak nog kansen onbenut Stelling 3 Inzichtelijk maken en activeren van alle voordelen van duurzaamheid zal het ‘groene’ resultaat verbeteren
- 6. De huidige pratijk… Benutten van alle voordelen binnen exploitatieperiode 100% • Integraal in kaart brengen van alle consequenties duurzaamheid • Openheid en transparantie leidt tot beste resultaat Terugverdientijd binnen levensduur 66% • Blijft een grotendeels uitwisseling tussen investering en exploitatie • Geen waardering aan gezondheid medewerkers toegekend Terugverdientijd van max. 5 of 10 jaar 33% • Investering / voordeel 1e jaar • Beperkt aan maatregelen zullen voldoen Bouwbesluit is voldoende 0% • Zeer traditioneel • Dief van eigen portemonee, kansen blijven liggen
- 7. Alle ogen op de eindgebruiker! ONTWIKKELAAR EINDGEBRUIKER Rendement Huisvestingslast (huur en exploitatie) VASTGOEDONTWIKKELING GRONDEIGENAAR BELEGGER Grondwaarde Rendement (direct, indirect, BAR)
- 8. Toekomstige huisvesting eindgebruiker? 51% van de eindgebruikers wil zijn eigen huisvesting verduurzamen 18% van de eindgebruikers wil verhuizen naar een nieuw ontwikkeld duurzaam kantoor 4% van de eindgebruikers wil verhuizen naar een ander verduurzaamd kantoor (Jones Lang LaSalle 2010) Zullen beleggers en eindgebruikers elkaar vinden in het verduurzamen van vastgoed en het verlengen van samenwerking?
- 9. Waardering duurzaamheid door eindgebruiker
- 10. Kosten van duurzaamheid Investering in langere levensduur • Flexibel gebouw / architectuur • Functiewisseling en mogelijke uitbreiding Investering in gunstigere exploitatie • Investering t.b.v. lager energieverbruik / -opwekking • Investering in materiaalgebruik, langere levensduur/restwaarde Investering in ‘zachte’ maatregelen • Gezondheid werknemers in het gebouw • Productiviteit medewerkers • Tevredenheid werknemers Overige investering • Kosten van engineering/ontwerp en eventueel certificering
- 11. Baten van duurzaamheid • Flexibel gebouw • Lagere exploitatiekosten gebruiker (energie e.d.) • Lagere exploitatiekosten belegger (onderhoud e.d.) • Langere afschrijvingstermijnen, minder groot onderhoud • Hoger huurniveau door lagere exploitatiekosten (Green Lease) • Toekomstbestendiger ontwerp • Betere verhuurbaarheid/lager risico op leegstand • Hogere restwaarde • Gunstiger waardeontwikkeling dan traditioneel • Hogere productivitiet • Gezondheid van medewerkers/lager ziekteverzuim • Tevredenheid werknemers/personeelsbeleid • Groen imago
- 12. Rolverdeling in vastgoedontwikkeling ONTWIKKELAAR EINDGEBRUIKER VASTGOEDONTWIKKELING GRONDEIGENAAR BELEGGER
- 13. Wie investeert en wie profiteert? ONTWIKKELAAR EINDGEBRUIKER Lagere exploitatielasten INVESTEREN Grotere productiviteit en tevredenheid Behalen van eigen duurzaamheid Betere gezondheid doelstelling Groen imago Groen imago Hogere huurlasten Waarderen ‘zachte’ voordelen ? VASTGOEDONTWIKKELING BELEGGER GRONDEIGENAAR Hogere huurinkomsten Ontwikkeling grondwaarde binnen duurzame gebiedsontwikkeling Hogere restwaarde Inkomsten WOZ Lagere risico’s op leegstand en opwaardering Groen imago Gunstiger waardeontwikkeling Correctie op grondwaarde ? Groen imago Lager rendement mogelijk ?
- 14. Toepassing Model Invoer specificaties gebouw Gezamelijk bepalen van ambitieniveau’s : • Duurzaamheid in verschillende niveau’s + gevolgen • Bouwkundige pakketten + gevolgen • Overige opwaardering of aanpassing + gevolgen Bepalen van de maximale / minimale kaders : • Maximale huur / huisvestingslast • Minimale grondwaarde en rendementen e.d. Welke variabelen voeg ik toe ? • Periode, afschrijving, waardeontwikkeling, indexaties etc. etc.
- 15. Voorbeeld Model voor nieuwbouw Duurzaamheidsniveaus : • Bouwbesluit • Maatregelenpakket 1 • Maatregelenpakket 2 • Maatregelenpakket 3 • Maatregelenpakket 4 Variabelen : • Investering • Baten energie • Baten onderhoud • Afschrijving % • Waardeontwikkeling %