2 5 дархлааны эрхтэн
- 1. ÖÓÑ ÒªËÆÈÕ ÁÀ ÄÀÐÕËÀË ÒÎÃÒÎËÖÎÎÍÛ ÝÐÕÒͯ¯ÄÈÉÍ ÍÝÃÝÍ ÁÈÅÈÉÍ ÕªÃÆÈË, ÍÀÑÍÛ ÎÍÖËÎÃ, ÃÀÆ ÕªÃÆÈË
- 3. Öóñ òºëæèõ áà äàðõëàë òîãòîëöîîíû ýðõòýí¿¿äèéã òºâèéí áà çàõûí ãýæ 2 àíãèëäàã. Òºâèéí ýðõòýí¿¿äýä øàâèà ÷ºìºã, ñýðýý áóë÷èðõàéã õàìààðóóëäàã áºãººä øóâóóíä Ôàáðèöèóñûí óóò ãýäýã ýðõòýíã òºâèéí ýðõòýíä õàìààðóóëäàã. Çàõûí ýðõòýíä òóíãàëàã, öóñ, òóíãàëàãûí çàíãèëàà, äýë¿¿ áîëîí áóñàä ýðõòýíä áàéäàã òóíãàëãèéí Ẻãíºðë¿¿äèéã õàìààðóóëäàã.
- 4. Ýäãýýð ýðõòí¿¿ä íü öóñòàé õàìò äàðõëàëûí íýãäñýí òîãòîëöîîã á¿ðä¿¿ëæ öóñíû òºëæèëò äàðõëàëûí õàðüöàíãóé òîãòîíãè áàéäëûã áèé áîëãîäîã. Öóñíû ä¿ðñò áèåò¿¿ä äàðõëàë èäýâõèò ýä¿¿äèéí òºëæèë äýýðõè ýðõòýí¿¿äýä ÿâàãääàã. Öóñíû ä¿ðñò áèåò¿¿äýýñ óëààí öîãöîñ, ìºõëºãò öàãààí öîãöîñóóä, ìîíîöèò çýðýã íü øàâèà ÷ºìãºíä, ëèìôîöèò¿¿ä íü ñýðýý áóë÷èðõàé, òóíãàëàã òºñò ýäýä òîðíèäîã.
- 5. Äàðõëàë èäýâõèò ýñ¿¿ä íü àíòèãåíýýñ õàìààðàõ, ¿ë õàìààðàõ ãýñýí 2 õýëáýðýýð òºëæèíº. Àíòèãåíýýñ õàìààðàõ òºëæèëèéí ãîë íü òóíãàëàãèéí çàõûí ýðõòýí¿¿äýä ÿâàãääàã. Àíòèãåíýýñ ¿ë õàìààðàõ òºëæèëò íü òºâèéí ýðõòýí¿¿äýä /ñýðýý áóë÷èðõàé , øàâèà ÷ºìãºíä/ ÿâàãäàíà.
- 6. Øàâèà ÷ºìºã medulla ossium rubra Øàâèà ÷ºìºã íü õ¿íä ¿ð õºâðºëèéí õºãæëèéí õî¸ð äàõü ñàðààñ ýõëýí ¿¿ñ÷ ýõëýíý. Ýíý íü ÷ºìºãò ÿñíû áóëóó õýñýã (ýïèôèç), õàâòãàé ÿñàíä ãàäàð äîòîð íÿãò ÿñíû çàâñàð ÿñíû õýìýíä áàéðëàäàã. Íàñ áèå ã¿éöñýí õ¿íä áèåèéí æèíãèéí 4-5%-èéã øàâèà ÷ºìºã ýçëýíý.
- 7. Øàâèà ÷ºìºãíèé åð íü ñýðýý áóë÷èðõàéãààñ áóñàä öóñ òºëæèõ ýðõòýí¿¿äèéí ñóóðü ýä íü òîðëîã õîëáîã÷ ýä áàéäàã. Òîðëîã õîëáîã÷ ýäèéí ýñ, øèðõýã¿¿ä ò¿¿íèé õÿëãàñàí ñóäàñíû çàâñðààð áàéðëàõ áà õºãæëèéíõºº çàâñðûí øàòàíä áàéãàà öóñ áîëîí äàðõëàë èäýâõèò ýñ¿¿ä ò¿¿íä øèãäýæ áàéðëàäàã.
- 8. Ýñ¿¿äèéí òºëæèë ñóäàñíû ãàäíà ÿâàãääàã ó÷èð ñóäàñíû ãàäóóð ãîëäóó õºãæèë íü ã¿éöýýã¿é ýñ¿¿ä õàðàãäàíà. Õàðèí äîòîð íü õºãæèë ã¿éöñýí ýñ¿¿ä áàéðëàíà. Çàâñàðûí ýñ¿¿ä íü (¿¿äýë ýñ, óóãóóë ýñ, ¿¿ñâýð ýñ, ñóóðüñàã, ñààðìàã, õ¿÷èëñýã ýñ¿¿äòýé ) àðàë ¿¿ñãýæ áàéðëàíà.
- 9. Óëààí öîãöîñûí çàâñðûí ýñ¿¿äèéí àðëûã òîéð÷ çàëãèã÷ ìàêðîôàãóóä áàéðàëäàã. Öàãààí öîãöîñ íü øàâèà ÷ºìãºíä èõ õýìæýýòýé íººöëºãäºæ áàéäàã. ̺í øàâèà ÷ºìãºíä ëèìôîöèò, ìîíîöèòóóä íü ñóäàñíû îéðîëöîî áàéäàã.
- 10. Ñýðýý áóë÷èðõàé Thymus Ñýðýý áóë÷èðõàé íü 10-15 ãð æèíòýé, òóíãàëãèéí ýðõòýíèé òºëæèëòèéí òºâ ýðõòýí áºãººä ò¿¿íä çºâõºí Ò-ëèìôîöèòûí òºëæèëò ÿâàãäíà. Ñýðýý áóë÷èðõàé íü ãàäóóðàà øèðõýãëýã÷ õîëáîã÷ ýäýí ãýðòýé , ò¿¿íýýñ íü äîòîãøîî õîëáîã÷ ýäèéí òàñëàã÷óóä îðæ áóë÷èðõàéã 0.5-2ìì ãîë÷òîé õýñãýíöýð¿¿äýä õóâààäàã.
- 11. Ýíý õýñãýíöýð íü ò¿¿íèé á¿òýö ¿éë àæèëëàãààíû íýãæ áºãººä õó÷óóð áîëîí òóíãàëãèéí ýä¿¿äýýñ òîãòíî. Õýñãýíöýðèéí ¿íäñýí ýä íü òîðëîã õó÷óóð ýä áºãººä çàâñðààð íü òóíãàëãèéí ýñ ( ëèìôîöèò¿¿ä ) áàéðàëäàã. Õýñãýíöýð á¿ðèéí çàõ õýñýãò íü ëèìôîöèò áàéðëàõ áºãººä áè÷èë õàðóóðààð áàðààâòàð õàðàãäàõ ó÷èð õîëòîñëîã áîäèñ ãýíý. Ýíä ëèìôîöèòûí ¿ðæèë ÿâàãäàæ 6-9 öàã òóòàì øèíý ëèìôîöèò ¿¿ñ÷ áàéäàã.
- 12. Ñýðýý áóë÷èðõàéä àíòèãåíýýñ õàìààðàõ òºëæèë ÿâàãäàõã¿é. Ó÷èð íü ýíä öóñ-òèì¿ñèéí õîðèã áàéæ àíòèãåíýýñ õàìãààëæ áàéäàã. ̺í òàðõèëàã áîäèñ áàéäàã áºãººä ýíä ýñèéí ¿ðæèë ÿâàãäàõ áîëîâ÷ õîëòîñëîã áîäèñòîé õàðüöóóëàõàä õóâààãäàë 15 äàõèí öººí ÿâàãääàã áàéíà.
- 13. Äýë¿¿ Lien Äýë¿¿ íü 12ñì óðò, 8ñì ºðãºí, 3-4ñì çóçààí,100-200 ãð æèíòýé óëààí õ¿ðýí ºíãºòýé öóë ýðõòýí. Òýðýýð ºðöíèé /facies diaphragmatica/ áîëîí äîòîð ýðõòýí ð¿¿ /facies visceralis/ õàðñàí ãàäàðãóó ãýñýí õî¸ð ãàäàðãóó,äýýä äîîä èðìýã,óðä õîéä òóéë ãýñýí á¿ðäýëòýé.
- 14. Äýë¿¿ íü öóñ òºëæèõ, ìºõñºí ýñ óóñàõ, öóñ íººöëºõ ÷óõàë ýðõòýí áºãººä ¿ð õºâðºëèéí õºãæëèéí 5 äàõü äîëîî õîíîãîîñ õºãæèë íü ýõëýíý. Ãàäíà òàëààðàà õýâýëìýéí õàëüñ áà õýëáýðæñýí øèðõýãëýã íÿãò õîëáîã÷ ýäýí ãýðòýé. Õîëáîã÷ ýäýí ãýðýýñ äýë¿¿íèé òºâ õýñýãð¿¿ óðãàöàã ìàÿãèéí òàñëàâ÷óóä îðæ õîîðîíäîî íèéëæ òîãòñîí áàéäàã .¯¿íèéã “òðàáåêóë ãýæ íýðëýäýã. Ãýð áà òðàáåêóëóóä íü äýë¿¿íèé òóëãóóð ýðõòýí, àðàã ÿñíû ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýíý.
- 15. Äýë¿¿ã á¿òýýæ áàéãàà ýäèéã äîòîð íü óëààí ìàõàì (pulpa rubra), öàãààí ìàõàì (pulpa alba) ãýæ àíãèëäàã. Óëààí ìàõàì íü òîðëîã õîëáîã÷ ýä, ò¿¿íèé äîòîð îðøèõ öóñíû ýñ¿¿äýýñ òîãòîíî.¯¿íýýñ ãàäíà öóñíû ñóäàñ ìàø èõòýé. Ýíý ñóäàñ íü èõýâ÷ëýí òóëìàí õÿëãàñàí ñóäàñíóóä áàéíà. Óëààí ìàõàì äîòîð ìîíîöèò ýñ¿¿ä ìàêðîôàã áîëæ ÿëãàðàí õºãæäºã. ̺í õºãøèð÷ ãýìòñýí ýðèòðîöèòûí îñìîñ äàðàëòûí òîãòìîëûã áóóðóóëàí ýðèòðîöèòûã çàäðàõàä õ¿ðãýäýã. ̺í òðîìáîöèò ÷ áàñ çàäàðäàã.
- 16. Öàãààí ìàõàì íü àðòåðèéã òîéðñîí áºìáºëºã õýëáýðèéí ëèìôîöèòûí Ẻãíºð뺺ñ á¿ðäýíý. Öàãààí ìàõàì íü äºðâºí çóðâàñ /çîíà/ á¿ñýýñ òîãòîíî. Ýäãýýð á¿ñ¿¿ä íü õîîðîíäîî òîä çààãëàãääàãã¿é, áèå áèåäýý øèëæñýí ìàÿãòàé áàéäàã. Öàãààí ìàõàìûí äîòîð “òºâèéí àðòåðè” ãýæ íýðëýãääýã òºâ人 áóñ áàéðëàëòàé àðòåðè áàéäàã. Ò¿¿íèé îð÷ìûã “àðòåðè îð÷ìûí áóþó òèìóñ õàìààðëûí á¿ñ – vagina periarterialis” ãýíý. Ýíý á¿ñ Ò-ëèìôîöèò¿¿ä áîëîí õóðóó ñýðòýíò çàâñàðûí (èíòåðäèãèòèðóþùèé) ýñ¿¿äýýñ á¿ðäýíý.
- 17. ªñºëòèéí áóþó ¿ðæëèéí á¿ñ íü öàãààí ìàõìûí òºâä áàéõ áà ýíä òîðëîã ýñ, õóâààãäàæ áóé Â-ëèìôîáëàñòóóä ìºí ÿëãàðàí õºãæèõ ¿å øàòàíäàà ÿâàà ýñðýã áèå òºð¿¿ëýã÷ ýñ¿¿ä áàéíà. Õóâààãäàæ áóé çàëóó, ñèéâýí èõòýé ýñ¿¿ä áàéõ áà ýíý çóðâàñ öàéâàð õàðàãääàã. ¯ðæëèéí á¿ñèéã òîéðîîä áºãæèí (ìàíòèéííûé) á¿ñ áàéõ áà ýíä õºãæèë ã¿éöñýí æèæèã Âëèìôîöèò ìºí öººí òîîíû Ò-ëèìôîöèò, àâàðãà çàëãèã÷ ýñ (ìàêðîôàãè), ïëàìçìîöèò¿¿ä áàéíà.
- 18. Çàõûí á¿ñ (ìàðãèíàëâíûé) íü óëààí áà öàãààí ìàõìûí óóëçâàð á¿ñ þì. Ýíä Â,Ò ëèìôîöèò¿¿ä, ìàêðîôàã ýñ¿¿ä áàéíà. Ýíäýýñ õºãæèë íü ã¿éöñýí ëèìôîöèò¿¿ä ëèìôèéí óðñãàëä îðäîã. Òèìóñ õàìààðëûí á¿ñýä Ò ëèìôîöèò Ò êèëëåð, Ò-ñóïðåññîð, Ò-õåëïåð áîëæ õºãæäºã.
- 19. Äýë¿¿íèé öóñàí õàíãàìæ Äýë¿¿íèé ¿¿äýýð îðñîí äýë¿¿íèé àðòåðè (a.lienalis), õýëòðèéí àðòåðè (aa.segmentales) áîëæ ñàëààëíà. Ýäãýýð íü öààø òðàáåêóëóóäûã äàãàñàí (aa.trabeculares) áîëæ ñàëààëíà. Òðàáåêóëóóäûã äàãàñàí àðòåðè íü öàãààí ìàõàìðóó ñàëààëæ ìàõìûí àðòåðèéã ¿¿ñãýíý.
- 20. Òóíãàëãèéí çàíãèëàà Òóíãàëãèéí çàíãèëàà íü òóíãàëãèéí ñóäñóóäûí äàãóó áàéðàëäàã. Øîø áóþó Ẻð õýëáýðòýé, ãàäíà òàëààðàà õîëáîã÷ ýäýí ãýðòýé áàéäàã. Õîíõîéñîí õýñýãòýý ¿¿äòýé. Ýíý ¿¿äýýð àðòåð ìýäðýë îðæ òóíãàëãèéí ñóäàñ âåí ãàðíà. Òóíãàëàã íü òóíãàëãèéí çàíãèëààãààð äàìæèæ ºíãºðºõ人 ëèìôîöèò áà ýñðýã áèåýð áàÿæèæ ãàäíû áîëîí ýìãýã òºð¿¿ëýã÷ áè÷èë áèåòí¿¿äýýñ öýâýðëýãäýæ àíãèæàðäàã. Òóíãàëãèéí çàíãèëàà íü ãàäóóðàà õîëáîã÷ ýäýí ãýðòýé, ò¿¿íýýñ äîòîãøîî òðàáåêóëóóä îðñîí áàéíà. Òóíãàëãèéí çàíãèàëàà íü áèå ìàõáîäûí îëîí ýðõòýí¿¿äýä òóñ òóñûí îíöëîãòîé áàéõ áîëîâ÷ á¿òöèéí íýã ë çàð÷èìòàé.
- 21. Õîëòîñëîã áîäèñ íü ëèìôèéí Ẻãíºð뺺ñ òîãòäîã. Òàðõèàëàã áîäèñ íü òîðëîã ýä, ò¿¿íèé äîòîð îðøèõ  ëèìôîöèò¿¿ä, ïëàçìîöèò, ìàêðîôàã òýäãýýðèéí çàâñðààð áàéðëàõ òàðáåêóëóóä áîëîí ñèíóñ¿¿äýýñ òîãòäîã. Õîëòîñëîã áà òàðõèëàã áîäèñûí ñèíóñ¿¿äýýð òóíãàëàã óðñàæ ëèìôîöèäýýð áàÿæäàã. Ñèíóñûí äîòóóð óðñàæ áàéãàà òóíãàëãèéí äîòîð ëèìôîöèò, ìàêðîôàã, ïëàçìîöèò ýëáýã òîõèîëääîã.