șĘșĘߣ

șĘșĘߣShare a Scribd company logo
ჩრპ§ƒ˜áƒš.ამერიკა
ჩრდილოეთ ამერიკა ჩრდილოეთ პოლუსიდან
áƒ—áƒ˜áƒ—áƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ ეკვაჱორამდეა გადაჭიმული, მისი Ⴠართობი
22,6 მილიონი კვ. კილომეჱრია
კონჱინენჱის ბუნება მრავალჀეროვნებით
გამოირჩევა. კონჱინეჱს დასავლეთით უწყვეჱ
ჯაჭვად მიუყვება კორდილიერების მთები.
კორდილიერების áƒĄáƒ˜áƒ’áƒ áƒ«áƒ” 18 ათას კმ-ზე მეჱია, სიგანე დააჼლოებით 1600 კმ ჩრდილოეთ
ამერიკაზე და 900 კმ სამჼრეთზე. მდებარეობს კანადის, ამერიკის, áƒ›áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒ™áƒ˜áƒĄ, ვენესუელის,
კოლუმბიის, ეკვადორის პერუსბოლივიის, არგენჱინის, და áƒ©áƒ˜áƒšáƒ”áƒĄ ჱერიჱორიაზე .
უმაჩლესი მწვერვალს ჩრდილოეთ ამერიკაჹი წარმოადგენს მაკ-კინლი (6193 მ), ჼოლო
სამჼრეთ ამერიკაჹი აკონკაგუა (6960 მ).
კოლორადოს დიდი კანიონი áƒ›áƒĄáƒáƒ€áƒšáƒ˜áƒáƒĄ ერთ-ერთი ყველაზე ჩრმა კანიონია, რომელიáƒȘ
განლაგებულია კოლორადოს პლაჱოზე, აჹჹ-ს არიზონის ჹჱაჱჹი. კანიონჹი მდინარე
კოლორადო გზას იკვლევს თიჼამიწით, ჀიჄლოვანი კლდეებით და Ⴤვილით áƒ“áƒáƒ€áƒáƒ áƒŁáƒš áƒšáƒáƒœáƒ“áƒšáƒáƒ€áƒąáƒšáƒ˜.
კანიონის áƒĄáƒ˜áƒ’áƒ áƒ«áƒ” 446 კილომეჱრია; სიგანე მერყეობს 6-დან 29 კილომეჱრამდე, კანიონის საჹუალო
სიჩრმე ჹეადგენს 1600 მეჱრს. მნიჹვნელოვანი ეროზიის გამო, რაქაáƒȘ Ⴤარი, წყალი და მზე
განაპირობებს, კანიონის სივრáƒȘე მუდმივად Ⴠართოვდება.
მაუნა-ლოა აჄჹიური ვულკანი ჰავაის áƒ™áƒŁáƒœáƒ«áƒŁáƒšáƒ–áƒ” მდებარეობს, ვულკანის სიმაჩლე ზჩვის
დონიდან 4169 მეჱრია მოáƒȘულობის მიჼედვით დედამიწაზე უდიდესი ვულკანია (80.000 კმ3).
უკანასკნელი ამოჀრჄვევა მოჼდა 1984 წელს, ჼოლო ბოლო ძლიერი ამოჀრჄვევა 1950 წელს.
“ჱალჩების” გალერეა... /აჹჹ/
áƒ„áƒ•áƒ˜áƒšáƒ˜áƒĄáƒ და áƒ„áƒ•áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გასაოáƒȘარი Ⴠორმირება, რომელსაáƒȘ “ჱალჩა” უწოდეს, ალლ-იქ ორი
ჹჱაჱის – იუჱასა და არიზონას – საზჩვარზე მდებარეობს. 200 მილიონი წლის
განმავლობაჹი ძლიერმა Ⴤარმა ამ ადგილს გასაოáƒȘარი და თვალისთვის სასიამოვნო
გეომეჱრიული Ⴠორმა მისáƒȘა.
წითელი კლდეები-
მათი ასაკი 190 მილიონ წელს ჹეადგენს.
ნიაგარის ჩანჩჄერი სამი áƒ©áƒáƒœáƒ©áƒ„áƒ”áƒ áƒ˜áƒĄáƒáƒ’áƒáƒœ ჹემდგარი წყალვარდნილთა სისჱემა, მდებარეობს
ალლ-ქა და კანადის áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ საზჩვარზე, ჩანჩჄერები მდებარეობენ ამერიკის ლჹაჹ ნიუ-
იორკსა და კანადის პროვინáƒȘია ონჱარიოს საზჩვარზე.ჩრდილოეთ ამერიკის ყველაზე
მაჩალი áƒ©áƒáƒœáƒ©áƒ„áƒ”áƒ áƒ˜áƒĄ სიმაჩლე ჹეადგენს 52 მეჱრს. ნიაგარას ჩაჄნჩჄერი áƒ›áƒĄáƒáƒ€áƒšáƒ˜áƒáƒĄ ყველაზე
განიერი ჩანჩჄერია.
გაყინული ნიაგარა
1848 წლის 29 მარჱს ნიაგარის ჩანჩჄერი გაიყინა. ძლიერმა Ⴤარმა ერის ჱბაჹი მდებარე
ყინული დაძრა,რომელიáƒȘ მდინარე ნიაგარაზე გადავიდა და ამ უზარმაზარმა მასამ
მდინარე გადაკეჱა.
ეს მოვლენა 30 საათს გაგრძელდა.
ჩრპ§ƒ˜áƒš.ამერიკა
მამონჱის მჩვიმის ეროვნული პარკი მდებარეობს ამერიკის ჹეერთებული
ჹჱაჱების აჩმოსავლეთ ნაწილჹი კენჱუკის ლჹაჹლი. ეს მჩვიმე áƒ›áƒĄáƒáƒ€áƒšáƒ˜áƒáƒšáƒ˜ ერთ-ერთი
ყველაზე ჩრმაა. პარკის Ⴠართობი ჹეადგენს 214 კმÂČ-ქ და მდებარეობს ჄალაჄ
ბრაუნსვილის სიაჼლოვეს.2008 წელს მჩვიმეს ესჱუმრა 446 174 ჱურისჱი.
გრენლანდია ( GrĂžnland – „მწვანე Ⴤვეყანა“) áƒ™áƒŁáƒœáƒ«áƒŁáƒšáƒ˜ áƒ©áƒ áƒ“áƒ˜áƒšáƒáƒ”áƒ—áƒ˜áƒĄ ყინულოვან ოკიანესა და
აჱლანჱიკის ოკეანეჹი ჩრდილოეთ ამერიკის კონჱინენჱთან მდებარეობს.áƒ›áƒĄáƒáƒ€áƒšáƒ˜áƒáƒĄ
უდიდესი áƒ™áƒŁáƒœáƒ«áƒŁáƒšáƒ˜, ამჟამად დანიის დაჄვემდებარებალია.
გრენლანდია áƒ›áƒĄáƒáƒ€áƒšáƒ˜áƒáƒĄ უდიდესი áƒ™áƒŁáƒœáƒ«áƒŁáƒšáƒ˜áƒ. Ⴠართობი — 2 166 086 კმÂČ. მოსაჼლეობა 56 375
ადამიანი, მათ ჹორის 90% – ესკიმოსები არიან.
1386 წლიდან áƒ™áƒŁáƒœáƒ«áƒŁáƒšáƒ˜ ეკუთვნოდა ნორვეგიას 1814 წელს კი დანიის დაჄვემდებარებალი
მოეჄáƒȘა.
2012 წლის 8 ივლისისთვის გრენლანდიაჹი დააჼლოებით 40% áƒ€áƒáƒ áƒ—áƒáƒ‘áƒ˜áƒĄ
ყინული დადნა, ჼოლო 12 ივლისისთვის უკვე 97%.
გამოდის, რომ ამ წლის ივლისჹი áƒ›áƒĄáƒáƒ€áƒšáƒ˜áƒáƒšáƒ˜ ყველაზე დიდ áƒ™áƒŁáƒœáƒ«áƒŁáƒšáƒ–áƒ”
დადნა იმაზე მეჱი ყინული, რაáƒȘ მთელი 30 წლის განმავლობაჹი.
ჩრპ§ƒ˜áƒš.ამერიკა
კილუკის ჱბა, კანადაჹის
ლაჄებიანი ჱბა, საჼელად კილუკი, იმდენად უáƒȘნაური ადგილია, რომ დედამიწაზე ანალოგი არ გააჩნია. მარილის მაჩალი
ჹემáƒȘველობისა (დედამიწის ჱბებჹი ყველაზე მაჩალი მაჩვენებელი)და განსაკუთრებული კლიმაჱის გამო áƒȘჼელ სეზონჹი კილუკი
ჼდება რამდენიმე პაჱარა ჱბის ერთობლიობა, რომლებზეáƒȘ áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒáƒ“ ლეგიძლიათ სიარული. ლეიძლება არáƒȘ ისე საჼალისოდ
ჟჩერს, თუმáƒȘა ნაჼვად ნამდვილად ჊ირქ.
მარილების წყალობით ჱბის წყალს სამკურნალო თვისებები áƒáƒ„áƒ•áƒĄ და ამის გამო თავის დროზე დიდი დაპირისპირება დაიწყო
ადგილობრივ ინდიელებსა და კოლონისჱ ევროპელებს ჹორის. აბორიგენებისთვის კილუკი იყო წმინდა ადგილი, რომელსაáƒȘ
მრავალი ლეგენდა და áƒ—áƒ„áƒ›áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ უკავჹირდება, ამიჱომ ადგილობრივი კულჱურის áƒ’áƒáƒœáƒŁáƒ§áƒáƒ€áƒ”áƒš ნაწილს წარმოადგენს. როáƒȘა 1979
წელს ჱერიჱორიის კანონიერმა მეპაჱრონემ ერნესჱ სმიჱმა გადაწყვიჱა, ეჄáƒȘია იქ რეკრეაáƒȘიულ კურორჱად, მკვიდრ მოსაჼლეობაჹი
საპასუჼო მწვავე რეაჄáƒȘია გამოიწვია. ინდიელები 20 წლის განმავლობაჹი იბრძოდნენ, რომ მათთვის áƒ«áƒ•áƒ˜áƒ áƒ€áƒáƒĄáƒ˜ ადგილი დაეáƒȘვათ და
მჼოლოდ 2001 წელს áƒšáƒ”áƒ«áƒšáƒ”áƒĄ მისი ლეძენა 720 000 დოლარად. მას ჹემდეგ ჱბასთან წვდომა ჹეიზჩუდა და ამის ერთადერთი გზა
უჟუáƒȘესებისგან თანჼმობის მიჩებაა. მართალია, ადვილი არაა, მაგრამ არáƒȘ áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜. უკიდურეს ჹემთჼვევაჹი კი ლეგიძლიათ
კილუკით აჼლომდებარე გზაჱკეáƒȘილებიდან დაჱკბეთ.
ჩრპ§ƒ˜áƒš.ამერიკა
ჩრპ§ƒ˜áƒš.ამერიკა
ჩრპ§ƒ˜áƒš.ამერიკა

More Related Content

ჩრპ§ƒ˜áƒš.ამერიკა

  • 2. ჩრდილოეთ ამერიკა ჩრდილოეთ პოლუსიდან áƒ—áƒ˜áƒ—áƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ ეკვაჱორამდეა გადაჭიმული, მისი Ⴠართობი 22,6 მილიონი კვ. კილომეჱრია კონჱინენჱის ბუნება მრავალჀეროვნებით გამოირჩევა. კონჱინეჱს დასავლეთით უწყვეჱ ჯაჭვად მიუყვება კორდილიერების მთები.
  • 3. კორდილიერების áƒĄáƒ˜áƒ’áƒ áƒ«áƒ” 18 ათას კმ-ზე მეჱია, სიგანე დააჼლოებით 1600 კმ ჩრდილოეთ ამერიკაზე და 900 კმ სამჼრეთზე. მდებარეობს კანადის, ამერიკის, áƒ›áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒ™áƒ˜áƒĄ, ვენესუელის, კოლუმბიის, ეკვადორის პერუსბოლივიის, არგენჱინის, და áƒ©áƒ˜áƒšáƒ”áƒĄ ჱერიჱორიაზე . უმაჩლესი მწვერვალს ჩრდილოეთ ამერიკაჹი წარმოადგენს მაკ-კინლი (6193 მ), ჼოლო სამჼრეთ ამერიკაჹი აკონკაგუა (6960 მ).
  • 4. კოლორადოს დიდი კანიონი áƒ›áƒĄáƒáƒ€áƒšáƒ˜áƒáƒĄ ერთ-ერთი ყველაზე ჩრმა კანიონია, რომელიáƒȘ განლაგებულია კოლორადოს პლაჱოზე, ალლ-ქ არიზონის ლჹაჹლი. კანიონჹი მდინარე კოლორადო გზას იკვლევს თიჼამიწით, ჀიჄლოვანი კლდეებით და Ⴤვილით áƒ“áƒáƒ€áƒáƒ áƒŁáƒš áƒšáƒáƒœáƒ“áƒšáƒáƒ€áƒąáƒšáƒ˜. კანიონის áƒĄáƒ˜áƒ’áƒ áƒ«áƒ” 446 კილომეჱრია; სიგანე მერყეობს 6-დან 29 კილომეჱრამდე, კანიონის საჹუალო სიჩრმე ჹეადგენს 1600 მეჱრს. მნიჹვნელოვანი ეროზიის გამო, რაქაáƒȘ Ⴤარი, წყალი და მზე განაპირობებს, კანიონის სივრáƒȘე მუდმივად Ⴠართოვდება.
  • 5. მაუნა-ლოა აჄჹიური ვულკანი ჰავაის áƒ™áƒŁáƒœáƒ«áƒŁáƒšáƒ–áƒ” მდებარეობს, ვულკანის სიმაჩლე ზჩვის დონიდან 4169 მეჱრია მოáƒȘულობის მიჼედვით დედამიწაზე უდიდესი ვულკანია (80.000 კმ3). უკანასკნელი ამოჀრჄვევა მოჼდა 1984 წელს, ჼოლო ბოლო ძლიერი ამოჀრჄვევა 1950 წელს.
  • 6. “ჱალჩების” გალერეა... /ალლ/ áƒ„áƒ•áƒ˜áƒšáƒ˜áƒĄáƒ და áƒ„áƒ•áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გასაოáƒȘარი Ⴠორმირება, რომელსაáƒȘ “ჱალჩა” უწოდეს, ალლ-იქ ორი ლჹაჹიქ – იუჹაქა და არიზონას – საზჩვარზე მდებარეობს. 200 მილიონი წლის განმავლობაჹი ძლიერმა Ⴤარმა ამ ადგილს გასაოáƒȘარი და თვალისთვის სასიამოვნო გეომეჱრიული Ⴠორმა მისáƒȘა.
  • 7. წითელი კლდეები- მათი ასაკი 190 მილიონ წელს ჹეადგენს.
  • 8. ნიაგარის ჩანჩჄერი სამი áƒ©áƒáƒœáƒ©áƒ„áƒ”áƒ áƒ˜áƒĄáƒáƒ’áƒáƒœ ჹემდგარი წყალვარდნილთა სისჱემა, მდებარეობს ალლ-ქა და კანადის áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ საზჩვარზე, ჩანჩჄერები მდებარეობენ ამერიკის ლჹაჹ ნიუ- იორკსა და კანადის პროვინáƒȘია ონჱარიოს საზჩვარზე.ჩრდილოეთ ამერიკის ყველაზე მაჩალი áƒ©áƒáƒœáƒ©áƒ„áƒ”áƒ áƒ˜áƒĄ სიმაჩლე ჹეადგენს 52 მეჱრს. ნიაგარას ჩაჄნჩჄერი áƒ›áƒĄáƒáƒ€áƒšáƒ˜áƒáƒĄ ყველაზე განიერი ჩანჩჄერია.
  • 9. გაყინული ნიაგარა 1848 წლის 29 მარჱს ნიაგარის ჩანჩჄერი გაიყინა. ძლიერმა Ⴤარმა ერის ჱბაჹი მდებარე ყინული დაძრა,რომელიáƒȘ მდინარე ნიაგარაზე გადავიდა და ამ უზარმაზარმა მასამ მდინარე გადაკეჱა. ეს მოვლენა 30 საათს გაგრძელდა.
  • 11. მამონჱის მჩვიმის ეროვნული პარკი მდებარეობს ამერიკის ჹეერთებული ჹჱაჱების აჩმოსავლეთ ნაწილჹი კენჱუკის ლჹაჹლი. ეს მჩვიმე áƒ›áƒĄáƒáƒ€áƒšáƒ˜áƒáƒšáƒ˜ ერთ-ერთი ყველაზე ჩრმაა. პარკის Ⴠართობი ჹეადგენს 214 კმÂČ-ქ და მდებარეობს ჄალაჄ ბრაუნსვილის სიაჼლოვეს.2008 წელს მჩვიმეს ესჱუმრა 446 174 ჹურიქჹი.
  • 12. გრენლანდია ( GrĂžnland – „მწვანე Ⴤვეყანა“) áƒ™áƒŁáƒœáƒ«áƒŁáƒšáƒ˜ áƒ©áƒ áƒ“áƒ˜áƒšáƒáƒ”áƒ—áƒ˜áƒĄ ყინულოვან ოკიანესა და აჱლანჱიკის ოკეანეჹი ჩრდილოეთ ამერიკის კონჱინენჱთან მდებარეობს.áƒ›áƒĄáƒáƒ€áƒšáƒ˜áƒáƒĄ უდიდესი áƒ™áƒŁáƒœáƒ«áƒŁáƒšáƒ˜, ამჟამად დანიის დაჄვემდებარებალია. გრენლანდია áƒ›áƒĄáƒáƒ€áƒšáƒ˜áƒáƒĄ უდიდესი áƒ™áƒŁáƒœáƒ«áƒŁáƒšáƒ˜áƒ. Ⴠართობი — 2 166 086 კმÂČ. მოსაჼლეობა 56 375 ადამიანი, მათ ჹორის 90% – ესკიმოსები არიან. 1386 წლიდან áƒ™áƒŁáƒœáƒ«áƒŁáƒšáƒ˜ ეკუთვნოდა ნორვეგიას 1814 წელს კი დანიის დაჄვემდებარებალი მოეჄáƒȘა.
  • 13. 2012 წლის 8 ივლისისთვის გრენლანდიაჹი დააჼლოებით 40% áƒ€áƒáƒ áƒ—áƒáƒ‘áƒ˜áƒĄ ყინული დადნა, ჼოლო 12 ივლისისთვის უკვე 97%. გამოდის, რომ ამ წლის ივლისჹი áƒ›áƒĄáƒáƒ€áƒšáƒ˜áƒáƒšáƒ˜ ყველაზე დიდ áƒ™áƒŁáƒœáƒ«áƒŁáƒšáƒ–áƒ” დადნა იმაზე მეჱი ყინული, რაáƒȘ მთელი 30 წლის განმავლობაჹი.
  • 15. კილუკის ჱბა, კანადაჹის ლაჄებიანი ჱბა, საჼელად კილუკი, იმდენად უáƒȘნაური ადგილია, რომ დედამიწაზე ანალოგი არ გააჩნია. მარილის მაჩალი ჹემáƒȘველობისა (დედამიწის ჱბებჹი ყველაზე მაჩალი მაჩვენებელი)და განსაკუთრებული კლიმაჱის გამო áƒȘჼელ სეზონჹი კილუკი ჼდება რამდენიმე პაჱარა ჱბის ერთობლიობა, რომლებზეáƒȘ áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒáƒ“ ლეგიძლიათ სიარული. ლეიძლება არáƒȘ ისე საჼალისოდ ჟჩერს, თუმáƒȘა ნაჼვად ნამდვილად ჊ირქ. მარილების წყალობით ჱბის წყალს სამკურნალო თვისებები áƒáƒ„áƒ•áƒĄ და ამის გამო თავის დროზე დიდი დაპირისპირება დაიწყო ადგილობრივ ინდიელებსა და კოლონისჱ ევროპელებს ჹორის. აბორიგენებისთვის კილუკი იყო წმინდა ადგილი, რომელსაáƒȘ მრავალი ლეგენდა და áƒ—áƒ„áƒ›áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ უკავჹირდება, ამიჱომ ადგილობრივი კულჱურის áƒ’áƒáƒœáƒŁáƒ§áƒáƒ€áƒ”áƒš ნაწილს წარმოადგენს. როáƒȘა 1979 წელს ჱერიჱორიის კანონიერმა მეპაჱრონემ ერნესჱ სმიჱმა გადაწყვიჱა, ეჄáƒȘია იქ რეკრეაáƒȘიულ კურორჱად, მკვიდრ მოსაჼლეობაჹი საპასუჼო მწვავე რეაჄáƒȘია გამოიწვია. ინდიელები 20 წლის განმავლობაჹი იბრძოდნენ, რომ მათთვის áƒ«áƒ•áƒ˜áƒ áƒ€áƒáƒĄáƒ˜ ადგილი დაეáƒȘვათ და მჼოლოდ 2001 წელს áƒšáƒ”áƒ«áƒšáƒ”áƒĄ მისი ლეძენა 720 000 დოლარად. მას ჹემდეგ ჱბასთან წვდომა ჹეიზჩუდა და ამის ერთადერთი გზა უჟუáƒȘესებისგან თანჼმობის მიჩებაა. მართალია, ადვილი არაა, მაგრამ არáƒȘ áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜. უკიდურეს ჹემთჼვევაჹი კი ლეგიძლიათ კილუკით აჼლომდებარე გზაჱკეáƒȘილებიდან დაჱკბეთ.