�ݺ�ߣ

Editor's Notes

1. -
2. Voorstellen. Sinds september prepensioen. 35 jaar in ouderenpsychiatrie en dementiezorg gewerkt. Deed onderzoek bij dementie, behandelde (gezins)systemen en individuele cliënten met somberheid, angst, problemen, die met persoonlijkheid te maken hebben en/of met dementie. Geen specialist in zelfverdediging of persoonsbeveiliging. De ondertitel van deze middag zou Psychische weerbaarheid kunnen zijn. En wie bent u en wat brengt u hierheen? [een rondgang door de zaal] Kunt u eens beschrijven, wat u hier ziet? [Het is dus maar net, hoe je er naar kijkt.]
3. Als je zestig-plusser bent, heb je tijdens je leven al heel wat problemen weten op te lossen. Vraag: Welk probleem hebt u vandaag al opgelost? Voorbeeld van mezelf: De melk voor bij mijn cornflakes vanmorgen was op in de koelkast in de keuken. Toen moest ik naar achteren om een nieuwe fles uit de andere koelkast te halen.Wat was uw probleem, dat je vanochtend al hebt opgelost?…..
4. Gaandeweg werd je weerbaarder en iedereen heeft daarin zijn eigen weg gevolgd. Maar juist in deze derde levensfase kan die weerbaarheid opnieuw op de proef gesteld worden. Je conditie neigt af te nemen. Je loopt de 100 meter niet meer in 20 seconden! Vooral complexe vaardigheden hebben te lijden. Een band plakken lukt me nog steeds in de zelfde tijd als in mijn studententijd. Sommige vaardigheden blijven gewoon intact. Maar een diner voor 8 man klaarmaken kost me nu meer moeite dan vroeger.
5. De tijd staat niet stil. Het tijdperk, waarin onze grootouders en ouders leefden was een eeuw, waarin meer veranderde dan in de tien eeuwen tevoren. Als we de veranderingen alleen even beperken tot vervoer: De trein kwam, de tram werd alweer ingewisseld voor de autobus, voordat die uitontwikkeld was. Nu vinden we die alleen nog in de stad. We gingen vliegen, sneller vliegen, supersonisch vliegen, totdat dat ook weer tegen grenzen aanliep. We gingen naar de maan. Vraag: En wat is een ontwikkeling, die u / jullie de laatste 40 jaar vooral opvalt?
6. Nieuwe ontwikkelingen doen meer dan ooit een beroep op je aanpassingsvermogen. Maar bij aanpassing kan er van alles mis gaan. Je hebt een oneindig repertoire aan oplossingen natuurlijk, maar de mens is toch geneigd steeds dezelfde oplossing te gebruiken, ook al is dat niet altijd de meest efficiënte of voor de hand liggende. De mens is een gewoontedier. Bijvoorbeeld: je staat op en je hebt geen goede zin. Hoe ga je dat veranderen?….. Je ziet, dat er veel mogelijkheden zijn om dat te veranderen.
7. Oude oplossingen werken niet meer. Niet zelden, doordat de omstandigheden veranderen.Juíst de oudere moet veranderen, al is het soms tegen wil en dank. Maar ouderen zouden toch niet kunnen veranderen? Spreekwoord: Een oude boom niet verplaatsen! Alles bij het oude laten. Maar er is geen bevolkingsgroep, die genoodzaakt is zich zoveel aan te passen als ouderen! Denk aan de gebreken, waaraan je je moet aanpassen. Het verlies aan vitaliteit, van lichaamsfuncties, van geliefden, van (vrijwilligers-)werk, je huis, dat te groot werd enz.
8. We zitten in een tijd van grote veranderingen. Niet alleen onze ouders en grootouders, maar ook wij moeten ons voortdurend aanpassen aan veranderingen in onze omgeving, zagen we zojuist al.Je kunt geen bankzaken meer doen zonder computer, terwijl de gevaren van het internet alleen maar lijken toe te nemen. Bewegen moeten we, Dat is goed voor je conditie. Niks geen rusthuis, wanneer je 65 bent. Je pensioenleeftijd gaat naar de 70. En als je met pensioen bent wordt je geacht vrijwilligerswerk te gaan doen, want de samenleving is niet meer zo zorgzaam, als ons in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw is beloofd. Je wordt geacht oog te hebben voor je zorgwekkende buurman of –vrouw. De thuiszorg heeft er geen budget meer voor en heeft de wijkziekenverzorgster ontslagen. Maar wanneer doe je het goed genoeg?
9. En kun je ook overdag nog wel veilig over straat zonder boksbeugel of pepperspray?Wie van u loopt onbekommerd door de Stationstunnel? Wat moet je doen om voldoende opgewassen te zijn tegen toenemende lichamelijke kwetsbaarheid? Een van mijn cliënten enkele jaren geleden wandelde over het Munsterplein bij de fontein en werd ingesloten door een stel opgeschoten jongens. Ofschoon hij voor zijn pensionering zijn mannetje altijd wel had gestaan had hij nu geen weerwoord tegen de praatjes en het geduw en toen hij enkele ogenblikken later weer vrij was bleken portemonnee en portefeuille foetsie. En hoe houd je die vermaledijde vergeetachtigheid tegen? Is het normaal, dat je de namen kwijt bent van mensen, die je eigenlijk nog heel goed kent? En als je dat zo overziet vraag je je af: is het leven nog wel leuk?……
10. Het antwoord zou natuurlijk JA moeten zijn. Maar hoe bereik je dat?Het is niet alleen verlies, dat ouder worden kenmerkt.Ouderen hebben een heel leven lang leren achter de rug en beschikken over ontstellend veel ervaring. Je weet inmiddels hoe je je zwakke kanten moet compenseren. Hoe je van een probleem een uitdaging maakt. Dat je vooral je zegeningen/ kwaliteiten/ sterke kanten in stelling brengt.
11. In mijn werk als psycholoog in de ouderenhulpverlening liep ik met iemand, die om raad kwam een eindje op. Wie ben ik om jou een oplossing aan te dragen? Mijn oplossing is er ook maar een, en het is de vraag, of die wel bij jou past. Ik ging er altijd van uit, dat mensen de oplossingen al bij zich droegen, maar dat er iets het hen onmogelijk maakte om die oplossing te bereiken. Het was vaak een tocht naar het besef, dat je wèl in staat bent, om oplossingen te vinden. Die zelfverzekerdheid bewerkstelligen was de brug naar blijvend succes. Dan ben je weerbaar. Dat bereik je wanneer je meer zicht krijgt op jezelf. Je bent geslaagd, wanneer je je leven weer volledig in eigen hand hebt genomen: wanneer jìj bepaalt. Wat ben jij voor iemand? Hoe los jij meestal een probleem op?
12. Je hebt verschillende stijlen van omgaan met een probleem. Actief aanpakken: het probleem wordt geanalyseerd en opgelost. Sociale steun zoeken: troost en begrip zoeken bij anderen, samen met een ander het probleem oplossen. Vermijden: het probleem wordt ontkend en vermeden. Palliatieve reactie: men richt zich op andere dingen dan het probleem. In extreme vorm kan dit leiden tot verslavingen. Depressief reactiepatroon: piekeren, zichzelf de schuld geven, twijfel aan zichzelf. Expressie van emoties: het probleem leidt tot frustratie, spanning en agressie. Geruststellende gedachten en wensdenken: men houdt zich voor dat het probleem vanzelf wel goed komt of dat anderen het nog veel zwaarder hebben.
13. Naast de manier van probleem oplossen en je lichamelijke mogelijkheden -wat je fysiek aankunt- speelt natuurlijk ook de omstandigheid een rol: heb je er het geld voor, de tijd, de technische mogelijkheden, is het weer ernaar, ben je op de goede plek? Die omstandigheid, maar ook die fysieke conditie, kunnen we niet altijd beïnvloeden. En als je iets niet kunt beïnvloeden, dan zoek je naar een oplossing, die je wel kunt doen.
14. Ook je eigen toestand als persoon -je psychische toestand- speelt natuurlijk. Hoe is je stemming? Ben je angstig? Vrolijk? Hoe steek je als mens in elkaar? Ben je een harmoniezoeker, of tracht je eerder een oplossing te vinden door de duidelijkheid van een conflict? Houd je van chaos, geloof je in het bovennatuurlijke, ben je eerder afhankelijk dan vermijdend, of misschien eerder wat dwangmatig, somber, of super zeker van jezelf en heb je niemand nodig. Achterdochtig misschien?
15. En wat zijn onze motieven?Freud ziet ons als product van strevingen als lust en onlust.Skinner zet beloning en straf centraal.Psychiater Edel Maex hoorde ik laatst in een uitzending van de NCRV zeggen, dat onze natuurlijke staat er een is van liefde, mededogen, vreugde en onbevangenheid. Hij stelt empathie centraal.   Helpt dit ons bij het ontwikkelen van weerbaarheid?
16. De problemen, die we schetsen en het gebrek aan weerbaarheid, dat we erbij ervaren en angst hebben wel heel veel gemeenschappelijk. Niet weerbaar genoeg zijn is misschien wel hetzelfde als bang zijn niet te zullen slagen. De dagen gaan ook allemaal steeds meer op elkaar lijken. Steeds dezelfde dingen doen: opstaan, ochtendgym; ontbijtje; vaatwasser uitruimen; bedenken, wat je gaat eten; koffie maken; krant wordt iedere dag dikker, lijkt het; al 12 uur en nog niks gedaan! Brood smeren; etc. …. En morgen weer: je verliest de fut en de motivatie. Kennen jullie dat? Of ben ik de enige die dat heeft? De angst om door de tunnel te lopen ‘s-avonds en s-nachts wordt door sommige bewoners van de flats aan de Lindenlaan bestreden door een busje pepperspray in de handtas te hebben. Je bent bang om je computer aan te zetten, wanneer je er geen fatsoenlijke virusscanner op hebt zitten. Per mail krijg je iedere dag neprekeningen of post van de bank, dat je je pincode moet opgeven…. Die angst kan heel reëel zijn, maar soms ook irreëel. Na acht uur niet meer op straat maakt een kaartavondje onmogelijk.
17. Door anders te denken kan de angel vaak al uit het probleem gehaald worden. 4 g schema : Gebeurtenis leidt tot gedachten en gevoelens en gevolggedrag Door ontspanning kijk je anders tegen het probleem aan. Je laat je door anderen te veel beïnvloeden. Je vindt het mogelijk niet belangrijk genoeg.
18. -
19. Maar dit was mijn verhaal. Hoe is uw story? Ik moest ontzettend zoeken naar de naam van die arts, die dat praatje over medicijnen doet in deze cyclus. Ik dwong mezelf, om die naam uit mijn geheugen te persen. Paste een strategietje toe: het alfabet nagaan, en nog kwam die niet. “Ik moet niet toegeven aan het slechter worden van mijn geheugen!” “Zou dit het eerste begin zijn van cognitieve achteruitgang?” Maar ook meteen: Stel je niet aan: als geheugenexpert weet je toch, dat die naam vervliegt, wanneer je die een jaar of wat niet gebruikt hebt! Hoe zit dat bij jullie? Andere voorbeelden?
20. Een goed gevoel over jezelf hebben is voorwaarde voor een voldoende weerbaarheid. Maar je hebt dat niet altijd. Wat staat het in de weg? Nu? Bij jou? (de gedachte: er is vast iemand, die dit praatje veel beter kan doen dan ik!)
21. Het lot. Het is nu eenmaal mijn lot, dat ik ontslagen word. Dat mijn vriendin me niet meer bezoekt. Dat ik steeds dikker word. Dat de buurt verloedert. Nu is eindelijk de kanker vastgesteld en nog geen huisarts gezien! Mijn dochter nam gisteren niet eens de moeite om na haar werk voor moederdag te komen.
22. Behalve ik dan. Wat kan ik nou!?
23. Niemand trekt zich van mij wat aan, dus waarom zou ik me om de buurvrouw bekommeren?
24. -
25. -
26. Waarom gaat u niet met de bus? Te ver lopen Weet niet hoe laat ie vertrekt Bus vertrekt voor ik zit Hoe zit dat met je kaartje Chauffeur is onaardig en heeft geen tijd
27. -
28. -
29. -
30. -
31. -
32. -
33. -
34. Het leven maakt ons steeds weerbaarder. We hebben het al in ons om je het kaas niet van het brood te laten eten. En je leert bij Door schade en schande soms Door je opleiding Door je ervaringen Door wat anderen meemaken (dat zijn voorbeelden voor je) Maar hoe kun je weerbaar zijn indelen? Fysieke weerbaarheid. Maar in onze cultuur gebruik je je handjes toch niet om er op te slaan….. Geweldloze weerbaarheid dus Of meer medisch ingevuld: hoe voorkom je aandoeningen; We weten inmiddels, dat je weerbaar wordt, wanneer je meer beweegt! Of zinvol omgaat met medicatie, alternatieven bedenken….. Gerrit ten Oever vertelt er over in deze zelfde lezingenreeks. Je goed voeden en kennis nemen van de nieuwe voedingsadviezen.. Weten hoe je eerste hulp kunt bieden. Weerbaar door te leren : kennis zorgt er voor, dat je minder bang hoeft te zijn. Als je weet hoe dementie in elkaar zit weet je het te relativeren, wanneer je eens een naam vergeet. Een geheugentraininkje maakt je geheugen mogelijk vaardiger, flexibeler. Je laten voorlichten door de seniorenadviseur, het zorgteam, de wethouder, de maatschappelijk werker, de uitvaartondernemer dan voorkom je problemen, zie je de mogelijkheden. Weerbaar door ervaren: in aanraking met andere culturen, kunstvormen, andere muziek. Maar zoek het vooral ook niet te ver: door hernieuwd kennis te maken met je buren. Dat alles maakt je weerbaarder. Maar eigenlijk zit ik nu de inhoud van het boekje Goed ouder worden in Roermond voor te lezen. Weerbaarheid kent wel veel aspecten! Daar kwamen we achter in de voorbespreking. [ Verhaal van meedenken en uiteindelijk zelf de middag verzorgen hier. ]
35. Techniek: je bent bang om een nieuw koffiezetapparaat te kopen, want je krijgt er een vuistdikke gebruiksaanwijzing bij tegenwoordig. Digitaal: je telt niet meer mee, wanneer je geen tablet computer hebt tegenwoordig. Maar je schrikt van de mogelijkheden. Hoe doe je nu een overboeking? Hoe e-mail je met dat ding? En de regeltjes van overheid en dienstverleners als ziekenhuis, apotheek, verzekeringsmaatschappij, worden er ook niet makkelijker op. Ieder jaar opnieuw zie je op tegen de belastingaangifte. En langzamerhand wordt de tuin een blok aan je been in plaats van leuke hobby.