�ݺ�ߣ

เนื้อหาในบทเรียน
อันตรายที่เกิดจากไฟฟ้า
การป้องกันอันตรายที่เกิดจากไฟฟ้า
วิธีการช่วยเหลือและปฐมพยาบาลเบื้องต้นแก้
ผู้ประสบภัย

ปัจจุบันไฟฟ้ามีความจาเป็นต่อชีวิตประจาวันมาก
ไฟฟ้ามีประโยชน์มากมายก็จริงแต่ในเวลาเดียวกันก็มี
อันตรายอยู่ในตัวของมันเองถ้ารู้จักใช้ก็จะได้ประโยชน์
มหาศาล ถ้าใช้ผิดวิธีก็อาจจะได้รับอันตรายถึงชีวิต จึง
ควรเข้าใจและรู้พื้นฐานทางด้านความปลอดภัยในการ
ใช้ไว้บ้าง เพราะความประมาทหรือเพิกเฉยต่อสิ่งที่
เกิดขึ้นเพียงเล็กน้อยก็อาจนามาสู่ความหายนะและการ
สูญเสียต่างๆ ได้

ไฟฟ้าให้โทษแก่มนุษย์ สามารถแบ่งออกได้เป็น
1.เป็นอันตรายแก่ชีวิต คือ การไหลของ
กระแสไฟฟ้าซึ่งจะมีปริมาณ เพียงเล็กน้อย ถ้าเป็น
กระแสไฟสลับก็สามารถจะทาอันตรายถึงเสียชีวิตได้ถ้า
หากว่ากระแสไฟฟ้านั้นได้ไหลผ่านอวัยวะที่สาคัญ ๆ
เช่น หัวใจ

อันตรายต่าง ๆ
ที่เกิดขึ้นกับ
ร่างกายมีอาการ
4 อย่าง
กล้ามเนื้อแข็งตัว หัวใจเต้นเร็วกว่าปกติ
และหยุดทางาน
เซลล์ภายใน
ร่างกายถูกทาลาย
ระบบประสาทชะงัก

2.เป็นอันตรายต่อทรัพย์สิน ได้แก่ การเกิดเพลิง
ไหม้และระเบิด ทาให้ทรัพย์สินเสียหายมาก เนื่องจาก
ความประมาท หรือความรู้เท่าไม่ถึงการณ์

อันตรายที่เกิดจากไฟฟ้า
1.ไฟฟ้าช็อต
2.ไฟฟ้าดูด
ทั้งสองกรณี มีสาเหตุการ
เกิดที่ ต่างกัน และ
อันตรายที่ได้รับก็
แตกต่างกัน
มี 2 สาเหตุใหญ่
คือ

ไฟฟ้าช็อต (Short Circuit) หรือ
เรียกอีกอย่างว่า ไฟฟ้าลัดวงจร คือ
กระแสไฟฟ้าไหลครบวงจร โดย
ไม่ผ่านเครื่องใช้ไฟฟ้า (LOAD)

ปลั๊กหลวม เสียบปลั๊กไม่แน่น
การใช้ไฟฟ้า
ที่ไม่ถูกต้อง
การติดตั้ง
อุปกรณ์ไฟฟ้า
ไม่ได้มาตรฐาน
สาเหตุหลักที่ทาให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจร
ฉนวนไฟฟ้า
ชารุดและ
เสื่อมสภาพ

ผลจากที่มีกระแสไฟฟ้าไหลในปริมาณสูง และมีความ
ร้อนสูงจะส่งผลให้เครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์ชารุดเสียหาย
สายไฟฟ้าอาจร้อนจนหลอมละลายได้กรณีนี้ถ้าเราเลือกอุปกรณ์
ป้องกันกระแสเกินได้เหมาะสมก็จะป้องกันอันตรายได้หรือถ้า
ป้องกันไม่ได้ทั้งหมดก็ลดความเสียหายลงได้มาก
ผลของไฟฟ้าลัดวงจร

ไฟฟ้าดูด (Electric Shock)
คือ การที่กระแสไฟฟ้าไหลผ่าน
ร่างกาย การเรียกไฟฟ้าดูดจะเป็น
การเรียกจากอาการเมื่อ
กระแสไฟฟ้าไหลผ่านร่างกาย จะ
เกิดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อจนไม่
สามารถสะบัดให้หลุดออกมาได้

ผลของไฟฟ้าดูดต่อร่างกายมนุษย์
อันตรายจากไฟฟ้าดูดมีผลต่อมนุษย์แตกต่างกันไปตาม
ขนาดกระแสไฟฟ้า และสุขภาพร่างกายของบุคคลอย่างไรก็ตาม
ได้มีการศึกษาวิเคราะห์ผลของกระแส ไฟฟ้าที่มีต่อร่างกายมนุษย์
โดยใช้ค่าเฉลี่ย ค่าที่ได้แตกต่างกันออกไปตามมาตรฐาน การ
ทดสอบตัวอย่างผลของกระแสไฟฟ้าที่มีต่อร่างการมนุษย์เป็น
ค่าที่ไม่จากัด ขนาดและอาการมี ดังนี้

ขนาดกระแส อาการที่เกิดขึ้น
500mA ไม่รู้สึก
1A รู้สึกถึงกระแสไฟฟ้า
1-3A รู้สึกถึงกระแสไฟฟ้า แต่ไม่เจ็บปวด
3-10A รู้สึกถึงความเจ็บปวด
สูงกว่า 10A รู้สึกถึงการเกร็งของกล้ามเนื้อ
สูงกว่า 30A รู้สึกถึงความขัดข้องของระบบหายใจ
สูงกว่า 75A รู้สึกถึงความขัดข้องของหัวใจ
สูงกว่า250A เกิดความขัดข้องของกล้ามเนื้อหัวใจ

*** กระแสไฟฟ้าจะไหลผ่านร่างกายได้สูงหาก
ร่างกายมีความต้านทานต่า ร่างกายที่เปียกชื้นจะมี
ความต้านทานต่า เมื่อเกิดไฟฟ้าดูดจึงมีอันตรายสูง
ดังนั้นขณะที่ร่างกายเปียกขึ้นจึงไม่ควร
สัมผัสอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้า

1.ปริมาณกระแสไฟฟ้าที่ไหลผ่านร่างกาย
2.ระยะเวลาที่กระแสไฟฟ้าไหลผ่านร่างกาย
3.เส้นทางที่กระแสไฟฟ้าไหลผ่านร่างกาย
ปัจจัยของความรุนแรงจากไฟฟ้าดูด

ความรุนแรงของการบาดเจ็บขึ้นอยู่กับ
1.ปริมาณหรือจานวนของกระแส ที่ไหลผ่านร่างกาย
2.ส่วนหรือทางเดินของกระแสไฟฟ้าที่ไหลผ่านร่างกาย
3.ระยะเวลาที่สัมผัสวงจรไฟฟ้า
4.ชนิดของพลังงานไฟฟ้า
5.สภาวะของร่างกาย

สาเหตุของอุบัติเหตุจากไฟฟ้า
1.ความบกพร่องของเครื่องมือ – อุปกรณ์
2.การปฏิบัติงานที่ไม่ปลอดภัย
3.การขาดความรู้เกี่ยวกับอันตรายของไฟฟ้า

สาเหตุของไฟไหม้เนื่องจากไฟฟ้า
1.อุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้า สายไฟชารุดหรือไม่ได้มาตรฐาน
2.ใช้ไฟฟ้าไม่ถูกวิธี
-ใช้ไฟฟ้าเกินกาลัง
-เดินสายไฟฟ้าใกล้แหล่งความร้อน
-ใช้หรือติดตั้งเครื่องใช้ไฟฟ้าใกล้สารไวไฟ
-ต่อสายไม่ถูกวิธีหรือไม่แน่น
-ลืมปิดเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ให้ความร้อน
-ใช้ฟิวส์ขนาดใหญ่เกินพิกัด

หลักการป้องกัน
อันตรายจากไฟฟ้า

1. การป้องกันจากการถูกหรือสัมผัสโดยตรง
เป็นการป้องกันไม่ให้กระแสไฟฟ้าผ่านส่วนหนึ่งส่วนใด
ไม่ว่าจะเป็นการไหลผ่าน ลงดินหรือไหลครบวงจร โดยมี
ร่างกายของคนต่อเป็นส่วนหนึ่งของวงจรไฟฟ้าหรือลดปริมาณ
กระแสไฟฟ้าที่ ไหลผ่านให้ต่ากว่าปริมาณที่เป็นอันตราย

หลักการป้องกันอั�Ȩ��รายจากไฟฟ้าจากการสัมผัสโดยตรง
1. หุ้มฉนวนส่วนที่มีกระแสไฟฟ้าไหลผ่าน
2. มีส่วนที่กั้นหรือใส่อยู่ในตู้หรือส่วนที่เป็นาาครอบ
3. มีสิ่งกีดขวางหรือทารั้วกั้น
4. อยู่ในระยะที่เอื้อมไม่ถึง
5. ใช้อุปกรณ์ป้องกันภัยส่วนบุคคล
6. มีอุปกรณ์เสริมสาหรับตัดกระแสไฟฟ้าที่เกิดการรั่วไหล

2. การป้องกันจากการถูกหรือสัมผัสโดยอ้อม
เป็นลักษณะการ ป้องกันมิให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจร หรือ
ลักษณะการตัดวงจรโดยอัตโนมัติเมื่อมีกระแสไฟฟ้าผ่านร่างกาย
หรือ การป้องกันมิให้มีการใช้กระแสหรือแรงดันเกินขนาดหรือ
เกินกาลัง ซึ่งลักษณะดังกล่าวจะมีอันตรายมากกว่า เนื่องจาก
ผู้ปฏิบัติงานจะขาดความระมัดระวังและการป้องกัน เพราะปกติ
ผู้ปฏิบัติงานจะไม่ได้สัมผัสโดยตรงกับอุปกรณ์ไฟฟ้าหรือตัวนา
ขณะปฏิบัติงาน

หลักการป้องกันอั�Ȩ��รายจากไฟฟ้าจากการสัมผัสโดยอ้อม
1. การต่อสายไฟฟ้าของเครื่องจักรหรืออุปกรณ์ลงดิน
2. ติดตั้งเครื่องปลดวงจรไฟฟ้าแบบอัตโนมัติ
3. ใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีฉนวนหุ้มสองชั้น
4. ใช้แรงดันไฟฟ้าระดับต่าพิเศษ
5. ใช้เครื่องตัดไฟรั่วหรืออุปกรณ์ป้องกันกระแสไฟฟ้ารั่ว

3. กาหนดมาตรการป้องกัน และควบคุมทางกฎหมาย
ข้อบังคับ หรือระเบียบการทางาน
-การป้องกันและควบคุมอันตรายจากไฟฟ้า
-ใช้เครื่องป้องกันวงจรไฟฟ้าที่ถูกต้องและเหมาะสม
-ป้องกันอย่าให้เกิดกระแสไฟฟ้าลัดวงจร
-ไม่เดินสายหรือติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้าใกล้แหล่งกาเนิดความร้อน
-ต่อสายให้แน่นสนิท
-ใช้ผู้ชานาญการในการติดตั้งอุปกรณ์ เดินสายไฟ

-เลือกอุปกรณ์ไฟฟ้าที่ได้มาตรฐาน
-ไม่มีเชื้อเพลิงใกล้กับอุปกรณ์ไฟฟ้า
-ตรวจสอบเป็นประจา เมื่อพบอาการผิดปกติต้องรีบแก้ไข
และหาสาเหตุ

สาเหตุที่ทาให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจร
- ฉนวนไฟฟ้าชารุด หรือเสื่อมสภาพ
- เกิดแรงดันเกินในสายไฟฟ้า หรืออุปกรณ์ไฟฟ้า
กระแสไฟฟ้าจึงสามารถทะลุผ่านฉนวนได้
- ตัวนาไฟฟ้าในวงจรเดียวกัน แต่ต่างเฟสกัน(คนละเส้น)
สัมผัสกัน กรณีนี้มักเกิดในระบบไฟฟ้าแรงสูงที่สายไฟฟ้าหรือ
ตัวนาใช้เป็นสายเปลือย
- มีสิ่งก่อสร้าง ต้นไม้หรืออื่นๆ ไปสัมผัสสายไฟฟ้า
- สายไฟฟ้าขาดลงพื้น

การป้องกันอั�Ȩ��รายจากไฟฟ้า

1. การเลือกซื้อและการใช้อุปกรณ์ไฟฟ้า
เลือกซื้ออุปกรณ์ที่ได้รับรองมาตรฐานผ่านการ
ทดสอบตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์ อุตสาหกรรม เป็นการ
ป้องกันอันตรายในขั้นต้น นอกจากนี้ ผู้ใช้ต้องเลือกใช้ให้
ถูกต้องเหมาะสมกับลักษณะของงานที่จะนามาใช้ อีกทั้งการ
ใช้งานจะต้องใช้งานอย่างถูกวิธีตามคู่มือหรือคาแนะนาของ
ผู้ผลิต อุปกรณ์ต่างๆ เหล่านั้นด้วย

2. การติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้า
การต่อสายและการติดตั้งทั้งหมดต้องเป็นไปตามหลักและกฎ
ความปลอดภัย โดยช่างผู้ชานาญทางไฟฟ้าที่มีประสบการณ์และผ่าน
การาึกอบรมมาแล้ว สาหรับกฎเกณฑ์ง่ายๆ ที่ต้องคานึงถึงทุกครั้ง คือ
2.1 ขนาดของสายไฟ สวิตช์ และอุปกรณ์ป้องกันทางไฟฟ้า ต้องมี
ขนาดถูกต้องเหมาะสมกับการนาไปใช้งาน
2.2 อุปกรณ์ที่มีเปลือกนอกเป็นโลหะ ต้องมีการต่อสายดินอย่าง
เหมาะสม

2.3 มีการป้องกันเฉพาะอุปกรณ์แต่ละตอนด้วยฟิวส์หรือสวิตช์
หรือเบรกเกอร์ตัดวงจร อย่างเหมาะสม
2.4 การต่อสายไฟและอุปกรณ์ จะต้องต่ออย่างหนาแน่นและ
มั่นคงด้วยอุปกรณ์ต่อสาย
2.5 อุปกรณ์ไฟฟ้าซึ่งไม่อาจป้องกันหรือคลุมด้วยฉนวนได้
อย่างมิดชิด จะต้องมีริ้วล้อมรอบหรือกั้นห้องพร้อมทั้งติดป้าย
เตือนอันตรายจากไฟฟ้าให้ เห็นได้อย่างชัดเจน

3. การตรวจทดสอบ
จาเป็นต้องมีระบบการตรวจทดสอบเป็นระยะๆ สม่าเสมอ
เกี่ยวกับอุปกรณ์ทั้งหมด ซึ่งสามารถตรวจสอบอย่างง่ายได้ด้วยตา
เปล่า
- วัสดุเสียหายหรือแตกหรือฉีกขาด เช่น ฉนวนสายไฟ เต้าเสียบ
เต้ารับ สวิตช์ เป็นต้น
- การสะสมของ น้ามัน น้า าุ่น หรือสิ่งอื่นๆ ใกล้อุปกรณ์ไฟฟ้า
- อุปกรณ์ทางานปกติหรือไม่ และป้าย หรือสัญญาณเตือนชารุด
หรือไม่

4. การบารุงรักษาอย่างสม่าเสมอ
โดยช่างผู้ที่มีความชานาญดีพอสาหรับอุปกรณ์หรือ
เครื่องใช้ไฟฟ้าเหล่านั้น

5. การให้การศึกษา
นอกจากให้ความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับอันตรายที่เกิดจาก
ไฟฟ้า สาเหตุและผลของอุบัติเหตุจากไฟฟ้าตลอดจนการปฏิบัติที่
ปลอดภัยให้แก่ผู้ใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์ไฟฟ้า รวมทั้งการ
าึกอบรมวิธีปฏิบัติเมื่อประสบอันตรายจากไฟฟ้า การปฐม
พยาบาล และการช่วยชีวิตผู้ประสบอันตรายด้วย

ข้อแนะนาบางประการเมื่อต้องปฏิบัติงานเกี่ยวกับอุปกรณ์ไฟฟ้า
1. ก่อนลงมือปฏิบัติงานกับอุปกรณ์ไฟฟ้า ให้ตรวจหรือวัดด้วย
เครื่องมือวัดไฟฟ้าว่าในสายไฟหรืออุปกรณ์นั้นมีไฟฟ้าหรือไม่
2. การทางานกับอุปกรณ์ไฟฟ้าในขณะปิดสวิตช์ไฟหรือตัดไฟฟ้า
แล้ว ต้องต่อสายอุปกรณ์นั้นลงดินก่อนทางานและตลอดเวลาที่
ทางาน
3. การต่อสายดินให้ต่อปลายทางด้าน "ดิน" ก่อนเสมอจากนั้นจึง
ต่อปลายอีกข้างเข้ากับอุปกรณ์ไฟฟ้า

4. การสัมผัสกับอุปกรณ์ไฟฟ้าแรงดันต่าใดๆ หากไม่แน่ใจให้ใช้
อุปกรณ์ทดสอบไฟวัดก่อน
5. การจับต้องอุปกรณ์ที่มีไฟฟ้า จะต้องทาโดยอาศัยเครื่องมือ-
อุปกรณ์ และวิธีการที่ถูกต้อง เท่านั้น
6. เครื่องมือเครื่องใช้ที่ทางานกับอุปกรณ์ไฟฟ้า เช่น คีม ไขควง
ต้องเป็นชนิดที่มีฉนวนหุ้ม 2 ชั้นอย่างดี
7. ขณะทางานต้องมั่นใจว่า ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย
หรือเครื่องมือที่ใช้อยู่สัมผัสกับส่วนอื่น ของอุปกรณ์ที่มีกระแสไฟ
ด้วยความพลั้งเผลอ

8. การใช้กุญแจป้องกันการสับสวิตช์ การแขวนป้ายเตือนห้ามสับ
สวิตช์ตลอดจนการปลดกุญแจและป้ายต้องกระทาโดยบุคคลคน
เดียวกันเสมอ
9. การขึ้นที่สูงเพื่อทางานกับอุปกรณ์ไฟฟ้าต้องใช้เข็มขัดนิรภัย
หากไม่มีการใช้เชือกขนาดใหญ่คล้องเอาไว้กับโครงสร้างหรือส่วน
หนึ่งส่วนใดของ อาคาร
10. การทางานเกี่ยวกับไฟฟ้าหากเป็นไปได้ควรมีผู้ช่วยเหลืออยู่
ด้วย

กระแสไฟฟ้าที่ไหลไปตามทางเดินไฟฟ้านั้น ถ้ามีทางไหล
ของกระแสมากกว่าหนึ่งทางแล้ว กระแสไฟฟ้าจะไหลไปในทางที่
มีความต้านทานน้อยที่สุด ดังนั้นเพื่อให้ร่างกายมีความต้านทาน
มากมีกระแสไฟฟ้าผ่านน้อยหรือไม่ไหลผ่าน เลย จึงพอจาแนกวิธี
ป้องกันได้ดังนี้

1.การต่อสายดิน
สายดิน คือ สายที่ต่อจากโครงหรือเปลือกนอกที่เป็นโลหะ
ของอุปกรณ์ไฟฟ้าลงดิน

ประโยชน์ของสายดิน
ป้องกันไม่ให้มีผู้ถูกไฟฟ้าดูดกรณีมีกระแสไฟฟ้ารั่วจาก
เครื่องใช้ไฟฟ้า เนื่องจากกระแสไฟฟ้ารั่วจากเครื่องใช้ไฟฟ้าจะ
ไหลลงดินทางสายดิน โดยไม่ผ่านร่างกายผู้สัมผัสเครื่องใช้ไฟฟ้า
นั้น เป็นผลทาให้อุปกรณ์ป้องกันไฟฟ้าลัดวงจร และ/หรือไฟฟ้า
รั่วจะตัดกระแสไฟฟ้าออกทันที

เครื่องมือไฟฟ้าที่มีสายดิน
1.สายสีแดง (สายไฟมี Extention)
2.สายสีดา (สายศูนย์ neutron )
3.สายสีเขียว (สายดิน Ground)

สัญลักษณ์และสีของสายดิน
- เครื่องใช้ไฟฟ้าที่มีเครื่องหมาย ดังรูป แสดงว่าต้องมีสายดิน โดย
มักจะแสดงไว้ในตาแหน่งหรือจุดที่จะต้องต่อสายดิน
- สีของสายไฟฟ้าเส้นที่แสดงว่าเป็นสายดิน คือ สีเขียว หรือ สีเขียว
สลับเหลือง

2. การใช้ฉนวนป้องกันไฟฟ้า
ฉนวนหุ้มสายไฟฟ้า เป็นสิ่งที่ชารุดฉีกขาดได้เพื่อเป็นการ
ป้องกัน จึงควรหมั่นตรวจสภาพฉนวนของสายไฟฟ้าหรือสาย
อุปกรณ์ไฟฟ้าต่างๆ เพื่อหารอยแตกปริ หรือฉีกขาดโดยเฉพาะอย่าง
ยิ่งตรงขั้วต่ออุปกรณ์ไฟฟ้า เช่น ขั้วหลอด ปลั๊ก ถ้าพบว่ามีการชารุด
อย่าปล่อยทิ้งไว้ควรรีบซ่อมแซมหรือเปลี่ยนทันที

3. การใช้สวิตช์ตัววงจรอัตโนมัติ
การทางานของอุปกรณ์ นี้คือ ปกติในวงจรไฟฟ้าจะมี
กระแสไฟฟ้าไหลในสายไฟทั้ง 2 สายเท่ากัน แต่เมื่อเกิดมี
กระแสไฟฟ้ารั่วไหลลงดิน กระแสไฟฟ้าที่ไหลในสายทั้งสองจะไม่
เท่ากัน เมื่อเกิดภาวะดังกล่าว อุปกรณ์ตรวจสอบการรั่วของ
กระแสไฟฟ้าจะส่งสัญญาณไปยังสวิตช์อัตโนมัติ ซึ่งทาหน้าที่ตัด
วงจรทันทีก่อนที่จะมีผู้ได้รับอันตรายจากกระแสไฟฟ้า

การปฐมพยาบาลผู้ที่ได้รับอันตรายจากไฟฟ้า
1. ตัดกระแสไฟฟ้าโดยปลดสวิตช์หรือคัทเอาท์ หรือเต้าเสียบ
ออก
2. หากตัดกระแสไฟฟ้าไม่ได้ให้ใช้ไม้แห้ง หรือวัสดุที่เป็น
ฉนวนไฟฟ้าเขี่ยสิ่งที่มีกระแสไฟฟ้าออกไปให้พ้น
3. ให้ใช้ผ้าหรือเชือกแห้งคล้องแขน ขา หรือลาตัว ผู้ถูกไฟฟ้าดูด
ชักลากออกไปให้พ้นสิ่งที่มีกระแสไฟฟ้า หากผู้ถูกไฟดูดสลบหมด
สติให้ทาการปฐมพยาบาลให้ฟื้นต่อไป

การช่วยเหลือด้วยวิธีปฐมพยาบาล
1. หากหัวใจหยุดเต้น (ตรวจโดยเอาหูฟังที่หน้าอกหรือจับ
ชีพจร) ให้ใช้วิธี "นวดหัวใจภายนอก " โดยเอามือกดตรง
ที่ตั้งหัวใจให้ยุบลงไป 3 - 4 เซนติเมตร เป็นจังหวะ ๆ เท่าจังหวะ
การเต้นของหัวใจ(ผู้ใหญ่วินาทีละ 1 ครั้ง เด็กเล็กวินาที
ละ 2 ครั้ง) นวด 10 - 15 ครั้ง เอาหูแนบฟังครั้งหนึ่ง

2. หากไม่หายใจ (ตรวจโดยดูการขยายของซี่โครงและ
หน้าอก) ให้ใช้วิธีเป่าลมเข้าทางปากหรือทางจมูกของผู้ป่วย
ดังนี้คือ

การเป่ าปาก

�ݺ�ߣ

.Security Electric

More Related Content

.Security Electric