Türkiye ve Dünyada Bölgesel Kalkınma ᲹԲı (Türkiye ve Polonya Örnekleri)
•Download as PPTX, PDF•
1 like•7,206 views
Türkiye ve Dünyada Bölgesel Kalkınma ᲹԲı (Türkiye ve Polonya Örnekleri)
Türkiye ve Dünyada Bölgesel Kalkınma ᲹԲı (Türkiye ve Polonya Örnekleri)
- 1. Türkiye ve Dünyada Bölgesel Kalkınma ᲹԲıTürkiye ve Polonya Örnekleri Ümran ÖZTÜRKozturkumran@gmail.com
- 3. Kalkınma ajansları zayıf ve kuvvetli olarak ayrı tanımlanır. Kuvvetli olanların amaçları bölgeye dışarıdan yatırım çekmeye ek olarak bölgesel ekonomi ve iş hayatının gelişmesi, bölgesel kentleşme ve çevrenin düzenlenmesi ve istihdamın arttırılmasını da içermektedir. Avrupa’da ajansların %70i zayıf olarak nitelendirilmektedir.
- 4. Uygulayıcı değil, destekleyici, koordine eden, katalizör faaliyetlerde bulunan bir misyon…Yerel kalkınma potansiyeli, yerel örgütlenme bilinci, değişen yönetişim anlayışı ve AB uyum süreci gerekçeleri…“Kaynakların yerinde ve etkin kullanımı” sloganı…Sürdürülebilir ve hızlı bölgesel gelişmenin sağlanabilmesi, bölgelerarası ve bölge içi gelişmişlik farklarının giderilmesi amacı…
- 5. Kuruluş AmacıBölge potansiyelini harekete geçirmek, Tüm bölgelerin ulusal ekonomiye katkısını en yüksek düzeye çıkarmak, Geri kalmış bölgelerin kendi içlerinde ve diğer bölgelerle gelişmişlik farklarını azaltarak ülke ortalamasına yaklaştırmak, Gelişmiş bölgelerin ise küresel ölçekte rekabet gücünü artırmaktır.
- 6. Bölgesel Kalkınma ᲹԲı Ne Yapar?
- 8. Dünyada Bölgesel Kalkınma ᲹԲıİlk bölgesel kalkınma ajansının kuruluşu Başkan Franklin Delano Roosevelt ‘in desteğiyle 18 Mayıs 1933’de ABD’de gerçekleştirilmiştir. TheTennessee Valley Authority (TVA)EURADA (EurapeanAssocation of RegionalDevelopmentAgencies), Avrupa genelinde 150 üyesi bulunur ve kalkınma ajansları için bir üst kuruluş olarak faaliyet göstermektedir.
- 9. Avrupa’da Bölgesel Kalkınma ᲹԲı
- 11. Polonya’da Kalkınma ᲹԲıAnonim şirket modelinin getirdiği büyük avantajPolonya’daki Ticaret Kanununa göre şirket yönetimlerinin performans değerlendirmelerinin mali etkinlik ölçütleri sınırlamasıyla yapılmasıdır. Bunun da performansın karlılık ile ölçüldüğü bölgesel ekonomik kalkınmayı amaçlayan bir organizasyonun ortaklarının yönetimi denetleyebilmeleri açısından önemli bir kontrol faktörüdür.Modelin dezavantajları ise; Ticaret Kanununun “kar amacı gütmeyen şirket” kavramını tanımaması sebebiyle ajans faaliyetleri için karşılaşılan hukuki zorluklar ve kar payının kar amacı gütmeyen aktiviteler için kullanımına tüm pay sahiplerinin katıldığı bir toplantıyla karar verilmesi zorunluluğu sebebiyle karar alma süreçlerinin yavaşlamasıdır.
- 12. Polonya’da Kalkınma ᲹԲı Polonya’daki kalkınma ajanslarının getirdiği belki de en önemli yenilik, özel sektör ile kamu sektörü arasında keskin bölünmelerin olduğu bir ülkede kamu sermayesi ile özel sermayeyi birleştirebilen yeni bir organizasyon yapısını başarıyla sürdürmeleridir.
- 13. Polonya’da Kalkınma ᲹԲı ᲹԲının bölgesel kalkınmayı gerçekleştirme misyonu, sürdürdükleri faaliyetleri finanse edecek mali kaynakları olmaması gerçeğiyle çatışmaktadır. Yeterli gelirleri olmayan ajansların kaynak yaratma zorunluluğu, Polonya’daki kalkınma ajanslarını kar amacı güden bir şirket gibi gelir getirici faaliyetler yapmaya itmiştir. Sonrasında ise hizmet, üretim veya ticaret sektörlerinde kendi işlerini yürüterek diğer firmalarla rekabete girmişlerdir. Bu ajansların içinde kendi mağazalarını işleten, büyük şirketlere danışmanlık hizmeti veren ajanslar vardır. Polonya’da girişimcilere yönelik eğitim programları en önemli gelir getirici aktivite halini almıştır.
- 14. Polonya’da Kalkınma ᲹԲı AB’deki diğer kalkınma ajanslarının aksine, Polonya’daki kalkınma ajanslarının hemen hepsi bir kerelik sermaye katkısından sonra kendi hallerine bırakılmışlardır. Ne yerel yönetimler ne de voivodshipler (merkezi teşkilat), ajansların aktiviteleri için destekte bulunmuşlardır. Bunun sebebi hem kaynak aktarımını kısıtlayan yasal engeller, hem de yerel yönetimlerin iyi işleyen bir kalkınma ajansının yöreye sağlayacağı faydaları yeterince kavrayamamaları olarak yorumlanmıştır.
- 15. Polonya’da Kalkınma ᲹԲıᲹԲının işlevinden sorumlu üç temel kurum bulunmaktadır: İlki Polonya Bölgesel Kalkınma ᲹԲı (PARD)’dır. PARD AB kaynaklı fonların bölgesel ya da yerel kalkınma ajanslarına dağıtımını koordine eden kamu otoritesidir. PARD, sadece bölge kalkınma programlarını yürütmek göreviyle kurulmuş tek devlet ajansıdır. İkincisi, yerel düzeyde faaliyet gösteren pek çok ajansın sermaye ortağı olan Sanayi Kalkınma ᲹԲı (IDA)’dır. Sonuncusu ise kalkınma ajansları için çeşitli faaliyetler (eğitim, network oluşturma, bilgi değişimi vb.) yürüten STK modelindeki Bölgesel Kalkınma ᲹԲı Ulusal Birliğidir.
- 16. Polonya’da Kalkınma ᲹԲıBölgesel düzeyde karar alma organı, seçimle iş başına gelen Voivodshipparlamentosudur. Yürütme organı VoivodshipKurulu’dur ve bu kurula bölgedeki seçmenin oyuyla işbaşına gelen Marshalbaşkanlık eder. Marshal’ın en önemli görevi bölgesel kalkınmayı gerçekleştirmektir.
- 17. Bununla birlikte voivodship’in en yüksek mülki idare amiri, Voidvodo (bölge valisi)’dur. Voidvodolar, Devlet Hazinesinin temsilcileridir ve Başbakan tarafından atanırlar. Polonya’da Kalkınma ᲹԲının Ana Hissedarları
- 18. Türkiye’de Kalkınma ᲹԲıAvrupa Birliği talebi ile başlayan süreç,Sekizinci 5 Yıllık Kalkınma Planı ve DPT’nin görevlendirilmesi,5449 sayılı “Kalkınma ᲹԲının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun Tasarısı”nın 25.1.2006 tarihinde kabul edilmesi,2006 yılında İzmir ve Çukurova Kalkınma ᲹԲı pilot uygulama olarak kurulması,2007 yılında Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin Başbakanlık’a karşı yürütmenin durdurulması yönünde açtığı dava sonrasında Danıştay’ın yasanın yürütmesini durdurması ve 2008’e kadar sürecin askıya alınması,
- 19. Türkiye’de Kalkınma ᲹԲı28.04.2007 tarihinde olağanüstü yönetim kurulu toplantısında amaca yönelik faaliyetleri durdurma kararı alınması ve Maliye Bakanlığı’nın görüşü doğrultusunda sadece yaşamsal faaliyetler için gerekli olan cari harcamalara devam edilebileceğinin ifade edilmesi,2008’de Yüksek Mahkemenin kararıyla (Anayasa Mahkemesi Ajanslarla ilgili davaları tek dosyada birleştirerek görüşmüş ve 30.11.2007 tarihinde kararını vermiş ve gerekçeli kararı 23.02.2008 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır.) sürecin yeniden başlaması ve yeni ajansların kuruluşu, 26 ajansın kuruluşu, bölge planları ve hibe çağrıları.
- 20. Türkiye’deki Kalkınma ᲹԲıBatı Karadeniz Kalkınma ᲹԲı (BAKKA)
- 21. Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma ᲹԲı (KUDAKA)
- 22. Trakya Kalkınma ᲹԲı (TRAKYAKA)
- 23. Güney Marmara Kalkınma ᲹԲı (GMKA)
- 24. Güney Ege Kalkınma ᲹԲı (GEKA)
- 26. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma ᲹԲı (BEBKA)
- 27. Ankara Kalkınma ᲹԲı (ANKA)
- 28. Batı Akdeniz Kalkınma ᲹԲı (BAKA)
- 29. Orta Anadolu Kalkınma ᲹԲı (ORAN)
- 30. Doğu Karadeniz Kalkınma ᲹԲı
- 32. Serhat Kalkınma ᲹԲı (SERKA)İzmir Kalkınma ᲹԲı (İZKA)Çukurova Kalkınma ᲹԲı (ÇKA)İstanbul Kalkınma ᲹԲı (İSKA)Mevlana Kalkınma ᲹԲı (MEVKA)Orta Karadeniz Kalkınma ᲹԲı (OKA)Doğu Anadolu Kalkınma ᲹԲı (DAKA)İpek yolu Kalkınma ᲹԲı (İKA)Dicle Kalkınma ᲹԲı (DİKA)Doğu Akdeniz Kalkınma ᲹԲı (DOKA)Ahiler Kalkınma ᲹԲıDoğu Marmara Kalkınma ᲹԲı (MARKA)Kuzey Anadolu Kalkınma ᲹԲıFırat Kalkınma ᲹԲı (FKA)
- 33. Düzey 2 Bölgeleri – 26 BKA
- 34. ᲹԲın Mali Yapısı Avrupa Birliği ve Dünya Bankası tarafından Bölgesel Kalkınma ᲹԲı’na fon sağlanmaktadır. Fakat bu genel ya da düzenli bir gelir değildir. Finansman konusunda özellikle “Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu” altyapıları geliştirmek, yerel kalkınmaya öncelik vermek ve küresel rekabete adapte olmak amacıyla yapısal güçlük içindeki ülkelere verilirken;“Ön Katılım için Yapısal Araç Fonu” AB’ye katılıma aday olan ülkelerin altyapı projeleri için verilmektedir.
- 35. Gelir Dağılımı
- 37. ᲹԲın Hukuki Yapısı Yatırımcıların tek durak ofislerine başvurusu devlet kurumlarına başvuru olarak değerlendirilecektir. Ajanslar özel hukuk kurallarına tabidir. Ajanslarda kamu görevlileri de çalışabilecek ve burada geçen süreler memurlukta geçmiş gibi sayılacaktır. ᲹԲın ulusal düzeyde koordinasyonundan Kalkınma Bakanlığı sorumludur. ᲹԲın görevleri kapsamında gerekli gördüğü bilgileri kurum ve kuruluşlardan istemeye yetkili ve bu kurumlarda gerekli bilgileri zamanında vermeye yükümlüdür.
- 38. Strateji ve Proje Destek Mekanizması
- 39. Strateji ve Proje Destek Mekanizması
- 40. Temel Soru İşaretleriAjanslara yönelik “Hibe Dağıtan Kurum” imajı aşılabilecek mi?Özel sektör ve sivil toplum katılımının yetersiz kalması, yönetişim modelinin Türkiye’de tam oturmamış olduğunu gösterir mi?PPP, yap işlet devret modeli ajanlarda da uygulanır mı? Ajanslar Polonya örneğinde olduğu gibi özel sektör ağırlıklı modele dönüştür mü?Kanunen uygun şartlar varken neden özel sektör varlığını hissedemiyoruz? Özel sektör katılımı gerçekleşirse, sağlanan fonlar, krediler ve desteklenen projeler konusunda objektif davranılabilir mi?
- 41. Temel DeğerlendirmeBölgesel gelişmişlik düzeyi planlanan çalışma, teşvik, kredi ve desteklenen projeler sonrasında kendini yenileyen bir sürece dönüşebilir. Daha fazla desteğe ve altyapı çalışmalarına ihtiyaç duyan bölgeler yine rekabette geride kalacaktır, görece daha az girişim, proje ve yatırım olacaktır. Bu da bir kısır döngü yaratabilir. Fakat illerin, bölgenin ve ülkenin kalkınma seviyesini arttıracağı şüphe götürmemektedir.Temel amaç bölgelerin rekabet edebilirliğini arttırmak ise zaten denk olmayan bölgelere eşit kaynak aktarmak mevcut dengeyi korumaktan öte geçemeyebilir.
- 42. Son Söz…Kaynak var, yetki var, yetenekli işgücü/kadro var, çalışma ve özgürlük alanları geniş, hedefler büyük, izlenecek yollar belirlendi/belirleniyor. Öyleyse Bekliyoruz, İzliyoruz, Değerlendireceğiz.