�ݺ�ߣ

Aansprakelijkheden bij calamiteiten
1

Onderwerpen
2

 Voorbeelden uit de praktijk
 Vormen van aansprakelijkheden
 Juridische risicofactoren
 Praktische tips

Vuurwerkramp Enschede (2)
4

 13 mei 2000
 23 doden, 950 gewonden
 Woonwijk Roombeek weggevaagd
 200 woningen volledig verwoest, 1500 woningen en
500 bedrijven zwaar beschadigd
 Opslagruimte met vuurwerk vatte vlam
 2 containers waren illegaal buiten gebouw opgeslagen
 De 2 directeuren van SE Fireworks zijn veroordeeld
voor: overtreden van milieuvoorschriften, illegale
handel in vuurwerk en brand, en ontploffing door
schuld met de dood tot gevolg
 Gevangenisstraf van een jaar

Cafébrand Volendam (2)
6

 Nieuwjaarsnacht 2000 / 2001
 14 doden, 180 gewonden
 Volledig droge kerstversiering
 Te weinig vluchtwegen, teveel
bezoekers
 Café-eigenaar veroordeeld voor
ontstaan brand, dood door schuld en
veroorzaken van zwaar lichamelijk
letsel
 Straf: 12 maanden voorwaardelijke
celstraf, een voorwaardelijke werkstraf
van 240 uur en een onvoorwaardelijk
beroepsverbod
 Daarmee kwam aansprakelijkheid
café-eigenaar vast te staan
 Café-eigenaar had onvoldoende
middelen om alle schade te kunnen
vergoeden

Schipholbrand (2)
8

 27 oktober 2005
 Cellencomplex op Schiphol-Oost. Waarschijnlijk veroorzaakt door sigaret
 11 gedetineerde illegalen gedood
 De Onderzoeksraad voor Veiligheid concludeerde dat de Dienst Justitiële
Inrichtingen, de Rijksgebouwendienst en de gemeente Haarlemmermeer te
weinig aandacht aan brandveiligheid hebben gegeven en de bestaande
regels onvoldoende hebben nageleefd en gehandhaafd
 De Onderzoeksraad stelde onder meer:
1. De bedrijfshulpverleningsorganisatie van de Dienst Justitiële Inrichtingen
had beter doordacht, voorbereid en getraind moeten zijn, inclusief de
samenwerking en afstemming met de brandweer.
2. De vleugels J en K van het cellencomplex hadden door de
Rijksgebouwendienst gebouwd dienen te worden volgens het
Bouwbesluit.
3. De gemeente Haarlemmermeer had haar verantwoordelijkheid als
vergunningverlener, toezichthouder en handhaver meer inhoud moeten
geven.

Schipholbrand (3)
9

 De 40 overlevenden kregen elk
1750 euro schadevergoeding
 16 overlevenden kregen later
10.000 euro schadevergoeding
wegens zwaar psychisch letsel
 Enkele getraumatiseerde
overlevenden kregen alsnog
verblijfsvergunning, wegens
humanitaire redenen
 Ministers Donner (Justitie) en
Dekker (VROM) namen politieke
verantwoordelijkheid en traden
af. Burgemeester
Haarlemmermeer nam ontslag

Brand Moerdijk (2)
11

 5 januari 2011 bij Chemie-Pack
 Schade wordt geschat op 71 mln euro
 Waterschap legde beslag op
verzekeringspenningen
 Chemie-Pack is op eigen verzoek
failliet verklaard
 Onderzoeksraad voor Veiligheid doet
nog onderzoek
 Strafrechtelijke vervolging van
directeur, productieleider en KAM-
coördinator
 Verdenking van handelen in strijd met
milieuvergunning en onvoldoende
veiligheidsmaatregelen genomen

2. Vormen van aansprakelijkheden
13

 Strafrechtelijke aansprakelijkheid
 Civiele aansprakelijkheid
 Verschillen

Strafrechtelijke aansprakelijkheid (1)
14

 Art. 157 Sr.: “Hij die opzettelijk brand sticht, een
ontploffing teweegbrengt of een overstroming
veroorzaakt, wordt gestraft”:
 Met max. 12 jaar gevangenisstraf of geldboete bij gevaar voor
goederen
 Met max. 15 jaar gevangenisstraf of geldboete bij levensgevaar of
zwaar lichamelijk letsel
 Met levenslange gevangenisstraf of tijdelijk van max. 30 jaar bij
levensgevaar of dood

Strafrechtelijke aansprakelijkheid (2)
15

 Art. 158 Sr.: Hij aan wiens schuld brand, ontploffing of
overstroming te wijten is, wordt gestraft met resp. max. 6
mnd, 1 jaar of 2 jaar gevangenisstraf.
 Art. 328 Sr.: “Hij die, met het oogmerk om zich of een
ander, ten nadele van de verzekeraar, wederrechtelijk te
bevoordelen, brand sticht of een ontploffing teweeg
brengt in enig tegen brandgevaar verzekerd goed (…)
wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier
jaren of geldboete (…).”

Verschillen strafrechtelijke en
civielrechtelijke aansprakelijkheid
16

 Bij strafrecht is opzet of schuld zondermeer vereist
 In het strafrecht heeft Openbaar Ministerie alleenrecht op
vervolging; vindt meestal plaats na aangifte (bijv. door verzekeraar
of inspectie)
 In het strafrecht geldt een beduidend zwaardere stel- en bewijslast
 Vervolging leidt tot straf; aansprakelijkheidsstelling leidt tot
schadevergoeding
 ook al is er geen strafrechtelijke aansprakelijkheid dan kan toch
sprake zijn van civielrechtelijke aansprakelijkheid
 Bij strafrechtelijke aansprakelijkheid staat civielrechtelijke
aansprakelijkheid wél vast

Onrechtmatige daad (1)
17

1. Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke
hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de
ander dientengevolge lijdt, te vergoeden.
2. Als onrechtmatige daad worden aangemerkt een inbreuk op een
recht en een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of
met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk
verkeer betaamt, een en ander behoudens de aanwezigheid van
een rechtvaardigingsgrond.
3. Een onrechtmatige daad kan aan een dader worden
toegerekend, indien zij te wijten is aan zijn schuld of aan een
oorzaak welke krachtens de wet of de in het verkeer levende
opvattingen voor zijn rekening komt.

Onrechtmatige daad (2)
18

1. Het moet gaat om een fout
2. De fout moet kunnen worden toegerekend
(bijvoorbeeld verwijtbaar zijn, maar is een breder
begrip dan alleen schuld)
3. Er is o.a. sprake van een fout bij overtreding van een
relevant wettelijk voorschrift
Kortom: een o.d. is een toerekenbare fout

Civiele aansprakelijkheden (1)
19

Uzelf jegens anderen:
 Als verhuurder / eigenaar (Art 6:174 BW)
 Als werkgever t.o.v. derden (Art. 6:170)
 Als werkgever t.o.v. werknemers (Art. 7:658 BW)
 Als opdrachtgever (Art. 6:74 BW: wanprestatie)

Anderen jegens u:
 De veroorzaker(s) van de brand (o.d. / wanprestatie)
 Uw verzekeraar(s) (wanprestatie)

20

t.o.v. derden (anderen dan werknemers)
 Als werkgever (art. 6:170 BW)

- Werkgever is aansprakelijk voor fouten

van ondergeschikte bij vervulling van
zijn taak
- Indien werknemer mede aansprakelijk

is dan hoeft de werknemer de schade
niet te dragen, tenzij de schade gevolg
is van zijn opzet of bewuste
roekeloosheid

21

t.o.v. werknemers (incl. ingeleend personeel)
- Werkgever is aansprakelijk voor schade die de
werknemer lijdt bij uitoefening van zijn werkzaamheden,
behalve:
- in geval van opzet of bewuste roekeloosheid, of;
- als werkgever kan aantonen al zijn zorgvuldigheidsverplichtingen te zijn
nagekomen. (7:658 BW).
- Grenst aan risico-aansprakelijkheid

Tips:
- Evalueer regelmatig de wettelijk
verplichte risico inventarisatie en –
evaluatie
- Houdt u strikt aan de arbowetgeving
- Vergeet de BHV-eisen niet

Werkgeversaansprakelijkheid
22

 Melding arbeidsongeval bij Arbeidsinspectie verplicht bij:
arbeidsongevallen die tot overlijden, blijvend letsel of
ziekenhuisopname hebben geleid.
 Bij oplegging bestuurlijke boete staat civiele
aansprakelijkheid werkgever vast.

23

 Als eigenaar van een opstal (art. 6:174 BW)
“De bezitter van een opstal die niet voldoet aan de eisen
die men daaraan in de gegeven omstandigheden mag
stellen, en daardoor gevaar voor personen of zaken
oplevert, is, wanneer dit gevaar zich verwezenlijkt,
aansprakelijk (…).”

Wanprestatie
24

 Van toepassing op contractuele relaties, namelijk
overeengekomen verplichtingen die niet worden nagekomen
 Betreft bijvoorbeeld leveranciers, huurders, afnemers
 Ook: verzekeraars hierop aan te spreken
 Niet nagekomen overeengekomen verplichtingen: bijv.
betalingen, leveringen, veiligheidsvoorschriften
 Leidt tot vorderingen tot nakoming of schadevergoeding

 Tip: Sluit uw eigen risico’s bij overmachtsituaties zoveel
mogelijk contractueel uit, bijv. via algemene
voorwaarden

Civielrechtelijk bewijs
25

Art. 150 Rv. : “De partij die zich beroept op rechtsgevolgen van door
haar gestelde feiten of rechten, draagt de bewijslast van die feiten
of rechten, tenzij uit enige bijzondere regel of uit de eisen van
redelijkheid en billijkheid een andere verdeling van bewijslast
voortvloeit.”
Oftewel: Wie stelt moet bewijzen
Maar:
Bewijs kan soms ook door vermoedens worden geleverd.
Daarom:
Leg zoveel mogelijk schriftelijk vast en bewaar dat zorgvuldig

Valkuilen bij verzekeraars (1)
26

Tip: Vertrouw uw verzekeraar nooit op
voorhand!
 Tussenpersonen
 Mededelingsplicht
 Polisvoorwaarden (meer regels, meer risico’s) *
 Risicoverzwaring en bestemmingswijzigingen *
 Algemene uitsluiting: “aanmerkelijke schuld” *
 Bewijspositie *

Valkuilen bij verzekeraars (2)
27

 Art. 7:952 BW: “De verzekeraar vergoedt geen schade
aan de verzekerde die de schade met opzet of door
roekeloosheid heeft veroorzaakt.”
 HR 23-4-1982, NJ 1982/323: verzekeraar kan het bewijs
hiervan door vermoedens leveren.
 Praktijk: eenzijdig toedrachtonderzoek

Naleving polisvoorwaarden (1)
28

 Casus SES 1993/21
 Woning onbeheerd achtergelaten zonder inschakeling
alarminstallatie
 Aanwezigheid alarminstallatie was polisvoorwaarde
 Verzuim gebruik alarm leidde tot conclusie dat
onvoldoende zorg was betracht, dus geen
verzekeringsuitkering

29

 Casus: HR 27-10-2000, SES 2001/110 over clausule ”Er
mag uitsluitend gebruik worden gemaakt van metalen
afvalemmers en peukenverzamelaars voorzien van
goed sluitende deksels of vlamdovende afvalbakken.
(…) Het niet nakomen van bovengenoemde bepalingen
heeft verlies van recht op schadevergoeding tot gevolg.”
 HR: uitsluiting is onaanvaardbaar indien onvoldoende
causaliteit bestaat tussen verwezenlijkte risico en
overtreden voorschrift

30

Risicoverzwaring en bestemmingswijziging
 Let op leegstand

 Bijvoorbeeld omzetting woonhuis in bedrijfsruimte of
omgekeerd
 Bijvoorbeeld andere of toegenomen bedrijfsactiviteiten

 Tip: Jaarlijks verifiëren en wijzigingen altijd
schriftelijk melden (en bewijs bewaren)

Na een calamiteit
31

 Toedrachtvaststelling
 Schadeomvang
 Geschillenregeling
 Experts en ‘experts’
 Tactiek onwillige verzekeraars (informatie-achterstand
creëren, tijd winnen)
 Verjarings- en vervaltermijnen
 Liquiditeit / Relatie met bank

 Tip: Schakel zo snel mogelijk uw eigen schade-expert in!

Tips
32

1. Houd u strikt aan de wet en houdt doorlopend toezicht op naleving!
2. Neem juridische voorzorgsmaatregelen in de vorm van
rechtspersonen en algemene voorwaarden
3. Screen minstens 1x per jaar de contracten met uw
leveranciers/afnemers op verlegging risico’s
4. Screen minstens 1x per jaar de polissen met uw verzekeraar(s), bij
voorkeur samen met uw assurantietussenpersoon
5. Loop minstens 1x per jaar met de polissen in uw hand uw gebouwen
door om te beoordelen of deze nog aan onder andere de gestelde
bouw- en bestemmingseisen voldoen.
6. Bewaar al uw polissen en ander evt. bewijsmateriaal zo veilig
mogelijk (elders)
7. Vertrouw verzekeraar(s) nooit op voorhand
8. Schakel na brand zo snel mogelijk uw eigen expert in

33 Succes met uw werk!
Mr. M.C.J. Swart
Luchthavenweg 81.012, 5657 EA Eindhoven
Postbus 7180, 5605 JD Eindhoven
Tel.: 040-284.11.72 / Fax: 040-283.61.15
Email: marco.swart@swart-deschepper.nl
www.swart-deschepper.nl

�ݺ�ߣ

Aansprakelijkheden bij calamiteiten

More Related Content

Aansprakelijkheden bij calamiteiten