Siber G端venlik 3.hafta
- 2. L聴NUX NED聴R? Linux GNU Genel Kamu Lisans脹 ile lisanslanm脹 旦zg端r, a巽脹k kaynak kodlu 端cretsiz bir iletim sistemi 巽ekirdeidir. Linux unixe fikirsel ve teknik anlamda at脹fta bulunarak gelitirilmi; fakat her hangi bir kod ortakl脹脹 bulunmay脹p s脹f脹rdan kodlanm脹t脹r. Linux, 1991 y脹l脹nda Finlandiyal脹 bir 端niversite 旦rencisi olan Linus Torvalds taraf脹ndan gelitirmeye balanm脹t脹r. Linux ismini ilk olarak Linus Torvalds taraf脹ndan 5 Ekim 1991 Linux 0.02 etiketiyle duyurulmutur.
- 3. Linux 巽ekirdek olarak tek ba脹na bir ey ifade etmez. Son kullan脹c脹 a巽脹s脹ndan Linux da脹t脹mlar脹 grafiksel aray端zle desteklenmi, paket y旦netim sistemi, ofis yaz脹l脹m seti ve internet taray脹c脹s脹 gibi eyler ekleyerek son kullan脹c脹ya bir iletim sistemi sunmaktad脹r. Linux s旦zc端端n端 yaln脹z 巽ekirdek i巽in kullan脹lmakta, iletim sisteminin tamam脹 i巽in, GNU Projesi'nin yaz脹l脹m ve ara巽lar脹n脹 i巽ermesi nedeniyle GNU/Linux ad脹n脹 kullanmaktad脹r.
- 4. Linux neden daha iyi? cretsiz bir iletim sistemi internetten indirip kurun hepsi bu kadar. A巽脹k kaynak kodlu olup isterseniz sizde katk脹da bulunabilirsiniz yada kulland脹脹n脹z iletim sisteminin kodlar脹n脹 inceleyebilirsiniz. A巽脹k kaynak yaz脹l脹m olduundan tespit edilen a巽脹k saatler en fazla bir yada iki g端n i巽inde giderilecektir. 端nk端 say脹s脹z gelitirici o sorunla ilgilenip en k脹sa s端rede 巽旦z端m buluyor. Paket y旦netim sistemi ile istediiniz yaz脹l脹mlara kolayca ula脹p 端cret 旦demeden y端kleyebilirsiniz.
- 5. Windowsa nerelerde ihtiyac脹m脹z var? Oyunlar脹n 巽ou Windows iletim sisteminde 巽al脹脹r Mac ve Linuxa uyumlu olanlar 巽ok azd脹r. Kulland脹脹n脹z bir yaz脹l脹m sadece Windowsta 巽al脹脹yor. Bu durumlarda bile ikinci iletim sistemi olarak Linux kurup kullanabilir, ihtiya巽 durumunda Windowsa ge巽ebilirsiniz. Donan脹m脹n脹z Linuxu desteklemiyorsa Bu durumlarda Windowsa ihtiya巽 duyabilirsiniz
- 6. Linuxta Da脹t脹m nedir? Da脹t脹m kavram脹, 旦zg端r yaz脹l脹m felsefesinin 巽ok alternatifli d端nyas脹n脹n bir sonucu olarak ortaya 巽脹km脹, Linux'a 旦zg端 bir terimdir. Linux Da脹t脹m脹 ile vurgulanan asl脹nda tam bir iletim sistemi olarak 巽al脹脹r hale gelmi bir 旦zg端r yaz脹l脹m projeleri topluluudur. Bunun i巽in sistemi kullanacak kullan脹c脹 ya da sistemin 端stlenecei g旦reve uygun olarak Linux ekirdei ve birlikte binlerce 旦zg端r yaz脹l脹m projesi 端r端n端 kullan脹larak birlikte 巽al脹acak ekilde bir sistem oluturulur.
- 7. Linux ka巽 ekilde kurulur? 1-Linuxu t端m diske kurarak Windows silinir. 2-Windowsun yan脹na ikinci iletim sistemi olarak kurabilirsiniz 3-Windowsa sanal makina ile kurup kullanabilirsiniz
- 8. Ubuntu Ubuntu, Linux 巽ekirdei temel al脹narak gelitirilen a巽脹k kaynak kodlu, 旦zg端r ve 端cretsiz bir iletim sistemidir. Ubuntu'nun ilk kararl脹 masa端st端 s端r端m端 2004 y脹l脹nda yay脹nlanm脹t脹r. Masa端st端, sunucu, bulut ve nesnelerin internetine y旦nelik olarak gelitirilen t端revleri bulunur. G端n端m端zde on milyonlarca masa端st端- diz端st端 bilgisayarda ve y端z milyonlarca cihazda (sunucu, bulut, iOT, otomobil vb.) kullan脹lmaktad脹r
- 9. Ubuntu s端r端m numaralar脹 neyi ifade eder? S端r端m numaralar脹, s端r端m端n 巽脹kt脹脹 y脹l ve ay脹 iaret eder. rnek olarak Ubuntu 4.10 s端r端m端, 2004 y脹l脹n脹n 10'uncu ay脹nda sunulmutur. Ara s端r端m nedir? LTS s端r端m nedir? Ubuntu'nun, hem masa端st端 hem de sunucu sistemler i巽in her alt脹 ayda bir yeni s端r端m端 yay脹nlan脹r. Her 24 ayda (iki y脹lda) bir yay脹nlanan s端r端mler, LTS s端r端m olarak tan脹mlan脹r. LTS s端r端mlere 5 y脹l boyunca g端ncelleme destei sunulmaktad脹r. LTS olmayan yani ara s端r端m olarak tan脹mlayabileceimiz s端r端mlere ise dokuz ay boyunca g端venlik yamalar脹, gelitirmeleri ve yaz脹l脹m g端ncelletirmeleri destei sunulmaktad脹r.
- 10. Linux'ta vir端sler var m脹d脹r? Evet. Linux i巽in yaz脹lm脹 vir端sler vard脹r ancak Linux i巽in yaz脹lm脹 vir端sler i巽inde bug端ne kadar, 巽oal脹p d端nya 巽ap脹nda yayg脹nlaan herhangi bir vir端se rastlan脹lmam脹t脹r. Linux i巽in vir端s yaz脹labilir, zor olan ise Linux y端kl端 bilgisayarlar aras脹nda yay脹labilecek bir vir端s yazmakt脹r. Linux ortam脹nda kendisini 巽oaltarak yay脹labilecek bir vir端s yazmak teorik olarak 巽ok zor olsa da, olanaks脹z deildir. Linux kullan脹c脹lar脹, kayna脹n脹 bilmedii kaynaklardan yaz脹l脹m kurmad脹脹 m端ddet巽e bir vir端sle kar脹lamas脹 ihtimali son derece d端端kt端r.
- 11. Linux'a vir端s bulamas脹 neden zordur? Linux'un fikirsel olarak esinlendii UNIX, bir bilgisayar脹n a 端zerindeki 巽ok say脹da kullan脹c脹 aras脹nda payla脹labilmesi 端zerine tasarlanm脹 ve buna uygun olarak bir yetkilendirme sistemi gelitirilmitir. Sistemle ilgili eylere m端dahale etmek istediinizde root ifresi girmek zorundas脹n脹z. Vir端sler istedii yere gidip istedii eyleri deitiremez veya yok edemez 巽端nk端 buna yetkileri yoktur. Linux'ta kullan脹c脹lar, kurmak istedikleri programlar脹, herhangi bir web sitesi 端zerinden deil, dorudan da脹t脹m脹n resmi paket depolar脹 端zerinden temin ederek y端klerler. Da脹t脹mlar脹n resmi depolarda bulunan on binlerce program, teker teker kontrollerden ge巽irildikten sonra resmi depolara al脹n脹r. Bu sayede kullan脹c脹lara tamamen steril bir ortam sunulur.
- 12. Linuxta Dosya ve Dizin Yap脹s脹 /bin : Olmas脹 zorunlu temel komut dosyalar脹n脹 i巽erir. /boot : Balang脹巽 i巽in gerekli dosyalar脹 bulundurur. /home: Ev dizinidir. 聴巽inde kullan脹c脹 dosyalar脹 masa端st端, resimler, indirilenler gibi dosyalar bulunur. /dev : Donan脹m dosyalar脹 vard脹r. /etc : Sistem ayarlar脹n脹 bar脹nd脹r脹r. /lib : K端t端phane dosyalar脹 ve 巽ekirdek mod端lleri bulunur. /media : Kald脹r脹labilir ayg脹tlar脹n (CD-ROM, USB bellek vb.) sisteme eklendii klas旦rd端r.
- 13. Linuxta Dosya ve Dizin Yap脹s脹 /mnt : Sistem a巽脹l脹脹nda otomatik olarak balanan sabit disk b旦l端mleri bu dizin alt脹nda eklenir. /opt : 巽端nc端 parti kullan脹c脹 programlar脹n脹n kurulmas脹 i巽indir. /srv : Sistemin sunduu hizmetlerle alakal脹d脹r. /tmp : Ge巽ici dosyalar脹 tutmak i巽indir. /usr : T端m kullan脹c脹larca payla脹lan verileri i巽eren dizindir. /var : Log dosyalar脹, e-posta ve yaz脹c脹 kuyruklar脹 gibi deiken verileri bar脹nd脹r脹r.
- 14. Dosya 聴lemleri ls > dosyalar脹 listeler ls -al gizli dosyalar dahil t端m dosyalar脹 listeler cd se巽tiiniz dizinin i巽ine girmenizi salar
- 15. Komutlar Hakk脹nda Yard脹m Alma komut --help ya da man komut ile komutlar脹n dier parametrelerini g旦rebiliriz.
- 16. pwd: Bulunduumuz dizini verir clear: Terminal ekran脹n脹 temizler (CTRL + L) mkdir klas旦r_adi belirtilen isimde dizin oluturur.
- 17. Silme ve Kopyalama 聴lemleri rm dosya dosya siler rm -rf klas旦r belirtilen klas旦r端 zorla siler. touch dosya bo dosya oluturur cp dosya1 dosya2 dosya1'i dosya2'ye kopyalar cp -r dizin1 dizin2 dizin1'i dizin2'ye kopyalar; dizin2 yoksa oluturur mv dosya1 dosya2 dosya1'in ad脹n脹 dosya2 yapar.
- 18. komut > dosya_adi - komutun 巽脹kt脹s脹n脹 dosyadaki eyleri silip yazar.(yoksa oluturur) komut >> dosya_adi - komutun 巽脹kt脹s脹n脹 dosyan脹n sonuna yazar.(yoksa oluturur) cat dosya_adi- dosyan脹n i巽erisindekileri terminalde g旦rmemizi salar. more dosya_adi-dosyan脹n 巽脹kt脹s脹n脹 sayfalayarak g旦sterir..
- 19. Process(S端re巽) Y旦netimi ps aux-T端m s端re巽leri g旦sterir. top- al脹an s端re巽leri g旦sterir. kill pid (process id) Belirtilen s端re巽i sonland脹r脹r.
- 20. Arama Komutlar脹 find komutu girdiimiz dizin ve alt klas旦rlerinde arama yapar. Kullan脹m脹: find dosya_yolu -name aranacak_ifade grep ifade dosya > Belirtilen dosyalarda ifadeyi arar. komut | grep ifade -> Komutun 巽脹kt脹s脹nda ifadeyi arat脹r.
- 21. Linuxta Dosya 聴zinleri r=4,w=2,x=1 dir. rwx(4+2+1)=7 Birinci Basama脹 Owner(Kendisinin) 聴kinci basama脹 Group (Bulunduu Grup) 巽端nc端 basama脹 Public(Dierlerinin) izinlerini temsil etmektedir
- 22. ls -al -> komutu ile t端m dosyalar脹n 旦zelliklerini ve izinlerini g旦r端nt端ledik. drwxr-xr-x gibi kar脹脹k gelen ifadeler dosyan脹n izinlerini d rwx r-x r-x d: dizin olduunu belirtiyor. rwx: 聴lk basamak kendisinin izni(4+2+1=7) r-x:聴kinci basamak grubun izni(4+0+1=6) r-x:巽端nc端 basamak dierlerinin izni(4+0+1=6)
- 23. Dosyalar脹n 聴zinlerini Deitirmek chmod izindegeri dosya chmod ile vermek istediimiz izin deerini o dosyaya atayabiliyoruz. chmod 777 dosya
- 24. Sistem Bilgileri date mevcut saat ve tarihi g旦sterir cal i巽inde bulunan ay脹n takvimini g旦sterir uptime sistemin a巽脹k kalma s端resini g旦sterir w sistemle ilgili 旦zet bilgiler verir whoami giri yapan kullan脹c脹y脹 g旦sterir
- 25. Linuxta Dosya S脹k脹t脹rma tar cf dosya.tar.gz dosya S脹k脹t脹r脹lm脹 tar arivi oluturur. (gzip) tar xf dosya.tar.gz S脹k脹t脹r脹lm脹 arivi a巽ar. tar cf dosya.tar.bz2 dosya S脹k脹t脹r脹lm脹 tar arivi oluturur. (bzip2) tar xf dosya.tar.bz2 Arivi a巽ar
- 26. A Komutlar脹 ping hedef hedefe ping atar ve sonu巽lar脹 g旦sterir. whois domain belirtilen alan ad脹n脹n kay脹t bilgilerini g旦sterir. dig domain Belirtilen alan ad脹n脹n DNS bilgilerini getirir.
- 27. Yaz脹l脹m Derleme/Kurma sudo apt-get install paket_adi -> Program脹 kurmaya yarar sudo apt-get remove paket_adi ->Program脹 kald脹r脹r. kurulum dosyalar脹 .sh,.bin ve .deb tarz脹nda olabilir. Bunlar脹 y端kler iken: sudo dpkg -i dosya_adi.deb -> deb(debian k脹saltmas脹. farkl脹 da脹t脹mlarda farkl脹 ekilde olacakt脹r.) chmod +x dosya_adi.sh -> Dosyay脹 komut olarak 巽al脹脹r hale getirecektir. ./dosya_adi.sh eklinde kurulur. (.bin uzant脹l脹 dosyalarda .sh uzant脹l脹 dosyalarla ayn脹 ekilde kurulur.)
- 28. Linuxta Edit旦rler nano dosyaadi vi dosyaadi gedit dosyaadi