ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

•
•
Planetario de Pamplona
Planetario de Pamplona

Izar-eskolako eskaintza. http://escuela.pamplonetario.org/

1 of 12
IZAR-ESKOLA 2013 / 2014 ikasturtea iruñekoplanetarioa
Izar-eskola Iruñeko Planetarioko jarduera nagusia da eta bere eginkizun garrantzitsuena Haur Hezkutzatik Batxilergoraino eskola-curriculumak garatu eta osatzea da. Hezkuntza eta dibertimendua uztartzen dituen hezkuntza-eskaintza da, baliabide motibatzaile gisa zeru izarratua darabilena. 2013-2014 IKASTURTERAKO NOBEDADEAK Ikasturte honetarako DBHko 3. eta 4. mailako ikasleei eta Batxilergokoei zuzenduta dagoen "Energía para la vida / Energia bizia / Energy for life" programa aurkezten dugu. Aipatu Ikus- entzunezkoa gure gizarteak darabilen energiarekin erlazioa duen guztia hobe ulertzen laguntzen duen material didaktiko interesgarriaz lagunduta aurkezten da. Halaber, material didaktikoen berrikuntza-prozesuarekin jarraitzen dugu, hauek garai berriei egokitu eta irakasleei erakargarriagoak bihurtzeko asmotan. Ikasturtea aurrera joan ahala LHko 5. eta 6. mailako ikasleentzat zuzendua dagoen eta programa bat osatuko dugu, urtaroak ardatz nagusi gisa izanen dituena. Gainera, edukien etengabeko berrikuntzaren ideiari lotuta, saioa osatu dezaketen gai zehatzei buruzko mikrodokumentalak eskainiko ditugu. SCHOOL OF STARS Bigarren urtez jarraian gure jarduera ingelesez jasotzeko aukera eskaintzen dugu, “Energy for life” programa iazko eskaintzari gaineratuz. Modu honetan, 5 izenburu biltzen ditu School of Stars jarduerak: The girl who walked upside down, The adventures of Alex & RGB, Grandmother Earth, Evolution y Energy for life. Ongi etorri zuen Izar-eskolara! 0202 Iruñeko Planetarioaren jarduera da, Nafarroako Gobernuko Hezkuntza sailaren eta Fundación Caja Navarraren lankidetzarekin. AURKEZPENA 2/12www.escuela.pamplonetario.org 20 URTE 2013ko azaroaren 26an Iruñeko Planetarioak 20 urte beteko ditu, hain zuzen ere, Izar- eskolak 21. ikasturteari ekingo dionean. 1993. urteaz geroztik eta Astronomia bitarteko gisa erabiliz, beste irakasgai batzuetara hurbildu gara; esaterako, Historiara, Literaturara, Arte Plastikoetara, Zientziara orokorrean, Matematikara, Mitologiara, Filosofiara... baita hizkuntza-irakaskuntzara ere. Eskaintzen dugun jarduera planetarioko kupularen azpian egiten den arren, ikasgelan ere osatu daiteke, bisitaldia laguntzen duten material didaktikoak lantzeko aukera dagoelako. Gure proposamenak unibertsitate aurreko hezkuntza-ziklo guztiak hartzen ditu bere gain, kasuan kasu, egokitutako eskaintzarekin. izar-eskola
PROGRAMAk eta ERRESERBAK izar-eskola 3/12www.escuela.pamplonetario.org energy for life Haur Hezkuntza DBH 3. eta 4. mailak (HHI, LHI, Lanbide-tailerrak...) Batxilergoa DBH 1. eta 2. mailak Lehen Hezkuntza 1go zikloa 3. zikloa 2. zikloa 1., 2. eta 3. mailak 3. maila Nanocam - Unibertsoaren eskalak // Eboluzioa // Supernova // Energia bizia Uraren bila // Asto bat hipodromoan Zeruko marrazkiak // Banpiroaren gaua Izarretako zirkoa // Amamalur Alderantziz ibiltzen zekien neskatikoa Gora begira // Nanocam - Unibertsoaren eskalak Bostiren mundua PROGRAMAKMAILA SAIOEN ORDUTEGIAK: Asteartetik ostiralera (eskola-egunak) 10:00etan eta 12:00etan. Beste aukerentzat, galdetu. PREZIOA IKASLEKO: 4€ Saioa hasi baino 15 minutu lehenago agertzea eskatzen da. GEHIENEZKO IKASLE KOPURUA SAIOKO: 150 SAIOAREN ERRESERBA EGITEKO JARRAIBIDEAK: Aukera desberdinak daude: - gure webgunean (www.escuela.pamplonetario.org) aurkituko duzun galdetegia betetzea. - 948 262628 telefonora deitzea; behar duzun informazioa eskuratuko duzu eta zure zalantzak argituko ditugu. - posta elektronikoa bidaltzea: escuela@pamplonetario.org - fax bat bidaltzea: 948 261919 - eskutitz bat bidaltzea: Iruñeko Planetarioa, Sancho Ramírez Kalea, z/g. 31008 IRUÑEA Zure eskaera jasotzen dugunean, hau formalizatzeko, zurekin harremanetan jarriko gara. Bisitaldia baino hilabete bat lehenago baieztatze-eskutitza eta webgune berritik material didaktikoa behera kargatzeko esteka bidaliko dizugu. BESTE AUKERAK: Bisitaldia nahieran moldatzeko edo osatzeko aukera dago: beste programekin, beste hizkuntzekin, aukeratutako gai baten inguruko zuzeneko saioekin, tailerrekin... Galdetu iezaguzu.
4/12www.escuela.pamplonetario.org HAUR HEZKUNTZA izar-eskola Bosti, han goian, zeruan bizi den bost puntatako izar bat da. Harekin, aldi berean, jostatzen eta ikasten arituko gara. Asmakizunak, kantak, dantzak, jolasak, baita ibilaldi bat ere. Ongi etorri guztiok Bostiren mundura! Bostiren mundua Koloreen, zenbakien eta planeta-izenen berri jakitea. Ilargiaren forma aldakorrez jabetzea. Lurretik ikus ditzakegun astroen inguruko jakinmina piztea. Eguzkiaren kokapenaren eta egunaren eta gauaren arteko harremanaz jabetzea. Koloreak: gorria, horia, berdea eta urdina. Konstelazioak: marrazkiak zeruan. Zenbakiak. Ilargi-formak. Planetak. helburuak edukiak Alderantziz ibiltzen zekien neskatikoa Ikuspuntu desberdinak badirela ezagutzea. Ilargiaren forma aldakorrez jabetzea. Naturarekiko eta izaki bizidunekiko begirunea sustatzea. Gau izarratuaren balorea identifikatzea. Adiskidetasunaren baloreaz jabetzea. Ilargi-formak. Konstelazioak: marrazkiak zeruan. Mareak. Hirien argiztatzea. Argi-kutsaduraren eragina animaliengan. helburuak edukiak Neskatiko berezi baten ipuina dugu hau. Udaberriko egun batean izugarrizko ekaitz baten ondoren, hortzadarretik buruz behera ibiliz guganaino iritsi zen. Alderantziz ibiltzen zekien neskatikoak gauzen gaineko ikuspuntu desberdina zuen; baliteke hau, bere ibiltzeko modu bereziagatik izatea.
5/12www.escuela.pamplonetario.org LEHEN HEZKUNTZA. 1. Zikloa izar-eskola Urrutiko planeta batean, "oso aurreratua" den zibilizazio batek bere mundua suntsitzear dago. Bertan bizitzea ia ezinezkoa denez, Robyc-i esker bigarren aukera bat izan dezakete. Ipuin magiko hau zabaldu eta bere abenturetan sar zaitez! Uraren bila Ingurugiroa zaintzearen garrantziaz jabetzea. Irudimena sustatzea. Eguzki Sistemaren planetak eta hauen ezaugarri batzuk ezagutzea. Zeruko konstelazioak identifikatzea. Irakurzaletasuna sustatzea. Asto bat hipodromoan Konstelazio batzuk eta izarren koloreak identifikatzea. Izarrak ez diren zeruko objektuen ezagutza. Eguzki eklipseak gertatzen direla jakitea. Lurreko eta zeruko fenomenoen arteko oturak daudela ezagutzea. Irakurzaletasuna eta zerua behatzeko zaletasuna piztea. Udako zerua. Eskorpioia, Hartz Nagusia, Itzaina. Iparrizarra nola aurkitzen diren jakitea. Izarren koloreak: Antares eta Arturo. Marte Planeta. Eguzkia eta Ilargia: eklipseak. helburuak edukiak Izenburu bereko Bernardo Atxagaren ipuinean oinarritzen den istorioa. Maurizio astotxo "astronomoa" da. Zaldi harroskoen morroia da hipodromoan eta beraien isekak jasaten ditu etengabe. Hala ere, zaldien bizitza ez da erreza izango Lasartevichen. Mauriziok dakien astronomiari esker hauek ihes egitea lortuko dute. Eguzki Sistemaren planetak. Konstelazioak: marrazkiak zeruan. Beste planeta-sistemak. Lurreko eta Marteko zeru izarratua. Ura: bizitzaren funtsa, substratua. helburuak edukiak
6/12www.escuela.pamplonetario.org LEHEN HEZKUNTZA. 2. Zikloa izar-eskola Ilargia eta eguzkiaren eskutik gure arbasoek zeruan irudikatutako marrazkiak ikusiko ditugu. Konstelazio horiez gain, urtaroak, planetak, eta erderaz aste-egunak dauzkaten izenen jatorria ikasiko dugu ere. Zeruko marrazkiak Urtaroak lotzea Eguzkiak zeruan ematen duen denbora-tartearekin. Sormena sustatzea konstelazioak imaginatuz. Izarren bidez orientatzeko ahalmena lantzea. Asteko egunen eta planetako arteko erlazioa ikastea. Idatzizko adierazpnea zein ahozkoa bultzatea, egindako irudiak azaltzeko esaldiak edo istorioak asmatuz. helburuak Eguzkia. Eguneko mugimendua. Eguzkia eta urtaroak. Kontelazioak: Orion, Hartz Nagusia, Lira, Beltxarga. Puntu kardinalak. Orientazioa. Ilargiaren faseak. Planetak eta asteko egunak. edukiak Banpiroaren gaua Zerua behatzearen garrantziaz jabetzea. Zeruko eta Lurreko fenomenoen arteko harremanez jabetzea. Teknologiaren erabilera baloratzea. Irakurzaletasuna, musika eta zientzia- zaletasuna sustatzea. helburuak Eguzkia eta eguna. Izarrak eta konstelazioak. Zulo beltzak, nebulosak eta galaxiak. Ilargiaren gainazaleko ñabardurak. Eguzki Sistemaren planetak. Izar iheskorrak. edukiak Izarrak behatzea gustatzen zaio Von Siro banpiro barazkijaleari. Dagoberto bare laguntzailea da eta honek, "kinka" zerusimulagailua eraiki du: tresna horrekin galaxiak, nebulosak, planetak... erakutsiko dizkio Von Sirori. Zatoz eta banpiroaren gazteluan gau zoragarria igaroko dugu!
7/12www.escuela.pamplonetario.org LEHEN HEZKUNTZA. 3. Zikloa izar-eskola Gure planetaren istorioa ezagutzen al duzu? Lurrak berak, bere sorrera eta bilakaera kontatuko digu: nola agertu zen bizitza eta honen garapena gu geu agertu arte; ilargia nola sortu zen eta bere anai-arrebak diren beste planetak nolakoak diren azalduko digu. Amamalur Lurraren eta honen satelite naturala den Ilargiaren sortze-prozesuak ezagutzea. Gure planetaren kutsaduraz jabetzea. Bizitzaren eboluzioaren aro desberdinak ezagutzea. Eguzki Sistemaren planetak identifikatzea. Konstelazio ezagunenak identifikatzea. helburuak Lurraren sorrera eta eboluzioa. Bizitzaren agerpena eta eboluzioa. Ilargiaren sorrera. Eguzki Sistemaren planetak: ezaugarri nabarmenenak. Iparrizarra eta konstelazioak. edukiak Izarretako zirkoa helburuak edukiak Lurrean, gure planetan, urtaroek denbora nola pasatzen den esaten digute. Foton magoaren laguntzaz urtaroz urtaro eguzkiak egiten dituen ibilbide desberdinak ikusiko ditugu. Gure pertsonaiaren botereei esker, zeruan eta Lurrean suertatzen diren aldaketak gure begi aurrean izanen ditugu. Urtaro desberdinetan Eguzkiak egiten dituen ibilbideak erkatzea. Puntu kardinalak bereiztea. Eguna/gauaren iraupena eta tenperatura, Eguzkiaren ibilbideekin erlazionatzea. Naturaren behaketa sustatzea urtaroen aldaketen bitartez. Puntu kardinalak. Lurraren errotazioa: eguna eta gaua. Urtaroak. Eguzkiaren itxurazko ibilbideak. Naturaren aldaketak. Urtaro bakoitzaren konstelazio eta izarrak. Meteorito eta izar iheskorrak.
8/12www.escuela.pamplonetario.org DBH 1 eta 2. mailak izar-eskola Gora begiratzen badugu oskarbi dagoen gau batean, izarrak, Ilargia eta zenbait planeta ikus ditzakegu. Teleskopioaren laguntzarekin beste planeten ilargiak, nebulosak eta urrutiko galaxiak aurkitu ditugu. Gurekin gau bat gora begira pasatzeko gonbitea luzatzen dizugu. Gora begira Astroak behatuz jakinmina piztea. Zeruko fenomenoen ulermena eta interpretazioa garatzea. Garapen teknologikoak duen garrantzia Zientziak aurrea egin dezan. Izarrak eta planetak zeruan desberdintzea. helburuak Ortzi-gangaren biraketa. Izarren ezaugarriak. Argi urtea. Latitudearen arabera ikus daitezkeen konstelazioak. Galaxiak: osagaiak, kopurua eta itxura. Esne Bidea. Eguzki Sistema: Eguzkia, plnateka eta sateliteak. edukiak Nanocam - Unibertsoaren eskalak helburuak edukiak Izaki bizidunen bost erreinuak ezagutzea: bere izenak eta ezaugarri nabarmenenak. Izaki bizidun ttikiena bistaratzea. Unibertsoaren elementu desberdinak eta hauen arteko distantziak harremanatzea eskala desberdinak erabiliz. Gure Unibertsoa ezagutzeko jakinmina piztea, bai bere handitasunean, bai nimiñotasunean. Bizitzaren bost erreinuak. Ezaugarriak. Izaki bizidunen tamaina desberdinak. Unibertsoaren eskalak: ttikienetik handienera. Eskala egokiaren erabilpena. Eguzki Sistema eskalatua. Izaki bizidunak bost erreinutan sailkatzen ditugu eta Nanocam programak hauen baitan bidaiatuz ikuspegi harrigarria aurkezten digu. Gure Unibertsoan dauden tamaina eta distantzien testuingurua ulertzeko eskala desberdinak modelo egokien bidez bistaratuko ditugu. Mega eta Nano, handitasuna eta nimiñotasuna elkarrekin agertzen dira saio honetan.
9/12www.escuela.pamplonetario.org DBH 3. eta 4. mailak, Batxilergoa... izar-eskola Nanocam saioak bizitzaren bost erreinuak modu lkusgarrian aurkezten ditu. Planetarioko kupulan berez oso txikia dena era erraldoian ikusiko dugu. Gero gure Unibertsoaren eskaletan zehar bidaiatuko dugu flimifioak direl- elementuetatik hasi eta kosmos- behagarriaren dirnentsioetaraino. Nanocam - Unibertsoaren eskalak helburuak edukiak Eboluzioa helburuak edukiak Galileo eta Darwinek berebiziko garrantzia izan dute Zientziaren Historian. Beraiek utzitako aztarna jarraituz Eboluzioaren kontzeptua aztertuko dugu erabat desberdinak diren bi alorretan murgilduz: Unibertsoan berean eta Lurrean garatu den bizitzan. Zientziarekiko zaletasuna sustatzea. Sistema fisiko eta biologikoen eboluzio- prozesua ulertzea. Planeta eta izarren sortze eta eboluzio prozesuak ezagutzea. Darwinen Eboluzioaren teoria ezagutzea. Prozesu ziklikoak identifikatzea: egunarena eta urtaroena. Naturaren zikloak. Izarrak: sorrera, bizitza eta heriotza. Lurraren sorrera eta eboluzioa. Bizitzaren eboluzioa Lurrean. Darwinen eboluzioaren Teoria. Unibertsoaren eboluzioa. Izaki bizidunen bost erreinuak ezagutzea: bere izenak eta ezaugarri nabarmenenak. Izaki bizidun ttikienak bistaratzea. Unibertsoaren elementu desberdinak eta hauen arteko distantziak harremanatzea eskala desberdinak erabiliz. Gure Unibertsoa ezagutzeko jakinmina piztea, bai bere handitasunean, bai nimiñotasunean. Bizitzaren bost erreinuak. Ezaugarriak. Izarrak: sorrera, bizitza eta heriotza. Lurraren sorrera eta eboluzioa. Bizitzaren eboluzioa Lurrean. Darwinen eboluzioaren Teoria. Unibertsoaren eboluzioa.
10/12www.escuela.pamplonetario.org DBH 3. eta 4. mailak, Batxilergoa... escuela de estrellas Energia bizia dokumentalak gure zibilizazioa eta erabiltzen dugun energia harremanatzen ditu. Ikuspuntu orokorra erabiliz, perspektiba zabal batetik gaur egungo egoera aztertzen da, egungo eta etorkizuneko aukerak plazaratuz. Energia bizia helburuak edukiak Erabiltzen ditugun energia iturrien jatorri desberdinak ezagutzea. Energia berriztagarriak identifikatzea. Energia iturri desberdinek epe luzera begira duten bideragarritasuna alderatzea. Energiaren erabilera eta gehiegizko erabilerak ingurugiroan sortzen dituen ondorioak ulertzea. Gure zibilizazioak erabiltzen duen energia. Energia berriztagarriak. Hauen jatorria. Erregai fosilak eta hauen ondorioak. Energia nuklearra: fisioa eta fusioa. Supernova helburuak edukiak 1054.urtean zeruan izar berri bat agertu zen. Gaur egun gure teleskopioak toki horretarantz zuzentzen baditugu eztanda horren aztarna ikusi dezakegu: kolore biziko nebulosa bat, mila kilometro/ segunduko barreiadura duena. Supernova saioak izarren bizitza eta heriotzari buruzkoak kontatzen dizkigu. Unibertsoaren ezagutza sakondu izarren jatorria eta bizitzaren ingurukoak ikasiz. Zientifikoen ekarpenek iraganean gertatutakoei buruzkoak ulertzen laguntzen dutela ikustea. Zerua nola ezagutzen ahal dugun ulertzea: konstelazioak eta izarren koloreak. Ikasgaiak, diziplina desberdinak (Historia, Artea, Zientzia... ) beraien arteko loturak dituztela ulertzea. Izarren egitura eta bizitza. Sorrera, eboluzioa eta heriotza. Hurbilen dugun izarra: Eguzkia. Izarren tamainak eta beraien distantziak. Elementuen taula periodikoa. Unibertsoari buruzko aurkikuntzen etapak. Kosmosaren konkista.
11/12www.escuela.pamplonetario.org LANUEVAWEBJar zaitez gurekin harremanetan! izar-eskola www.escuela.pamplonetario.org Izar-eskolak pamplonetario webgunearen barnean bere domeinu propioa du: www.escuela.pamplonetario.org. Honetan, programa, bisitaldi, erreserba eta material didaktikoei buruzko informazio guztia aurkituko duzu. Eremu honetan gure programen helburu eta edukiekin zerikusia duten baliabide, proposamen eta jarduerak gaineratzen joango gara. Era berean, zure proposamen eta iritziak ezinbestekoak izanen dira webgune bizi eta dinamikoa eraikitzen laguntzeko. Horregatik bertan sartzeko gonbitea luzaten dizugu eta zure iradokizunen berri eman diezaguzun animatzen zaitugu. HARREMANETARAKO - IRUÑEKO PLANETARIOA www.pamplonetario.org escuela@pamplonetario.org consultas@pamplonetario.org sare sozialak: @ #escueladeestrellas #izareskola #schoolofstars
www.escuela.pamplonetario.org www.pamplonetario.org Iruñeko Planetarioaren zientzia-dibulgazio eta hezkuntza jarduerek Obra Social "la Caixa" eta Fundación Caja Navarraren sustapena dute Lan hau Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-Partekatu Berdin 4.0 Nazioarteko Baimen baten mende dago. http://creativecommons.org/choose/

More Related Content

Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

  • 2. Izar-eskola Iruñeko Planetarioko jarduera nagusia da eta bere eginkizun garrantzitsuena Haur Hezkutzatik Batxilergoraino eskola-curriculumak garatu eta osatzea da. Hezkuntza eta dibertimendua uztartzen dituen hezkuntza-eskaintza da, baliabide motibatzaile gisa zeru izarratua darabilena. 2013-2014 IKASTURTERAKO NOBEDADEAK Ikasturte honetarako DBHko 3. eta 4. mailako ikasleei eta Batxilergokoei zuzenduta dagoen "Energía para la vida / Energia bizia / Energy for life" programa aurkezten dugu. Aipatu Ikus- entzunezkoa gure gizarteak darabilen energiarekin erlazioa duen guztia hobe ulertzen laguntzen duen material didaktiko interesgarriaz lagunduta aurkezten da. Halaber, material didaktikoen berrikuntza-prozesuarekin jarraitzen dugu, hauek garai berriei egokitu eta irakasleei erakargarriagoak bihurtzeko asmotan. Ikasturtea aurrera joan ahala LHko 5. eta 6. mailako ikasleentzat zuzendua dagoen eta programa bat osatuko dugu, urtaroak ardatz nagusi gisa izanen dituena. Gainera, edukien etengabeko berrikuntzaren ideiari lotuta, saioa osatu dezaketen gai zehatzei buruzko mikrodokumentalak eskainiko ditugu. SCHOOL OF STARS Bigarren urtez jarraian gure jarduera ingelesez jasotzeko aukera eskaintzen dugu, “Energy for life” programa iazko eskaintzari gaineratuz. Modu honetan, 5 izenburu biltzen ditu School of Stars jarduerak: The girl who walked upside down, The adventures of Alex & RGB, Grandmother Earth, Evolution y Energy for life. Ongi etorri zuen Izar-eskolara! 0202 Iruñeko Planetarioaren jarduera da, Nafarroako Gobernuko Hezkuntza sailaren eta Fundación Caja Navarraren lankidetzarekin. AURKEZPENA 2/12www.escuela.pamplonetario.org 20 URTE 2013ko azaroaren 26an Iruñeko Planetarioak 20 urte beteko ditu, hain zuzen ere, Izar- eskolak 21. ikasturteari ekingo dionean. 1993. urteaz geroztik eta Astronomia bitarteko gisa erabiliz, beste irakasgai batzuetara hurbildu gara; esaterako, Historiara, Literaturara, Arte Plastikoetara, Zientziara orokorrean, Matematikara, Mitologiara, Filosofiara... baita hizkuntza-irakaskuntzara ere. Eskaintzen dugun jarduera planetarioko kupularen azpian egiten den arren, ikasgelan ere osatu daiteke, bisitaldia laguntzen duten material didaktikoak lantzeko aukera dagoelako. Gure proposamenak unibertsitate aurreko hezkuntza-ziklo guztiak hartzen ditu bere gain, kasuan kasu, egokitutako eskaintzarekin. izar-eskola
  • 3. PROGRAMAk eta ERRESERBAK izar-eskola 3/12www.escuela.pamplonetario.org energy for life Haur Hezkuntza DBH 3. eta 4. mailak (HHI, LHI, Lanbide-tailerrak...) Batxilergoa DBH 1. eta 2. mailak Lehen Hezkuntza 1go zikloa 3. zikloa 2. zikloa 1., 2. eta 3. mailak 3. maila Nanocam - Unibertsoaren eskalak // Eboluzioa // Supernova // Energia bizia Uraren bila // Asto bat hipodromoan Zeruko marrazkiak // Banpiroaren gaua Izarretako zirkoa // Amamalur Alderantziz ibiltzen zekien neskatikoa Gora begira // Nanocam - Unibertsoaren eskalak Bostiren mundua PROGRAMAKMAILA SAIOEN ORDUTEGIAK: Asteartetik ostiralera (eskola-egunak) 10:00etan eta 12:00etan. Beste aukerentzat, galdetu. PREZIOA IKASLEKO: 4€ Saioa hasi baino 15 minutu lehenago agertzea eskatzen da. GEHIENEZKO IKASLE KOPURUA SAIOKO: 150 SAIOAREN ERRESERBA EGITEKO JARRAIBIDEAK: Aukera desberdinak daude: - gure webgunean (www.escuela.pamplonetario.org) aurkituko duzun galdetegia betetzea. - 948 262628 telefonora deitzea; behar duzun informazioa eskuratuko duzu eta zure zalantzak argituko ditugu. - posta elektronikoa bidaltzea: escuela@pamplonetario.org - fax bat bidaltzea: 948 261919 - eskutitz bat bidaltzea: Iruñeko Planetarioa, Sancho Ramírez Kalea, z/g. 31008 IRUÑEA Zure eskaera jasotzen dugunean, hau formalizatzeko, zurekin harremanetan jarriko gara. Bisitaldia baino hilabete bat lehenago baieztatze-eskutitza eta webgune berritik material didaktikoa behera kargatzeko esteka bidaliko dizugu. BESTE AUKERAK: Bisitaldia nahieran moldatzeko edo osatzeko aukera dago: beste programekin, beste hizkuntzekin, aukeratutako gai baten inguruko zuzeneko saioekin, tailerrekin... Galdetu iezaguzu.
  • 4. 4/12www.escuela.pamplonetario.org HAUR HEZKUNTZA izar-eskola Bosti, han goian, zeruan bizi den bost puntatako izar bat da. Harekin, aldi berean, jostatzen eta ikasten arituko gara. Asmakizunak, kantak, dantzak, jolasak, baita ibilaldi bat ere. Ongi etorri guztiok Bostiren mundura! Bostiren mundua Koloreen, zenbakien eta planeta-izenen berri jakitea. Ilargiaren forma aldakorrez jabetzea. Lurretik ikus ditzakegun astroen inguruko jakinmina piztea. Eguzkiaren kokapenaren eta egunaren eta gauaren arteko harremanaz jabetzea. Koloreak: gorria, horia, berdea eta urdina. Konstelazioak: marrazkiak zeruan. Zenbakiak. Ilargi-formak. Planetak. helburuak edukiak Alderantziz ibiltzen zekien neskatikoa Ikuspuntu desberdinak badirela ezagutzea. Ilargiaren forma aldakorrez jabetzea. Naturarekiko eta izaki bizidunekiko begirunea sustatzea. Gau izarratuaren balorea identifikatzea. Adiskidetasunaren baloreaz jabetzea. Ilargi-formak. Konstelazioak: marrazkiak zeruan. Mareak. Hirien argiztatzea. Argi-kutsaduraren eragina animaliengan. helburuak edukiak Neskatiko berezi baten ipuina dugu hau. Udaberriko egun batean izugarrizko ekaitz baten ondoren, hortzadarretik buruz behera ibiliz guganaino iritsi zen. Alderantziz ibiltzen zekien neskatikoak gauzen gaineko ikuspuntu desberdina zuen; baliteke hau, bere ibiltzeko modu bereziagatik izatea.
  • 5. 5/12www.escuela.pamplonetario.org LEHEN HEZKUNTZA. 1. Zikloa izar-eskola Urrutiko planeta batean, "oso aurreratua" den zibilizazio batek bere mundua suntsitzear dago. Bertan bizitzea ia ezinezkoa denez, Robyc-i esker bigarren aukera bat izan dezakete. Ipuin magiko hau zabaldu eta bere abenturetan sar zaitez! Uraren bila Ingurugiroa zaintzearen garrantziaz jabetzea. Irudimena sustatzea. Eguzki Sistemaren planetak eta hauen ezaugarri batzuk ezagutzea. Zeruko konstelazioak identifikatzea. Irakurzaletasuna sustatzea. Asto bat hipodromoan Konstelazio batzuk eta izarren koloreak identifikatzea. Izarrak ez diren zeruko objektuen ezagutza. Eguzki eklipseak gertatzen direla jakitea. Lurreko eta zeruko fenomenoen arteko oturak daudela ezagutzea. Irakurzaletasuna eta zerua behatzeko zaletasuna piztea. Udako zerua. Eskorpioia, Hartz Nagusia, Itzaina. Iparrizarra nola aurkitzen diren jakitea. Izarren koloreak: Antares eta Arturo. Marte Planeta. Eguzkia eta Ilargia: eklipseak. helburuak edukiak Izenburu bereko Bernardo Atxagaren ipuinean oinarritzen den istorioa. Maurizio astotxo "astronomoa" da. Zaldi harroskoen morroia da hipodromoan eta beraien isekak jasaten ditu etengabe. Hala ere, zaldien bizitza ez da erreza izango Lasartevichen. Mauriziok dakien astronomiari esker hauek ihes egitea lortuko dute. Eguzki Sistemaren planetak. Konstelazioak: marrazkiak zeruan. Beste planeta-sistemak. Lurreko eta Marteko zeru izarratua. Ura: bizitzaren funtsa, substratua. helburuak edukiak
  • 6. 6/12www.escuela.pamplonetario.org LEHEN HEZKUNTZA. 2. Zikloa izar-eskola Ilargia eta eguzkiaren eskutik gure arbasoek zeruan irudikatutako marrazkiak ikusiko ditugu. Konstelazio horiez gain, urtaroak, planetak, eta erderaz aste-egunak dauzkaten izenen jatorria ikasiko dugu ere. Zeruko marrazkiak Urtaroak lotzea Eguzkiak zeruan ematen duen denbora-tartearekin. Sormena sustatzea konstelazioak imaginatuz. Izarren bidez orientatzeko ahalmena lantzea. Asteko egunen eta planetako arteko erlazioa ikastea. Idatzizko adierazpnea zein ahozkoa bultzatea, egindako irudiak azaltzeko esaldiak edo istorioak asmatuz. helburuak Eguzkia. Eguneko mugimendua. Eguzkia eta urtaroak. Kontelazioak: Orion, Hartz Nagusia, Lira, Beltxarga. Puntu kardinalak. Orientazioa. Ilargiaren faseak. Planetak eta asteko egunak. edukiak Banpiroaren gaua Zerua behatzearen garrantziaz jabetzea. Zeruko eta Lurreko fenomenoen arteko harremanez jabetzea. Teknologiaren erabilera baloratzea. Irakurzaletasuna, musika eta zientzia- zaletasuna sustatzea. helburuak Eguzkia eta eguna. Izarrak eta konstelazioak. Zulo beltzak, nebulosak eta galaxiak. Ilargiaren gainazaleko ñabardurak. Eguzki Sistemaren planetak. Izar iheskorrak. edukiak Izarrak behatzea gustatzen zaio Von Siro banpiro barazkijaleari. Dagoberto bare laguntzailea da eta honek, "kinka" zerusimulagailua eraiki du: tresna horrekin galaxiak, nebulosak, planetak... erakutsiko dizkio Von Sirori. Zatoz eta banpiroaren gazteluan gau zoragarria igaroko dugu!
  • 7. 7/12www.escuela.pamplonetario.org LEHEN HEZKUNTZA. 3. Zikloa izar-eskola Gure planetaren istorioa ezagutzen al duzu? Lurrak berak, bere sorrera eta bilakaera kontatuko digu: nola agertu zen bizitza eta honen garapena gu geu agertu arte; ilargia nola sortu zen eta bere anai-arrebak diren beste planetak nolakoak diren azalduko digu. Amamalur Lurraren eta honen satelite naturala den Ilargiaren sortze-prozesuak ezagutzea. Gure planetaren kutsaduraz jabetzea. Bizitzaren eboluzioaren aro desberdinak ezagutzea. Eguzki Sistemaren planetak identifikatzea. Konstelazio ezagunenak identifikatzea. helburuak Lurraren sorrera eta eboluzioa. Bizitzaren agerpena eta eboluzioa. Ilargiaren sorrera. Eguzki Sistemaren planetak: ezaugarri nabarmenenak. Iparrizarra eta konstelazioak. edukiak Izarretako zirkoa helburuak edukiak Lurrean, gure planetan, urtaroek denbora nola pasatzen den esaten digute. Foton magoaren laguntzaz urtaroz urtaro eguzkiak egiten dituen ibilbide desberdinak ikusiko ditugu. Gure pertsonaiaren botereei esker, zeruan eta Lurrean suertatzen diren aldaketak gure begi aurrean izanen ditugu. Urtaro desberdinetan Eguzkiak egiten dituen ibilbideak erkatzea. Puntu kardinalak bereiztea. Eguna/gauaren iraupena eta tenperatura, Eguzkiaren ibilbideekin erlazionatzea. Naturaren behaketa sustatzea urtaroen aldaketen bitartez. Puntu kardinalak. Lurraren errotazioa: eguna eta gaua. Urtaroak. Eguzkiaren itxurazko ibilbideak. Naturaren aldaketak. Urtaro bakoitzaren konstelazio eta izarrak. Meteorito eta izar iheskorrak.
  • 8. 8/12www.escuela.pamplonetario.org DBH 1 eta 2. mailak izar-eskola Gora begiratzen badugu oskarbi dagoen gau batean, izarrak, Ilargia eta zenbait planeta ikus ditzakegu. Teleskopioaren laguntzarekin beste planeten ilargiak, nebulosak eta urrutiko galaxiak aurkitu ditugu. Gurekin gau bat gora begira pasatzeko gonbitea luzatzen dizugu. Gora begira Astroak behatuz jakinmina piztea. Zeruko fenomenoen ulermena eta interpretazioa garatzea. Garapen teknologikoak duen garrantzia Zientziak aurrea egin dezan. Izarrak eta planetak zeruan desberdintzea. helburuak Ortzi-gangaren biraketa. Izarren ezaugarriak. Argi urtea. Latitudearen arabera ikus daitezkeen konstelazioak. Galaxiak: osagaiak, kopurua eta itxura. Esne Bidea. Eguzki Sistema: Eguzkia, plnateka eta sateliteak. edukiak Nanocam - Unibertsoaren eskalak helburuak edukiak Izaki bizidunen bost erreinuak ezagutzea: bere izenak eta ezaugarri nabarmenenak. Izaki bizidun ttikiena bistaratzea. Unibertsoaren elementu desberdinak eta hauen arteko distantziak harremanatzea eskala desberdinak erabiliz. Gure Unibertsoa ezagutzeko jakinmina piztea, bai bere handitasunean, bai nimiñotasunean. Bizitzaren bost erreinuak. Ezaugarriak. Izaki bizidunen tamaina desberdinak. Unibertsoaren eskalak: ttikienetik handienera. Eskala egokiaren erabilpena. Eguzki Sistema eskalatua. Izaki bizidunak bost erreinutan sailkatzen ditugu eta Nanocam programak hauen baitan bidaiatuz ikuspegi harrigarria aurkezten digu. Gure Unibertsoan dauden tamaina eta distantzien testuingurua ulertzeko eskala desberdinak modelo egokien bidez bistaratuko ditugu. Mega eta Nano, handitasuna eta nimiñotasuna elkarrekin agertzen dira saio honetan.
  • 9. 9/12www.escuela.pamplonetario.org DBH 3. eta 4. mailak, Batxilergoa... izar-eskola Nanocam saioak bizitzaren bost erreinuak modu lkusgarrian aurkezten ditu. Planetarioko kupulan berez oso txikia dena era erraldoian ikusiko dugu. Gero gure Unibertsoaren eskaletan zehar bidaiatuko dugu flimifioak direl- elementuetatik hasi eta kosmos- behagarriaren dirnentsioetaraino. Nanocam - Unibertsoaren eskalak helburuak edukiak Eboluzioa helburuak edukiak Galileo eta Darwinek berebiziko garrantzia izan dute Zientziaren Historian. Beraiek utzitako aztarna jarraituz Eboluzioaren kontzeptua aztertuko dugu erabat desberdinak diren bi alorretan murgilduz: Unibertsoan berean eta Lurrean garatu den bizitzan. Zientziarekiko zaletasuna sustatzea. Sistema fisiko eta biologikoen eboluzio- prozesua ulertzea. Planeta eta izarren sortze eta eboluzio prozesuak ezagutzea. Darwinen Eboluzioaren teoria ezagutzea. Prozesu ziklikoak identifikatzea: egunarena eta urtaroena. Naturaren zikloak. Izarrak: sorrera, bizitza eta heriotza. Lurraren sorrera eta eboluzioa. Bizitzaren eboluzioa Lurrean. Darwinen eboluzioaren Teoria. Unibertsoaren eboluzioa. Izaki bizidunen bost erreinuak ezagutzea: bere izenak eta ezaugarri nabarmenenak. Izaki bizidun ttikienak bistaratzea. Unibertsoaren elementu desberdinak eta hauen arteko distantziak harremanatzea eskala desberdinak erabiliz. Gure Unibertsoa ezagutzeko jakinmina piztea, bai bere handitasunean, bai nimiñotasunean. Bizitzaren bost erreinuak. Ezaugarriak. Izarrak: sorrera, bizitza eta heriotza. Lurraren sorrera eta eboluzioa. Bizitzaren eboluzioa Lurrean. Darwinen eboluzioaren Teoria. Unibertsoaren eboluzioa.
  • 10. 10/12www.escuela.pamplonetario.org DBH 3. eta 4. mailak, Batxilergoa... escuela de estrellas Energia bizia dokumentalak gure zibilizazioa eta erabiltzen dugun energia harremanatzen ditu. Ikuspuntu orokorra erabiliz, perspektiba zabal batetik gaur egungo egoera aztertzen da, egungo eta etorkizuneko aukerak plazaratuz. Energia bizia helburuak edukiak Erabiltzen ditugun energia iturrien jatorri desberdinak ezagutzea. Energia berriztagarriak identifikatzea. Energia iturri desberdinek epe luzera begira duten bideragarritasuna alderatzea. Energiaren erabilera eta gehiegizko erabilerak ingurugiroan sortzen dituen ondorioak ulertzea. Gure zibilizazioak erabiltzen duen energia. Energia berriztagarriak. Hauen jatorria. Erregai fosilak eta hauen ondorioak. Energia nuklearra: fisioa eta fusioa. Supernova helburuak edukiak 1054.urtean zeruan izar berri bat agertu zen. Gaur egun gure teleskopioak toki horretarantz zuzentzen baditugu eztanda horren aztarna ikusi dezakegu: kolore biziko nebulosa bat, mila kilometro/ segunduko barreiadura duena. Supernova saioak izarren bizitza eta heriotzari buruzkoak kontatzen dizkigu. Unibertsoaren ezagutza sakondu izarren jatorria eta bizitzaren ingurukoak ikasiz. Zientifikoen ekarpenek iraganean gertatutakoei buruzkoak ulertzen laguntzen dutela ikustea. Zerua nola ezagutzen ahal dugun ulertzea: konstelazioak eta izarren koloreak. Ikasgaiak, diziplina desberdinak (Historia, Artea, Zientzia... ) beraien arteko loturak dituztela ulertzea. Izarren egitura eta bizitza. Sorrera, eboluzioa eta heriotza. Hurbilen dugun izarra: Eguzkia. Izarren tamainak eta beraien distantziak. Elementuen taula periodikoa. Unibertsoari buruzko aurkikuntzen etapak. Kosmosaren konkista.
  • 11. 11/12www.escuela.pamplonetario.org LANUEVAWEBJar zaitez gurekin harremanetan! izar-eskola www.escuela.pamplonetario.org Izar-eskolak pamplonetario webgunearen barnean bere domeinu propioa du: www.escuela.pamplonetario.org. Honetan, programa, bisitaldi, erreserba eta material didaktikoei buruzko informazio guztia aurkituko duzu. Eremu honetan gure programen helburu eta edukiekin zerikusia duten baliabide, proposamen eta jarduerak gaineratzen joango gara. Era berean, zure proposamen eta iritziak ezinbestekoak izanen dira webgune bizi eta dinamikoa eraikitzen laguntzeko. Horregatik bertan sartzeko gonbitea luzaten dizugu eta zure iradokizunen berri eman diezaguzun animatzen zaitugu. HARREMANETARAKO - IRUÑEKO PLANETARIOA www.pamplonetario.org escuela@pamplonetario.org consultas@pamplonetario.org sare sozialak: @ #escueladeestrellas #izareskola #schoolofstars
  • 12. www.escuela.pamplonetario.org www.pamplonetario.org Iruñeko Planetarioaren zientzia-dibulgazio eta hezkuntza jarduerek Obra Social "la Caixa" eta Fundación Caja Navarraren sustapena dute Lan hau Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-Partekatu Berdin 4.0 Nazioarteko Baimen baten mende dago. http://creativecommons.org/choose/