บส
- 1. สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง ความเป็นบส จัดทำโดย นาย วิรุตม์ แสนเขียว นาย ภาณุพงศ์ สุธรรม นาย วัชระ ธรรมสอน เสนอ อาจารณ์ รัตนพงศ์ ใจการ
- 2. สมบัติของบส สารที่เป็นบส หมายถึง สารที่ละลายน้ำแล้วมีสมบัติดังต่อไปนี้ 1 . เปลี่ยนสีกระดาษลิตมัสจากสีแดงเป็นสีน้ำเงิน 2 . มีรสฝาด 3 . เมื่อถูกกับมือจะรู้สึกลื่น 4 . เมื่อทำปฏิกิริยากับแอมโมเนียมไนเตรตจะให้ก๊าซแอมโมเนียซึ่งมีกลิ่นฉุน 5 . เมื่อทำปฏิกิริยากับน้ำมันพืชหรือน้ำมันหมูจะมีสมบัติเหมือนสบู่ 6 . เมื่อทำปฏิกิริยากับอะลูมิเนียม จะทำให้อะลูมิเนียมผุกร่อน และมีฟองก๊าซ ไฮโดรเจนเกิดขี้น 7 . บสจะกัดเนื้อเยื่อของสิ่งมีชีวิต ดังนั้นเมื่อหกรดร่างกายต้องรีบล้างออก ด้วยน้ำทันที
- 3. ความเป็น กรด – บส กรด ( Acid ) หมายถึง สสารที่ปล่อยประจุไฮโดรเนียม ( H 3 O +) ให้กับสารละลาย ตัวอย่างเช่น เมื่อผสมน้ำกับกรดเกลือ ทำให้เกิด ประจุไฮโดรเนียม และประจแคลเซียม ตามสูตร H 2 O + HCl - > ( H 3 O +) + Cl - สสารที่เป็นกรด ได้แก่ กรดกำมะถัน ( H 2 SO 4) น้ำส้มสายชู ( CH 3 COOH ) บส ( Base ) หมายถึง สสารที่ปล่อยประจุไฮดรอกไซด์ ( OH -) ให้กับสารละลาย ตัวอย่างเช่น โซเดียมไฮดรอกไซด์ เมื่อแตกตัวจะให้ประจุไฮดรอกไซด์ ตามสูตร NaCL - > Na + + OH - เมื่อโลหะไฮดรอกไซด์ละลายน้ำ มันจะปล่อยประจุไฮดรอกไซด์ออกมา เราเรียกว่า “ ด่าง ” ( Alkali ) สสารที่เป็นบส ได้แก่ ปูนซีเมนต์ ( CaO ) แอมโมเนีย ( NH 3)
- 4. สารที่ใช้ในบ้านที่มีสมบัติเป็นบส ได้แก่ ผงฟู ( โซเดียมไฮโดรเจนคาร์บอเนต ) น้ำปูนใส ( แคลเซียมไฮดรอกไซด์ ) น้ำขี้เถ้า น้ำสบู่ น้ำยาเช็ดกระจก สารละลายปุ๋ยยูเรีย สารละลายโซดาไฟ เป็นต้น การใช้สารที่มีสมบัติเป็นบสสำหรับปรุงอาหาร เช่น ผงฟู น้ำปูนใส ถ้าใช้
- 5. ปริมาณน้อยจะไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย แต่หากใช้ปริมาณมากจะเป็นโทษต่อร่างกายได้เพราะอาจทำลายเนื้อเยื่อของร่างกาย สารที่เป็นบสบางชนิดมีสมบัติความเป็นบสที่รุนแรง ซึ่งสามารถทำลายผิวหนังและเนื้อเยื่อของร่างกาย รวมทั้งอาจกัดกร่อนโลหะได้ เช่น สารโซเดียมไฮดรอกไซด์ ( โซดาไฟ ) ถ้าร่างกายสัมผัสกับบสชนิดนี้จะต้องใช้น้ำสะอาดล้างบสออกให้หมดทันทีและที่สำคัญไม่ควรนำบสชนิดนี้มาใช้ประกอบอาหาร การเก็บรักษาสารที่มีสมบัติเป็นบสไว้ใช้ในบ้าน ควรเก็บบสไว้ในภาชนะที่ไม่มี ส่วนผสมของอะลูมิเนียม เนื่องจากบสทำปฏิกิริยากับอะลูมิเนียม ทำให้อะลูมิเนียมผุกร่อนและควรเก็บบสไว้ในที่ปลอดภัยห่างจากมือของเด็ก
- 6. กรด - บส กรด แบ่งได้ 2 ประเภทคือ กรดอินทรีย์ กรอดนินทรีย์ บส แบ่งได้ 2 ประเภทคือ บสอินทรีย์ บสอนินทรีย์ * กรด มี 2 ชื่อคือ กรดไฮโดร กับกรดออกซี่ Hydro = HCl * HBr HI HF HCN ฯลฯ กรดเหล่านี้ออกเสียง “ ไฮโดร ” นำหน้าแล้วตามด้วยสารที่ตามมา * HCl = ก๊าซไฮโดรเจนคลอไรด์ หรือ กรดเกลือ Oxy = HNO 3 H 2 SO 4 HClO 3 H 2 CO 3 * ฯลฯ กรดเหล่านี้ออกเสียง “ อิก ” ลงท้ายเสมอ * H 2 CO 3 ไม่เสถียรจะแตกตัวให้ H 2 O , CO 2
- 7. บส 1 . กรด คือ สารที่ให้โปรตอนแก่สารอื่น 2 . บส คือ สารที่รับโปรตอนจากสารอื่น ข้อเสีย สารใดที่ไม่มี H + จะบอกไม่ได้ว่าสารนั้นเป็นกรดหรือบสสารใดที่มี H + แต่แตกตัวเป็นไอออนไม่ได้จะบอกไม่ได้ว่าเป็นกรดหรือบส 1 . กรด คือ สารที่ละลายน้ำแล้วแตกตัวให้ H + 2 . บส คือ สารที่ละลายน้ำแล้วแตกตัวให้ OH - ตัวอย่าง สมการที่เป็นไปตามทฤษฎีของ อาร์เรเนียส 1 .) HCl ( aq )+ H 2 O ( l ) H 3 O +( aq ) + Cl-(aq) 2.)LiOH(s) Li+ (aq) + OH- (aq) ข้อเสีย สารใดที่ไม่ละลายน้ำไม่สามารถบอกได้ว่าเป็นกรดหรือบส เบลิ่นเตต - ลาวรี ( Bronsted - Lowry ) อาร์เรเนียส ( Arrhenius )
- 8. คู่กรด - บส = สารที่เป็นคู่กรด - บสกัน H + ต่างกัน 1 ตัว โดยที่ คู่กรดจะมี H + มากกว่าคู่บส 1 ตัว ความแรงของกรดและบส = การแตกตัวในการให้โปรตอน ( กรด ) ความสามารถในการรับโปรตอน ( บส ) CH 3 COOH ( aq ) + H 2 O ( aq ) CH 3 COO - ( aq ) + H 3 O + ( aq ) **** เราต้องรู้ทิศทางการเลื่อนของสมดุลก่อน เราจึงจะบอกถึงความแรงได้ **** 1 . ถ้าสมดุลเลื่อนไปทางขวา CH 3 COOH เป็นกรดแรงกว่า H 3 O + / H 2 O เป็นบสแรงกว่า CH 3 COO -
- 9. 2 . ถ้าสมดุลเลื่อนไปทางซ้าย H 3 O + เป็นกรดแรงกว่า CH 3 COOH / CH 3 COO - เป็นบสแรงกว่า H 2 O ถ้าค่า K > 1 สมดุลเลื่อนไปข้างหน้า ( สารผลิตภัณฑ์มากกว่าสารตั้งต้น ) K < 1 สมดุลเลื่อนย้อนกลับ ( สารผลิตภัณฑ์น้อยกว่าสารตั้งต้น ) K = 1 ไปข้างหน้าเท่ากับย้อนกลับ ( สารผลิตภัณฑ์ = สารตั้งต้น ) ความแรงทั้ง 2 ข้างเท่ากัน
- 11. จบล้ว