ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Ontologia czy polityka wiedzy zielona góra ost do tekstu

•
•
Andrzej W. Nowak
Andrzej W. Nowak
1 of 60
ONTOLOGIA CZY POLITYKA WIEDZY? WYOBRAŹNIA SOCJOLOGICZNA A SOCJOLOGIA NAUKI
Cel  Zestawienie dwóch podejść teoretycznych:  Pierwszezwiązanie z C.W. Millsem i jego kontynuatorami nazywam roboczo: polityką wiedzy  Drugiezwiązane z późną twórczością Bruno Latoura nazywam roboczo: ontologią wiedzy  Efekt: przedstawienie w zarysie koncepcji „wyobraźni ontologicznej” jako m.in. Sumy powyższych propozycji
Tezy:  Teza 1. C.W. Mills i jego koncepcja wyobraźni socjologicznej stanowi ciekawy sposób „upolitycznienia” wiedzy tzn. uwrażliwienia nas na powinności i uwikłania aksjologiczne jakie towarzyszą uprawianiu nauk(i)  Teza 2. B. Latour i rozwijana przez niego ontologia zbiorowości, ekologia polityczna umożliwiają prześledzenie w jaki sposób następuje „krążenie” naszych działań i jakie mają one skutki dla zbiorowości
Możliwość wspólnej inspiracji
Po co B. Latour? „refleksywność” a teoria  1. Zwrot refleksywny (Beck etc.) to wymóg naszej fazy nowoczesności  2. Warunkiem „urefleksywnienia” jest porzucenie modeli nauki jako teorii  Bruno Latour i Teoria Aktora-sieci jest jednym z najlepszych kandydatów dla tego zdania  Proponowana prze niego „ekologia polityczna” rodzaj ontologii wiedzy (nauki),
Wyobraźnia socjologiczna a wyobraźnia konstrukcyjna  Osobiście sądzę, że dwa rodzaje wyobraźni są nam pilnie potrzebne. Pierwszy nazwałbym socjologicznym a drugi – konstruktorskim. „Socjologiczny” znaczy tutaj w gruncie rzeczy „całościowy”; (…) Przymiotnik „konstruktorski” odnosi się do umiejętności tworzenia nowych całości z elementów znanych i nowo kreowanych” /Włodzimierz Wesołowski, Wyobraźnia socjologiczna i przyszłość/
władza „brania pod Władza porządkowania uwagę” „czy możemy być „ilu Nas jest” razem” (Bruno Latour) (Bruno Latour) zakłopotanie hierarchia konsultacja instytucjonalizacja Wyobraźnia wyobraźnia socjologiczna konstrukcyjna Włodzimierz Włodzimierz
ٲł()ٲ
Pytanie  Czy da się wprowadzić debatę „ekologiczną”, „jednoizbową” nad zarządzaniem całego kolektywu bez „zewnętrznej” dźwigni?  Czy nie będzie konieczne wprowadzanie „(nie)modernistyczne, (a)modernistyczneg o sposobu debaty przy pomocy modernistycznych środków.
Jak zostać postlatourowskim Modernistą  Pytanie brzmi:  Czy możliwe jest wprowadzenie (a)nowoczesnego sposobu debaty, poprzez użycie inicjujących ją modernistycznych środków  Jakie są tego konsekwencje  Czy możliwe jest uprawianie „modernizmu strategicznego” – samoznoszącego się wraz z przekonaniem innych do podjęcia debaty?
Po co C.W. Mills?  Teza1: Ekologia polityczna nie wystarczy, debata nad stanem naszej zbiorowości do której nawołuje Latour musi zostać zapoczątkowana w ramach innego porządku  Teza 2: Mills poprzez swój „naiwnie” modernistyczny postulat zaangażowania pokazuje konieczność politycznego momentu „decyzyjnego” ustalającego w ogóle płaszczyznę debaty i sens jej rozpoczęcia.
„Macież wy odwagę Lenina, żeby wszcząć dzieło nieznane, zburzyć stare i wszcząć nowe”  Niestety porzucenie symetrii, pozycji w obrębie ontologii (ekologii politycznej) na rzecz polityki wiedzy jest ryzykowne,  Spór toczyć się będzie ponownie w ramach Modernistycznej Konstytucji  Ryzykujemy znów niekontrolowany rozrost hybryd, kosztów wypartych eksternalizacji
Mills+ANT  Wyobraźnia socjologiczna i polityka wiedzy Millsa wprost „domaga” uzupełnieniem o ontologiczny moment wnoszony przez Teorię Aktora-Sieci  Wyobraźnia ta jest bowiem zdolnością przechodzenia z jednej perspektywy do innej – od politycznej do psychologicznej, od badania pojedynczej rodziny do porównawczej oceny budżetów krajów całego świata, od szkoły teologicznej do instytucji militarnej, od zagadnień przemysłu naftowego do studiów nad współczesną. /Mills, WS, s. 54/
Studium przypadku: cholera inspiracja
Studium przypadku – epidemia cholery Londyn 1854  analiza przypadku cholery i jej „odkrycia” pozwala dostrzec w jaki sposób sieć pracuje „sama”  głównym aktorem jest sama „cholera”, która doprowadza do swego „wykrycia” i równocześnie do możliwości swego zwalczania  Cholera staje się też autonomicznym elementem i twórcą
Ontologia czy polityka wiedzy zielona góra ost do tekstu
wyobraźnia „detektywistyczna” Johna Snowa  1813 -1858  zetknięcie z wybuchem cholery w Newcastle 1831 (20 000)a później w Londynie w latach 1848-49 (50000)  polemika z teorią „miazmatów” (nieudana)  Snow podejmuje się trudu zrekonstruowania przyczyn wybuchu epidemii
Ontologia czy polityka wiedzy zielona góra ost do tekstu
Ontologia czy polityka wiedzy zielona góra ost do tekstu
potrzeba „experimentum crucis”  praca detektywistyczna jest zbyt słaba by przechwycić interesy  wnioskowanie bezpośrednie: bliskość pompy powoduje chorobę  wnioskowania pośrednie:  browar  fabryka przy Poland street  mimo bliskości „podejrzanej” pompy nikt w wymienionych obiektach nie choruje  odpowiedź: w browarze pije się słód, a fabryka posiada własne ujęcie wody  mimo uzupełnienia pracą prelaboratoryjną (wstępna analiza wody –woda z ryżu) nie udaje się spleść ze śledztwem na tyle silnie aby:  Snow mógł się na niej „oprzeć” w swej argumentacji na rzecz zwlaczania epidemii
Paradoks: teoria „miazmatów” wróg i sprzymierzeniec
mozolne, ironiczne i paradoksalne budowanie (się) sieci  artykuł Snowa po epidemi 1831-33 o wodnej teorii rozchodzenia się cholery wpłynął na demografa William Farra (1807 - 1883)  który choć nieprzekonany do teorii „wodnej” rozpowszechniania się cholery dołącza do swojego spisu statystycznego źródło wody jako jedno z możliwych przyczyn śmierci
statystyka a dowodzenie teorii „miazmatów”
przesunięcie dźwigni do makroskali (wyobraźnia demograficzna i kartograficzna)  Snow przebadał wybuch cholery w dwóch domach obok siebie, które miały wodę z dwóch różnych spółek wodnych Lambeth oraz S&V  testowanie hipotezy w czasie epidemii to quasi-eksperyment oparty o analizę ujęć wody dla całego Londynu ok. 300 000 – analiza kohortowa  Snow zauważa korelację pomiędzy śmiertelnością a źródłami wody w makroskali (porównanie północnego i południowego)
mapa ujęć wody dla Londynu 1856
Ontologia czy polityka wiedzy zielona góra ost do tekstu
przesunięcie dźwigni na powrót do mikroskali praca wyobraźni detektywistycznej i kartograficznej  Praca „map” i skali umożliwia Snowi początek prac na opracowaniem mapowania epidemii w Soho
Praca wyobraźni „socjologicznej”  Henry Whitehead (1825-96)  obserwator życia parafii – prowadzi drobiazgowy dziennik podczas epidemii notując wszystkie śmierci i jest świadkiem większości z nich  Whitehead jest sceptyczny wobec teorii „wodnej” i zarazków” początkowo wynika to z jego wiedzy socjologicznej:  pompa na Broad street cieszy się dobrą sławą (local knowledge)  wielu chorych wyzdrowiało pijąc ją w dużych ilościach (dynamika wzrostu i „śmierci” kolonii bakterii cholery  on sam jej się napił (z whisky) i nie zachorował
powrót detektywa  Snow częściowo przekonuje Whiteheada rekonstruując w mikroskali (z pomocą wiedzy socjologicznej tego ostatniego - DZIENNIK)  potencjalnego pacjentki „zero” – córkę Sarah i Thomasa Lewis
Ontologia czy polityka wiedzy zielona góra ost do tekstu
wyobraźnia polityczna  mimo, iż nieprzekonani do końca Zarząd Właścicieli (Commitee Board),  „strażnicy” parafii wraz z Dr. John Snowem i Henrym Whiteheadem  podejmują decyzję o usunięciu uchwytu pompy
Moment polityczny  połączone siły:  autorytetu lokalnego pastora,  sława Snowa jako anestezjologa królowej Wiktorii  prawdopodobnie są silniejsze niż dowody „naukowe”
Carl Schmitt „Ten, kto decyduje o stanie wyjątkowym, jest suwerenny”  Nauka jako „autorytet” użyta w „czysto” politycznej formule  Połączone autorytety Whitehead i Snowa pozwalają na „zawieszenie” dotychczasowego porządku
Polityczny aktor zaczyna żyć własnym życiem
Wybuch cholery i rozbudowa sieci  Wybuch w 1854 pokazał, iż krążenie „odkrycia” cholery wymagało kilku różnych niezależnych zdolności  wyobraźni detektywistycznej (naukowej) Snowa  wyobraźni socjologicznej Whiteheada  wyobraźni statystycznej Farra i pracy demografii  wyobraźni politycznej Snowa, Whiteheada i właścicieli aby usunąć „rączkę” pompy
Krążenie „faktu politycznego”  1866 rok  rysunek powstał na 17 lat przed „odkryciem” cholery przez Kocha  „efekt pompy”  Mimo, iż Snow umiera przed „odkryciem” cholery  (Koch odkrywa ją w 1883)
paradoksalny „efekt” sieci  „Great Stink”  jako efekt „oczyszczania” miasta  opróżniono tysiące dołów kloacznych poprzez podłączenie ich do systemu usuwania deszczówki do Tamizy  to spowodowało katastrofę „Wielki Smród”
budowa wodociągów to dzieło miazmatyków  Cud epoki wiktoriańskiej wodociągi zostały zbudowane m.in. dzięki politycznej sile Chadwicka i inżynierskim zasobom Bazalgette’a  obaj w tym czasie byli zwolennikami miazmatów nieprzewidziane skutki wiktoriańskiej biopolityki
Ontologia czy polityka wiedzy zielona góra ost do tekstu
“Polityka ścieku” – dlaczego politycy uchwalili Public Health Act w1875?  Rysunek przedstawia cholerę pływającą jako Kostucha podczas nasilenia „wielkiego smrodu” w 1858 Punch engraving - The Silent Highwayman, 10th July, 1858  .
Polityka ścieku  Zagrożenie Bogatych  „Great Stink” i poziom zanieczyszczenia Tamizy jest tak alarmujący, że wymaga interwencji także możnych (ewakuacja parlamentu)  Tyfus i gruźlica zabijają masowo biednych…  Ale cholera zmienia nastawienie, zabija biednych (więcej) i bogatych (mniej) ale „panika moralna” związana z epidemią wywołuje chęć „oczyszczenia” slumsów  Książe Albert umiera na tyfus spowodowany przez wodę z wodociągów w Zamku Windsor  I zapotrzebowanie na zdrową siłę roboczą  potrzebne w imperialnym wyścigu z Francją i Niemcami
Cholera powoduje zmianę w ujęciu władzy – odejście od „laissez faire”  Stan zdrowia biednych staje się sprawą publiczną, bogaci inwestują w biopolityczną maszynę jaką jest „zdrowie publiczne”  Kolejne regulacje jak akt z 1867 roku pozwalają klasie robotniczej głosować co czyni ze zdrowia biednych dodatkową przesłankę w procesie politycznym.
cholera - „polemiczny” przeciwnik laissez-faire  Trzech polemistów z ujęciami leseferystycznymi:  mikrob (pałeczka cholery)  miasto i własności (emergentne) pojawiające się wraz z jego rozrostem  Nauka, która pomagała „pokleić” różnych odrębnych aktorów i pozwalała ustabilizować sieć
Ontologia czy polityka wiedzy zielona góra ost do tekstu
ironia „odkrycia” cholery  William Farr w 1866, 8 lat po śmierci Snowa opinia środowisk lekarskich, jak i samego Farra przychyla się do teorii „zarazków” i wodnej transmisji cholery  wieku 75 lat, krótko po przejściu na emeryturę William Farr umiera (14.04.1883),  w tym samym roku Robert Koch „odkrywa” Vibrio cholerae.  szczepionka na cholerę 1900  zbudowanie wodociągu mimo, iż uzasadnianie teorią miazmatów kończy występowanie epidemii cholery w Londynie
zapomniani aktor: kolonizacja i jej następstwa  dzięki czemu rozrósł się Londyn?  początek mojej opowieści o cholerze  co i kto sfinansował budowę wodociągów?  koniec mojej opowieści o cholerze
zapomniani aktorzy cholera
Pytania  Kluczowy dla zwlaczenia były dwie decyzje polityczne:  Snowa i Whitehead o usunięciu rączki pompy  Decyzji tej nie udało się uzasadnić naukowo  Gatwicka o budowie wodociągów  Uzasadnienie naukowe było błędne a paradoksalnie dawało one większą szansę na mobilizację polityczną i przeprowadzenie reform, czyli budowę wodociągów
Paradoksy  Snow i odjęcie rączki pompy działało w „ukryciu  Prawdopodobnie gdyby Snowowi w 1854 roku udało się przekonać „miazmatyków” nie doszłoby o przebudowy wodociągów na skalę całego miasta  Wystarczyłoby tylko dostarczać czystą wodę dla bogatych
Pytanie  Czy mamy rekonstruować naszą zbiorowość czy ją zmieniać?  Mills to zmiana zbiorowości – „polityka wiedzy”  Latour to jej rekonstrukcja – „ontologia wiedzy”
Wyobraźnia ontologiczna  Porzucenie ideała nauki jako teorii pozwala na wypracowanie  „wyobraźni ontologicznej” czyli sposobów dostrzeżenia złożonej sieci aktorów wytwarzających naszą zbiorowość  To z kolei jest odpowiedź na rosnące „urefleksywnienie” nowoczesności
Jak połączyć obie strategie  Czy powinniśmy połączyć je w rodzaj wspólnego projektu podobnego zadaniom jakie przed filozofią stawiał Leo Strauss:  Tzn. socjologia wiedzy i socjologia badań nad nauka powinna mieć swoją część ezoteryczną i egzoteryczną  Ezoteryczna– to ontologia wiedzy Bruno Latoura  Egzoteryczna – to wyobraźnia socjologiczna C. W. Millsa
Podsumowując  Polityka wiedzy bez jej ontologii jest ślepa  Ontologia wiedzy bez jej polityki jest „bezzębna”
Dlaczego teoretyzowanie jest nieprzywoite?
Dystrybucja cholery
Populacja miejska żyjąca w slumsach
Ontologia czy polityka wiedzy zielona góra ost do tekstu
Kilka cyfr  Nairobi, slums Laini – 40 000 osób - 10 czynnych ustępów  Daka- 67 000 domów – 8 500 przyłączy do kanalizacji  Delhi (1990) – 480 000 rodzin 160 desek sedesowych i 110 przenośnych toalet  Cholera dzisiaj:  Basra (działania USA, zniszczenie sieci wodociągowej)  Afganistan (działania USA, zniszczenie infrastruktury)  Haiti (brak przewidywania
Ontologia czy polityka wiedzy zielona góra ost do tekstu
Ontologia czy polityka wiedzy zielona góra ost do tekstu

More Related Content

Ontologia czy polityka wiedzy zielona góra ost do tekstu

  • 2. Cel  Zestawienie dwóch podejść teoretycznych:  Pierwszezwiązanie z C.W. Millsem i jego kontynuatorami nazywam roboczo: polityką wiedzy  Drugiezwiązane z późną twórczością Bruno Latoura nazywam roboczo: ontologią wiedzy  Efekt: przedstawienie w zarysie koncepcji „wyobraźni ontologicznej” jako m.in. Sumy powyższych propozycji
  • 3. Tezy:  Teza 1. C.W. Mills i jego koncepcja wyobraźni socjologicznej stanowi ciekawy sposób „upolitycznienia” wiedzy tzn. uwrażliwienia nas na powinności i uwikłania aksjologiczne jakie towarzyszą uprawianiu nauk(i)  Teza 2. B. Latour i rozwijana przez niego ontologia zbiorowości, ekologia polityczna umożliwiają prześledzenie w jaki sposób następuje „krążenie” naszych działań i jakie mają one skutki dla zbiorowości
  • 5. Po co B. Latour? „refleksywność” a teoria  1. Zwrot refleksywny (Beck etc.) to wymóg naszej fazy nowoczesności  2. Warunkiem „urefleksywnienia” jest porzucenie modeli nauki jako teorii  Bruno Latour i Teoria Aktora-sieci jest jednym z najlepszych kandydatów dla tego zdania  Proponowana prze niego „ekologia polityczna” rodzaj ontologii wiedzy (nauki),
  • 6. Wyobraźnia socjologiczna a wyobraźnia konstrukcyjna  Osobiście sądzę, że dwa rodzaje wyobraźni są nam pilnie potrzebne. Pierwszy nazwałbym socjologicznym a drugi – konstruktorskim. „Socjologiczny” znaczy tutaj w gruncie rzeczy „całościowy”; (…) Przymiotnik „konstruktorski” odnosi się do umiejętności tworzenia nowych całości z elementów znanych i nowo kreowanych” /Włodzimierz Wesołowski, Wyobraźnia socjologiczna i przyszłość/
  • 7. władza „brania pod Władza porządkowania uwagę” „czy możemy być „ilu Nas jest” razem” (Bruno Latour) (Bruno Latour) zakłopotanie hierarchia konsultacja instytucjonalizacja Wyobraźnia wyobraźnia socjologiczna konstrukcyjna Włodzimierz Włodzimierz
  • 9. Pytanie  Czy da się wprowadzić debatę „ekologiczną”, „jednoizbową” nad zarządzaniem całego kolektywu bez „zewnętrznej” dźwigni?  Czy nie będzie konieczne wprowadzanie „(nie)modernistyczne, (a)modernistyczneg o sposobu debaty przy pomocy modernistycznych środków.
  • 10. Jak zostać postlatourowskim Modernistą  Pytanie brzmi:  Czy możliwe jest wprowadzenie (a)nowoczesnego sposobu debaty, poprzez użycie inicjujących ją modernistycznych środków  Jakie są tego konsekwencje  Czy możliwe jest uprawianie „modernizmu strategicznego” – samoznoszącego się wraz z przekonaniem innych do podjęcia debaty?
  • 11. Po co C.W. Mills?  Teza1: Ekologia polityczna nie wystarczy, debata nad stanem naszej zbiorowości do której nawołuje Latour musi zostać zapoczątkowana w ramach innego porządku  Teza 2: Mills poprzez swój „naiwnie” modernistyczny postulat zaangażowania pokazuje konieczność politycznego momentu „decyzyjnego” ustalającego w ogóle płaszczyznę debaty i sens jej rozpoczęcia.
  • 12. „Macież wy odwagę Lenina, żeby wszcząć dzieło nieznane, zburzyć stare i wszcząć nowe”  Niestety porzucenie symetrii, pozycji w obrębie ontologii (ekologii politycznej) na rzecz polityki wiedzy jest ryzykowne,  Spór toczyć się będzie ponownie w ramach Modernistycznej Konstytucji  Ryzykujemy znów niekontrolowany rozrost hybryd, kosztów wypartych eksternalizacji
  • 13. Mills+ANT  Wyobraźnia socjologiczna i polityka wiedzy Millsa wprost „domaga” uzupełnieniem o ontologiczny moment wnoszony przez Teorię Aktora-Sieci  Wyobraźnia ta jest bowiem zdolnością przechodzenia z jednej perspektywy do innej – od politycznej do psychologicznej, od badania pojedynczej rodziny do porównawczej oceny budżetów krajów całego świata, od szkoły teologicznej do instytucji militarnej, od zagadnień przemysłu naftowego do studiów nad współczesną. /Mills, WS, s. 54/
  • 15. Studium przypadku – epidemia cholery Londyn 1854  analiza przypadku cholery i jej „odkrycia” pozwala dostrzec w jaki sposób sieć pracuje „sama”  głównym aktorem jest sama „cholera”, która doprowadza do swego „wykrycia” i równocześnie do możliwości swego zwalczania  Cholera staje się też autonomicznym elementem i twórcą
  • 17. wyobraźnia „detektywistyczna” Johna Snowa  1813 -1858  zetknięcie z wybuchem cholery w Newcastle 1831 (20 000)a później w Londynie w latach 1848-49 (50000)  polemika z teorią „miazmatów” (nieudana)  Snow podejmuje się trudu zrekonstruowania przyczyn wybuchu epidemii
  • 20. potrzeba „experimentum crucis”  praca detektywistyczna jest zbyt słaba by przechwycić interesy  wnioskowanie bezpośrednie: bliskość pompy powoduje chorobę  wnioskowania pośrednie:  browar  fabryka przy Poland street  mimo bliskości „podejrzanej” pompy nikt w wymienionych obiektach nie choruje  odpowiedź: w browarze pije się słód, a fabryka posiada własne ujęcie wody  mimo uzupełnienia pracą prelaboratoryjną (wstępna analiza wody –woda z ryżu) nie udaje się spleść ze śledztwem na tyle silnie aby:  Snow mógł się na niej „oprzeć” w swej argumentacji na rzecz zwlaczania epidemii
  • 21. Paradoks: teoria „miazmatów” wróg i sprzymierzeniec
  • 22. mozolne, ironiczne i paradoksalne budowanie (się) sieci  artykuł Snowa po epidemi 1831-33 o wodnej teorii rozchodzenia się cholery wpłynął na demografa William Farra (1807 - 1883)  który choć nieprzekonany do teorii „wodnej” rozpowszechniania się cholery dołącza do swojego spisu statystycznego źródło wody jako jedno z możliwych przyczyn śmierci
  • 23. statystyka a dowodzenie teorii „miazmatów”
  • 24. przesunięcie dźwigni do makroskali (wyobraźnia demograficzna i kartograficzna)  Snow przebadał wybuch cholery w dwóch domach obok siebie, które miały wodę z dwóch różnych spółek wodnych Lambeth oraz S&V  testowanie hipotezy w czasie epidemii to quasi-eksperyment oparty o analizę ujęć wody dla całego Londynu ok. 300 000 – analiza kohortowa  Snow zauważa korelację pomiędzy śmiertelnością a źródłami wody w makroskali (porównanie północnego i południowego)
  • 25. mapa ujęć wody dla Londynu 1856
  • 27. przesunięcie dźwigni na powrót do mikroskali praca wyobraźni detektywistycznej i kartograficznej  Praca „map” i skali umożliwia Snowi początek prac na opracowaniem mapowania epidemii w Soho
  • 28. Praca wyobraźni „socjologicznej”  Henry Whitehead (1825-96)  obserwator życia parafii – prowadzi drobiazgowy dziennik podczas epidemii notując wszystkie śmierci i jest świadkiem większości z nich  Whitehead jest sceptyczny wobec teorii „wodnej” i zarazków” początkowo wynika to z jego wiedzy socjologicznej:  pompa na Broad street cieszy się dobrą sławą (local knowledge)  wielu chorych wyzdrowiało pijąc ją w dużych ilościach (dynamika wzrostu i „śmierci” kolonii bakterii cholery  on sam jej się napił (z whisky) i nie zachorował
  • 29. powrót detektywa  Snow częściowo przekonuje Whiteheada rekonstruując w mikroskali (z pomocą wiedzy socjologicznej tego ostatniego - DZIENNIK)  potencjalnego pacjentki „zero” – córkę Sarah i Thomasa Lewis
  • 31. wyobraźnia polityczna  mimo, iż nieprzekonani do końca Zarząd Właścicieli (Commitee Board),  „strażnicy” parafii wraz z Dr. John Snowem i Henrym Whiteheadem  podejmują decyzję o usunięciu uchwytu pompy
  • 32. Moment polityczny  połączone siły:  autorytetu lokalnego pastora,  sława Snowa jako anestezjologa królowej Wiktorii  prawdopodobnie są silniejsze niż dowody „naukowe”
  • 33. Carl Schmitt „Ten, kto decyduje o stanie wyjątkowym, jest suwerenny”  Nauka jako „autorytet” użyta w „czysto” politycznej formule  Połączone autorytety Whitehead i Snowa pozwalają na „zawieszenie” dotychczasowego porządku
  • 34. Polityczny aktor zaczyna żyć własnym życiem
  • 35. Wybuch cholery i rozbudowa sieci  Wybuch w 1854 pokazał, iż krążenie „odkrycia” cholery wymagało kilku różnych niezależnych zdolności  wyobraźni detektywistycznej (naukowej) Snowa  wyobraźni socjologicznej Whiteheada  wyobraźni statystycznej Farra i pracy demografii  wyobraźni politycznej Snowa, Whiteheada i właścicieli aby usunąć „rączkę” pompy
  • 36. Krążenie „faktu politycznego”  1866 rok  rysunek powstał na 17 lat przed „odkryciem” cholery przez Kocha  „efekt pompy”  Mimo, iż Snow umiera przed „odkryciem” cholery  (Koch odkrywa ją w 1883)
  • 37. paradoksalny „efekt” sieci  „Great Stink”  jako efekt „oczyszczania” miasta  opróżniono tysiące dołów kloacznych poprzez podłączenie ich do systemu usuwania deszczówki do Tamizy  to spowodowało katastrofę „Wielki Smród”
  • 38. budowa wodociągów to dzieło miazmatyków  Cud epoki wiktoriańskiej wodociągi zostały zbudowane m.in. dzięki politycznej sile Chadwicka i inżynierskim zasobom Bazalgette’a  obaj w tym czasie byli zwolennikami miazmatów nieprzewidziane skutki wiktoriańskiej biopolityki
  • 40. “Polityka ścieku” – dlaczego politycy uchwalili Public Health Act w1875?  Rysunek przedstawia cholerę pływającą jako Kostucha podczas nasilenia „wielkiego smrodu” w 1858 Punch engraving - The Silent Highwayman, 10th July, 1858  .
  • 41. Polityka ścieku  Zagrożenie Bogatych  „Great Stink” i poziom zanieczyszczenia Tamizy jest tak alarmujący, że wymaga interwencji także możnych (ewakuacja parlamentu)  Tyfus i gruźlica zabijają masowo biednych…  Ale cholera zmienia nastawienie, zabija biednych (więcej) i bogatych (mniej) ale „panika moralna” związana z epidemią wywołuje chęć „oczyszczenia” slumsów  Książe Albert umiera na tyfus spowodowany przez wodę z wodociągów w Zamku Windsor  I zapotrzebowanie na zdrową siłę roboczą  potrzebne w imperialnym wyścigu z Francją i Niemcami
  • 42. Cholera powoduje zmianę w ujęciu władzy – odejście od „laissez faire”  Stan zdrowia biednych staje się sprawą publiczną, bogaci inwestują w biopolityczną maszynę jaką jest „zdrowie publiczne”  Kolejne regulacje jak akt z 1867 roku pozwalają klasie robotniczej głosować co czyni ze zdrowia biednych dodatkową przesłankę w procesie politycznym.
  • 43. cholera - „polemiczny” przeciwnik laissez-faire  Trzech polemistów z ujęciami leseferystycznymi:  mikrob (pałeczka cholery)  miasto i własności (emergentne) pojawiające się wraz z jego rozrostem  Nauka, która pomagała „pokleić” różnych odrębnych aktorów i pozwalała ustabilizować sieć
  • 45. ironia „odkrycia” cholery  William Farr w 1866, 8 lat po śmierci Snowa opinia środowisk lekarskich, jak i samego Farra przychyla się do teorii „zarazków” i wodnej transmisji cholery  wieku 75 lat, krótko po przejściu na emeryturę William Farr umiera (14.04.1883),  w tym samym roku Robert Koch „odkrywa” Vibrio cholerae.  szczepionka na cholerę 1900  zbudowanie wodociągu mimo, iż uzasadnianie teorią miazmatów kończy występowanie epidemii cholery w Londynie
  • 46. zapomniani aktor: kolonizacja i jej następstwa  dzięki czemu rozrósł się Londyn?  początek mojej opowieści o cholerze  co i kto sfinansował budowę wodociągów?  koniec mojej opowieści o cholerze
  • 48. Pytania  Kluczowy dla zwlaczenia były dwie decyzje polityczne:  Snowa i Whitehead o usunięciu rączki pompy  Decyzji tej nie udało się uzasadnić naukowo  Gatwicka o budowie wodociągów  Uzasadnienie naukowe było błędne a paradoksalnie dawało one większą szansę na mobilizację polityczną i przeprowadzenie reform, czyli budowę wodociągów
  • 49. Paradoksy  Snow i odjęcie rączki pompy działało w „ukryciu  Prawdopodobnie gdyby Snowowi w 1854 roku udało się przekonać „miazmatyków” nie doszłoby o przebudowy wodociągów na skalę całego miasta  Wystarczyłoby tylko dostarczać czystą wodę dla bogatych
  • 50. Pytanie  Czy mamy rekonstruować naszą zbiorowość czy ją zmieniać?  Mills to zmiana zbiorowości – „polityka wiedzy”  Latour to jej rekonstrukcja – „ontologia wiedzy”
  • 51. Wyobraźnia ontologiczna  Porzucenie ideała nauki jako teorii pozwala na wypracowanie  „wyobraźni ontologicznej” czyli sposobów dostrzeżenia złożonej sieci aktorów wytwarzających naszą zbiorowość  To z kolei jest odpowiedź na rosnące „urefleksywnienie” nowoczesności
  • 52. Jak połączyć obie strategie  Czy powinniśmy połączyć je w rodzaj wspólnego projektu podobnego zadaniom jakie przed filozofią stawiał Leo Strauss:  Tzn. socjologia wiedzy i socjologia badań nad nauka powinna mieć swoją część ezoteryczną i egzoteryczną  Ezoteryczna– to ontologia wiedzy Bruno Latoura  Egzoteryczna – to wyobraźnia socjologiczna C. W. Millsa
  • 53. Podsumowując  Polityka wiedzy bez jej ontologii jest ślepa  Ontologia wiedzy bez jej polityki jest „bezzębna”
  • 58. Kilka cyfr  Nairobi, slums Laini – 40 000 osób - 10 czynnych ustępów  Daka- 67 000 domów – 8 500 przyłączy do kanalizacji  Delhi (1990) – 480 000 rodzin 160 desek sedesowych i 110 przenośnych toalet  Cholera dzisiaj:  Basra (działania USA, zniszczenie sieci wodociągowej)  Afganistan (działania USA, zniszczenie infrastruktury)  Haiti (brak przewidywania