1. 5. Reactionaire kunstuitingenCultuur van het moderneVooruitstrevende kunstenaars protesteren tegen gevestigde waarden, normen, zeden en taboes.Academische regels, menselijke en natuur wetten en eeuwige waarheden van de kerk liggen onder vuur ïƒ werden tot die tijd als heilig beschouwd. Kunstenaars tonen in hun werk de maatschappelijke tegenstellingen tussen rijk en armExpressionistische scherpe lijnen en felle kleuren geven de harde beelden van de werkelijkheid weer, vooral in Duitsland.Duitsland op het randje van faillissement na de 1e WO. Gevolg: opstanden, revoluties, militaire interventies, stakingen en straatgevechten. Bedelende oorlogsinvaliden op straat.Heersende klasse worden door kunstenaars beschuldigd van de oorzaak v.d. oorlog en de massale slachtingen. Dit geven ze weer d.m.v. pamfletachtige schilderijen. Berlijn decadente stad ondanks naoorlogse ellende en economische neergang ïƒ veel meer avant-garde experimenten dan in Parijs.
3. Cultuur van het moderneDadaïsmeMarcel Duchamp, Fietswiel op een kruk. ReadymadeTheo van Doesburg, Compositie 1. Kurt Schwitters, MerzPictures.Collage SurrealismeSalvador DalÃ, De verleiding van St. AntoniusRene Magritte, Cecin’est pas unepipeGiorgioChirico, Piazzad’Itallia
4. Futuristen verbeeldden het moderne leven Cultuur van het moderneMarinetti (=oprichter futuristen) ïƒ baseert zijn visie op filosofie van Nietsche (= filosoof, benadrukt natuurlijke driften van de mens).Het verleden en de oude wereld hebben afgedaan, kijk naar de toekomst. Voor Marinetti heeft het verleden afgedaan ïƒ snelheid, techniek, geweld en oorlog zullen de toekomst bepalen ïƒ streven naar vernieuwing. Futuristen verheerlijkten geweld en dynamiek. Krachtige thema’s voor hun werk centraal: locomotieven, auto’s en paarden. Verschillende momenten van een beweging werden afgebeeld ïƒ GinoSeverini (1883-1966), Danseres op het Bal Tabarin, 1912.De futuristen introduceren daarmee het principe van de gelijktijdigheid in de beeldende kunst. Ze gaan verder op de kubistische versnippering ook al gebruikt door Picasso. Een van de bekendste futuristen: UmbertoBoccioni ïƒ Dynamiek van een voetballer, 1913 en Unieke Vormen van Continuïteit in de Ruimte, 1913. Futurisme valt uit elkaar als verschrikkelijke realiteit van de oorlog zich aandient. Danseres op het Bal TabarinDynamiek van een voetballerUnieke vormen van continuïteit in de ruimte
5. Readymades van DuchampCultuur van het moderneMarcel Duchamp(1887-1968) actief in Parijs in tijden van het futurisme met Marinetti. Duchamp begint met expressionistische portretten, maar dit veranderd stel ïƒ komt in aanraking met kubisme (Picasso en Braque) en begint met het toevoegen van kubistische elementen in zijn werk.Het futurisme ( gericht op de toekomst) brengt dynamiek in zijn werk ïƒ Naak de trap afdalend. Hij probeert nieuwe symbolische betekenislagen in zijn kunstwerken te leggen ïƒ het Grote Glas (1912-1923, heeft een erotische onderlaag). Het breken van het werk zorgt voor toevalligheden in zijn werk (kenmerkend voor Dadaïsme). In New York begint hij met readymades ïƒ gebruiksvoorwerpen die hij monteert en als kunst object tentoonstelt. Voorbeelden: Het fietswiel (1912), Het urinoir (1913). Doel: Discussie oproepen ïƒ Wat is kunst? En wanneer wordt iets tot kunst gezien? Duchamp, Naakt de trap afdalend, 1913
6. ReadymadesCultuur van het moderneEen rel ontstond toen Duchamp anoniem een urinoir naar een tentoonstelling stuurde met de naam R. Mutt. Hij plaats het urinoir op zijn kant op een sokkel en noemt deze readymade Fountain. Dit Urinoir wordt massaal geproduceerd in de fabriek ïƒ Veel verontwaardiging, kan niet serieus genomen worden. De gebruikelijke betekenis onder een nieuwe titel en opstelling, en een nieuwe gedachte voor dat object.
8. Kurt Schwitters maakt uit resten iets nieuwsCultuur van het moderneKurt Schwitters (1887-1948) wordt beroemd na de dada periode.Aan het begin maakt hij alleen expressionistisch en constructivistisch (= geometrische vormen, duidelijke en exacte vormen) werk. Hij gebruikte verschillende vormen van kunst ïƒ gedichten, muziek, schilderkunst.1918ïƒ collages en assemblages (samenvoeging van verschillende materialen en afvalproducten ïƒ krant, entreekaartjes, glas, gaas). Noemde deze collages Merz ïƒ Einde van de oorlog en omdat de vrede gewonnen heeft. Iets nieuws opbouwen uit kapotte resten ïƒ samenraapsel van verschillende materialen (collage). Hannah HochKurt Schwitters
10. Cultuur van het moderneFiguratief surrealismeAbstract surrealisme
11. Het kunstwerk Salvador DalÃCultuur van het moderneSalvador Dalà ziet zichzelf als een redder of verlosser. Een redder van de schilderkunst van de abstracte en academische kunst, het dadaïsme en van alle stromingen met isme. Hij heeft voortdurend fantasiebeelden en beschouwd zichzelf als genie.Kenmerkend voor zijn werk: Objecten die niks met elkaar te maken ‘lijken’ te hebben. Deze worden ook nog eens vervormd. Alle bestaande waarden moeten worden losgelaten om een werken te kunnen interpreteren. Het is als een droom waarbij allerlei gebeurtenissen door elkaar spelen. Dalà maakt ook meubels, installatie, beeldhouwwerken en een film (samen met Bunuel) ïƒ UnchienAndalou (1928). Deze film veroorzaakt in Parijs een shock. Geen verhaallijn en geen duidelijke betekenis van de reeks associatieve beelden ïƒ volgens de surrealistische werkwijze. Geen ruimte, geen tijd en geen samenhang in de film. Wordt geassocieerd dat het een verhaal is, maar bestaat uit allerlei losse onderdelen. De muziek van Wagner en tangomuziek zorgen voor nog meer verwarring doordat het niet bij elkaar past.
12. De Amsterdamse schoolCultuur van het moderneSlechte omstandigheden voor arbeidersgezinnen. Kleine woningen, onhygiënisch sanitair. Woningen zijn verdeeld in voor en achterdeel om er meer gezinnen te kunnen laten wonen. Verbetering sociale woningbouw begin 1900. Michel de klerk (1884-1923) krijgt de kans om betere arbeiderswoningen te ontwerpen en te laten bouwen in de Spaarndammerbuurt in Amsterdam. Hij ontwerpt woningen waar niet op bezuinigd hoeft te worden en die een aparte en rijkere uitstraling hebben. De Klerk verbaasd iedereen met de expressieve kracht van zijn ontwerpen en de decoratieve toepassing van bakstenen en dakpannen. Kenmerken gebouwen: speelse vorm, origineel, afwisseling van symmetrie en asymmetrie, vlakke en plastische vormen, rechte en gebogen lijnen. Horizontale ramen opmerkelijk voor die tijd waardoor er lang zonlicht is in de huizen. Bouwstijl krijgt internationaal faam: Amsterdamse School ïƒ nieuwe zakelijkheid of functionele bouwen wordt de overheersende lijn in de architectuur. Bouw in gewapend beton, staal en glas, volgens het nieuwe schoonheidsideaal: Less is More
14. Parade: Surrealistisch theaterCultuur van het moderneParade: Samenwerking tussen Jean Cocteau, Erik Satie, Diaghilev (impresario Ballet Russes), choreograaf Massin en kunstenaar Picasso. Stuk staat bol van sensationele artistieke stunts van Satie en Picasso, uitgewerkt door Cocteau. Plaats van uitvoering was een circustent. Drie managers komen om beurten naar binnen en kondigen een act aan. Gekleed in kubistische kostuums ontworpen door Picassoïƒ geeft aan dat zij de show leiden en kunstmatig, geketende personen zijn. De acteurs zijn de echte mensen en brengen de illusies in opdracht van de managers. Vernieuwend is dat Satienieuwe geluiden aan het orkest toevoegde: typemachine, sirene en revolverschoten. Veel kritiek op de uitvoering, maar ondanks dat heeft Parade een grote invloed op het theater gehad. Met het aan absurdisme grenzende overdrijven is Jazz en Music-hall op een humoristische manier in de kunst geïntroduceerd.
15. Isadora Duncan: grondlegger moderne dansCultuur van het moderneDuncan introduceert een nieuwe vorm van ballet. Met gecontroleerde improvisatie danst ze met complete overgave solo’s op muziek van haar favoriete componisten. Ze ontwerpt haar eigen kostuums en settings, lijkt meer op een cabaretière dan op een balletdanseres. Simpele emotionele bewegingen, gedurfde prestaties (blote armen en benen en doorzichtige kostuums), vrouwelijke charme ïƒ verfrissend voor mensen uit het vak. Moeilijk te analyseren dansvorm tegenover gymnastische bewegingen van klassiek ballet. Lege decors (alleen wat doeken), ze danst zonder korset en op blote voeten. De dans bestaat uit lopen, rennen en springen. Vertrekt naar Europa (London, Parijs, Berlijn) voor meer erkenning en begrip. Visie van Duncun: Dans is de uitdrukking van de aller-diepste beleving van de danser. Beinvloedt Mary Wigman en Kurt Jooss in jaren 20 in hun Ausdruckstanz en ook het werk van MarthaGraham draagt sporen in zich van deze innerlijke drang tot expressie.
16. AntoninArtauds wreedheidCultuur van het moderneAntoninArtaud (1896-1948) gaat aan het werk als dichter en als acteur, valt op door zijn heftig spel. Steeds shockerender werk. Start twee theaters op: Theatre Alfred Jarry en Theater van de Wreedheid ïƒ nieuw soort theater op de manier van het surrealisme. Geen theaterteksten, geen verhaal, meer nieuwe werkelijkheid, los van de bestaande taal, zeden, normen en gewoontes. Theater van de Wreedheid moet de werkelijkheid in een keer wegvagen en er een nieuwe schepping tegenover zetten. Voert zijn ideeën een keer uit als theaterstukïƒ Les Cenci(1935) Italiaanse hertog die belooft elke denkbare misdaad te gaan plegen. Theater wordt op zijn kop gezet. Dirigent/componist Desormiere experimenteert met zevenslagritmes uit de Incamuziek en voor het eerst worden geluiden via speakers weergegeven. Toeschouwer wordt in hypnose gebracht door lawaai van kerkklokken, machines, etc. Bijna onmogelijk voor de acteurs om te spelen, opzet van Artaud. Hij wil een explosie van menselijkheid teweegbrengen, zodat niemand ooit nog terug wil naar het anekdotische spreektheater. Écritureautomatique: Ongecontroleerd opschrijven van ingevingen. Leidt tot brokkelige teksten en ontsporende zinnen. Hulpmiddel om verborgen chaos en driften naar buiten te brengen