5. KIRGIZLARIN ETNIK KÖKENI
VE ADININ ANLAMI
Çin kaynaklarında “Kien-ku,
Ki-ku, Hsiachia-sou ” şeklinde
Kırgız adı telaffuz edilir.
Kırgız adı Göktürkçe yazılı
metinlerde «kırkız», Tibetçe
kaynaklarda is Gir-kis şeklinde
ifade edilmektedir.
6. KIRGIZLARIN TARIHÇESI
VE BAĞIMSIZLIĞI
Kırgız adına ilk kez MÖ 1-2. yüzyıllarda Hunlar zamanın da
rastlıyoruz.
840 yılında biri Kansu'da diğeri Beşbalık ve Karahoca da (Sincan)
iki ayrı Kırgız Devleti kuruldu. 924 yılında Moğolistan tarafında
bugünkü yurtlarına yerleştiler.
Daha sonra Kırgızlılar sırasıyla Göktürk ve Uygur hâkimiyetine
girdiler
7. KIRGIZLARIN TARIHÇESI
VE BAĞIMSIZLIĞI
Asi Kırgız kavimi ,Göktürklüler hakimiyetinde de barınamayıp
ayrılmışlar ve daha sonra 2. Göktürk zamanında tekrar hakimiyet
altına girmişlerdir.
Uygurlar hakimiyeti altında da duramayıp bu büyük kavime son
vermişler ve yerlerine yerleşmişlerdir.
Kırgızistan Cumhuriyeti 31 Ağustos 1991 yılında bağımsızlığını ilan
etmiştir.
8. SOVYET RUSYA HAKIMIYETI
ALTINDA KIRGIZLILAR
Daha Sovyet Sosyalist
Cumhuriyetler Birliği hakimiyeti
altına girmeden önce Kırgızlılar
1830 yılında Hokhand hanlığının
yönetimi altına girmişlerdir.
1865-1876, Rus işgali sonucu
Kırgızlılar Rus hakimiyetine
girmişlerdir.
9. 31 Ağustos 1991 yılında
bağımsızlığını kazanan Kırgızistan, 1
Eylül 1991 yılında Cumhuriyetini ilan
etmiştir.
Diğer Orta Asya Devletleri gibi
cumhuriyetin ilanından sonra da genç
Kırgızistan Cumhuriyetini il tanıyan
ülke Türkiye olmuştur.
KIRGIZISTAN
CUMHURIYETI
BAĞIMSIZLIĞIN İLANI CUMHURİYETİN İLANI
10. SIYASAL YAPI VE
HÜKÜMETLER
Orta Asya Cumhuriyetleri içinde batı demokrasisine en yakın yönetim
sistemi Kırgızistan'da bulunmaktadır.
İlk çağlarda Kırgızistan'ın yönetimi üç şekildeydi;
Uluğ Yüz, Orta Yüz ve Küçük Yüz
Bağımsızlık ve Cumhuriyetin ilanından sonra Kırgızistan'da çok partili
hayata geçilmiştir.
Kırgızistan da 12 parti ve pek çok siyasal grup ve hareket mevcuttur.
11. SIYASAL YAPI VE
HÜKÜMETLER
Kırgızistan bünyesinde üç hareket mevcuttur.
Milli Radikal Eğilim: Bu grup İşçiler ve öğrencilerden
oluşmaktadır.
Liberal Demokratik Eğilim: İş adamları partisi, eğilimi ve hareketi
olarak adlandırılmaktadır. Sosyal bilim ve teknoloji hareketidir.
İki Eğilim Arasında Kalanlar: Komünist parti eğiliminden sonra en
büyük harekettir
12. EĞITIM SISTEMI
Kırgızistan da nüfus artışından dolayı her geçen gün daha da
okullara ihtiyaç duyulmaktadır.
Ülkede 44 devlet okulu ve bunun yanı sıra özel okullarda
bulunmaktadır.
Kırgızistan eğitim açısından Orta Asya'nın İsviçre'si olarak
nitelendirilir.
13. EĞITIM SISTEMI
Okul öncesi eğitim
Genel öğretim okulları
Yatılı özel okullar
Okul dışı eğitim ve öğretim tesisleri
Mesleki Teknik eğitim
Orta dereceli meslek eğitim okulları
Yükseköğretim kurumları
15. Kırgızistan'da karasal iklim
görülmektedir.
Narin ,Tar, Kuşab, Talas,
Alas, Çu ve Kızıl Su
Kırgızistan'ın en önemli
nehirleridir.
En son 2013 yılında yapılan
nüfus sayımına göre Kırgızistan
nüfusu 5,72 olarak tespit
edilmiştir.
KÜLTÜREL VE SOSYAL YAPI
COĞRAFİ KONUM NÜFUS
17. MILLI MARŞI
Kırgızistan Cumhuriyetine ait milli marşı Calil Sadıkov ve Şaban
Kuluyev yazmıştır.
Bu marş düzenlenen bir yarışma ile seçilmiş ve kabul edilmiştir.
18. EKONOMIK YAPI
Kırgızistan ekonomisi köy ekonomisine dayalıdır.
Ülkedeki sorunlu fergana vadisi de ekonomiye, ithalat ve ihracat
yönünden katkı sağlamaktadır.
Tabi k i turizmde istenilen seviyede olmasa da ülke ekonomisine
büyük katkıda bulunmaktadır.
19. EKONOMIK YAPI
1. Devletin sahip olduğu geri kalmış sanayi kuruluşlarının ıslah,
verimliliğinin artırılması, özel teşebbüse devri
2. Sanayi ve ticaret reformu için gerekli yasal altyapının
oluşturulması.
3. Tekelciliğin ve devlet tavsiyesi, yabancı sermayenin teşviki,
özel sektörün açılması.
4. Mevcut ticaret ve sanayi teşekküllerinin yeniden
yapılandırılarak özel sektörün gelişmesine göre ayarlanması
ve finans politikalarının ortaya konulması.
5.Etkili ve verimli bir sosyal güvenlik ağı oluşturulması
22. Destan çok çeşitli bilgiler
içerir.
İnsan yaşantısının her yönüyle
ilgilidir.
Manas adında bir kişinin
kahramanlık hikayeleri anlatır.
MANAS DESTANI
23. DIN
İlk çağlarda Kırgız halkı putperestti.
Daha sonra İslamiyet'i kabul edip İslam dinini kendilerine
uyarlamışlardır.
Sünni'dirler. Hanefi mezhebine mensupturlar.
Az da olsa Hristiyan ve Budist olanlarda vardır.
24. Kırgızlar inanışları ve hayat
şartları gereği sabah erken
kalkmaktadırlar.
Kırgızistan'da sabah vakti
uğurlu sayılırdı.
Kırız kültüründe selamlaşma
«sana barış, esenlik dilerim, barış
olsun» anlamına gelir.
GELENEKLER VE HALK
INANIŞLARI
SABAH NASİBİ SELAMLAŞMA
25. Kırgız kültüründe büyüklere
saygı ve hürmet gösterilmesi çok
önemlidir.
Kırgızlılarda yedi atayı bilme
geleneği çok önemlidir.
Kırgızlılarda ata-erkil bir aile
yapısına sahiptirler.
GELENEK VE HALK
INANIŞLARI
BÜYÜKLERE SAYGI YEDİ ATAYI BİLME
27. Kırgızistan'ın komşularıyla
ilişkileri dışında Almanya, Fransa,
Japonya, Avusturalya, Avusturya,
Amerika Birleşik Devletleri, İtalya,
Arap Emirlikleri, İngiltere, ,İsviçre,
Belçika, Lüksemburg ve Rusya'yla
ilişkileri vardır.
DIŞ POLITIKA
KOMŞULARI İLE İLİŞKİLERİ DİĞER ÜLKELERLE İLİŞKİLERİ
28. TÜRKIYE ILE ILIŞKILERI
Ankara hükümeti Kırgızistan'ı
hep Orta Asya da ki partneri
olarak gördü.
Günümüzde, Kırgızistan
cumhurbaşkanı Türkiye'yi çok
seven ve er alanda birlik kurmak
isteyen bir liderdir.
29. ORTAK PROJELER
1. Bişekek’te ve Issık göl kıyısında 100 odalı ve 4 yıldızlı bir otelin yapımı içini Türk
Yatırımcıları ve muta hitleri ile işbirliği.
2. Kırgızistan da maden ve Rafınızaysan için ortak girişim.
3. Sulu Terek, Bozalt hafızasında süper Rafine, Bozalt fiberi üretim tesisi
kurulması.
4. Bir Çin’i üretim tesisi kurulması .
5. Cam işleme ve cam mamülleri üretim tesisinin ortak girişim yolu ile kurulması.
6. Çu ve Oş bölgelerinde kuru işleme yönetimi kullanan çimento fabrikaları inşası
için ortak girişimde bulunması.
7. Sığır, Domuz, Koyun ve Keçi derisi işleme ve deri üretimi için ortak girişim
kararı.
8. Wolkostorite çıkarma ve rafinerisi için ortak girişim kararı.
9. Porselen üretimi tesisi kurulması
30. HANGI KURUM VE
KURULUŞLARA ÜYE
BM, AGİT, Avrupa Atlantik Ortaklık Konseyi(AAOK), Bağımsız Devletler
Topluluğu(BDT), Şanhay İşbirliği Örgütü(ŞİÖ), Ortak Güvenlik Anlaşması
Örgütü(OGAÖ), AİGK-CICA, EİT, İKÖ, Avrasya Ekonomi Teşkilatı(Av ET),
Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı(ICAÖ), UNİPO, WHO, UNESCO, Uluslararası
Enerji Ajansı, Uluslararası Yenilebilir Enerji Ajansı, BM Asya Pasifik Ekonomik ve
Sosyal Komisyonu(ESCAP), Dünya Bankası, IMF, Avrupa Kalkınma ve İmar
Bankası(EBRD), Uluslararası Finans Kuruluşu(IFC), İslam Kalkınma Bankası, Asya
Kalkınma Bankası, Dünya Ticaret Örgütü(WTO), Bağlantısızlar Örgütü(Gözlemci),
Türk Dili Konuşan İş Birliği Konseyi.
34. KITAPLAR
1-Abeşi, Hasan Ata (2001), Türk Kavimleri Tarihi, Şa-to Türkiyat, İstanbul, syf no: (194)
2-Akayev, Askar (2003), Kırgız Devleti ve Manas, Da Yayıncılık, Kırgızistan syf:(91)
3-Arıklı, Dr. Erhan (2007), Günümüzdeki Türk Halkları ve Tarihleri, Nüans Yayınları, Ankara,
syf:(145-158)
4-Avşar, B. Zakir, Ferruh Solak (1998), Türkiye ve Türk Cumhuriyetleri, Vadi Yayınları, Ankara
,syf no:71(139-163)
5-Batholld, V. V., çev: Ufuk Deniz Aşçı (2002), Kırgızlar, Kömen Yayınları, Ankara, syf:(9-17)
6-Behar, E. Büşra, Günay Özdoğan, Nihal İncioğlu Günkul, Şule Kul, Nesrin
Sungur(1994),Bağımsızlığın İlk Yılları, TC Kültür Bakanlığı Başvuru Kitapları, Ankara, syf:(75-
78)
35. KITAPLAR
7-Caferoğlu, Prof. Dr. Ahmet (1998), Türk Kavimleri, Enderun Kitabevi, İstanbul,syf:(29-31)
8-Devlet, Nadir (2011), Türk Tarihi ve Kültürü, Pegem Yayıncılık, Ankara, syf:(181-182)
9-Gömeç, Saadettin (1999), Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara,
syf:(105-148)
10-Gülcan, Dr. Yılmaz (2003), Türk Tarihi ve Kültürü, İstanbul, syf:(67)
11-Güler, Yrd. Doç. Dr. Ali, Yrd. Doç. Dr. Suat Akgül, Atilla Şimşek (2001), Türklük Bilgisi,
TÜRKAR, Ankara syf:35(460-463)
12-Gürsoy, Emine (2001), Bağımsız Kırgızistan Düğümler ve Çözümler, TC Kültür Bakanlığı,
Ankara,syf:(120)
36. KITAPLAR
13-Kafesoğlu,İbrahim (2000), Türk Milli Kültürü, Ötüken Yayınları, Ankara, syf:(139-141)
14-Roux,Jean Paul, çev: Galip Üstün (1998), Türklerin Tarihi, Milliyet Yayınları, Ankara, syf:(95)
15-Türk Cumhuriyetleri Kültür Profili Araştırması, TC Kültür Bakanlığı Başvuru Kitapları,(
1995), syf:(75-80)
16-Türkmen, Prof. Dr. Fikret (1995), Manas Destanı, AKM, Ankara, syf:(7-9)
17-Uçar, Fuat (2007), Dış Türkler, Fark Yayınları, İstanbul,syf:(164-200)
18-Yudahin, Prof. K. K. , çev: Abdullah Taymas (1948), Kırgız Sözlüğü, TDK, İstanbul
37. MAKALELER
1. Abasov, Dr. Rafis, çev: Barış Öngel (2001),”Bağımsız Kırgızistan: Geçiş
Politikaları” Türkler Ansiklopedisi, cilt:19 La Trobe Üniversitesi Siyasal
Bilimler Bölümü-Avusturalya, syf:(507-517)
2. Abasov, Dr. Rafis, çev: Çağlar Enneli (2009),”Sovyet Sisteminde
Kırgızistan: Milli Devletin İnşaası ve Milli Kimliğin Doğuşu”, Türkler
Ansiklopedisi, cilt:19 , La Trobe Üniversitesi Siyasal Bilimler Bölümü-
Avusturalya, syf:(528-536)
3. Akayev, Askar (2005),”Kırgızistan: Geçmişte, Bugün ve Gelecekte”, Türkler
Ansiklopedisi, cilt:19 , Kırgızistan Cumhuriyeti Cumhur Başkanı, syf:(451-
453)
4. Akseki, U.(2014) ,”Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde Kent Nüfus
Büyüklerinin Dağılımı”, Online Dergi
38. MAKALELER
5-Asker A. (2010),”Kırgızistan: Devrim Bitti Mi?”, Online Dergi
6-Butareyev, Prof. DR. Viktor (2011), “Moğol-Cungar Döneminde Yenisey
Kırgızları” Türkler Ansiklopedisi, cilt:2, Ahmet Yesevi Üniversitesi-Kazakistan,
syf:(381-400)
7-Cholev, Zakir (2010),” Kırgızistan Cumhuriyetinin Dış Politikasına Genel Bir
Bakış”, Türkler Ansiklopedisi, cilt:19 Ankara Üniversitesi-Sosyal Bilimler
Enstitüsü-Türkiye, syf :(492-506)
8-Demirci, L. (2012) , “Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın Kesişimindeki
Sorunlu Vadi: Fergana”, Savunma Bilimleri Dergisi, sayı:2, syf: (12-19)
9-Demiroğlu, H. (2007) ,”İdil-Ural Türk Gazetelerinde(1905-19129) Kırgız ve
Kazaklar” Tarih Dergisi, sayı: 98, syf:(17-21)
39. MAKALELER
10. Drompp, Michael (2011), “Erken Dönemlerden Moğol İstilasına
Yenisey Kırgızları”, Rhodes College-ABD, syf:(61-70)
11. Ergin, G. , F. Türk (2010), “Türkiye de Öğrenim Gören Orta Asyalı
Öğrenciler”
12. -FÜSUN, K.(2013) ,”Kırgız Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinin
Ekonomik Durumu” İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, sayı: 32,
syf:(13-19)
13. -Gündoğdu, A.(2011) ,”Kırgızistan: Dün, Bugün, Yarın”, HÜTAD,
sayı: 6, syf:(8-15)
40. MAKALELER
14. Gürbüz, Y.(2011) , “Orta Asya’nın Ortasında Bir Ada: Kırgızistan”,
HÜTAD, sayı:5, syf:(9-14)
15. Halidov İ. (2013), “Kırgızistan Devrimlerinde Son Durum”,
Akademik Bakış Dergisi, sayı:4,syf: (13-17)
16. Japarov, Anatur, çev: Leysen Şahin (2005), “Göçebe Kırgızların Oba
(Avul) Teşkilatı”, Türkler Ansiklopedisi, cilt:19, Kırgızistan Milli Bilimler
Akademisi Sosyal Bilimler Bölümü-Kırgızistan, syf:(538-543)
17. Karluk, Serkan (2011), “Küresel Krizin Kırgızistan Ekonomisine
Etkisi ve Türkiye Kırgızistan Ekonomik İlişkilerindeki Gelişmeler
, syf:(10-17)
41. MAKALELER
18. Kartallıoğlu, N. , H. Karaday (2012), “Kırgız Öğrencilerinin Türkiye
Türkçesi Öğrenmeye İlişkin Tutumları”, Türkçe Eğitim ve Öğretimi
Araştırmaları Dergisi, sayı:5, syf:(10-17)
19. Karatev, Oljobay, çev: Nurgül Moldoieva (2010), “Eski Türk
Devrindeki Kırgız Etnik İsimleri”, Kırgız Milli Üniversitesi Tarih Fakültesi,
sayı:12, syf:(75-81)
20. - Karateyv, Oljobay (2011), “Türk Boylarında Tamgalar ve Eski
Kırgız Oğuz Etik Bağlantıları”, Kırgız Milli Üniversitesi , sayı:15, syf:(71-78)
42. MAKALELER
21. Koçlunov, Prof Dr. Aydarbek, çev: Sadık Sadıkov (2001),
“Kırgızistan Halkı ve Geleneksel Kültürleri”, Türkler Ansiklopedisi, cilt:19,
Kırgız-Kuveyt Üniversitesi Beşeri Bilimler Fakültesi Dekanı-Kırgızistan,
syf:(544-550)
22. Koldoys, Dr. George, çev: Barış Öngel (2001), “Kırgızların Siyasal
Tarihsel Bir İncelenmesi”, Türkler Ansiklopedisi,cilt:19 Amerikan Uluslararası
Kalkınma Ajansı-Özbekistan, syf:(518-525)
23. Ligeti, L.(2013) ,”Kırgız Kavim İsminin Menşei”, Türkiye
Mecmuası, sayı: 101 ,syf: (12-20)
43. MAKALELER
24. Osmanov, Prof. Dr.Asans, çev: Mefture Adıgüzelova (2011),
“Kırgızistan’ın Diplomatik İlişkileri”, Türkler Ansiklopedisi,cilt:19 , Kırgızistan-
Kuveyt Üniversitesi Rektörü, syf:(485-491)
25. -Özdil, T .(2011) , “Girişimciliği Etkileyen Sosyo-Kültürel
Değişkenler Kırgızistan ve Türkiye’de ki Üniversite Öğrencilerinin
Girişimlerinin Karşılaşmasına Dayalı Bir Araştırma ”
26. Pay, S. (2008),”Misyonerlerin Kıskacındaki Ülke: Kırgızistan”,
Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı:5, syf: (12-20)
44. MAKALELER
27. Polat, Kemal (2005),”Kırgız Türklerinin Günlük Hayatında
Gelenekler ve Halk İnanışları” ,Türkler Ansiklopedisi, ,cilt:19 Atatürk
Üniversitesi-İlahiyat Fakültesi-Türkiye,syf:(551-557)
28. Radollf, Wilhelm (2009) ”Kazaklar ve Kırgızlar”, Türkler
Ansiklopedisi, cilt:2, Kırgızistan-Kuveyt Üniversitesi, syf:(340-344)
29. Sanayır, B.(2014) ,”Çinin Orta Asya Poletikası”, Elektronik
Siyaset Bilimi Araştırmaları Dergisi
45. MAKALELER
30. Sarı, Y. (2010) ,”Kırgızistan da İktidarın El Değiştirmesi:
Akayev ve Bakiyevin Düşüşü”, Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları
Dergisi, sayı:32 ,syf:(10-17)
31. Sesli, M. , Ş. Demir (2010),”Türk Siyasi Elitlerin Toplumsal
Kökeni (1920-1950)”, Akademik Bakış Dergisi, sayı: 19, syf:(17-22)
32. Skbelev,Sergey , Vlademir Nechiporenko, Stephen Pankin
(2011) “Arkeolojik Kaynaklara Göre Orta Yenisey Kırgızları ”, Novojibms
Devlet Üniversitesi Dergisi, sayı:11, syf:(35-51)
46. MAKALELER
33. Tasagıl,Prof. Dr. Ahmet (2010), ”İslam Öncesi Devrede Orta Asya da Yaşayan
Türk Boyları”, Türkler Ansiklopedisi, cilt:2, Ahmet Yesevi Üniversitesi-Kazakistan, syf:(373-376)
34. Topbaş, E. , Hasan Baran (2011), “Türk Dünyasında Coğrafyasında Yer Alan
Ülkeler Arasındaki Kültürel İlişkilerin Güçlendirilmesinde Kırgızların Rolü”
35. Tutar, H.(2006) ,”Kırgızistan’daki Son Gelişmeler Üzerine Bir Değerlendirme”
HÜTAD, sayı:4, syf:(15-20)
36. URAYİMOVA, Ş.(2001) , “Manas Destanının Tarihi Tabakaları”, Ege Üniversitesi
37. Yalçınkaya, A.(2006) ,”Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan Cumhuriyetleri
Arasında Fergana Serbest Ticaret Bölgesi Projesi”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Dergisi
sayı:7 , syf:(10-15)