Geheime tuinen.2012.minisymposium.dec.19
Download as pptx, pdf0 likes1,041 views
geheime tuinen van Sittard, met doorkijkjes naar Geleen en Born
Geheime tuinen.2012.minisymposium.dec.19
- 1. Geheime Tuinen van Sittard tuinen der herinnering 1
- 2. 1: Doelstelling en doelgroepen Doelstellingen: De bijzondere tuinen en andersoortige groenstructuren in Sittard met de vele lagen, verhalen en themas met elkaar in context brengen en middels tijdlijnen en/of themas met elkaar verbinden. Cultuurhistorie wordt verbonden met hedendagse cultuur, toerisme met bezinning Doelgroepen: toeristen en eigen bewoners 2
- 3. 2: achtergronden en idee idee rijpt al een aantal jaren 2010: op tocht naar Santiago: veel bezinning in groen, waaronder: Lauzerte, jardin des p辿lerins Cahors, jardins s辿crets 3
- 5. Cahors, Jardins secr竪ts (thematuinen) 5
- 6. 3: waarom Sittard? Klein compact centrum Veel groenstructuren (deels zeer oud) Zeer dicht bij elkaar, bijna aansluitend vaak Veel verrijkende verhalen= Veel betekenislagen= 6
- 7. 3: waarom Sittard? Veel kans op groot draagvlak 辿n verrijking Want de geschiedenis van de tuinen gaat d坦坦r (O坦k naar andere delen van de gemeente en regio indien kansrijk) 7
- 8. 4: voorbeelden Jardin disabelle: charles beltjens en isabelle de borman, po谷zie en liefde 8
- 9. 4: voorbeelden Jardin des roses: Toon Hermans, maar ook Rietje, kanker, Toon Hermanshuis 9
- 10. 4: voorbeelden Fort Sanderbout: oorlog/vrede, maar ook Joodse begraafplaats 10
- 11. 4: voorbeelden Volkstuinen aan de wal: secret gardens, zeer oude volkstuinen, nieuwe laag/lagen mogelijk? 11
- 12. 4: voorbeelden Gruuzeha旦fke: rustiek en opbouwend protest, bewoners nemen verantwoordelijkeid 12
- 13. 4: voorbeelden Leveteha旦fke Kolleberg: verstilde devotie 13
- 14. 4: voorbeelden Gemmahof: nieuw verbonden met oude identiteit: gemma, rozenkrans, toon hermans, begijnhof van de 21e eeuw.. 14
- 15. 4: voorbeelden Mariapark: 19e eeuwse devotietuin verborgen in en achter glas en lood 15
- 16. 4: voorbeelden Hervormd kerkje: troubadour 16
- 17. 4: voorbeelden Hervormde begraafplaats: historie protestanten 17
- 18. 4: voorbeelden Paterskerk: lambrizering, een wereldtuin in hout gesneden 18
- 19. 4: voorbeelden Mariazuil bij Petruskerk, devotiezuil En nog zoveel meer. 19
- 20. 5: Mogelijkheden Bebording/bewegwijzering Verbindingen leggen waar mogelijk: 24 rozen als verbindende schakel 20
- 21. 5: Mogelijkheden PR / Marketing (boekje/website/mobiele info) Kansrijke plekken upgraden (in groen inbedden, (soms) de deur open) 21
- 22. Sittard, kerkplein een eeuw geleden (en in ongeveer 2014 opnieuw?) 22
- 23. 5: Mogelijkheden Realisatie bezinnings- of levenstuin (locatie wordt onderzocht) Volkstuinen aan de wal (deels) ombouwen tot historische themavolkstuinen (middeleeuws, kruidentuin, oertuin (bandkeramiek)? (In overleg met volkstuinvereniging, educatief project samen met erfgoedinstanties en -verenigingen?) Onderwijs erbij betrekken? Betrekken van particuliere tuinen bij uitwerking idee? 23
- 24. 5: Mogelijkheden Festival Geheime Tuinen Ook lijnen met Maastricht2018 en bezinningslint van tuinen in Limburg?) Vreemde gedachte? Nee, zie maar: 24
- 25. En Sittard? 23 juni 2013: Festival Geheime Tuinen, met bijvoorbeeld: Lichtspel in en om tuinen (aansluitend bij secret city)? Muziek, dans, theater, po谷zie, geschiedenisverhalen in tuinkamers? Thematuinen (maar meer dan in Cahors gekoppeld aan daadwerkelijke verhalen van de plek!) Opwaardering van enkele kansrijke plekken 25
- 26. En Geleen en Born dan? In Sittard ontstaan, vanwege groot aantal tuinen met vele verhalen op compacte oppervlakte Geleen en Born: thematisch eigen sterkten als basis nemen Vanuit deze insteek versterken alle initiatieven elkaar Lijnen vanuit alle initiatieven via o.a. Grensmaas en Landschapspark de Graven naar (Eu)regio 26
- 27. Geleen: Mijntuin-mijntuin Mijngeschiedenis is d辿 vormende factor van Geleen 27
- 28. Geleen Parken en tuinen weerspiegelen dat Groen van vroeger (ook mijnberg) maar ook van n炭 (Chemelot, Hof van Limburg) 28
- 29. Geleen Priv辿tuinen geven vaak ook sporen weer Koppelingen leggen, verhalen verzamelen, route maken, mijntuinfeest organiseren Aanhaken bij Maastricht 2018: mijngeschiedenis 辿n doorontwikkeling 29
- 30. Born e.o. Vormende, factoren zijn kastelen, water en groen = landschapstuinen Verbinden van kastelen in hun (park)landschap: Wolfrath, Born, Grasbroek, Obbicht 30
- 31. Born e.o. Verbinden van Maas, Kingbeek, Venkebeek, Vloetgraaf, Hondsbeek met elkaars geschiedenis Groene en cultuurhistorische elementen op deze wijze met elkaar in context brengen 31
- 32. Born e.o. Ook hier: Maastricht 2018 gebruiken om groen en cultuur met elkaar in vernad te brengen, kunstroutes in het groen? BornReborn 2018? 32
- 33. Lijst mogelijke geheime tuinen: 1) Stadstuin (thema: klooster- en memorietuin) De stadstuin is in 1993 gerealiseerd in de voormalige tuinen van het klooster en pensionaat van de Ursulinen. De tuinen liggen in de voormalige schootsvelden van de stad. In de stadstuin bevindt zich, naast de nog aanwezige begraafplaats van de Ursulinen ook het monument voor de vermoorde joden uit Sittard en de regio. De tuin bestaat verder uit een stuk van de stadsgracht, enkele rozenperken, een perenlaantje en een speeltuintje. 2) Cour Solanus (thema: Kloostertuin Franciscanen, Dominicanen, Jezu誰eten) Aan het kerkpad, dat rechts langs de Paterskerk loopt, ligt een tuin naast een pand waar diverse kloostergemeenschappen een plek hebben gevonden. Dominicanen, Franciscanen, Jezu誰eten hebben er hun sporen nagelaten in de afgelopen honderden jaren. De tuin deed honderd jaar geleden dienst als speelplaats, vandaar de naam cour en heet naar Franciscus Solanus, een heilige uit de Franciscaanse traditie 3) Jardin dIsabelle (thema literatuur, Charles Beltjens) Tegenover de Cour Solanus bevindt zich een tuin waaraan een ongelukkige liefdesgeschiedenis is verbonden. Charles Beltjens, zoon uit een koopmansgeslacht, zag midden 19e eeuw voor zichzelf in de handel geen toekomst, maar volgde zijn dichterlijke hart. In de tuin van dokter de Borman vond hij zijn muze, diens dochter Isabelle. De dokter vond hem echter volstrekt ongeschikt en verbood de liefde. 4) Stadswal, met o.a. Monument Zefke Mols, stadswal (thema armoede, toubadours, liefde) De stadswal van Sittard is ongeveer 700 jaar oud. In de wal bevindt zich nog een groot deel van de oude stadsmuren die vermoedelijk kort voor of rond 1300 zijn gebouwd. De muren werden later aangeaard om de kanonskogels in het zand te kunnen smoren. De wal is vaak 卒bedicht卒 en bezongen, door Thur Laudy bijvoorbeeld, Jo Erens en Toon Hermans. 5) Monument met groenstructuur Jo Erens, Tempelplein (thema troubadours) Jo Erens geldt nog steeds, bijna 60 jaar na zijn dood, als Limburg grootste troubadour. Dit terwijl hij slechts 28 jaar oud werd. Onvergetelijk werden onder andere liederen als Limburg allein, Zefke Mols en Sjwerbelke. 33
- 34. Lijst mogelijke geheime tuinen: 6) Monument met groenstructuur van een troubadour, Gruizenstraat (thema troubadours) Nabij het idyllische protestantse kerkje in een klein plantsoen werd in 1975 als eerbetoon aan de vele Sittardse troubadours een beeld geplaatst. 7) Monument van de Laemmaekesj, De Wie谷r (thema Carnaval) Sittardenaren zijn van oudsher bekend om hun Laemmaekerie, het elkaar goedmoedig bespotten, zonder onder de gordel te stoten.Kunst was om spits te zijn, zonder te kwetsen. De absolute keizer van het Laemmaeken was natuurlijk Toon Hermans. In dit beeld worden allen die de kunst beheersten ge谷erd 8) Jardin des Roses (thema ziekte/kanker/ toon Hermans) In de Paardestraat bevindt zich het eerste Toon Hermanshuis, een huis voor kankerpati谷nten en hun naasten. Toon Hermans opende het en gaf er zijn naam aan, ter ere van zijn Rietje, die ook aan kanker stierf. Meteen ernaast bevindt zich nu de Jardin des Roses, waarin ook Toon zelf weer wordt ge谷erd, die met bijvoorbeeld het lied 24 rozen een monument van liefde bouwde voor velen. 9) Mariakapel Engelenkampstraat (thema Mariadevotie) Toen in de jaren 1980 parkeerplaats de Wie谷r werd gebouwd was de Mariadevotie in Sittard nog zo geworteld dat de mariakapel die op de plek stond waar de garage was geprojecteerd, in haar geheel met zwaar materieel werd verplaatst. In het groen ingebed staat de kapel daar nu als rustpunt tussen de vele verkeersbewegingen. 10) Schootsvelden (volkstuinen, historische thematuinen, gecombineerd met secret garden-paden en pelgrimstuin) De Sittardse schootsvelden hebben sinds de stad in 1677 door de Franse legers deels in de as werd gelegd en ook de vestingwerken grotendeels werden verwoest geen militaire functie meer. Daardoor zijn er in de afgelopen driehonderd jaar bijzondere groenstructuren ontstaan, zoals volkstuinen waardoorheen inmiddels eeuwenoude paden lopen welke omzoomd zijn door inheemse struiken zoals meidoorn en de zeldzame gele kornoelje. enkele braakliggende elementen die mogelijk (deels) als pelgrimstuin (of misschien beter bezinningstuin genoemd) kunnen worden benut. Immers, Sittard is als pelgrimsoord uniek geweest in Nederland en de grote Euregio. Ook n炭 zou een bezinningstuin een rustpunt kunnen zijn, waarin men thematisch bij bezinnende elementen rust kan vinden. Mogelijk kunnen de tuinen zelf (deels?) worden omgevormd tot volkstuinen waarin vergeten groenten, een middeleeuwse kruidentuin, een bandkeramische tuin worden getoond 34
- 35. Lijst mogelijke geheime tuinen: 11) Fort Sanderbout (oorlog en vrede, memorietuin joodse historie) Fort (eigenlijk bastion) Sanderbout, daterende uit de 15e/16e eeuw, werd na de verwoestingen van 1677, toen Sittard als vestingstad werd opgegeven en open stad werd, kort na 1700 als begraafplaats voor de groeiende joodse gemeenschap aangewezen. Om nooit opgeklaarde redenen werd in 1965 de begraafplaats, tegen alle joodse regels in (maar met hun eveneens onverklaarbare toestemming), geruimd. Deze plek zou weer als plek van joodse historie kunnen gaan dienen. Dit kan tamelijk eenvoudig door simpele hardstenen zuiltjes te plaatsen op de plekken waar tot voor relatief kort joodse graven waren. De plekken zijn precies bekend.. 12) Tuin Museum het Domein, Begijnenhofstraat (thema: Begijnhof) In de Begijnenhofstraat ligt de binnentuin van Museum Het Domein, met onder de tuin de archiefbewaarplaats van het Euregionaal Historisch Centrum Sittard-Geleen. In de straat lag vana 1276 een aantal eeuwen een begijnhof. Hoewel daar niets meer van te zien is, kan in de tuin door middel van bijvoorbeeld vlechtwerk een vorm van een begijn gemaakt worden om hieraan te refereren. 13) Tuin bij boerderij Wetzels: identiteit: stadsmolen, stadsboerderij, hoogstam In Sittard bevonden zich op een afstand van ongeveer 辿辿n kilometer maar liefst drie watermolens (Ophovenermolen, molen Damoiseaux en Hertogelijke banmolen). In het eerste kwart van de 19e eeuw kwam er n坦g een bij: de molen Wetzels in de Paardenstraat. Nadat de molenfunctie verviel bleef de boerdrijfunctie over. De boerderij functioneerde, als een der laatste stadsboerderijen van het land, tot in het begin van de 21e eeuw. Als herinnering aan deze functie is er in 2012 een hoogstamboomgaard met oude Limburgse fruitrassen geplaatst. 14) Tuin cq object' in schootsvelden bij Begijnenhofwal: (identiteit: Begijnen). In Sittard werd in 1276 door Jutta van Ravensberg, de toenmalige vrouwe van de stad aan een aantal vrouwen toestemming gegeven om een begijnhof op te richten. In een begijnhof woonden vrouwen samen die zich aan bepaalde 'klooster'regels hielden, maar wel leek bleven, dus geen formele kloosterregel aanvaardden. Aan de stadskant van deze ongeveer duizend jaar oude stadswal woonden een aantal vrouwen op deze wijze samen. 15) Grafkapel Jezu誰eten in groenstructuur in schootsvelden. (identiteit: onderwijs) In Sittard hebben vanaf 1851 Jezu誰eten gewoond, die lesgaven aan het bekende Aloysiuscollege, tot ze eind 19e eeuw naar Nijmegen verhuisden en daar het beroemde Canisiuscollege stichtten en later de universiteit. In een herdenkingskapel, gelegen in de schootsvelden, worden een aantal Jezu誰eten herdacht. 35
- 36. Lijst mogelijke geheime tuinen: 16) Gruuzeha旦fke (identiteit: stadstuin) Middenin de stad hebben bewoners van appartementen in de Gruizenstraat een tegenover hun woning bevinden braakliggend terrein in gebruik genomen als openbare tuin, waar iedereen welkom is om even uit te rusten Plekken in het centrum welke gebruikt zouden kunnen worden, maar nu nog niet als zodanig herkend worden, die nog wat meer uitgelicht moeten worden, of waar de deur open moet: 17) Bedevaarttuin Mariapark (Thema Mariadevotie) In 1867 vond in Sittard een wonder plaats, toegeschreven aan Onze Lieve Vrouwe van het Heilig Hart. Het gevolg was het ontstaan van een bedevaartplek en een explosie van devotie die in Nederland haar gelijke nooit heeft gehad. Rond 1900 waren er miljoenen mensen lid van de aartsbroederschap die er bij hoorde. Tegenover de bedevaartkerk werd voor de grote toestroom aan bedevaartgangers een kruisgang met binnentuin (pandhof) gebouwd. In het Mariapark, zoals het werd genoemd, konden bedevaartgangers vieringen bijwonen. Door de grote ramen, die helemaal van glas in lood zijn gemaakt, was het feitelijk een grote tuin. 18) Kloostertuin en binnentuin Agnetenberg (thema armoede, bejaardenzorg) In het klooster van Agnetenberg worden al meerdere eeuwen oudere mensen verzorgd en opgevangen. In de grote tuin achter het klooster, oorspronkelijk onderdeel van de vestingwerken van de stad, is een oase ontstaan, welke als bezinningstuin op grotere schaal dan nu diensten zou kunnen doen. Hetzelfde geldt voor de rustieke 17 e eeuwse binnentuin, een lust voor het oog en een rust voor de ziel. 19) Ursulinentuintje bij appartementen Kloosterkwartier (thema Ursulinen) Er zijn plekken in de stad die nu nog niet echt een identiteit kennen terwijl deze er eenvoudig aan te linken is. Een voorbeeld van zon plek is in het kloosterkwartier te vinden, waar het nieuwe groen met de identiteit van bijvoorbeeld de Ursulinen te koppelen is. Een kunstwerkje in de vorm van een Ursuline kan meerwaarde bieden. 20) De Navel van Limburg, Oude Markt (thema, Sittard in de Euregio) Ooit, lang geleden behoorde Sittard (als enige stad van het huidige Limburg!) tot het oude Hertogdom Limburg. Als aandenken daaraan heeft kunstenaar Gjus Roebroek een kunstwerk vervaardigd, waarin centraal staat: een vrouwenbuik, met navel. Eromheen gedrapeerd liggen plaquettes met de namen van voor de geschiedenis van Sittard relevante steden in Europa, zoals Brussel, D端sseldorf, Parijs, Monschau, Valkenburg.. Het kunstwerk is nu 36 ingebed in een plein aan de Oude Markt.
- 37. Lijst mogelijke geheime tuinen: 21) Bedevaartzuil OLV behoudenis der Kranken (Kerkplein, thema Mariadevotie) Naast nieuwe identiteiten zijn er ook plekken welke vroeger in een context lagen, maar waarvan de context verloren is gegaan. Een voorbeeld is de Mariazuil bij de Petruskerk op het Kerkplein. Nu staan er autos bijna tegenaan, maar oorspronkelijk stond de zuil (een sterk vergrote versie van het kleine beeldje van Onze Lieve Vrouwe Behoudenis der Kranken) in een klein perkje waardoor het veel beter tot zijn recht kwam. Dit is eenvoudig te corrigeren. Het zal het hele kerkplein beter tot zijn recht laten komen.. 22) Lambrisering van Michielskerk of paterskerk (Markt, thema missionering Dominicanen) Kort na het midden van de 17e eeuw werd de paterskerk gebouwd door de Dominicanen. In de kerk werd aan het eind van de 17e eeuw een imposante lambrisering aangebracht van de uitheemse planten, groente en fruit die aanwezig waren in de gebieden overzee, in met name Zuid Amerika. Onopvallend, maar van nabij beschouwd kleine kunstwerkjes die tot de meer bijzondere houtsnijkunst uit die dagen gerekend mogen worden. Geen echt leven, maar wel levensecht en daadwerkelijk voor velen een geheim. Tuinen kort buiten het centrum (5 a 10 minuten lopen): 23) Gemmakapel en -hofke (thema Gemma Galgani / Toon Hermans) Net buiten het centrum ligt aan de Leyenbroekerweg het voormalig kloostercomplex van de Passionistinnen. De kapel is toegewijd aan de heilige Gemma Galgani. De kapel, van waaruit Toon Hermans, groot aanbidder van de Heilige Gemma ten Grave werd gedragen, is gelukkig nog als centrum van stilte en gebed in gebruik. In de oude kloostertuin is een aantal huizen gebouwd, op een mooie verstilde manier, als waren het begijnenhuizen. In de tuin een aantal bomen welke na de bloei zaden laten vallen welke als kralen van de rozenkrans werden en worden gebruikt.. 24) Stadspark, met Bergerhof en Ophovenerhof (thema bezinningstuin als totaalconcept) Het Stadspark is ontworpen als een totaalconcept door architect Tersteeg. Het is gerealiseerd tussen bestaande historische structuren, zoals de 13e eeuwse Ophovenerhof en molen, de 17e eeuwse Stenen Sluis en de 15e eeuwse herenhoeve Bergerhof. Veel bijzondere bomen zijn er bijna honderd jaar geleden geplant en in het park bevindt zich ook een oud put, de St Jansput, waarvan aan het water vroeger geneeskracht werd toegeschreven. Bij de Ophovenerhof bevindt zich een oude boerderijtuin welke door cli谷nten van de zorgboerderij wordt onderhouden. 37
- 38. Lijst mogelijke geheime tuinen: 25) Voetvallen (Kolleberg, thema bidweg, lijdensmeditatie) De zeven voetvallen die heuvelop aan de Kolleberg staan, zijn sinds enkele honderden jaren de plek waar men biddend richting Rosakapel trok. Ongeveer honderd jaar geleden zijn de voetvallen, gesponsord door inwoners van de stad, vernieuwd. 26) Krombroodberg (Kolleberg, thema: samen delen) Al honderden jaren wordt er in de Kolleberg zand gewonnen. Grote delen van de helling zijn zodoende afgegraven. Nadat bijna honderd jaar geleden de winning stopte hefet de natuur haar geboorterecht weer opge谷ist en is de Kolleberg een van de mooiste en meest rustieke plekken van stad en streek geworden. Niet voor niets dat dit stukje Pieterpad als een der mooiste van het hele pad wordt beschouwd. Op tweederde van de helling licht aan de linkerzijde een duidelijk zichtbare rest van een zandgroeve. Tegenwoordig wordt het de krombroodjesberg genoemd, vroeger de kogelvanger, omdat de politie er oefende. Krombroodjes zijn witte halvemaanvormige broodjes die tijdens halfvasten (zondag laetare) in meerdere duizenden exemplaren worden uitgegooid voor de jeugd. Het is ene gerbruik dat al in de 16e eeuw wordt beschreven. Het komt voort uit het evangelie van die dag, dat van de wonderbare broodvermenigvuldiging. Van oudsher werden op die dag de armen en kinderen gesteund met (luxe) wittebrood. Tegenover de krombroodjesberg ligt de verborgen en (vooral s avonds) mysterieuze weide waar jaarlijks het kindervakantiewerk plaatsvindt waardoor honderden kinderen een onvergetelijke vakantieperiode hebben. 27) Levetenh旦fke (Kolleberg, thema: lijdensmeditatie) De hof van Olijven (levetenh旦fke)is aan het eind van de negentiende eeuw gebouwd halverwege de Kolleberg. Het was (en is in mindere mate) een plek voor gebed, waarbij het innerlijk lijden van Christus wordt uitgebeeld, v坦坦rdat hij de uiterlijke lijdenswqeg moest gaan. 28) Rosakapel (thema: St Rosa, ziekte en dood) In 1668 heerste er een grote dysenterie-epidemie in Sittard en omgeving. Sint Rosa, (toen p叩s zaligverklaard als eerste heilige uit Zuid Amerika), werd aangeroepen door de bewoners van de stad en toen de epidemie naliet, in 1669 uitgeroepen tot stadspatrones. Bijzonder, want Sittard is daarmee de eerste plaats in de hele wereld die haar deze eer betoonde. Pas later werd ze patrones van Lima, van Perus, van heel Zuid-Amerika.. In 1675 werd op de Kolleberg een kapel haar ter eer gebouwd, waarheen sindsdien ieder jaar een processie trekt. Tevens staat de kapel centraal in legenden rondom de bende van de Bokkenrijders, die in de 18 e eeuw in onze regio moordden, plunderden en brandden. In de kapel werd bij een afgehakte hand de eed van de Bokkenrijders gezworen 38
- 39. Lijst mogelijke geheime tuinen: 29) Algemene Begraafplaats (via Putstraat en Lahrstraat of via Kolleberg, Duustergats, Lahrstraat): (thema: deken Tijssen, Jo Erens, Toon Hermans, Zefke Mols) Op de begraafplaats, welke een bezinningsplek bij uitstek is, door haar ligging en aanleg, daarnaast de plek waar een aantal mensen begraven ligt die voor de Sittardse geschiedenis van grote betekenis zijn geweest. Hieronder zijn de beroemde troubadour Jo Erens, stadszwerver Zefke Mols en Sittards beroemdste zoon, Toon Hermans. Ook een relikwie van deken Louis Tijssen, die op de nominatie staat om zaligverklaard te worden, bevindt zich nog in het graf waarin hij rustte, voordat hij in 2011 plechtig werd overgebracht naar de St Petruskerk. 30) Duustergats met monument vliegenier WO-II (thema: oorlog en vrede) Lopend door de Duustergats, van de Rosakapel naar de begraafplaats, komt men ongeveer halverwege langs de plek waar in de oorlog een Amerikaans vliegtuig neerstortte. In de Duustergats is een herdenkingszuil geplaatst voor het dodelijke slachtoffer van de crash 31) Protestantse begraafplaats (thema: verdraagzaamheid) In Sittard was al vroeg een protestantse gemeente, omdat de hertogen van Gulik grotendeels een gedogende positie ten opzichte van zowel protestanten als joden innamen. Al kort na 1600 hadden de protestanten hun eigen begraafplaats, welke nog steeds in gebruik is. Als een kleine oase van rust bevinden zich er grafmonumenten uit de laatste 400 jaar, waaronder enkele opmerkelijke. Zo zullen er op weinig protestantse begraafplaatsen engeltjes voorkomen en al helemaal geen herdenkingsplaatjes aan Lourdes 32) Frans Klooster (thema: barmhartigheid / ziekenzorg) In 1903 kwamen een aantal zusters van La Divine Providence (de Goddelijke Voorzienigheid) naar Sittard om daar een ziekenhuis te beginnen. Het groeide uit tot wat nu Orbis Medisch Centrum is. Op de oorspronkelijke locatie aan de Walramstraat te Sittard staat, na de sloop van het voormalige Maaslandziekenhuis, nog steeds, als monument van barmhartigheid, het begin van dit alles, het Frans Klooster. In een kleine tuin staat een veldkruis, (er was er al een voor het klooster zelf) als symbool van opoffering. 33) Memoriebos Kolleberg In 1999 werd bovenop de Kolleberg een memoriebos aangelegd. Hierin konden mensen gesponsorde bomen aanplanten, welke herinnerden aan een naaste, die door ziekte of anderszins ontvallen was. Het bos is inmiddels een rustplek voor velen geworden op hun weg door het leven. 39
- 40. Lijst mogelijke geheime tuinen: Verder buiten het centrum (max 30 minuten lopen): 34) Watersley, tuin met kruisweg (thema: bidweg, lijdensmeditatie) Wanneer men bij de Rosakapel rechtdoor loopt komt men eerst langs een oude voetval, nu kapel van een mater dolorosa, waarna men een wegkruis passeert. Iets verderop kan men het terrein op van Watersley. Dit was ooit een buitenhuis, later klooster, waarna het de laatste 50 jaar diende als zorginstelling. In de tuin bevindt zich nog een monumentale kruisweg, welke momenteel gerestaureerd wordt. 35) Jubileumbos 1993 (Lahrstraat, thema: herdenken, samen delen) In 1993 vierde Sittard het feit dat de stad in zevenhonderdvijftig jaar tevoren, in 1243, van Walram van Monschau en diens moeder Elisabeth van Bar stadsrechten ontving. Inmiddels zijn de bomen zodanig gegroeid dat er een volwassen bos is ontstaan, idyllisch gelegen aan de voet van de Kollenberg, aan de Lahrstraat. 36) Schwienswei / Hateboer (thema: Romeinen, legendes) Noordelijk van de stad ligt een uniek natuurgebied, de Schwienswei) waar een bijzonder omgracht complex ligt, de hateboer. Het gebouw is ruim een eeuw geleden verdwenen, de omgrachting (meer dan 2 kilometer lang!) deels in de jaren zeventig, maar wat rest is een gebied waar legendarische Romeinse en middeleeuwse resten in de grond zich vermengen met geheimzinnige paadjes langs moerassige beek- en grachtresten. 37) Bedevaarttuin pater Karel (thema: pater Karel Houben, barmhartigheid) Pater Karel Houben, afkomstig uit Munstergeleen en vanwege een heilig leven in met name Ierland in 1988 zaligverklaard, werd na een wonderlijke genezing in 1999 van het Munstergeleense raadslid Dolf Dormans, in 2007 heiligverklaard. Naast het geboortehuis en een kapel in een bijbehorende vakwerkschuur, was er het plan om naast de kapel een bedevaarttuin te realiseren. De aanzet ertoe is gerealiseerd, maar de plannen zijn nooit geheel gerealiseerd. Momenteel zijn er plannen om de tuin opnieuw als bezinningsplek in te richten. 38) Abshoven (thema: Euregionale verbindingen) Iets verder dan de kapel van pater Karel ligt het voormalige kloostercomplex van Abshoven. Het was oorspronkelijk een buitenverblijf van de abdij Godsdal (Valdieu) in Belgi谷. In de Franse tijd (1794-1814) werd het tijdelijk hoofdkwartier van de franse generaal Bernadotte, de latere koning van Zweden. In de tuin van het complex zijn prima mogelijkheden om bezinnende elementen toe te voegen. 40
- 41. Lijst mogelijke geheime tuinen: 39) Hof der onthaasting (thema: onthaasting, oorlog en vrede) In Sittard werd tussen de stadskern en de voormalige gemeente Limbricht een heel nieuwe wijk gebouwd, die in de late jaren negentig en begin 21e eeuw werd uitgebreid met de wijk Hoogveld. In de wijk, waarin de straten genoemd zijn naar bevrijders van de stad in de Tweede wereldoorlog, werd aansluitend bij het daar gevestigde zorgcentrum, een rustpunt gebouwd: de Hof der Onthaasting. 40) Lahrhof: boomgaard lahrhof: struinboomgaard, hoogstam (thema: boerenleven vroeger en nu) Bij de middeleeuwse boerderij Lahrhof, van oorsprong een landaddellijke hoeve, bevindt zich een mooie oude hoogstamboomgaard, nu een struinboomgaard. Hier kan men zien hoe vroeger het fruit groeide tussen de loslopende koeien, die u ook nu nog kunt tegenkomen. Tegenover de boomgaard, achter de boerdrij is onlangs een nieuwe grote hoogstamboomgaard aangeplant. 41) Kempekoul/de Wimmeren: Kelten, keizer, Karel: slag kemperkoul/haagsittard (thema: oorlog en vrede) Tussen Broeksittard en de Lahrberg werd in 1543 een grote veldslaguitgevochten, een van de weinige die verloren werd door keizer Karel V. 3000 mensen sneuvelden er. De wegenstructuur hier: Kempekoul, Haagsittard en Lahrstraat is van pre-romeinse oorsprong. Tot in de middeleeuwen bevond zich hier het dorpje Hagensittert, verdwenen door de pest rond 1350. Het dorpje, met tienduizenden resten van Keltische, Romeinse, Merovingische, Karolingische en middeleeuwse oorsprong zijn hier gevonden. De plek is doordrenkt van historie en dat voelt men nu nog 42) Limbricht, kasteelmotte en frans kerkhof (thema: oorlog, vrede, barmhartigheid) In 1813-1814 werd op kasteel Limbricht een veldlazaret ingericht toen de legers van Napoleon terugtrokken na de vernietigende slag bij Leipzig. Ongeveer 10.000 soldaten werden er verpleegd, bijna 700 stierven er, deels aan hun verwondingen, deels aan een epidemie van Tyfus, net als bijna 100 Limbrichtenaren die hem verpleegden en verzorgden. Ze werden begraven op een stuk terrein dat de naam Frans kerkhof kreeg. 41