際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

Seeing Stars Leiden - Citizen Science Lab.pdf

Margaret Gold
Margaret Gold

On the 25th of September (clear skies permitting) the City of Leiden will be turning off the lights, and 'turning on' the stars. This will not only be a wonderful experience, but presents a unique opportunity to ask some interesting scientific questions.....

1 of 26
Download to read offline
Seeing Stars Leiden - Citizen Science Lab.pdf
Seeing Stars Leiden - Citizen Science Lab.pdf
Licht UIT
Sterren AAN
Astronomie Welke sterren kunnen wij zien?
Astronomie Dark Sky Welke sterren kunnen wij zien? Hoeveel sterren kunnen wij tellen?
Astronomie Dark Sky Licht Vervuiling Welke sterren kunnen wij zien? Hoeveel sterren kunnen wij tellen? Waar zit het meest licht vervuiling in Leiden?
Astronomie Dark Sky Licht Vervuiling Perceptie van Veiligheid Welke sterren kunnen wij zien? Hoeveel sterren kunnen wij tellen? Waar zit het meest licht vervuiling in Leiden? Voelen wij ons veiliger met veel licht?
Astronomie Dark Sky Licht Vervuiling Perceptie van Veiligheid Onze BioClock Welke sterren kunnen wij zien? Hoeveel sterren kunnen wij tellen? Heeft te veel licht effect op onze gezondheid? Waar zit het meest licht vervuiling in Leiden? Voelen wij ons veiliger met veel licht?
Astronomie Dark Sky Licht Vervuiling Perceptie van Veiligheid Onze BioClock Ons Welzijn Welke sterren kunnen wij zien? Hoeveel sterren kunnen wij tellen? Heeft te veel licht effect op onze gezondheid? Waar zit het meest licht vervuiling in Leiden? Voelen wij ons veiliger met veel licht? Hoe ervaren wij het donker?
Astronomie Dark Sky Licht Vervuiling Perceptie van Veiligheid Onze BioClock Ons Welzijn Natuur BioClock Welke sterren kunnen wij zien? Hoeveel sterren kunnen wij tellen? Heeft te veel licht effect op onze gezondheid? Heeft de natuur last van te veel licht? Waar zit het meest licht vervuiling in Leiden? Voelen wij ons veiliger met veel licht? Hoe ervaren wij het donker?
Seeing Stars Leiden - Citizen Science Lab.pdf
seeingstarsleiden.nl Meld u aan voor de nieuwsbrief om op de hoogte te blijven:
Seeing Stars Leiden - Citizen Science Lab.pdf
Seeing Stars Leiden - Citizen Science Lab.pdf
Sociaaleconomische Aspecten Veiligheid Energie-effici谷ntie Werkomgeving Publieke gezondheid Esthetiek Recreatie Licht Vervuiling
Sociaaleconomische Impacten Verlies van biodiversiteit Verlies van ecosysteemdiensten Lager welzijn van de mens Licht Vervuiling
Fysiologische Aspecten Chronobiologie Energiemetabolisme Hormonaal evenwicht Psychofysiologie Gedrag Licht Vervuiling
Fysiologische Impacten Verstoring van de slaap Verhoogde stressrespons Gevaar voor de gezondheid Verhoogde gezondheidskosten Verminderde werkprestaties Licht Vervuiling
Ecologische aspecten Predatie Communicatie Migratie / Ori谷ntatie Chronoecologie Voedselwebben Evolutie Soortenrijkdom Licht Vervuiling
Ecologische Impacten Verminderde fitheid Mortaliteit Veranderde populatiestructuur Vermindering van lokale populaties Verminderde veerkracht van het ecosysteem Verhoogd risico op invasie Licht Vervuiling
The Citizen Science Lab brings together scientists, policy makers, citizens, and other stakeholders in participatory research projects that address scientific questions and/or urgent societal issues that can only be solved by actively involving volunteers in the scientific process. We act as a facilitator and incubator to co-create new citizen science projects that connect society with science. And we function as a knowledge hub to build a collaborative and transdisciplinary knowledge-sharing network for citizen science practices in Leiden and across the Netherlands. info@citscilab.org
Seeing Stars Leiden - Citizen Science Lab.pdf
Leiden iSpex is een sexy experi- ment, dat is na de meetdag van gisteren wel duidelijk. Projectlei- der Frans Snik moest gisteren voor tientallen cameras verschijnen en hij heeft in letterlijk honderden interviews moeten uitleggen hoe dat opzetstukje voor de iPhone nou eigenlijk werkt. Snik was daar druk mee in het Utrechtse Cabau, maar ook in Leiden, waar het idee vandaan komt, was er een pr-mo- ment georganiseerd. Burgemeester Henri Lenferink en rector magnificus Carel Stolker verrichtten op deze offici谷le meet- dag een waarneming op het Stad- huisplein. Een keer voor het echt en daarna nog een keer in een richting die mooier uitkomt op de fotos. Aan hun zijde staan Huub R旦ttgering van de Sterrewacht Leiden en Geert de Snoo, decaan van de faculteit wiskunde en na- tuurkunde. iSpex is meer dan alleen een me- diahype en een aardige gimmick met een smartphone, zeggen de astronoom en de decaan. De lande- lijke proefneming heeft wel dege- lijk ook wetenschappelijke waarde. Het is een simpele en goedkope methode om een goed beeld te krijgen op veel punten in het land. ,,Vroeger had je voor een fijnstof- meting een koelkast nodig, zegt De Snoo, ,,op aarde of in een satel- liet. Dit opzetstukje voor de iPhone maakt het veel simpeler. Natuur- lijk is de kwaliteit van de metingen minder dan met een groot appa- raat, maar omdat er zoveel metin- gen tegelijk worden gedaan, kun je de ruis eruit halen. Bovendien - dit is pas het begin van burgerwetenschap, voorspelt hij. Niet dat iSpex het allereerste voorbeeld is van citizen science - gewone mensen stelden al de re- kenkracht van hun pc ter beschik- king van de zoektocht naar buiten- aards leven en ze telden sterren- stelsels. Ze telden vogels in de achtertuinen geplette vliegjes op hun kentekenplaat. Maar iSpex, gaat nog een stap verder. Er kun- nen nog veel iSpex-meetdagen volgen, zegt de decaan. Hij heeft op deze meetdag al diver- se waarnemingen gedaan op weg naar de binnenstad. ,,Je kon echt de verschillen zien. Op een druk verkeersplein zag je meer fijnstof. Op het Stadhuisplein zijn de meet- omstandigheden tegen het mid- daguur niet optimaal. Er hangen witte plukken in wat een strak- blauwe lucht zou moeten zijn. Voorbijgangers blijven staan om te zien waarom die heren hun tele- foon naar de hemel richten. ,,Wat doet u, burgemeester, vraagt een fietser. ,,Eigenlijk zouden we voor zon fijnstofmeting op de Bree- straat moeten staan, merkt die op. Leids iSpex meer dan alleen een gimmick Het scheelde in vier jaar tijd een miljo aan politiekosten en voorkomt boven dien confrontaties tussen supporters Het weren van het uitpubliek bij de wedstrijden tussen Ajax en Feyenoord lijkt zijn vruchten af te werpen. Toch gaan er weer geluiden op om weer uit- publiek toe te laten. Er is echter geen re- den om van beleid te veranderen. Het weren van uitpubliek bij risicowedstrij- den is de enige maatregel die echt werkt. Geen uitpubliek bij r De nieuwe stelling Fran Cabauw Strikt genomen kan het ook zonder iPhone.Kies op een zon- nige dag positie in het open veld. Kijk naar de horizon. Verkleurt de hemel van blauw naar wit? Dan is de lucht schoon, want de kleur van wa- terdamp in de atmosfeer is wit. Ver- kleurt de hemel naar geel of bruin? Dan hangt er fijnstof in de atmo- sfeer.Maar een waarneming met het blote oog kan nooit meer geven dan een algemene indruk.Met de app en het opzetstukje van het iSpex-pro- ject gaat het heel precies. Sterrenkundige Frans Snik van de Universiteit Leiden houdt de atmo- sfeer nauwgezet in de gaten. Zijn ene oog is gericht op een computer- scherm, waarop te zien is hoe een wolk fijnstof vanuit Frankrijk en Belgi谷 onderweg is naar Noord-Bra- bant. ,,Dat zullen we snel merken in de metingen uit het zuiden, zegt hij. Met zijn andere oog registreert hij de lucht boven Cabauw, waar het CESAR-meetstation van het KNMI en het RIVM staat.Dit is het zenuw- centrum van het iSpex-project. Een paar hoge windveren trekken zijn aandacht. ,,Vanmiddag brandt de zon die wolken wel weg. Maar ze mogen de meetresultaten van van- ochtend niet vertroebelen, zegt hij. Het iSpex-project is een citizen science-project. Het Rijksinstituut voor Milieuhygi谷ne (RIVM) heeft samen met het KNMI een eigen vast net waarmee het de kwaliteit van de lucht meet, maar een netwerk van duizenden burgers overal in Neder- land is natuurlijk veel fijnmaziger. Het is echter onduidelijk of een iPhone met een opzetstukje even betrouwbare gegevens oplevert als het fijn afgestelde en geijkte net- werk van het RIVM. De landelijke iSpex-meetdag is opgezet om dit uit te zoeken. In totaal hebben 10.000 Nederlan- ders de app gedownload en het spe- ciale opzetstukje ontvangen. Zij moesten wachten tot gisteren, toen de atmosferische omstandigheden eindelijk ideaal waren voor het ex- periment. Vanaf het eerste begin maakten de deelnemers druk ge- bruik van de mogelijkheid. Zo druk was het zelfs, dat de server de testre- sultaten niet kon verwerken. De da- tabase die de gegevens moest op- slaan, deed het wel, maar de server kon de resultaten niet zichtbaar ma- ken op de kaart van ispex.nl. s Mid- dagswarendeproblemenverholpen en rond 17.30 uur kwamen de mel- dingen rap binnen; dik 4500 metin- gen. Hieruit bleek dat het een over- wegend heldere dag was. Blauwe balletjes (heel helder) overheersten boven Leiden, de Haarlemmermeer en Haarlem. Groene, gele en zelfs bruine balletjes maakten duidelijk dat het boven Alkmaar, Amsterdam en Hilversum veel minder goed ge- steld was met de lucht. Het autover- keer, vooral dieselroet, is een be- langrijke bron van fijnstof. Lang niet alle fijnstof is gevaarlijk. Saharazand, dat jaarlijks wel een paar keer over Nederland waait, zee- zout uit de Noordzee of de rook van bosbranden uit Canada, die gisteren vanuit Scandinavi谷 hoog over Ne- derland trokken,leveren amper risi- coop.MaardeiPhoneregistreertdat stof allemaal wel. Astronoom Snik verwacht dan ook dat de analyse van de meetgegevens nog wel enkele maanden gaat duren. De resultaten worden te zijner tijd gepubliceerd via www.rivm.nl/ispex. In de brandende zon bedienden astronomen gisteren de grote spexen, de instrumenten waaraan de iPhones worden geijkt. FOTO'S ANP Goede dag voor meting iSpex Duizenden mensen zagen gisteren mensen rare bewegingen maken met de telefoon. Ze hielden de telefoon recht voor zich en bewo- gen langzaam van links naar rechts . Daarna bewoog de arm met tele- foon strak omhoog en maakten ze een holle rug. En nog een keer. Het leek wel tai chi. De vergelijking komt van deelnemer Han Vis uit Heerhugowaard die de instructie voor de iSpex-meting op zijn tele- foon volgde. ,,Het is wel grappig om aan zon groot experiment te mogen meewerken. Hoewel ik begrijp dat er veel fijnstofmeters nodig zijn, moet hun rol niet over- dreven worden. Het echte weten- schappelijke werk moet nu nog gedaan worden. Maar zonder input kunnen ze niet aan de slag. Hans Kortstee uit Zaanstad deed de meting bij de Prins Bernhardbrug in Zaandam. Dat leek me een plek waar we fijnstof zouden kunnen meten. Dat viel vanmorgen mee, de meting geeft aan dat de lucht zeer helder was. Vlotjes Wim Nugteren deed rond kwart over acht een eerste meting in Broek op Langedijk bij Winkelcen- trum Broekerveiling. ,,Daar is nu nog een ruim veld om te meten. Om ongeveer half elf een tweede meting gedaan. Het was eerst even wennen, maar de instructie is goed en de meting verliep ook vlotjes. Beide keren was de uitslag: min- der helder, uitgedrukt in de kleur- code geel. Ger Welboren deed de meting op het dak van de brand- weerkazerne in Zandvoort waar hij werkt. ,,Aangezien ik in de uitruk zit en binnen anderhalve minuut in de brandweerauto moet zitten, was de enige optie voor veel ruimte om je heen het dak van de brand- weerkazerne. Uiteindelijk gaf het apparaat zeer helder aan. Tegen de avond deed hij een meting in zijn woonplaats Noorddorp (tussen Heemskerk en Castricum). ,,Daar is het voor mij belangrijker om te weten, omdat Tata Steel mijn buur is. Het resultaat: Ook heel helder maar de wind waaide voor Tata uit een gunstige hoek. Piet Wijdenes deed een aantal metingen in Opperdoes en dat is zo te zien een gezonde omgeving. ,,De uitkomst was steeds heel helder. Piet heeft geen problemen met de techniek. ,,De app is handig in gebruik en neemt je keurig mee door de meetprocedure. Ik vind de opzet van het onderzoek ontzet- tend leuk en inspirerend. Gebruik maken van de huidige mogelijkhe- den (mobiele communicatie, inter- net en relatief eenvoudige mee- tmiddelen) en het mobiliseren van de samenleving geeft nieuwe mo- gelijkheden voor onderzoek en draagt tevens bij aan het vergroten van het bewustzijn en betrokken- heid voor dit onderwerp. Hij denkt zelfs dat groter bewustzijn kan bijdragen aan gedragsverande- ring. ,,Die nodig is om uiteindelijk ook tot w komen. Ik hoe de resu verwerkte v we, inzichten Corn辿 van Be Katwijk en Val een lichte sluie helder. Op zich i doen en ik ben oo het totale plaatje. grappig om het and zien doen. Als je het ten zou je ze voor ge Is het tai chi of z bezig met wetens Honderd lezers van de kranten van HDC Media deden gisteren mee met de nationale fijnstofme- ting van iSpex. Op twee momen- ten werd door de deelnemers met de iPhone voorzien van een speciaal opzetstukje een foto gemaakt van de blauwe lucht. Via een speciale app in de telefoon kon daarmee fijn gemeten. iSpex is riment van burgerw Het iSpex-team kree de Academische Jaarp beste vertaling van we pelijk onderzoek naar publiek. Door de fijnsto nationaal op te zetten m Lezers even we tede: Oneens. jaar weten we of e echt schoon rijdt. Lance Armstrong zei ook altijd dat hij niets gebruikte. Ik hoop wel dat ze nu naturel rijden maar de twijfel is te groot. Krijn Schoonderwoerd, Leiden: Oneens. Wout Poels werd in een zware etappe zevende, terwijl hij jaar geleden na een lelijke val zijn nier en zijn milt scheurde, zijn longen kneusde en gebroken rib- ben had. Hij lag op de intensive care, fietste 222 dagen geen wed- strijd. En dan nog zevende worden, een jaar later in een zware etappe. Knap hoor, maar bij zon voorbeeld blijf ik dan wel mijn vraagtekens zetten. Met de tandpastaglimlach van Michael Boogerd in mn ach- terhoofd die nog nooit van het woord doping had gehoord. Maar ondertussen door diezelfde doping goed geboerd heeft en nooit meer hoeft te werken. Jan de Kwaaisteniet, Schagen: Oneens. Dopinggebruik zal altijd doorgaan, zeker bij dergelijke lange ritten. Het blijft een constan- te race tussen de gebruiker en de opsporende organisatie waarbij de laatste altijd een ronde achterloopt. Dus laat de renners doping gebrui- ken. Storten zij dan van de fiets af, is het eigen schuld: men wil toch ten koste van alles winnen. Het enige wat hier tegen helpen kan, is de desbetreffende sporter voor het leven schorsen. Maar d叩n voor 辿lke sport! En het verdiende geld terug- storten naar de organisaties van deze evenementen. Arie Pronk, Noordwijk: Oneens. De verleiding blijft te groot voor een aantal renners. Rotte appels blijven er altijd tussen zitten, wat dit betreft is het een afspiegeling van de dagelijkse maatschappij die hier en daar ook zo rot als een mispel is. Hebzucht heerst tot het einde der dagen. Mevoruw Molenaar-Hazenberg, Sassenheim: Oneens. Een honderd procent schone Tour kunnen we voorlopig wel vergeten. En een mondelinge verklaring is uiteraard nutteloos in de praktijk. De wereld hangt aan elkaar van nieuwe en vooral verbeterde uitvindingen. Die te pas en te onpas volop wor- den gebruikt als het goed uitkomt. eens oneens De bediening van de iSpex-app is heel eenvoudig. Heldere dag voor Leiden, Haarlemmermeer en Haarlem Analyse gegevens duurt enkele maanden server traag Hans Kortstee meet het fijnstof. F vo hu Rien Floris r.floris@hdcmedia.nl Wilfred Simons w.simons@hdcmedia.nl De Snoo, Lenferink en Stolker doen hun meting. FOTO PR Silvan Schoonhoven Teneerste Massaalmetenmetje Van onze verslaggever Bard van de Weijer lopikUitgeteldligteenrijtjeschapen inhetflinterdunnereepjeschaduwdat e 213 meter hoge meetmast van het ver hun weiland werpt; het aardezonmaandagniet jnt. Iets verderop tearmnaar jl hij beurtprecieshetzelfde.Ookhierwordt fijnstof gemetendoornaardeluchtte n,maardanmetkostbarespectro- rs.Dezespexenwerkennet itjesvoordeiPhone, preciezer.De alsijk- - een strakblauwe hemel nodig. En die kwammaarniet.Nu,opdevalreep de vakanties zijn al begonnen, waardoor het landelijke karakter van de meting gevaar liep schenken de weergoden alsnogeenpaarmooiedagen. Dus trekken overal in het land bur- gers er met hun smartphone op uit. et opzetstukje dat zij gebruiken lgenshetzelfdeprincipealsde n in het weiland bij Lo- tellensjesdateen opdelens stel- Sterrenkundige Stephanie Heikamp van de Universiteit Leiden doet een fijnstofmeting met haar iSpex. Links Reportage Fijnstofonderzoek Hetwaslangwachten,op eenzostrakblauwelucht datfijnstofmetenmet duizendensmartphones tegelijkzinzouhebben. Maandagwashetzover. 090713 息 de Volkskrant. Bron: ispex.nl Hoe werkt de iSpex? iSpex registreert die vingerafdruk en stuurt de meting naar een centrale database. Op basis van duizenden metingen door vrijwilligers hopen onderzoekers een nieuwe methode te vinden om de samenstelling van fijnstof beter te meten. Met een opzetstukje kan een iPhone worden veranderd in een instrument om fijnstof te meten: de iSpex. Zo werkt het: fijnstof verandert de kleursamenstelling van het licht. Elk type fijnstof verstrooit het licht net even anders, waardoor het een unieke 'vingerafdruk' achterlaat. Advertentie Van o Ianthe Sah amsterdam Bijeeng peratuurvanmin10graden deHaagsetimmermanEddy(35) metzijnmoederWilma(56)opde avondvan19februariditjaarin D端sseldorftepinnen,toenhet tweetaldoordeDuitsepolitiein dekraagwerdgevat.Eenoogge- tuigehaddepolitieingeseind. Moederenzoonstondennamelijk nietzomaartepinnen;zevulden alurenlangeenrugtasmetbank- biljettendiezemetvalsebankpas- jesdoordehelestaduitdemuur trokken.Detasbevatteinmiddels zon170 duizendeuroaancash. EddyenWilmablekennietal- leentehandelen,ontdektedepo- litie.Zemaaktendeeluitvaneen wereldwijdnetwerkaanneppin- ners,datdiedaginfebruaritoe- sloeg.Intotaalwerdvoor30 mil- joeneurogepinddoortientallen mensenin23 landen. 30miljoenisveelgeld;alleRoe- meenseskimmersinNederland hebbenzekereenjaarnodigom hetbijeenteroven.Dewoordvoer- dervandeHaagsepolitiediesinds dezeweekbetrokkenisbijdezaak noemtheteentriesthoogtepunt inbankcomputerkraken. MaandagmelddedeHaagsepo- litiedateendeelvandeverdach- tenvandepinbendevermoedelijk afkomstigisuitNederland.De Duitsepolitievroeghunomhulp bijdeopsporing.Daaromzijn maandagookcamerabeeldenvrij- gegevenvanzevenNederlandse verdachtendiediebewustedagin februariinDuitslandpinden.Een GriekseverdachtedienaarNeder- landvluchtte,isinmiddelsopver- zoekvandeDuitseautoriteitenin DenHaaggearresteerd.Indiere- giozijnaldiversehuiszoekingen verricht.Tweeverdachtenzijnin- middelsge誰dentificeerdalseen51- jarigeeneen32-jarigeHagenees. ZodradeDuitsepolitieerom vraagt,wordenzeopgepakt. Hetgeldwerdgestolenvanreke- ninghoudersbijtweebankenuit deVerenigdeArabischeEmiraten (Rakbank)enOman(BankofMus- cat).Deneppinnersmaaktenge- bruikvanwhiteplastics,onbe- druktebankpassenwaaropgesto- lengegevenswordengekopieerd. Dedadershaddendebenodigde gegevensverkregendoordebevei- ligdesystemenvanbedrijvendie voordebankenwerkentehacken. Zoschakeldenzedekaartlimieten vanbestaandecreditcardrekenin- genuitenkopieerdenmagneet- strippenenpincodes. DeNederlandsepolitieraakte bijdezaakbetrokkentoende Haagsetimmermanenzijnmoe- deralsvermistwerdenopgege- ven.Eddyzouzijnmoederbegelei- denbijeenbezoekaanDuitsland vooreenmedischeingreep,maar zekeerdennietterug.DeNeder- landsepolitieontdektetoendat zeineenDuitsecelzaten. smartphone de professionele meetapparatuur. Foto Raymond Rutting / de Volkskrant OverdagwasopdewebsitevaniSpex al te zien waar alle metingen zijn ver- richt.Omtienuurs ochtendswarener al1.800uitgevoerd,vooralindesteden een aanwijzing dat het onderwerp fijnstof daarmeerleeftdanindemin- der dichtbevolkte regios. De drukte waszogrootdatdeserverswaarophet kaartjegetoondwerdenigetijdbezwe- ken onder de toeloop. Maar de onder- zoekers bezwoeren dat alle gegevens gewoon zijn opgeslagen. Om zes uur waren4.957metingenbinnen. Wereldwijd netwerk Snikenzijncollegaszullenhunvakan- tiedoordelatelandelijkemetingmoe- tstellen. De komende maanden data vergelijken met de ofessioneleappara- tuurheeftgedaan.Doelisuittevinden of aldietelefoonseenbetrouwbarein- dicatie kunnen geven van de hoeveel- heid en vooral het soort fijnstof in de atmosfeer. De droom is het uitrollen van een Europees of misschien zelfs eenwereldwijdmeetnetwerk. Het Longfonds, partner in het pro- ject,hooptdatdeappoptermijnmen- senmetlongklachtenhelptbijhetbe- palenvandeluchtkwaliteitinhunom- geving. Ze kunnen dan besluiten bin- nen te blijven, het wat rustiger aan te doen of hun medicatie aan te passen. Maar zo ver is het nog lang niet. Het duurtvermoedelijknogjarenvoorde iSpexmethode goed genoeg is om de preciezesamenstellingvanhetfijnstof tekunnenbepalen,verwachthetRIVM. Maandagisalvasteeneerstestapgezet. De term fijnstof is nogal een ver- gaarbak,zegt HesterVolten van het RIVM,dat landelijk fijnstofni- veaus meet met vijftig stations.Bij deze meetpunten wordt gekeken hoe veel fijnstof er in de atmosfeer zit.Alles kleiner dan 10 microme- ter (een 1000ste millimeter) telt mee.Maar het ene fijnstof is het andere niet.Kleine roetdeeltjes zijn schadelijker dan rondzwevend zeezout.Uit de metingen van het RIVM is lastig te achterhalen waar- uit fijnstof precies bestaat.Ster- renkundigen van de Universiteit Leiden hebben mogelijk de oplos- sing voor dit probleem bedacht.Zij hadden spectropolarimeters ont- wikkeld om te onderzoeken wat er zoal rondzweeft in de atmosfeer van verre planeten.Hun techniek bleek ook op aarde goed bruik- baar.Anderhalf jaar geleden be- dacht de Leidse sterrenkundige Frans Snik dat er misschien wel een goedkoop instrumentje voor een smartphone gemaakt kon wor- den.Hij krabbelde wat op een pa- piertje en de iSpex was geboren, een simpel meetinstrument voor de iPhone.Masterstudent Stepha- nie Heikamp ontwierp het voorzet- stukje.Ze wonnen er deAcademi- scheJaarpijs mee,plus 100 dui- zend euro.Daarmee kon de iSpex massaal geproduceerd worden. Eenvoudigapparaatjevoorgrootschaligmeten Belgi谷, Canada, Colombia, Dominicaanse Republ Egypte, Estland, Groot-Brittanni谷, Indonesi谷, Itali谷, Jap Maleisi谷, Mexico, Oekra誰ne, Pakistan, Roemeni谷, Rusland, Sp Sri Lanka, Thailand, de Verenigde Arabische Emiraten en de VS. 090713 息 de Volkskrant BN DESTEM DINSDAG 9 JULI 2013 VANDAAG 3 door Maartje Huijben BREDA Nee, eerlijk gezegd had hij meer fijnstof verwacht dan dat hij tot dusver heeft gemeten. Ik woon relatief dicht bij de snelweg en de spoorlijn. Ik ging ervan uit dat er daarom meer fijnstof in de lucht zou zitten. De hoeveelhe die ik tot nu heb me fijnstof van weinig tot veel. In de rest van West-Brabant is het ver- gelijkbaar, zij het dat op sommige plekken ook schone lucht wordt gemeten. Ik ben ge誰nteresseerd in de we- tenschap, verklaart Ma deelname De overheid heeft de maximaal toelaatbare hoeveelheid fijnstof per kubieke meter in de atmosfeer vastgesteld. De dagelijkse norm is 50 microgram en die mag hooguit 35 dagen per jaar worden overschreden. 50 gaan de lucht in Minder fijnstof in Breda dan verwacht ! Ren辿 Martens had verwacht een hogere concentratie fijnstof te meten. foto Ron Magielse/het fotoburo
Seeing Stars Leiden - Citizen Science Lab.pdf
Seeing Stars Leiden - Citizen Science Lab.pdf

More Related Content

Seeing Stars Leiden - Citizen Science Lab.pdf

  • 5. Astronomie Welke sterren kunnen wij zien?
  • 6. Astronomie Dark Sky Welke sterren kunnen wij zien? Hoeveel sterren kunnen wij tellen?
  • 7. Astronomie Dark Sky Licht Vervuiling Welke sterren kunnen wij zien? Hoeveel sterren kunnen wij tellen? Waar zit het meest licht vervuiling in Leiden?
  • 8. Astronomie Dark Sky Licht Vervuiling Perceptie van Veiligheid Welke sterren kunnen wij zien? Hoeveel sterren kunnen wij tellen? Waar zit het meest licht vervuiling in Leiden? Voelen wij ons veiliger met veel licht?
  • 9. Astronomie Dark Sky Licht Vervuiling Perceptie van Veiligheid Onze BioClock Welke sterren kunnen wij zien? Hoeveel sterren kunnen wij tellen? Heeft te veel licht effect op onze gezondheid? Waar zit het meest licht vervuiling in Leiden? Voelen wij ons veiliger met veel licht?
  • 10. Astronomie Dark Sky Licht Vervuiling Perceptie van Veiligheid Onze BioClock Ons Welzijn Welke sterren kunnen wij zien? Hoeveel sterren kunnen wij tellen? Heeft te veel licht effect op onze gezondheid? Waar zit het meest licht vervuiling in Leiden? Voelen wij ons veiliger met veel licht? Hoe ervaren wij het donker?
  • 11. Astronomie Dark Sky Licht Vervuiling Perceptie van Veiligheid Onze BioClock Ons Welzijn Natuur BioClock Welke sterren kunnen wij zien? Hoeveel sterren kunnen wij tellen? Heeft te veel licht effect op onze gezondheid? Heeft de natuur last van te veel licht? Waar zit het meest licht vervuiling in Leiden? Voelen wij ons veiliger met veel licht? Hoe ervaren wij het donker?
  • 13. seeingstarsleiden.nl Meld u aan voor de nieuwsbrief om op de hoogte te blijven:
  • 17. Sociaaleconomische Impacten Verlies van biodiversiteit Verlies van ecosysteemdiensten Lager welzijn van de mens Licht Vervuiling
  • 19. Fysiologische Impacten Verstoring van de slaap Verhoogde stressrespons Gevaar voor de gezondheid Verhoogde gezondheidskosten Verminderde werkprestaties Licht Vervuiling
  • 20. Ecologische aspecten Predatie Communicatie Migratie / Ori谷ntatie Chronoecologie Voedselwebben Evolutie Soortenrijkdom Licht Vervuiling
  • 21. Ecologische Impacten Verminderde fitheid Mortaliteit Veranderde populatiestructuur Vermindering van lokale populaties Verminderde veerkracht van het ecosysteem Verhoogd risico op invasie Licht Vervuiling
  • 22. The Citizen Science Lab brings together scientists, policy makers, citizens, and other stakeholders in participatory research projects that address scientific questions and/or urgent societal issues that can only be solved by actively involving volunteers in the scientific process. We act as a facilitator and incubator to co-create new citizen science projects that connect society with science. And we function as a knowledge hub to build a collaborative and transdisciplinary knowledge-sharing network for citizen science practices in Leiden and across the Netherlands. info@citscilab.org
  • 24. Leiden iSpex is een sexy experi- ment, dat is na de meetdag van gisteren wel duidelijk. Projectlei- der Frans Snik moest gisteren voor tientallen cameras verschijnen en hij heeft in letterlijk honderden interviews moeten uitleggen hoe dat opzetstukje voor de iPhone nou eigenlijk werkt. Snik was daar druk mee in het Utrechtse Cabau, maar ook in Leiden, waar het idee vandaan komt, was er een pr-mo- ment georganiseerd. Burgemeester Henri Lenferink en rector magnificus Carel Stolker verrichtten op deze offici谷le meet- dag een waarneming op het Stad- huisplein. Een keer voor het echt en daarna nog een keer in een richting die mooier uitkomt op de fotos. Aan hun zijde staan Huub R旦ttgering van de Sterrewacht Leiden en Geert de Snoo, decaan van de faculteit wiskunde en na- tuurkunde. iSpex is meer dan alleen een me- diahype en een aardige gimmick met een smartphone, zeggen de astronoom en de decaan. De lande- lijke proefneming heeft wel dege- lijk ook wetenschappelijke waarde. Het is een simpele en goedkope methode om een goed beeld te krijgen op veel punten in het land. ,,Vroeger had je voor een fijnstof- meting een koelkast nodig, zegt De Snoo, ,,op aarde of in een satel- liet. Dit opzetstukje voor de iPhone maakt het veel simpeler. Natuur- lijk is de kwaliteit van de metingen minder dan met een groot appa- raat, maar omdat er zoveel metin- gen tegelijk worden gedaan, kun je de ruis eruit halen. Bovendien - dit is pas het begin van burgerwetenschap, voorspelt hij. Niet dat iSpex het allereerste voorbeeld is van citizen science - gewone mensen stelden al de re- kenkracht van hun pc ter beschik- king van de zoektocht naar buiten- aards leven en ze telden sterren- stelsels. Ze telden vogels in de achtertuinen geplette vliegjes op hun kentekenplaat. Maar iSpex, gaat nog een stap verder. Er kun- nen nog veel iSpex-meetdagen volgen, zegt de decaan. Hij heeft op deze meetdag al diver- se waarnemingen gedaan op weg naar de binnenstad. ,,Je kon echt de verschillen zien. Op een druk verkeersplein zag je meer fijnstof. Op het Stadhuisplein zijn de meet- omstandigheden tegen het mid- daguur niet optimaal. Er hangen witte plukken in wat een strak- blauwe lucht zou moeten zijn. Voorbijgangers blijven staan om te zien waarom die heren hun tele- foon naar de hemel richten. ,,Wat doet u, burgemeester, vraagt een fietser. ,,Eigenlijk zouden we voor zon fijnstofmeting op de Bree- straat moeten staan, merkt die op. Leids iSpex meer dan alleen een gimmick Het scheelde in vier jaar tijd een miljo aan politiekosten en voorkomt boven dien confrontaties tussen supporters Het weren van het uitpubliek bij de wedstrijden tussen Ajax en Feyenoord lijkt zijn vruchten af te werpen. Toch gaan er weer geluiden op om weer uit- publiek toe te laten. Er is echter geen re- den om van beleid te veranderen. Het weren van uitpubliek bij risicowedstrij- den is de enige maatregel die echt werkt. Geen uitpubliek bij r De nieuwe stelling Fran Cabauw Strikt genomen kan het ook zonder iPhone.Kies op een zon- nige dag positie in het open veld. Kijk naar de horizon. Verkleurt de hemel van blauw naar wit? Dan is de lucht schoon, want de kleur van wa- terdamp in de atmosfeer is wit. Ver- kleurt de hemel naar geel of bruin? Dan hangt er fijnstof in de atmo- sfeer.Maar een waarneming met het blote oog kan nooit meer geven dan een algemene indruk.Met de app en het opzetstukje van het iSpex-pro- ject gaat het heel precies. Sterrenkundige Frans Snik van de Universiteit Leiden houdt de atmo- sfeer nauwgezet in de gaten. Zijn ene oog is gericht op een computer- scherm, waarop te zien is hoe een wolk fijnstof vanuit Frankrijk en Belgi谷 onderweg is naar Noord-Bra- bant. ,,Dat zullen we snel merken in de metingen uit het zuiden, zegt hij. Met zijn andere oog registreert hij de lucht boven Cabauw, waar het CESAR-meetstation van het KNMI en het RIVM staat.Dit is het zenuw- centrum van het iSpex-project. Een paar hoge windveren trekken zijn aandacht. ,,Vanmiddag brandt de zon die wolken wel weg. Maar ze mogen de meetresultaten van van- ochtend niet vertroebelen, zegt hij. Het iSpex-project is een citizen science-project. Het Rijksinstituut voor Milieuhygi谷ne (RIVM) heeft samen met het KNMI een eigen vast net waarmee het de kwaliteit van de lucht meet, maar een netwerk van duizenden burgers overal in Neder- land is natuurlijk veel fijnmaziger. Het is echter onduidelijk of een iPhone met een opzetstukje even betrouwbare gegevens oplevert als het fijn afgestelde en geijkte net- werk van het RIVM. De landelijke iSpex-meetdag is opgezet om dit uit te zoeken. In totaal hebben 10.000 Nederlan- ders de app gedownload en het spe- ciale opzetstukje ontvangen. Zij moesten wachten tot gisteren, toen de atmosferische omstandigheden eindelijk ideaal waren voor het ex- periment. Vanaf het eerste begin maakten de deelnemers druk ge- bruik van de mogelijkheid. Zo druk was het zelfs, dat de server de testre- sultaten niet kon verwerken. De da- tabase die de gegevens moest op- slaan, deed het wel, maar de server kon de resultaten niet zichtbaar ma- ken op de kaart van ispex.nl. s Mid- dagswarendeproblemenverholpen en rond 17.30 uur kwamen de mel- dingen rap binnen; dik 4500 metin- gen. Hieruit bleek dat het een over- wegend heldere dag was. Blauwe balletjes (heel helder) overheersten boven Leiden, de Haarlemmermeer en Haarlem. Groene, gele en zelfs bruine balletjes maakten duidelijk dat het boven Alkmaar, Amsterdam en Hilversum veel minder goed ge- steld was met de lucht. Het autover- keer, vooral dieselroet, is een be- langrijke bron van fijnstof. Lang niet alle fijnstof is gevaarlijk. Saharazand, dat jaarlijks wel een paar keer over Nederland waait, zee- zout uit de Noordzee of de rook van bosbranden uit Canada, die gisteren vanuit Scandinavi谷 hoog over Ne- derland trokken,leveren amper risi- coop.MaardeiPhoneregistreertdat stof allemaal wel. Astronoom Snik verwacht dan ook dat de analyse van de meetgegevens nog wel enkele maanden gaat duren. De resultaten worden te zijner tijd gepubliceerd via www.rivm.nl/ispex. In de brandende zon bedienden astronomen gisteren de grote spexen, de instrumenten waaraan de iPhones worden geijkt. FOTO'S ANP Goede dag voor meting iSpex Duizenden mensen zagen gisteren mensen rare bewegingen maken met de telefoon. Ze hielden de telefoon recht voor zich en bewo- gen langzaam van links naar rechts . Daarna bewoog de arm met tele- foon strak omhoog en maakten ze een holle rug. En nog een keer. Het leek wel tai chi. De vergelijking komt van deelnemer Han Vis uit Heerhugowaard die de instructie voor de iSpex-meting op zijn tele- foon volgde. ,,Het is wel grappig om aan zon groot experiment te mogen meewerken. Hoewel ik begrijp dat er veel fijnstofmeters nodig zijn, moet hun rol niet over- dreven worden. Het echte weten- schappelijke werk moet nu nog gedaan worden. Maar zonder input kunnen ze niet aan de slag. Hans Kortstee uit Zaanstad deed de meting bij de Prins Bernhardbrug in Zaandam. Dat leek me een plek waar we fijnstof zouden kunnen meten. Dat viel vanmorgen mee, de meting geeft aan dat de lucht zeer helder was. Vlotjes Wim Nugteren deed rond kwart over acht een eerste meting in Broek op Langedijk bij Winkelcen- trum Broekerveiling. ,,Daar is nu nog een ruim veld om te meten. Om ongeveer half elf een tweede meting gedaan. Het was eerst even wennen, maar de instructie is goed en de meting verliep ook vlotjes. Beide keren was de uitslag: min- der helder, uitgedrukt in de kleur- code geel. Ger Welboren deed de meting op het dak van de brand- weerkazerne in Zandvoort waar hij werkt. ,,Aangezien ik in de uitruk zit en binnen anderhalve minuut in de brandweerauto moet zitten, was de enige optie voor veel ruimte om je heen het dak van de brand- weerkazerne. Uiteindelijk gaf het apparaat zeer helder aan. Tegen de avond deed hij een meting in zijn woonplaats Noorddorp (tussen Heemskerk en Castricum). ,,Daar is het voor mij belangrijker om te weten, omdat Tata Steel mijn buur is. Het resultaat: Ook heel helder maar de wind waaide voor Tata uit een gunstige hoek. Piet Wijdenes deed een aantal metingen in Opperdoes en dat is zo te zien een gezonde omgeving. ,,De uitkomst was steeds heel helder. Piet heeft geen problemen met de techniek. ,,De app is handig in gebruik en neemt je keurig mee door de meetprocedure. Ik vind de opzet van het onderzoek ontzet- tend leuk en inspirerend. Gebruik maken van de huidige mogelijkhe- den (mobiele communicatie, inter- net en relatief eenvoudige mee- tmiddelen) en het mobiliseren van de samenleving geeft nieuwe mo- gelijkheden voor onderzoek en draagt tevens bij aan het vergroten van het bewustzijn en betrokken- heid voor dit onderwerp. Hij denkt zelfs dat groter bewustzijn kan bijdragen aan gedragsverande- ring. ,,Die nodig is om uiteindelijk ook tot w komen. Ik hoe de resu verwerkte v we, inzichten Corn辿 van Be Katwijk en Val een lichte sluie helder. Op zich i doen en ik ben oo het totale plaatje. grappig om het and zien doen. Als je het ten zou je ze voor ge Is het tai chi of z bezig met wetens Honderd lezers van de kranten van HDC Media deden gisteren mee met de nationale fijnstofme- ting van iSpex. Op twee momen- ten werd door de deelnemers met de iPhone voorzien van een speciaal opzetstukje een foto gemaakt van de blauwe lucht. Via een speciale app in de telefoon kon daarmee fijn gemeten. iSpex is riment van burgerw Het iSpex-team kree de Academische Jaarp beste vertaling van we pelijk onderzoek naar publiek. Door de fijnsto nationaal op te zetten m Lezers even we tede: Oneens. jaar weten we of e echt schoon rijdt. Lance Armstrong zei ook altijd dat hij niets gebruikte. Ik hoop wel dat ze nu naturel rijden maar de twijfel is te groot. Krijn Schoonderwoerd, Leiden: Oneens. Wout Poels werd in een zware etappe zevende, terwijl hij jaar geleden na een lelijke val zijn nier en zijn milt scheurde, zijn longen kneusde en gebroken rib- ben had. Hij lag op de intensive care, fietste 222 dagen geen wed- strijd. En dan nog zevende worden, een jaar later in een zware etappe. Knap hoor, maar bij zon voorbeeld blijf ik dan wel mijn vraagtekens zetten. Met de tandpastaglimlach van Michael Boogerd in mn ach- terhoofd die nog nooit van het woord doping had gehoord. Maar ondertussen door diezelfde doping goed geboerd heeft en nooit meer hoeft te werken. Jan de Kwaaisteniet, Schagen: Oneens. Dopinggebruik zal altijd doorgaan, zeker bij dergelijke lange ritten. Het blijft een constan- te race tussen de gebruiker en de opsporende organisatie waarbij de laatste altijd een ronde achterloopt. Dus laat de renners doping gebrui- ken. Storten zij dan van de fiets af, is het eigen schuld: men wil toch ten koste van alles winnen. Het enige wat hier tegen helpen kan, is de desbetreffende sporter voor het leven schorsen. Maar d叩n voor 辿lke sport! En het verdiende geld terug- storten naar de organisaties van deze evenementen. Arie Pronk, Noordwijk: Oneens. De verleiding blijft te groot voor een aantal renners. Rotte appels blijven er altijd tussen zitten, wat dit betreft is het een afspiegeling van de dagelijkse maatschappij die hier en daar ook zo rot als een mispel is. Hebzucht heerst tot het einde der dagen. Mevoruw Molenaar-Hazenberg, Sassenheim: Oneens. Een honderd procent schone Tour kunnen we voorlopig wel vergeten. En een mondelinge verklaring is uiteraard nutteloos in de praktijk. De wereld hangt aan elkaar van nieuwe en vooral verbeterde uitvindingen. Die te pas en te onpas volop wor- den gebruikt als het goed uitkomt. eens oneens De bediening van de iSpex-app is heel eenvoudig. Heldere dag voor Leiden, Haarlemmermeer en Haarlem Analyse gegevens duurt enkele maanden server traag Hans Kortstee meet het fijnstof. F vo hu Rien Floris r.floris@hdcmedia.nl Wilfred Simons w.simons@hdcmedia.nl De Snoo, Lenferink en Stolker doen hun meting. FOTO PR Silvan Schoonhoven Teneerste Massaalmetenmetje Van onze verslaggever Bard van de Weijer lopikUitgeteldligteenrijtjeschapen inhetflinterdunnereepjeschaduwdat e 213 meter hoge meetmast van het ver hun weiland werpt; het aardezonmaandagniet jnt. Iets verderop tearmnaar jl hij beurtprecieshetzelfde.Ookhierwordt fijnstof gemetendoornaardeluchtte n,maardanmetkostbarespectro- rs.Dezespexenwerkennet itjesvoordeiPhone, preciezer.De alsijk- - een strakblauwe hemel nodig. En die kwammaarniet.Nu,opdevalreep de vakanties zijn al begonnen, waardoor het landelijke karakter van de meting gevaar liep schenken de weergoden alsnogeenpaarmooiedagen. Dus trekken overal in het land bur- gers er met hun smartphone op uit. et opzetstukje dat zij gebruiken lgenshetzelfdeprincipealsde n in het weiland bij Lo- tellensjesdateen opdelens stel- Sterrenkundige Stephanie Heikamp van de Universiteit Leiden doet een fijnstofmeting met haar iSpex. Links Reportage Fijnstofonderzoek Hetwaslangwachten,op eenzostrakblauwelucht datfijnstofmetenmet duizendensmartphones tegelijkzinzouhebben. Maandagwashetzover. 090713 息 de Volkskrant. Bron: ispex.nl Hoe werkt de iSpex? iSpex registreert die vingerafdruk en stuurt de meting naar een centrale database. Op basis van duizenden metingen door vrijwilligers hopen onderzoekers een nieuwe methode te vinden om de samenstelling van fijnstof beter te meten. Met een opzetstukje kan een iPhone worden veranderd in een instrument om fijnstof te meten: de iSpex. Zo werkt het: fijnstof verandert de kleursamenstelling van het licht. Elk type fijnstof verstrooit het licht net even anders, waardoor het een unieke 'vingerafdruk' achterlaat. Advertentie Van o Ianthe Sah amsterdam Bijeeng peratuurvanmin10graden deHaagsetimmermanEddy(35) metzijnmoederWilma(56)opde avondvan19februariditjaarin D端sseldorftepinnen,toenhet tweetaldoordeDuitsepolitiein dekraagwerdgevat.Eenoogge- tuigehaddepolitieingeseind. Moederenzoonstondennamelijk nietzomaartepinnen;zevulden alurenlangeenrugtasmetbank- biljettendiezemetvalsebankpas- jesdoordehelestaduitdemuur trokken.Detasbevatteinmiddels zon170 duizendeuroaancash. EddyenWilmablekennietal- leentehandelen,ontdektedepo- litie.Zemaaktendeeluitvaneen wereldwijdnetwerkaanneppin- ners,datdiedaginfebruaritoe- sloeg.Intotaalwerdvoor30 mil- joeneurogepinddoortientallen mensenin23 landen. 30miljoenisveelgeld;alleRoe- meenseskimmersinNederland hebbenzekereenjaarnodigom hetbijeenteroven.Dewoordvoer- dervandeHaagsepolitiediesinds dezeweekbetrokkenisbijdezaak noemtheteentriesthoogtepunt inbankcomputerkraken. MaandagmelddedeHaagsepo- litiedateendeelvandeverdach- tenvandepinbendevermoedelijk afkomstigisuitNederland.De Duitsepolitievroeghunomhulp bijdeopsporing.Daaromzijn maandagookcamerabeeldenvrij- gegevenvanzevenNederlandse verdachtendiediebewustedagin februariinDuitslandpinden.Een GriekseverdachtedienaarNeder- landvluchtte,isinmiddelsopver- zoekvandeDuitseautoriteitenin DenHaaggearresteerd.Indiere- giozijnaldiversehuiszoekingen verricht.Tweeverdachtenzijnin- middelsge誰dentificeerdalseen51- jarigeeneen32-jarigeHagenees. ZodradeDuitsepolitieerom vraagt,wordenzeopgepakt. Hetgeldwerdgestolenvanreke- ninghoudersbijtweebankenuit deVerenigdeArabischeEmiraten (Rakbank)enOman(BankofMus- cat).Deneppinnersmaaktenge- bruikvanwhiteplastics,onbe- druktebankpassenwaaropgesto- lengegevenswordengekopieerd. Dedadershaddendebenodigde gegevensverkregendoordebevei- ligdesystemenvanbedrijvendie voordebankenwerkentehacken. Zoschakeldenzedekaartlimieten vanbestaandecreditcardrekenin- genuitenkopieerdenmagneet- strippenenpincodes. DeNederlandsepolitieraakte bijdezaakbetrokkentoende Haagsetimmermanenzijnmoe- deralsvermistwerdenopgege- ven.Eddyzouzijnmoederbegelei- denbijeenbezoekaanDuitsland vooreenmedischeingreep,maar zekeerdennietterug.DeNeder- landsepolitieontdektetoendat zeineenDuitsecelzaten. smartphone de professionele meetapparatuur. Foto Raymond Rutting / de Volkskrant OverdagwasopdewebsitevaniSpex al te zien waar alle metingen zijn ver- richt.Omtienuurs ochtendswarener al1.800uitgevoerd,vooralindesteden een aanwijzing dat het onderwerp fijnstof daarmeerleeftdanindemin- der dichtbevolkte regios. De drukte waszogrootdatdeserverswaarophet kaartjegetoondwerdenigetijdbezwe- ken onder de toeloop. Maar de onder- zoekers bezwoeren dat alle gegevens gewoon zijn opgeslagen. Om zes uur waren4.957metingenbinnen. Wereldwijd netwerk Snikenzijncollegaszullenhunvakan- tiedoordelatelandelijkemetingmoe- tstellen. De komende maanden data vergelijken met de ofessioneleappara- tuurheeftgedaan.Doelisuittevinden of aldietelefoonseenbetrouwbarein- dicatie kunnen geven van de hoeveel- heid en vooral het soort fijnstof in de atmosfeer. De droom is het uitrollen van een Europees of misschien zelfs eenwereldwijdmeetnetwerk. Het Longfonds, partner in het pro- ject,hooptdatdeappoptermijnmen- senmetlongklachtenhelptbijhetbe- palenvandeluchtkwaliteitinhunom- geving. Ze kunnen dan besluiten bin- nen te blijven, het wat rustiger aan te doen of hun medicatie aan te passen. Maar zo ver is het nog lang niet. Het duurtvermoedelijknogjarenvoorde iSpexmethode goed genoeg is om de preciezesamenstellingvanhetfijnstof tekunnenbepalen,verwachthetRIVM. Maandagisalvasteeneerstestapgezet. De term fijnstof is nogal een ver- gaarbak,zegt HesterVolten van het RIVM,dat landelijk fijnstofni- veaus meet met vijftig stations.Bij deze meetpunten wordt gekeken hoe veel fijnstof er in de atmosfeer zit.Alles kleiner dan 10 microme- ter (een 1000ste millimeter) telt mee.Maar het ene fijnstof is het andere niet.Kleine roetdeeltjes zijn schadelijker dan rondzwevend zeezout.Uit de metingen van het RIVM is lastig te achterhalen waar- uit fijnstof precies bestaat.Ster- renkundigen van de Universiteit Leiden hebben mogelijk de oplos- sing voor dit probleem bedacht.Zij hadden spectropolarimeters ont- wikkeld om te onderzoeken wat er zoal rondzweeft in de atmosfeer van verre planeten.Hun techniek bleek ook op aarde goed bruik- baar.Anderhalf jaar geleden be- dacht de Leidse sterrenkundige Frans Snik dat er misschien wel een goedkoop instrumentje voor een smartphone gemaakt kon wor- den.Hij krabbelde wat op een pa- piertje en de iSpex was geboren, een simpel meetinstrument voor de iPhone.Masterstudent Stepha- nie Heikamp ontwierp het voorzet- stukje.Ze wonnen er deAcademi- scheJaarpijs mee,plus 100 dui- zend euro.Daarmee kon de iSpex massaal geproduceerd worden. Eenvoudigapparaatjevoorgrootschaligmeten Belgi谷, Canada, Colombia, Dominicaanse Republ Egypte, Estland, Groot-Brittanni谷, Indonesi谷, Itali谷, Jap Maleisi谷, Mexico, Oekra誰ne, Pakistan, Roemeni谷, Rusland, Sp Sri Lanka, Thailand, de Verenigde Arabische Emiraten en de VS. 090713 息 de Volkskrant BN DESTEM DINSDAG 9 JULI 2013 VANDAAG 3 door Maartje Huijben BREDA Nee, eerlijk gezegd had hij meer fijnstof verwacht dan dat hij tot dusver heeft gemeten. Ik woon relatief dicht bij de snelweg en de spoorlijn. Ik ging ervan uit dat er daarom meer fijnstof in de lucht zou zitten. De hoeveelhe die ik tot nu heb me fijnstof van weinig tot veel. In de rest van West-Brabant is het ver- gelijkbaar, zij het dat op sommige plekken ook schone lucht wordt gemeten. Ik ben ge誰nteresseerd in de we- tenschap, verklaart Ma deelname De overheid heeft de maximaal toelaatbare hoeveelheid fijnstof per kubieke meter in de atmosfeer vastgesteld. De dagelijkse norm is 50 microgram en die mag hooguit 35 dagen per jaar worden overschreden. 50 gaan de lucht in Minder fijnstof in Breda dan verwacht ! Ren辿 Martens had verwacht een hogere concentratie fijnstof te meten. foto Ron Magielse/het fotoburo