�ݺ�ߣ

Editor's Notes

1. Zihinsel yetersizliği olan çocukların özellikleri; zihinsel ve öğrenme özellikleri, sosyal, davranışsal ve duygusal özellikleri, dil gelişimi özellikleri ve fiziksel sağlık özellikleri olmak üzere dört başlıkta incelenebilir.
2. Zihinsel yetersizliği olan çocukların en belirgin özelliklerinden biri akranlarına gore zihin gelişimleri ve işlevlerinin daha yavaş ve daha geç gelişmesi, başka bir deyişle zihinsel becerilerde sınırlılık göstermeleridir (Eripek, 2009; Smith, 2007). Zihinsel becerilerde yaşanan bu sınırlılık çocukların öğrenme özelliklerini de etkilemekte ve belirlemektedir
3. Zihinsel yetersizliği olan çocukların dikkat süreleri kısa ve dağınıktır. Öğrenmenin önemli bileşenlerinden biri olan dikkate ilişkin yaşanan sınırlılıklar, zihinsel yetersizliği olan çocukların öğrenmesini de olumsuz etkilemekte ve normal gelişim gösteren akranlarına göre daha geç ve yavaş öğrenmelerine neden olmaktadır. Zihinsel yetersizliği olan çocukların dikkatlerinin kısa ve dağınık olması, prova etme becerilerinin yetersizliği, öğrenilen becerileri yeni ortamlarda ve yeni kişilerin varlığında sergilemede güçlük çekmeleri nedeniyle hem kısa sureli bellek hem de uzun süreli bellek görevlerini yerine getirmede zorluk yaşarlar. Yaşadıkları bu zorluk zihinsel yetersizliği olan çocukların daha önce öğrendiklerini hatırlamada sıkıntı yaşama, yanlış hatırlama, ayrıntıları hatırlamada zorluk çekme gibi durumlarla sıklıkla karşı karşıya kalmalarına neden olmakta ve bu durumlar zihinsel yetersizliği olan çocukların öğrenme süreçlerini de olumsuz etkilemektedir.
4. Zihinsel yetersizliği olan çocuklar soyut kavramları çok geç ve güç öğrenirler. Bu evreler duyusal motor evre, işlem öncesi evre, somut işlemler evresi ve soyut işlemler evresidir. Zihinsel yetersizliği olan çocukların yetersizlikten etkilenme durumlarına göre duyusal motor evre, işlem öncesi evre ve somut işlemler evresine ulaşabildiği; ancak çoğu zaman soyut işlemler evresine ulaşamadığı belirtilmektedir. Soyut işlemler evresi olayları analiz etme, problemi belirleme, çözüm yollarını belirleme ve karar verme süreçlerini içermektedir. Zihinsel yetersizliği olan çocuklar zihinsel özellikleri nedeniyle olayları analiz etme, ayırt etme, çözüm üretme gibi becerileri sergilemede ve öğrenmede yetersizlik göstermektedirler. (Başkasının eşyasını izinsiz alan bir çocuğa annesi, “Çok ayıp, başkasının eşyasını izinsiz alırsan sana hırsız derler. Hırsızlık da günahtır.” derse soyut işlemler evresine ulaşamayan zihinsel yetersizliği olan çocuk bu kavramları anlamlandıramaz, sadece söylenilenleri tekrar eder, neden-sonuç ilişkisini kuramaz ve nerede hata yaptığını bilemez.)
5. Zihinsel yetersizliği olan çocukların öğrenme ortamlarındaki motivasyonları düşüktür. Bu çocuklar, öğrenme ortamlarında önemli kaygılar yaşamaktadırlar. Geçmişteki başarısızlıkları ve kaygıları onların bir amaca ulaşmak için daha az çaba göstermelerine neden olmakta, motivasyonlarını azaltmakta, hata yapmaktan kaçınmalarına yol açmaktadır. Bu kaçış da çocukların öğrenmeye karşı isteksizlik yaşamasına neden olmaktadır. (Evde annesiyle ders çalışan zihinsel yetersizliği olan bir çocuk sürekli annesinin eleştirileri ve olumsuz tepkileriyle karşılaşırsa her ders çalıştığında kaygı yaşayabilir, bildiği bir şeyi yapamayabilir, ders çalışırken ağlama, huysuzlanma gibi tepkiler gösterebilir. Ayrıca sürekli annesinden gelen ipuçlarına bağımlı hale gelebilir
6. Zihinsel yetersizliği olan çocuklar edindikleri bilgi ve becerileri korumada ve genellemede güçlük çekerler. Zihinsel yetersizliği olan çocuklar bellek ve motivasyon özellikleri nedeniyle edindikleri bilgi ve becerileri öğretim sona erdikten sonra hatırlamakta güçlük çekebilir ve öğrenilen ortam, araç-gereç ve kişilerin dışında sergilemekte sıkıntı yaşayabilirler Bu sorun özellikle orta ve ağır derecede zihinsel yetersizliği olan çocuklarda ortaya çıkmakta ve çocuklar edindikleri bilgi ve becerileri korumak ve genellemek için öğretim ve desteğe ihtiyaç duymaktadırlar. (Fırından alış-veriş yapmayı öğrenen zihinsel yetersizliği olan bir çocuk marketten alış-veriş yapmakta zorlanabilir. Bunun için ayrıca bir öğretime ya da yönlendirmeye ihtiyaç duyabilir.)
7. Zihinsel yetersizliği olan çocukların dikkat, bellek, motivasyon, genelleme gibi alanlardaki zihinsel özellikleri, onların yeni bilgi ve becerileri kazanmasında normal gelişim gösteren akranlarına göre zorluk yaşamalarına ve destek almadan doğru tepkide bulunabilmek için daha fazla ve uzun süre öğretime ihtiyaç duymalarına neden olmaktadır. Örneğin; normal gelişim gösteren akranlarının 2-3 deneme sonucunda öğrendikleri bir bilgiyi zihinsel yetersizliği olan çocuklar 20-30 denemede öğrenebilirler.
8. Zihinsel yetersizliği olan çocuklar kavram, okuma-yazma ve matematik gibi akademik becerileri de geç ve güç öğrenirler. Zihinsel yetersizliği olan çocukların kavram, okuma-yazma ve matematik gibi akademik becerileri edinme düzeyi zihinsel yetersizliğin düzeyi ve kendisine sağlanan desteklerle ilişkilidir. Yetersizliğin derecesi arttıkça ve sunulan destekler azaldıkça yetersizlik gösteren bireyin karmaşık ve soyut düzeydeki akademik becerileri öğrenmede zorlandığı ve daha az sayıda akademik beceri edindiği görülmektedir. Zihinsel yetersizliği olan çocukların, kavram ve beceri öğretiminde normal gelişim gösteren akranları için kullanılan yöntem ve ortamlardan farklı özellikte yöntem ve ortamlardan yararlanması gerekmektedir. (Normal gelişim gösteren çocuklar sınıf ortamında 1. dönemin sonlarına doğru okuma-yazmayı öğrenirken zihinsel yetersizliği olan bir çocuk okuma-yazmayı daha geç öğrenir ve sistematik öğretime ihtiyaç duyar.)