1. ERREINUAK ZELULA-MOTA ZELULA-
KOPURUA
ADIBIDEAK NUTRIZIOA-
MOTA
MONEROAK prokariotoa zelulabakarrak
bakterioak
batzuk autotrofoak
eta besteak
heterotrofoak.
PROTISTOAK edo
PROTOKTISTOAK
eukariotoa
batzuk zelulabakar
eta
besteak zelulanitzak
protozooak eta algak batzuk autotrofoak
eta besteak
heterotrofoak.
ONDDOAK
eukariotoa batzuk zelulabakar
eta
besteak zelulanitzak
legamiak, lizunak,
perretxikoak eta
likenak.
denak heterotrofoak.
METAFITOAK
eukariotoa zelulanitzak
landareak denak autotrofoak.
METAZOOAK
eukariotoa zelulanitzak
animaliak denak heterotrofoak.
28. BIRUSEK ERAGINDAKO ZENBAIT
GAIXOTASUN
Gripea
(Ortomixobirus)
Sukar handia, buruko mina eta arnas arazoak.
B Hepatitisa
(Hepadnabirus)
Larruazal horia, sukarra eta ahulezia orokorrean. Sexu,
listu edo xiringa kutsatuak erabiliz transmititzen da.
Elgorria
(Paramixobirus)
Eztula, sukarra, begi gorriak eta orbanak. Oso kutsakorra
arnasketa bidez.
Barizela
(Herpesbirus)
Larruazaleko orbanak azkurarekin. Gongoil linfatikoetako
infekzioa.
Hiesa
(Erretrobirus)
56. Saneamendua: germen patogenoen kopurua
gutxitzeko erabiltzen ditugun prozedura errazak eta
merkeak.
Desinfekzioa: mikroorganismo patogenoen
forma begetatiboak –baina ez derrigorrez
erresistentzi formak- hiltzen dituen prozedura.
Desinfektatzaileak inguru bizigabeetan
aplikatzen dira. Ehun bizietan aplikatzen direnean
Antiseptikoak esaten zaie mikroorganismoak
suntsitu eta horien hazkuntza eragozteko.
Esterilizazioa: mota guztietako
mikroorganismoak (patogenoak eta ez-patogenoak)
suntsitzen dituen prozedura (espora bakterianoak
barne).
DEFINIZIOAK
57. Esterilizazioa eragile fisiko zein kimikoen bitartez gauza
daiteke:
Prozedura fisikoak:
- Bero lehorra (Pasteur-labea edo Poupinel berogailua)
- Bero hezea (autoklabea)
- Sugarraren metodoa
- Erradiazio ionizatzaileak (gamma, katodikoak)
- Erradiazio ez-ionizatzaileak (argi ultramorea)
- Errausketa
Pasteur-labea
autoklabea
58. Prozedura kimikoak:
- Etileno oxidoa (gasa)
- Fenolak, alkoholak, aldehidoak (glutaraldehidoa)
Ebakuntza kirurgikoetan instrumental
kirurgikoaren esterilizazioa egiten da,
instalazioen desinfekzioa eta ehun bizidunen
antisepsia.
Pasteurizazioa: beroaren bidez likido batean
dauden patogenoak (bakterioak, protozooak, lizunak,
legamiak…) suntsitzeko prozesua da, baina ez dira
mikroorganismo guztiak akabatzen (esporak eta
termofiloak, esaterako). Likidoa berotu ondoren,
berehala hoztu eta zigilatzen da. Elikagai-industrian
asko erabiltzen da, esnearekin, garagardoarekin,
zukuekin, esnekiekin eta izozkiekin, besteak beste.
Ez ditu janarien ezaugarri fisiko-kimikoak eta
organoleptikoak asko aldatzen.
