Yaşlı Hastada İlaç Kullanımı
- 2. * * DSÖ:65 yaş Birleşmiş Milletler : 60yaş 2000 yılında 605 milyon civarında olan 60 yaş ve üzeri nüfus 2025yılında 1.2milyar 2020 yılında Çin'de 274milyon65 yaş ve üzeri nüfus 65-74 yaş arası nüfus, 75-84 yaş arası nüfus, 85 yaş veüzeri nüfus. Yaşlılık Tanımlama
- 3. * Türkiye'de hayatta kalma beklentisi 2005 : 70.8 yıl iken, * 2015de 72.3yıl, 2023de ise 74.1yıl. * Türkiye'nin yaşlı nüfus açısından yakıngelecekte Avrupa'nın en kalabalık ülkesi olacağı ifade edilmektedir. * Türkiye 2023 yılında “çok yaşlı” nüfus yapısına sahip ülkeler arasındaolacak * Birleşmiş Milletler’in tanımına göre bir ülkedeki yaşlı nüfusun toplamnüfus içindeki oranının %8ile %10 arasında olması o ülke nüfusunun “yaşlı”, %10’un üzerinde olması ise “çok yaşlı” olduğu anlamına gelmektedir Ülkemizde
- 4. * . Nüfus projeksiyonlarına göre Türkiye’nin yaşlı nüfus oranının 2023yılında %10,2’yeyükseleceğive “çok yaşlı” nüfuslu ülkeler arasında yer alacağı tahmin edilmektedir. * YaşGrubuna Göre Nüfus Oranı,1935-2075
- 7. Yapılan farklıçalışmaların sonuçları yaşlıların 2/3 ü ile tamamı arasında değişen kısmının bir çeşit sağlık sorunu olduğu ortayakoymaktadır. Kasiskeletsistemi hastalıkları, kalp damar sistemi hastalıkları, yüksektansiyon, diabet hastalığı, süregen akciğer hastalıkları, anemi, idrar yolu iltihapları, bazı kanserler, kas ve eklem hastalıkları, görme ve işitme ile ilgili sorunlar, düşmeler (PelvisTravmaları) Neyle Karşı Karşıyayız?
- 8. * GISmotilitesinde azalma * GISkan akımında azalma * Diare veya kabızlık vb.değişiklikler İnsülin ve beta agonistlere karşı duyarlılık artışı * Gastrik pH da değişim (Bu değişimi aşırı PPIve antasid kullanımı dakörüklüyor) * Nitrat ve lipofilik beta blokör (örn: propranolol) emiliminde artma Yaşlılarda Fizyolojik Değişiklikler
- 9. * 1-Emilim: Emilim yüzeyine azalma, gastrointestinal motilitede azalma, gastrik pH daartış, * 2-Dağılım:Yağsızvücut kitlesinde azalma, total vücut suyunda azalma, serum albümininde azalma, proteinebağlanmada değişiklik, * 3-Metabolizma (Biyotransformasyon): Karaciğer kitlesinde azalma, karaciğer kan akımında %12-40azalma, enzim aktivitesineazalma, * 4-Atılım: Renal kan akımında azalma (50 yaşından sonra yılda %1)ve ilacın atılımında yavaşlama (ilaç serum konsantrasyonunda artma ve toksisite riski), glomerüler filtrasyon hızında azalma, tübüler sekretuar fonksiyonlarda azalma, * 5-Reseptör duyarlılığı: Reseptör sayısındadeğişme, reseptör afinitesinde değişme, ikincil ulak fonksiyonunda değişme, hücresel yanıtta değişmedir. Yaşlılarda ilaç farmakolojisini etkileyebilecek fizyolojik değişiklikler
- 11. * Yaşlıhastalarda vücuttaki yağ oranı kas kitlesinegöre daha fazladır. * Lipofilik ilaçların sanal dağılım hacmi (Vd) artabilir ve eliminasyon yarı ömürleriuzar. * Hidrofilik ilaçların dağılım hacmi düşebilir ve plazma konsantrasyonları beklenenden yüksekolabilir. Yaşın İlaç Dağılımına Etkisi
- 15. * Böbreklerin ilaç atmahızı 30 yaşından itibaren kademeli olarak azalır. * Yaşlılarda ACEinihibitörleri ve beta blokör gibiilaçların dozu ayarlanmalı. Böbrek Etkisi
- 17. * Yaşlılarda en sık yan etki oluşturan ilaç grubu merkezi sinir sistemi depresyonu yapan ilaçlardır, bunları antibiyotikler, analjezikler, antikoagülanlar, antihipertansifler, bronkodilatatörler, diüretikler ve oral hipoglisemik ajanlarizlemektedir. * İlaç yan etkisi : Depresyon, konfüzyon, huzursuzluk, düşme, hafıza kaybı, ekstrapiramidal sistembulguları (Parkinsonizm, tardivdiskinezi), konstipasyon ve inkontinanstır. Yan Etki Sorunu
- 18. * Diüretikler, (KKY, KCS,..) * Anjiotensin dönüştürücü enziminhibitörleri, * Antiepileptik ilaçlar, * Antikoagülanlar, * Antiartimikler ve dijitaller gibi ilaçları kullanan hastaların, düzenli olarak kan testleriveya tedaviye özgü uygun takipleri (karaciğer, böbrek fonksiyon testleri, ilaç kan düzeyi vb.) yaptırılmalı; olası advers etkiler ve/veya toksisiteyönünden değerlendirilmelidirler.. Kan Düzeyleri Dikkat
- 19. * Düşük dozla başla ve yavaş artır (start low, go slow)” ilkesi * Günümüzde “çoğu ilacı kes, kullanılacaklarındozunu azalt (stop most, reduce dose)” olarak değiştirilmektedir. Strateji
- 20. * Opioid analjezikler * Varfarin * Aspirin ve COX-2inihbitörleri dışındaki NSAID’ler * Antikolinerjikler * Benzodiazepinler Yaşlı Hastalarda Sıklıkla Yan Etkilere Neden Olan İlaçlar
- 21. * Hastaneye başvuruların %5’i(Bu oran geriatrik hastalarda %35’eçıkıyor) * Çok gerekmedikçe bir advers reaksiyon bir başka ilaçla tedavi edilmemeli * Geriatrik hastalarda görülenAİR’lerin çoğu önlenebilir * Hastanın başka ilaçları ve hastalıklarımutlak kaydedilmelidir. Advers İlaç Reaksiyonları
- 24. Polifarmasi genellikle minimum4-5 ilacın aynı anda kullanılması olarak tanımlanır 2ya da daha fazla ilacın en az 240 gün süre ile bir arada kullanım Görülme sıklığı ileri yaş ile artış göstererek ülkeler arasında değişiklik göstermektedir, ve 75yaşınüzerindeki yaşlılarda yaklaşık %35-40civarındadır ABD’de, bakım evinde kalan yaşlıların yaklaşık%40’ınınaynı anda ≥9 ilaç bile kullandığıbildirilmiştir Polifarmasi
- 28. * 162hastayla görüşülerek sorgulanmış; bu * hastalardan 122'sjnin reçete örnekleri de analizedilmiştir. * Hastalarla yapılan görüşmenin sonuçlarına göre, bu çalışmaya * katılan hekimlerin, hastalarının %75'inimuayene etmeden * reçete yazdıkları, %63'ünetanısını söylemedikleri, %77'sine * ilaçlar ile ilgili bilgi vermedikleri ve %91'ineilaçdışı tedaviden * söz etmedikleri, analiz edilen reçetelerin büyükçoğunluğunun * (%70)ise okunaklı olmadığı görülmüştür * * PRATİSYENHEKİMLERİN YAŞLILARDAAKILCI İLAÇ KULLANIMI ALIŞKANLIKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Geriatri 4 (3):100-105,2001 Turkish Journal of Geriatrics