1. Trang 1
PHNG PHP VIT CNG THC CU TO CA
HIDROCACBON
I. Dat v但n d棚:
Ho叩 hc l mot m担n khoa hc thc nghiem nghi棚n cu nhi棚u hien t動ng
trong t nhi棚n v d
i s担ng. L mot m担n hc thi棚t thc ph
c v
dac lc cho
d
i s担ng con ng動
i.
Nham gi炭p hc sinh mot ki棚n thc vng vng, bi棚t ph但n t鱈ch v nhan dnh
c叩c s vat, hien t動ng, t tin khi hc ho叩 hc. Th狸 v但n d棚 r竪n luyen ky nang
cho hc sinh c坦 mot ph動董ng ph叩p t動 duy thc hnh t担t l mot v但n d棚 r但t c但n
thi棚t v c但p b叩ch.
Ri棚ng bn th但n t担i qua nhi棚u nam ging dy ti c叩c tr動
ng PTTH, t担i nhan
th但y rang trong khi vi棚t c担ng thc c但u to ca c叩c ch但t, dac biet l dng c湛ng
c担ng thc ph但n t nh動ng c坦 nhi棚u c担ng thc c但u to kh叩c nhau th狸 hc sinh
lp 11, tham ch鱈 lp 12 c嘆n nhi棚u b ng v狸 c叩c em vi棚t kh担ng d但y d c叩c
c担ng thc c但u to kh叩c nhau hoac sai v棚 th t li棚n k棚t.
V狸 le d坦 t担i xin tr狸nh by mot s担 v但n d棚 c董 bn nham gi炭p hc sinh vi棚t
d動c c担ng thc c但u to d炭ng v 鱈t c坦 s tr湛ng lap c担ng thc. Ki棚n thc ny se
r但t c但n cho c叩c em khi hc l棚n ch動董ng tr狸nh h坦a lp 12 v l n棚n tng r但t t担t
de c叩c em hc h坦a c叩c c但p cao h董n.
II. NOI DUNG D TI
A. Phng ph叩p ti棚n hnh:
- Ph但n loi hp ch但t hu c董: Hidrocacbon (Hidrocacbon no, hidrocacbon
kh担ng no hay hidrocacbon th董m) .
- C叩ch vi棚t c担ng thc c但u to ca mot s担 hp ch但t hu c董.
2. Trang 2
B. Noi dung:
1. C s l箪 thuy棚t:
M
c ti棚u:
- Hc sinh c但n hc v nam vng c叩c dnh nghia d担ng ph但n, ankan, xiclo
ankan, anken, ankadien, ankin, benzen.
- Hc sinh nam d動c c叩ch vi棚t c担ng thc c但u to ca t$ng hp ch但t hu c董.
- X叩c dnh nhanh ch坦ng s担 l動ng d担ng ph但n ca t$ng ch但t.
Noi dung:
* C叩c dnh nghia:
C叩c hp ch但t hu c董 c坦 c湛ng c担ng thc ph但n t nh動ng c坦 c但u to h坦a
hc kh叩c nhau, dan ti t鱈nh ch但t h坦a hc kh叩c nhau d動c gi l c叩c ch但t d担ng
ph但n ca nhau.
Ankan l nhng hidrocacbon no mch h c坦 c担ng thc chung
CnH2n+2(n 続1).
Xicloankan l nhng hidrocacbon no mch v嘆ng c坦 c担ng thc chung
CnH2n (n続3).
Anken l hidrocacbon kh担ng no, mch h cha mot n担i d担i C = C trong
ph但n t, c坦 c担ng thc chung l CnH2n(n続2)
Ankadien: l hidrocacbon mch h, cha 2 n担i d担i trong ph但n t, c坦
c担ng thc chung l CnH2n-2(n続 3)
Ankin l l hidrocacbon mch h, cha mot n担i ba C 尊 C trong ph但n t,
c坦 c担ng thc chung l CnH2n-2(n続 3).
Hidrocacbon th董m ( aren) lah loi hidrocacbon trong c担ng thc ph但n t
c坦 mottj hay nhi棚u nh但n benzen, di dien cho d達y d担ng dang aren l
ph但n t benzen c坦 c担ng thc tong qu叩t l: CnH2n-6(n続 6 )
3. * C叩c loi d担ng ph但n thng gap trong chng tr狸nh h坦a hc pho th担ng:
+ D担ng ph但n c但u to:
- D担ng ph但n mch c叩c bon ( Mch kh担ng nh叩nh, mch c坦 nh叩nh, mch v嘆ng)
- D担ng ph但n nh坦m chc
- D担ng ph但n v tr鱈 ( v tr鱈 li棚n k棚t boi, v tr鱈 nh坦m chc)
+ D担ng ph但n h狸nh hc (cis trans)
* Phng ph叩p vi棚t c担ng thc c但u to hp ch但t hu c.
n 1 n棚u ( n 1) l s担
Trang 3
Ankan:
Vd 1: Vi棚t c叩c d担ng ph但n c坦 the c坦 ca ankan c坦 c担ng thc C7H16
Gi i:
B!c 1:
Vi棚t mch C d動i dng mch thang n nguy棚n t C. D動c d担ng ph但n
th nh但t.
C C C C C C C (1)
B!c 2.1:
B) 1 nguy棚n t C mch ch鱈nh n nguy棚n t C tr棚n lm mch nh叩nh.
Mch ch鱈nh b但y gi
g担m m = n 1 nguy棚n t C.
Di chuyen mch nh叩nh t$ v tr鱈 C2 d棚n v tr鱈 C
2
chan, d棚n v tr鱈 C
n n棚u (n -1) l s担 l) de d動c c叩c d担ng ph但n ti棚p theo.
2
C C C C C C (2)
C
C C C C C C (3)
C
B!c 2.2:
Ti棚p t
c b) 2 nguy棚n t C de lm nh叩nh. Mch ch鱈nh b但y gi
g担m a = n
2 nguy棚n t C.
- Vi棚t c叩c d担ng ph但n g担m hai nh叩nh moi nh叩nh g担m 1 nguy棚n t C
bang c叩ch c担 dnh nh坦m ny di chuyen nh坦m kia t$ v tr鱈 C2 d棚n v tr鱈 Ca-1
4. a +1 n棚u a l
Trang 4
C
C C C C C (4)
C
C C C C C (5)
C C
C C C C C (6)
C C
Di chuyen d担ng th
i hai nh叩nh c湛ng l炭c c湛ng li棚n k棚t c湛ng 1 nguy棚n
t C t$ v tr鱈 C2 l但n l動t d棚n v tr鱈 C
a n棚u a l s担 chan, d棚n v tr鱈 C
2
2
s担 l). C
C C C C C (7)
C
Vi棚t c叩c d担ng ph但n ch, g担m 1 nh叩nh g担m 2 nguy棚n t C lm nh叩nh bat
d但u t$ v tr鱈 C3 d棚n v tr鱈 Ca-2 th狸 d$ng li de tr叩nh tr湛ng lap.
C C C C C (8)
C
C
De thc hien d動c b動c vi棚t c叩c d担ng ph但n ch, g担m 1 nh叩nh g担m p =
2, 3, 4 nguy棚n t C lm nh叩nh bat d但u t$ v tr鱈 Cp+1 d棚n v tr鱈 Ca-p-1ny
d嘆i h-i ph但n t ban d但u phi c坦 t担i thieu l 3p + 1 s担 nguy棚n t C trong ph但n
t.
B!c 2.3:
B) 3 nguy棚n t C de lm nh叩nh. Mch ch鱈nh b但y gi
g担m b = n 3
nguy棚n t C.
- V狸 s担 nguy棚n t C trong ph但n t C7H16 l 7 3 . 3 + 1 n棚n kh担ng the
vi棚t c叩c d担ng ph但n ch, g担m 1 nh叩nh g担m 3 nguy棚n t C lm nh叩nh.
Vi棚t c叩c d担ng ph但n g担m 3 nh叩nh moi nh叩nh g担m 1 nguy棚n t C bang
c叩ch c担 dnh nh坦m ny di chuyen nh坦m kia t$ v tr鱈 C2 d棚n v tr鱈 Ca-1.
5. De thc hien d動c b動c vi棚t c叩c d担ng ph但n g担m q = 2, 3, 4.. nh叩nh
moi nh叩nh g担m 1 nguy棚n t C d嘆i h-i ph但n t ban d但u phi c坦 t担i thieu l 2q
+ 1 s担 nguy棚n t C trong ph但n t.
n (n棚u n chan) v d棚n v tr鱈
Trang 5
C
C C C C (9)
C C
De thc hien d動c b動c vi棚t c叩c d担ng ph但n g担m q = 2, 3, 4 nh叩nh
li棚n k棚t vi q nguy棚n t C mch ch鱈nh m moi nh叩nh g担m 1 nguy棚n t C
d嘆i h-i ph但n t ban d但u phi c坦 t担i thieu l 2q + 2 s担 nguy棚n t C trong ph但n
t. Ph但n t C7H16 kh担ng th探a m達n di棚u kien ny n棚n n坦 ch$ c坦 9 d担ng
ph但n.
B!c 3: Di棚n H vo mch C sao cho d炭ng h坦a tr ca c叩c nguy棚n t担 ta se
d動c t但t c c叩c d担ng ph但n c但n t狸m.
Anken
Gi i:
B!c 1: X叩c dnh do b但t b o h嘆a ( s担 li棚n k棚t . hoac s担 v嘆ng ca ph但n t c坦
c担ng thc CxHy) theo c担ng thc:
2x 2 y
2
a
+
=
N棚u a = 1, 2th狸 c坦 d担ng ph但n l xicloankan v d担ng ph但n cis - trans. Vi棚t
c叩c d担ng ph但n xicloankan v d担ng ph但n cis - trans d坦. Ph但n ny c叩c em t
vi棚t l但y.
B!c 2:
Vi棚t mch C d動i dng mch thang n nguy棚n t C v vi棚t li棚n k棚t .
v tr鱈 C1. D動c d担ng ph但n th nh但t.
C % C C C C C C (1)
Di chuyen li棚n k棚t . t$ v t鱈 C1 d棚n v tr鱈 C
2
C
n 1 ( n棚u n l s担 l)) se d動c c叩c d担ng ph但n ti棚p theo.
2
6. n 1 n棚u ( n 1) l s担 chan, d棚n
Trang 6
C C % C C C C C (2)
C C C % C C C C (3)
B!c 3.1:
B) 1 nguy棚n t C mch ch鱈nh n nguy棚n t C tr棚n lm mch nh叩nh.
Mch ch鱈nh b但y gi
g担m m = n 1 nguy棚n t C.
Di chuyen li棚n k棚t . t$ v tr鱈 C1 d棚n v tr鱈 Cm-1 de d動c c叩c d担ng ph但n
ti棚p theo.
C % C C C C C (4)
C
C C % C C C C (5)
C
C C C % C C C (6)
C
C C C C % C C (7)
C
C C C C C % C (8)
C
Di chuyen mch nh叩nh t$ v tr鱈 C2 d棚n v tr鱈 C
2
v tr鱈 C
n n棚u (n -1) l s担 le de d動c c叩c d担ng ph但n ti棚p theo.
2
C % C C C C C (9)
C
C C % C C C C (10)
C
C C C % C C C (11)
C
C C C C %C C (12)
C
7. Trang 7
C C C C C % C (13)
C
B!c 3.2:
Ti棚p t
c b) 2 nguy棚n t C de lm nh叩nh. Mch ch鱈nh b但y gi
g担m a = n
2 nguy棚n t C.
- Vi棚t c叩c d担ng ph但n g担m hai nh叩nh moi nh叩nh g担m 1 nguy棚n t C bang c叩ch
c担 dnh nh坦m ny di chuyen nh坦m kia t$ v tr鱈 C2 d棚n v tr鱈 Ca-1
C
C % C C C C (14)
C
C
C C % C C C (15)
C
C
C C C % C C (16)
C
C
C C C C % C (17)
C
ng v!i moi c担ng thc thu dc Di chuyen li棚n k棚t . t$ v tr鱈 C1 d棚n v tr鱈
Ca-1 de d動c c叩c d担ng ph但n ti棚p theo.
C % C C C C (18)
C C
C C % C C C (19)
C C
C C C % C C (20)
C C
C C C C % C (21)
C C
8. a 1 n棚u a le. N棚u ph但n t c坦 mch ch鱈nh
a +1 n棚u a l s担 le.
Trang 8
C % C C C C (22)
C C
C C % C C C (23)
C C
C C C % C C (24)
C C
N棚u ph但n t c坦 mch ch鱈nh d担i xng th狸 di chuyen li棚n k棚t . t$ v tr鱈
C1 d棚n v tr鱈
a C n棚u a chan, d棚n C
2
2
kh担ng d担i xng th狸 di chuyen li棚n k棚t . t$ v tr鱈 C1 d棚n v tr鱈 Ca-1
C C C C % C (25)
C C
(ph但n t c坦 mch C d担i xng n棚n CTCT (25) tr湛ng vi (22) v (24) tr湛ng vi (23)
Di chuyen d担ng th
i hai nh叩nh c湛ng l炭c c湛ng li棚n k棚t c湛ng 1 nguy棚n t C t$
v tr鱈 C2 l但n l動t d棚n v tr鱈 C
a n棚u a l s担 chan, d棚n v tr鱈 C
2
2
C
C % C C C C (26)
C
C
C C % C C C (27)
C
Vi棚t c叩c d担ng ph但n ch, g担m 1 nh叩nh g担m 2 nguy棚n t C lm nh叩nh bat
d但u t$ v tr鱈 C3 d棚n v tr鱈 Ca-2 th狸 d$ng li de tr叩nh tr湛ng lap.
C % C C C C (28)
C
C
De thc hien d動c b動c vi棚t c叩c d担ng ph但n ch, g担m 1 nh叩nh g担m p =
2, 3, 4 nguy棚n t C lm nh叩nh bat d但u t$ v tr鱈 Cp+1 d棚n v tr鱈 Ca-p-1 ny d嘆i
h-i ph但n t ban d但u phi c坦 t担i thieu l 3p + 1 s担 nguy棚n t C trong ph但n t.
9. ng v!i moi c担ng thc thu dc Di chuyen li棚n k棚t . t$ v tr鱈 C1 d棚n v tr鱈
Ca-1 ( n棚u mch ch鱈nh d担i xng th狸 d$ng li v tr鱈 C
de d動c c叩c d担ng
n 3 Trang 9
2
ph但n ti棚p theo).
C C % C C C (29)
C
C
B!c 3.3:
B) 3 nguy棚n t C de lm nh叩nh. Mch ch鱈nh b但y gi
g担m b = n 3
nguy棚n t C.
- V狸 s担 nguy棚n t C trong ph但n t C7H14 l 7 3 . 3 + 1 n棚n kh担ng the
vi棚t c叩c d担ng ph但n ch, g担m 1 nh叩nh g担m 3 nguy棚n t C lm nh叩nh.
Vi棚t c叩c d担ng ph但n g担m 3 nh叩nh moi nh叩nh g担m 1 nguy棚n t C bang
c叩ch c担 dnh nh坦m ny di chuyen nh坦m kia t$ v tr鱈 C2 d棚n v tr鱈 Ca-1.
De thc hien d動c b動c vi棚t c叩c d担ng ph但n g担m q = 2, 3, 4
nh叩nh moi nh叩nh g担m 1 nguy棚n t C d嘆i h-i ph但n t ban d但u phi c坦 t担i thieu
l 2q + 1 s担 nguy棚n t C trong ph但n t.
C
C % C C C (30)
C C
De thc hien d動c b動c vi棚t c叩c d担ng ph但n g担m q = 2, 3, 4nh叩nh li棚n
k棚t vi q nguy棚n t C mch ch鱈nh m moi nh叩nh g担m 1 nguy棚n t C d嘆i h-i
ph但n t ban d但u phi c坦 t担i thieu l 2q + 2 s担 nguy棚n t C trong ph但n t.
C
C C % C C (31)
C C
C
C C C % C (32)
C C
10. Trang 10
* Ch炭 箪:
V棚 c董 bn vi棚t c叩c d担ng ph但n ca anken, ankin gi担ng vi ankan. T$
khung cacbon ca ankan ta di chuyen v tr鱈 li棚n k棚t d担i de d動c c叩c d担ng ph但n
ca anken hoac ankin v th棚m b動c vi棚t d担ng ph但n xicloankan v cis trans.
D担i vi ankin th狸 c坦 th棚m d担ng ph但n v棚 tr鱈 li棚n k棚t .: he li棚n k棚t . li棚n hp
v kh担ng li棚n hp.
Khi di chuyen li棚n k棚t . phi ch炭 箪 tr動
ng hp mch cacbon d担i xng
de loi b- mot s担 d担ng ph但n tr湛ng lap.
X叩c dnh do b但t b達o h嘆a ( s担 li棚n k棚t ( hoac s担 v嘆ng ca ph但n t) c坦
c担ng thc CxHyOzNtXv) theo c担ng thc:
- Do b但t b達o h嘆a D ca mot hp ch但t hu c董 l tong s担 li棚n k棚t p v s担
v嘆ng trong mot hp ch但t hu c董.
2 2 ( )
x + y + v + t
2
D =
Ch炭 箪: - C担ng thc t鱈nh tr棚n ch, 叩p d
ng cho hp ch但t cong h坦a tr.
- C叩c nguy棚n t担 h坦a tr II nh動 oxi, l動u huynh kh担ng nh h動ng ti do
b但t b達o h嘆a.
- 1 li棚n k棚t d担i ( = ) Do b但t b達o h嘆a D = 1
- 1 li棚n k棚t ba ( 尊 ) Do b但t b達o h嘆a D = 2
- 1 v嘆ng no Do b但t b達o h嘆a D =1
VD: - Benzen: C6H6 c坦
2.6 2 6
4
+
D = =
2
Ph但n t c坦 3 li棚n k棚t p + 1 v嘆ng = 4.
- Stiren: C7H8 c坦
2.7 2 6
5
+
D = =
2
Ph但n t c坦 4 li棚n k棚t p + 1 v嘆ng = 5.
H
11. Trang 11
2. Phng ph叩p :
Phng ph叩p chung: C叩c b動c th動
ng d湛ng de vi棚t c担ng thc c但u to
hay x叩c dnh c叩c d担ng ph但n
Bc 1: T鱈nh do b但t b達o h嘆a (s担 li棚n k棚t p v s担 v嘆ng).
Bc 2: Vi棚t c但u tr炭c mch cacbon (kh担ng ph但n nh叩nh, c坦 nh叩nh, v嘆ng)
v d動a li棚n k棚t boi (d担i, ba) vo mch cacbon n棚u c坦.
Bc 3: D動a nh坦m chc vo mch cacbon (th担ng th動
ng c叩c nh坦m chc
cha cacbon th動
ng d動c d動a lu担n vo mch b動c 3). L動u 箪 d棚n tr動
ng
hp k辿m b棚n hoac kh担ng t担n ti ca nh坦m chc (v鱈 d
nh坦m OH kh担ng b棚n
v se b chuyen v khi gan vi cacbon c坦 li棚n k棚t boi).
Bc 4: Di棚n s担 H vo de dm bo d h坦a tr ca c叩c nguy棚n t担, sau d坦
x辿t d担ng ph但n h狸nh hc n棚u c坦. Ch炭 箪 vi c叩c bi tap trac nghiem c坦 the
kh担ng c但n di棚n s担 nguy棚n t H.
T担i ti棚n hnh ging dy cho hai nh坦m d担i t動ng hc sinh ca lp 11A3
vi棚t c叩c c担ng thc c但u to kh叩c nhau ca c湛ng c担ng thc ph但n t hp ch但t
hu c董 theo h動ng dan s叩ch gi叩o khoa:
+ Nh坦m 1: Nh坦m d担i t動ng hc sinh kh叩, gi-i.
+ Nh坦m 2: Nh坦m d担i t動ng hc sinh trung b狸nh, y棚u.
p dng ph董ng ph叩p vi棚t c担ng thc c但u to cho h p ch但t h
u c董 sau:
Ankan : T$ 4 nguy棚n t cacbon tr l棚n c坦 d担ng ph但n c但u to, d坦 l d担ng
ph但n mch cacbon.
Xicloankan: D但u ti棚n vi棚t d担ng ph但n c坦 v嘆ng ln nh但t, sau d坦 d棚n v嘆ng
c坦 鱈t h董n mot C de to mot nh叩nh, ti棚p theo l v嘆ng c坦 鱈t h董n 2C de to hai
nh叩nh CH3 hoac mot nh叩nh C2H5, gi mot nh叩nh CH3 v di chuyen nh叩nh
CH3 c嘆n li, lm t動董ng t d棚n v嘆ng c坦 3C.
Anken : C坦 hai loi d担ng ph但n
- D担ng ph但n c但u to: D担ng ph但n mch cacbon ( mch thang , mch nh叩nh)
v d担ng ph但n v tr鱈 li棚n k棚t d担i.
- D担ng ph但n h狸nh hc: Di棚u kien de c坦 d担ng ph但n h狸nh hc
12. + Phi c坦 n担i d担i C=C trong ph但n t.
+ Moi nguy棚n t mang n担i d担i phi mang hai nh坦m th棚 (hay nguy棚n t)
kh叩c nhau. N棚u mch ch鱈nh nam c湛ng ph鱈a ta c坦 d担ng ph但n cis, n棚u mch
ch鱈nh nam kh叩c ph鱈a ta c坦 d担ng ph但n trans.
Trang 12
R1 R3
C = C
R2 R4
Di棚u kien : R10 R2 , R30 R4
Ankadien: T動董ng t anken c坦 hai loi d担ng ph但n: c但u to v h狸nh hc
Ankin: T$ 4 nguy棚n t cacbon tr l棚n c坦 d担ng ph但n v tr鱈 nh坦m chc, t$
C5 tr di c坦 d担ng ph但n mch cacbon.
Aren: T$ C8H10 tr di c坦 c叩c d担ng ph但n v棚 v tr鱈 t動董ng d担i ca c叩c nh坦m
ankyl xung quanh v嘆ng benzen v v棚 c但u to mch cacbon ca mch nh叩nh.
K棚t qu
13. thu d c nh sau:
+ Nh坦m 1: Dt d動c k棚t qu t動董ng d担i t担t theo y棚u c但u ca bi hc.
+ Nh坦m 2: K棚t qu thu d動c kh担ng nh動 mong mu担n, 鱈t hc sinh 叩p d
ng
d動c ph動董ng ph叩p tr棚n vo bi tap ng d
ng.
Qua qu叩 tr狸nh ging dy, t担i ph叩t hien ra nguy棚n nh但n dan d棚n viec mot
s担 hc sinh nh坦m d担i t動ng 2 gap kh坦 khan khi vi棚t c担ng thc c但u to l:
h
c sinh vi棚t kh担ng theo mot trat t dan d棚n hien t ng tr湛ng lap kh担ng
thc, vi li kh坦 kiem tra li k棚t qu
14. s担 l ng d担ng ph但n vi棚t d c; vi棚t
kh担ng d h棚t c叩c s担 l ng d担ng ph但n do di chuyen mch cacbon kh担ng
d炭ng; kh担ng ph但n biet d c d担ng ph但n c但u to( mch h, mch v嘆ng),
d担ng ph但n h狸nh h
c hoac c湛ng chung c担ng thc ph但n t c坦 chc kh叩c
nhau.
15. p dng ph董ng ph叩p vi棚t c担ng thc c但u to cho h p ch但t h
u c董 sau:
Phng ph叩p chung: C叩c b動c vi棚t d担ng ph但n. Dng c坦 CT CnH2n+2 2k
+ B動c 1: T鱈nh s担 li棚n k棚t pi + v嘆ng C担ng thc bi 27
CxHyOzNtXuNav k =(2x-y+t+2 u v )/2 X l halogen
D担i vi hp ch但t c担 CT tong qu叩t : CnH2n+2 2k
k = 0 = CnH2n+2 ( n1 1), Ankan Parafin
k = 1 = CnH2n ( n1 2), Anken olenfin hoac CnH2n ( n1 3), xicloankan
k = 2 = CnH2n-2 ( n1 2), Ankin hoac CnH2n-2 ( n1 3),
Ankadien ( k =(2x y + t u v + 2)/2. k = 2 = TH1:0 v嘆ng,2 lk d担i;
TH2: 0 v嘆ng, 1 lk ba; TH3: 1 v嘆ng, 1 lk d担i )
k = 4 = CnH2n-6 ( n1 6), Aren Benzen
+ B動c 2: Vi棚t d担ng ph但n theo c叩c tr動
ng hp. Vi棚t mch thang r担i mi
Trang 13
vi棚t mch nh叩nh.
Ankan :T 4 nguy棚n t cacbon tr l棚n c坦 d担ng ph但n c但u to, d坦 l
d担ng ph但n mch cacbon.
3C: 1 d担ng ph但n CCC
4C: 2 d担ng ph但n CCCC ;
5C: 3 d担ng ph但n
C
C
V鱈 d 1 : C坦 bao nhi棚u d担ng ph但n ng vi c担ng thc ph但n t C4H10?
Hng dan gii:
B!c 1: T鱈nh s担 li棚n k棚t pi + v嘆ng :
(2.4 - 10 + 2)
0
k = =
2
= ankan = Ch, c坦 li棚n k棚t d董n.
B!c 2: Vi棚t d担ng ph但n theo c叩c tr動
ng hp. Vi棚t mch thang r担i mi
vi棚t mch nh叩nh.
C C C C C C C C C
C
C C C
C
C C C
16. k = = = 1 pi Anken hoac 1 v嘆ng Xicloankan
Trang 14
CH3 - CH2 - CH2 - CH3 CH3 - CH - CH3
Butan |
CH3
Isobutan
V鱈 d 2 : C坦 bao nhi棚u d担ng ph但n c但u to c坦 c担ng thc ph但n t C6H14 ?
A. 3 d担ng ph但n. B. 4 d担ng ph但n. C. 5 d担ng ph但n. D. 6 d担ng ph但n
Hng dan gi
17. i:
k =
(2.6 - 14 + 2)
0
2
= = ankan = Ch, c坦 li棚n k棚t d董n.
CH3 CH2 CH2 CH2 CH2 CH3
CH3 CH(CH3) CH2 CH2 CH3
CH3 CH2 CH(CH3) CH2 CH3
CH3 CH(CH3) CH(CH3)-CH3
CH3 (CH3)C(CH3) - CH2 CH3
Xicloankan: D但u ti棚n vi棚t d担ng ph但n c坦 v嘆ng ln nh但t, sau d坦 d棚n v嘆ng
c坦 鱈t h董n mot C de to mot nh叩nh, ti棚p theo l v嘆ng c坦 鱈t h董n 2C de to hai
nh叩nh CH3 hoac mot nh叩nh C2H5, gi mot nh叩nh CH3 v di chuyen nh叩nh
CH3 c嘆n li, lm t動董ng t d棚n v嘆ng c坦 3C.
3C: 1 d担ng ph但n
4C: 2 d担ng ph但n
5C: 5 d担ng ph但n
V鱈 d* 3: Hp ch但t C5H10 c坦 bao nhi棚u d担ng ph但n xicloankan ?
A. 4. B. 5. C. 6. D. 10.
Hng dan gii:
C5H10 c坦
(2.5 - 10 + 2)
1
2
18. Trang 15
Xicloankan :
Anken :
- C坦 hai loi d担ng ph但n: d担ng ph但n c但u to v d担ng ph但n h狸nh hc.
- Ch炭 箪:
+ D担i vi ank-1-en kh担ng c坦 d担ng ph但n h狸nh hc
+ T$ v tr鱈 n担i d担i c坦 C3 tr l棚n c坦 d担ng ph但n mch nh叩nh.
+ Khi d達 t鱈nh s担 d担ng ph但n h狸nh hc th狸 kh担ng t鱈nh c叩i d担ng ph但n c但u to
m sinh ra c叩c d担ng ph但n ny.
R1 R3
C = C
R2 R4
Di棚u kien : R10 R2 , R30 R4
V鱈 d* 4: Hp ch但t C5H10 mch h c坦 bao nhi棚u d担ng ph但n c但u to ?
A. 4. B. 5. C. 6. D. 10.
Hng dan gii:
C5H10 c坦
(2.5 - 10 +2)
k = = 1
2
+ mch h = anken ; d担ng ph但n c但u to
= Kh担ng t鱈nh d担ng ph但n h狸nh hc.
CH2 = CH CH2 CH2 CH3 ; CH3 CH =CH CH2 CH3 ;
CH2=CH CH(CH3) CH3 ; CH2 =C(CH3) CH2 CH3
CH3 C(CH3)=CH CH3
= Tong c坦 5 = B
V鱈 d* 5: Hp ch但t C5H10 c坦 bao nhi棚u d担ng ph但n anken ?
A. 4. B. 5. C. 6. D. 7.
Hng dan gi
19. i:
(2.5 - 10 +2)
k = = 1
2
= Anken Ch炭 箪 d担ng ph但n h狸nh hc hoac xicloankan
Do mch h = C5H10 l anken V狸 xicloankan mch v嘆ng
20. Trang 16
CH2 = CH - CH2 CH2 CH3
Kh担ng c坦 d担ng ph但n h狸nh hc v狸 R1 gi担ng R2 = 1
CH3 CH = CH CH2 - CH3
C坦 d担ng ph但n h狸nh hc = 2
CH2 = C(CH3) CH2 CH3
Kh担ng c坦 d担ng ph但n h狸nh hc R1 gi担ng R2 = 1
CH2 = CH CH(CH3) CH3
Kh担ng c坦 d担ng ph但n h狸nh hc R1 gi担ng R2 = 1
CH3C(CH3)= CH CH3
Kh担ng c坦 dp h狸nh hc R1 gi担ng R2 = 1
= c坦 6 dp = C
V鱈 d* 6: Hp ch但t C5H10 c坦 bao nhi棚u d担ng ph但n c但u to ?
A. 4. B. 5. C. 6. D. 10.
Hng dan gi
21. i: D担ng ph但n c但u to = Kh担ng t鱈nh h狸nh hc
C5H10 c坦
(2.5 - 10 +2)
k = = 1
2
= 1 pi Anken hoac 1 v嘆ng Xicloankan
Anken = v鱈 d
4 = c坦 5 d担ng ph但n c但u to
Xicloankan :
= 10 dp c但u to ca C5H10 5 anken + 5 xicloankan
V鱈 d* 7: Hp ch但t C5H10 c坦 bao nhi棚u d担ng ph但n ?
A. 4. B. 5. C. 11. D. 10.
Hng dan gi
23. + Xicloankan : CnH2n(n 続4): D担ng ph但n c但u to( Mch v嘆ng kh担ng nh叩nh,
mch v嘆ng c坦 nh叩nh).
Trang 17
Ankadien:
- C坦 hai loi d担ng ph但n: c但u to v h狸nh hc.
- Ch炭 箪:
+ D担i vi ank-1-en kh担ng c坦 d担ng ph但n h狸nh hc
+ T$ v tr鱈 n担i d担i c坦 C3 tr l棚n c坦 d担ng ph但n mch nh叩nh.
V鱈 d* 8: S担 d担ng ph但n thuoc loi ankadien ng vi c担ng thc ph但n t C5H8 l
A. 4. B. 5. C. 6. D. 7.
Hng dan gii: Ankandien = Ch炭 箪 d担ng ph但n h狸nh hc;
C5H8 c坦
(2.5 - 8 +2)
k = = 2
2
Ankandien = c坦 2 li棚n k棚t d担i hay 2 pi
Ankandien li棚n hp v kh担ng li棚n hp SGK 11 nc 166
D担ng ph但n:
CH2 = C = CH CH2 CH3 ; = kh担ng c坦 dp h狸nh hc = 1
CH2 = CH CH = CH CH3 ; = c坦 dp h狸nh hc n担i d担i th 2 = 2
CH2 = CH CH2 CH =CH2 ; = kh担ng c坦 dp hh = 1
CH3 CH=C=CH CH3 ; = kh担ng c坦 dp hh = 1
CH2 = C =C(CH3)-CH3 = kh担ng c坦 dp hh = 1
CH2=C(CH3)-CH=CH2 = kh担ng c坦 dp hh = 1
= Tong c坦 7 = D
V鱈 d* 9: C5H8 c坦 bao nhi棚u d担ng ph但n ankadien li棚n hp ?
A. 2. B. 3. C. 4. D. 5.
Hng dan gii:
Li棚n hp = 2 n担i d担i g但n nhau .
V鱈 d
8: = CH2 = C = CH CH2 CH3 = kh担ng c坦 dp h狸nh hc = 1
CH3 CH=C=CH CH3 ; = kh担ng c坦 dp h狸nh hc = 1
CH2 = C =C(CH3)-CH3 = kh担ng c坦 dp h狸nh hc = 1
= 3 dp = B
24. Ankin: T$ 4 nguy棚n t cacbon tr l棚n c坦 d担ng ph但n v tr鱈 nh坦m chc, t$
C5 tr di c坦 d担ng ph但n mch cacbon( t$ v tr鱈 li棚n k棚t ba c坦 4 nguy棚n t
cacbon tr l棚n xu但t hien mch nh叩nh).
V鱈 d* 10: C坦 bao nhi棚u ankin ng vi c担ng thc ph但n t C5H8 ?
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4
Hng dan gii:
Trang 18
CH2C-CH2-CH2-CH3
CH3-C2C-CH2-CH3
CH2CH-C(CH3)-CH3
25. V鱈 d* 11: 3 ng vi CTPT C5H8 c坦 bao nhi棚u d担ng ph但n mch h ?
A. 7. B. 8. C. 9. D. 10.
Hng dan gii:
CT CxHyOzNtCluNav do kh担ng no=(2x-y+t-u-v+2)/2. Do kh担ng no
Trang 19
ca C5H8 l
(2.5 - 8 +2)
k = = 2
2
.== TH1:0 v嘆ng,2 lk d担i; TH2:0 v嘆ng,1 lk
ba; TH3:1 v嘆ng,1 lk d担i;v狸 l mch h n棚n ch, xy ra TH1 v TH2,sau d坦
dch chuyen v tr鱈 ca c叩c n担i d担i, ba to ra d担ng ph但n.)
Tong s担 d担ng ph但n: Ankandien( 7 dp ) + Ankin( 3 dp ) = 10 dp.
K棚t luan: D担i vi CTPT CnH2n-2 (n続3):
+ Ankadien: CnH2n-2(n 続4): D担ng ph但n c但u to( Mch cacbon: mch h,
mch nh叩nh; V tr鱈 li棚n k棚t d担i); D担ng ph但n h狸nh hc ( Cis, trans).
+ Ankin : CnH2n-2(n 続4): Ch, c坦 d担ng ph但n c但u to( Mch cacbon: mch
h, mch nh叩nh; V tr鱈 li棚n k棚t ba);
Aren: Chia lm 3 loi:
- C6H5-R t動董ng t nh坦m chc h坦a tr I
- R-C6H4-R d但u gan vo v tr鱈 1 = c嘆n R c嘆n li gan l但n l動t v tr鱈 o ,
p , m = Tong c坦 4 dp th-a m達n.
- Loi d担ng ph但n 3 nh叩nh gi担ng nhau lu担n lu担n c坦 3 d担ng ph但n .
V鱈 d* 12: 3ng vi c担ng thc ph但n t C8H10 c坦 bao nhi棚u c但u to cha v嘆ng
benzen ?
A. 2. B. 3. C. 4. D. 5.
Hng dan gii:
D担ng ph但n : C2H5 C6H5 ; CH3 C6H5 CH3 CH3 d但u gan vo v tr鱈 1
= c嘆n CH3 c嘆n li gan l但n l動t v tr鱈 o , p , m =Tong c坦 4 dp th-a m達n
= D叩p 叩n C.
26. V鱈 d* 13: S担 l動ng d担ng ph但n cha v嘆ng benzen ng vi c担ng thc ph但n
t C9H12 l:
A. 7. B. 8. C. 9. D. 10.
Hng dan gii:
C9H12 c坦 k = (2.9 12 +2)/2 = 4 = Aren benzen k 14
C6H5 CH2 CH2 CH3 CH2 CH2 CH3 v tr鱈 1 cung gi担ng nh動
Trang 20
c叩c v tr鱈 c嘆n li= 1
C6H5 CH(CH3) CH3 CH(CH3) CH3 v tr鱈 1 cung gi担ng v tr鱈
c嘆n li = 1
CH3 C6H4 C2H5 CH3 v tr鱈 1 c嘆n C2H5 l但n l動t v tr鱈 2 gi担ng 6,
3 gi担ng 5 , 4 = 3
CH3 C6H4 (CH3) CH3 1 CH3 v tr鱈 1 , 2CH3 c嘆n li 2 v 3 3
c叩i li棚n ti棚p , 2 v 4 gi担ng 6 v 4 2 c叩i cch nhau + 1 c叩i c叩ch , 3 v 5 3
c叩i c叩ch nhau 1 v tr鱈 = 3
= 8 d担ng ph但n = B
S担 d担ng ph但n
I
2
II
3
III 3
Tong cong 2+3+3=8
27. Trang 21
D棚 bi kiem tra TNKQ (tr鱈ch):
C但u 1: S担 l動ng d担ng ph但n ng vi c担ng thc ph但n t C6H14
A. 4. B. 5. C. 6. D. 7.
C但u 2: S担 l動ng d担ng ph但n mch h ng vi c担ng thc ph但n t C5H10 l:
A. 2. B. 3. C. 6. D. 5.
C但u 3: S担 l動ng d担ng ph但n c但u to ng vi c担ng thc ph但n t C5H10 l:
A. 8. B. 9. C. 10. D. 11.
C但u 4: S担 l動ng d担ng ph但n mch h ng vi c担ng thc ph但n t C5H8 l:
A. 7. B. 8. C. 9. D. 10.
C但u 5: S担 l動ng d担ng ph但n cha v嘆ng benzen ng vi c担ng thc ph但n t
C9H12 l:
A. 7. B. 8. C. 9. D. 10.
III. BI H+C KINH NGHIEM
Qua thc t棚 ging c叩ch vi棚t c担ng thc c但u to lp 11 nhi棚u nam, t担i
nhan th但y de vi棚t t担t c叩c c担ng thc c但u to lp 11 t$ d董n gin d棚n phc tp
hc sinh c但n thuoc c叩c dnh nghia ca t$ng ch但t hu c董 v nam vng dac
diem c但u to ca t$ng loi hp ch但t hu c董 .
Gi叩o vi棚n c但n r竪n luyen c叩c em vi棚t nhi棚u c担ng thc c但u to t$ mot
c担ng thc ph但n t de c叩c em c坦 ki nang vi棚t c担ng thc t$ dng d董n gin d棚n
dng phc tp.
28. Trang 22
IV. KT LUAN
Vi棚t d炭ng c担ng thc c但u to l gi炭p hc sinh hi棚u d動c s kh叩c nhau v棚
t鱈nh ch但t ho叩 hc ca c叩c hp ch但t hu c董, t$ d坦 gi炭p hc sinh c坦 nh狸n nhan
d炭ng v棚 ph動董ng tr狸nh phn ng h坦a hc xy ra trong c叩c bi to叩n v l ch狸a
kho叩 m d但u cho mi bi to叩n. Viec vi棚t d炭ng c担ng thc c但u to, nhanh l
c但n thi棚t khi hc ho叩, tr棚n d但y l mot vi kinh nghiem gi炭p hc sinh vi棚t
d動c c担ng thc c但u to ca c叩c hp ch但t hu c董.
Do nang lc v th
i gian c坦 hn, d棚 ti c坦 the ch動a bao qu叩t h棚t d動c c叩c
b動c vi棚t c担ng thc c但u to. C叩c v鱈 d
d動c d動a ra trong d棚 ti c坦 the ch動a
thc s dien h狸nh nh動ng v狸 li 鱈ch thi棚t thc ca ph動董ng ph叩p trong c担ng t叩c
ging dy v hc tap n棚n t担i mnh dn d動a ra mot 箪 ki棚n nh- gii thieu vi
c叩c th但y c担 v hc sinh.
R但t mong s d坦ng g坦p 箪 ki棚n bo sung cho cho d棚 ti de thc s g坦p ph但n
gi炭p hc sinh hc tap ngy cng t担t h董n.
Xin ch但n thnh cm 董n.
T叩c gi
29. :
Tr董ng Th My Lan - THPT L棚 Qu箪 D担n- Dakp董
http:NgocBinh.dayhoahoc.com
