2. Историја
За разлика од другите мали тела во Сончевиот
Систем, кометите се познати уште во антиката.
Постојат стари кинески записи за Халеевата
комета кои датираат од 240 година пред нашата
ера. Зборот доаѓа од латинскиот збор stella
cometa - влакнеста ѕвезда
3. КОМЕТИ..
.. се мали и кревки тела со неправилен облик составени од
мешавина на неиспарливи делови и замрзнати гасови. Имаат
изразена елипсоидна орбита која наизменично ги носи близу до
Сонцето и далеку во празниот простор, често и зад орбитата на
Плутон.
4. Структурата на кометите е многу разновидна и
динамична, но сите создаваат околу себе облак од
дифузен материјал, наречен кома, која расте во
големина и осветленост како што кометата се
приближува до Сонцето. Вообичаено, малото
светло јадро, помалку од 10 km во дијаметар, е
видливо во средината на комата. Комата и јадрото
заедно ја сочинуваат главата на кометата. Како
што се приближува до Сонцето, се создаваат
огромни опашки од луминисцентен материјал кој
се протега со милиони километри од главата во
насока спротивна од Сонцето. Кога е далеку од
Сонцето, јадрото е многу ладно, поради што тоа е
замрзнато
Генерално се смета дека кометите се состојат од
мало густо јадро (со густина од 2х103 kg/m3) кое е
вградено во магловит диск наречен обвивка
(кома), а околу комата се наоѓа водородна
обвивка
5. Сончевото зрачење и сончевиот ветар ги забрзуваат материјалите во насока
спротивна од главата на кометата со различни брзини според големината и
масата на честичките. Затоа, релативно масивните опашки од прашина се
забрзуваат бавно и имаат тенденција да се закриват
Должината може да им достигне од 10 милиони km
Јонската опашка е многу помалку масивна и се забрзува толку многу што
личи на скоро права линија која се простира спротивно од Сонцето, а може
да достигне и големина од 250 милиони километри
Плазмената (јонската) опашка е тенка и има сина боја, а опашката, составена
од микроскопски честички прашина е поширока и има бела боја
6. Од каде доаѓаат кометите?
Кометите доаѓаат од две места: од Кујперовиот појас
и Ортовиот Облак
7. Ортовиот Облак..
.. е сферна обвивка од камења и прашина која го опкружува Сончевиот
Систем. Од овој облак најверојатно потекнуваат и долгопериодичните
комети (комети со период на орбитирање од преку 200 па се до 30 милиони
години).
• Ортовиот Облак е наречен по Јан Х. Оорт кој го претпоставил неговото
постоење во 1950 година. Се хипотетизира дека кометите од Ортовиот
Облак се одговорни за големите периодични истребувања на некои живи
организми на Земјата
9. Надворешниот раб на нашиот Сончев систем не е празен. Има многу, многу
големи сфери на мраз и карпи во близина на орбитата на Плутон.
Астрономите оваа голема група на планетоиди ја нарекле "Кујперовиот
појас", или "KBOs" за кратко
Кујперовиот појас е малку како астероидниот појас, но многу подалеку од
Сонцето. Некои астрономи имале теорија за Кујперовиот појас во раните
1900-ти. Еден од нив бил Герар Кујпер. Во 1951 година, Кујпер рече дека некои
видови на комети може да стогнат од Кујперовиот појас. Кујперовиот појас е
именуван според германско-американскиот астроном Герард П. Куипер кој
го предвидел неговото постоење во 1951 година
10. Зошто Кометите го напуштат својот дом?
Кометата ќе потроши милијарди години во Кујперовиот појас или Ортовиот
облак. Понекогаш две комети наидуваат многу блиску една до друга,
понекогаш дури и доаѓа до паѓање една во друга. Кога ова се случува кај
кометите доаѓа до промена на правците. Понекогаш нивниот нов пат ќе ги
донесе во внатрешниот Сончев систем
Ова е кога кометата почнува да сјае. Кога кометите наидуваат на потоплите
слоеви на внатрешниот Сончев систем и кога ќе почнат да се топат зад себе
оставаат прекрасни опашки
За жал, кометите не живеат многу долго откако ќе влезат во потоплите
словеи на Сончевиот систем. Исто како снегот што се топи во текот на
летото, исто така и кометите се топат во внатрешниот Сончев систем
11. Потекло на
краткопериодичните комети
Краткопериодичните комети (комети со период на орбитирање под 200
години)
Краткопериодичните комети потекнуваат од Куиперовиот појас. Тоа е
регион зад Нептун во кој орбитираат најмалку 70.000 мали објекти. Овој
појас е лоциран од 30 до 100 АU оддалеченсот од Сонцето и бил откриен во
1992 година
Таму процесот на градење на планетите завршил пред да успеат се оформат
некои поголеми објекти; постојат само примитивни остатоци од раниот диск
од кој се формирал Сончевиот Систем пред 4,5 милијарди години
12. Движење
Кога кометата се приближува на неколку астрономски
едниници од Сонцето, површината на јадрото започнува да се
загрева и испарливите материјали започнуваат да испаруваат.
Испарените молекули со себе носат мали цврсти честички
формирајќи ја комата на кометата од гасови и прашина
Кометите се движат по елиптични патеки во различни периоди -
времето за кое тие еднаш се завртуваат околу Сонцето,
почнувајќи од неколку години па до илјадници години. Сјајната
комета Хиакутаке, која е забележана од Земјата во 1996 година
е проценета на период од 10.000 г
14. Комети во 2013 год.
Астрономските здруженија низ светот најавуваат вистинска инвазија на комети во
вселената во текот на оваа година. Позначајни појави на небото би требало да се
случат во средината на март кога се очекува кометата C/2011 L4 (PanSTARRS) за која
се очекува дека нејзиниот сјај би можел да го достигне сјајот на најсјајните ѕвезди на
небото и лесно би можел да се виде со голо око. После тоа, кон крајот на ноември
2013 година се очекува вистински спектакл кога кометата C/2012 S1 (ISON) ќе дојде
во средба со Сонцето
Се прават разни прогнози, дека кометите ќе бидат мошне сјајни, една дури и
посјајна од Месечината и ќе биде видлива со голо око и ноќе и дење, но треба да се
биде навистина внимателен бидејќи некои појави во астрономијата се прилично
неизвесни како што е однесувањето на кометата. Станува збор за објекти кои
немаат постојан сјај, а не е сигурно за колкава големина станува збор, како и
колкава количина на мраз. Кометите кои поминуваа близу до Сонцето, често пати се
распаднуваат, па е мала веројатноста да поминат покрај Сонцето и да останат
неоштетени и да имаат таков сјај како што велат прогнозите - објаснуваат
астрономите
15. Да се потсетиме на познатата Hale-Bopp комета од 1995 година
која ја воодушеви јавноста. Hale-Bopp (означена како C/1995 O1)
е комета која се појавува во Сончевиот систем на секој 3.100
години, и претставува една од најсјајните комети видени во
последните неколку децении. Прашање е дали некоја од новите
комети ќе ја засени
16. КРАЈ
If you haven’t found something strange during
the day, then it hasn’t been much of a day!