�ݺ�ߣ

58 | การจัดการความเสี่ยง
สัญญาออกแบบ จัดหา และก่อสร้าง ฉบับประสบการณ์
6. การจัดการความเสี่ยง
6.1 ความเสี่ยงและการจัดการความเสี่ยง
การบริหารความเสี่ยงถูกนาไปใช้อย่างกว้างขวางในด้านต่าง ๆ เช่นเศรษฐศาสตร์ การประกันภัย
อุตสาหกรรมและอื่น ๆ ในขณะที่คาว่า "ความเสี่ยง" หมายถึงความไม่แน่นอนที่สามารถแสดงผ่านความ
น่าจะเป็น การจัดการความเสี่ยงเป็นกระบวนการที่มีโครงสร้างสาหรับการจัดการของความไม่แน่นอน
ผ่านการประเมินความเสี่ยง ความเสี่ยงของโครงการขึ้นอยู่กับสมการอย่างง่าย ดังนี้:
Risk = ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ (เหตุการณ์ที่ตามมา)
กล่าวอีกนัยหนึ่งความเสี่ยงทั้งหมดจะต้องได้รับการประเมินในแง่ขององค์ประกอบที่แตกต่างกันสอง
ประการ:
โอกาสที่เหตุการณ์จะเกิดขึ้นเช่นเดียวกับผลที่ตามมาหรือผลกระทบของการเกิดขึ้น
ความเสี่ยงและโอกาสเป็นสิ่งที่ตรงกันข้ามซึ่งกันและกัน โอกาสเกิดขึ้นจากสถานการณ์ของโครงการที่
เอื้ออานวย และความเสี่ยงเกิดขึ้นจากเหตุการณ์ที่ไม่เอื้ออานวย
การจัดการความเสี่ยงอย่างเป็นระบบประกอบด้วยสี่ขั้นตอนที่แตกต่างกัน:
1) การระบุความเสี่ยง – กระบวนการในการพิจารณาปัจจัยเสี่ยงเฉพาะที่สามารถทาได้ ซึ่งคาดว่าจะ
ส่งผลกระทบต่อโครงการอย่างสมเหตุสมผล
2) การวิเคราะห์ความน่าจะเป็นและผลที่ตามมา – ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากปัจจัยเสี่ยงเหล่านี้
พิจารณาจากความเป็นไปได้ที่จะเกิดขึ้นและผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับโครงการ
3) กลยุทธ์การลดความเสี่ยง – ขั้นตอนดาเนินการเพื่อลดผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากปัจจัยความเสี่ยงที่
คุกคามต่อโครงการ
4) การควบคุมและจัดทาเอกสาร - สร้างฐานความรู้สาหรับโครงการในอนาคตจากบทเรียนที่ได้เรียนรู้
การบริหารความเสี่ยงของโครงการประกอบด้วยสี่ขั้นตอนและผลตอบรับของระบบ ซึ่งใช้เพื่อควบคุม
ประสิทธิภาพการบริหารความเสี่ยง ดังรูป
รูปที่ 6-1 กระบวนการจัดการความเสี่ยง
การควบคุมกลยุทธ์การลดการวิเคราะห์การระบุ
ผลการตอบสนอง
กระบวนการจัดการความเสี่ยง

6.2 วิธีการบริหารความเสี่ยง
การศึกษาเชิงทฤษฎีเกี่ยวกับความเสี่ยงของโครงการก่อสร้างทั่วโลกนั้น มีการนาเทคนิคการวิเคราะห์
ความเสี่ยงมาใช้ในสาขาวิศวกรรมระบบและการวิจัยการดาเนินงาน
การลงทุนในโครงการสาธารณูปโภค พลังงานและการขนส่ง ที่มีขนาดใหญ่ทาให้ผู้จัดการโครงการให้
ความสาคัญกับการจัดการต้นทุนมากขึ้น สภาพแวดล้อมของโครงการที่ซับซ้อนทาให้โครงการต้องเผชิญ
กับความไม่แน่นอนมากมาย วิธีการระบุและประเมินความไม่แน่นอนเกี่ยวกับผลกระทบของต้นทุน
โครงการกลายเป็นปัญหาใหญ่ของผู้จัดการโครงการ
นักวิชาการได้พัฒนาเทคนิคการประเมินความเสี่ยงของโครงการเช่น เทคนิคการประเมินและทบทวน
โครงการ(PERT: Program Evaluation and Review Technique) วิธีวิเคราะห์ความอ่อนไหว, การจาลอง
สถานการณ์
และเทคโนโลยี อื่น ๆ นอกเหนือจากสถิติทางคณิตศาสตร์และความน่าจะเป็นในการการอธิบายและ
ประเมินองค์ประกอบหนึ่งมิติของวัตถุประสงค์ของโครงการเช่นเวลาและผลกระทบค่าใช้จ่าย
แบบเดิม ด้วยการพัฒนาวิธีการประเมินแบบใหม่ การจัดการความเสี่ยงของโครงการจะกลายเป็น
การบูรณาการบนเครือข่ายและหลายมิติ
วิธีการบริหารความเสี่ยงของโครงการส่วนใหญ่จะเป็นเชิงคุณภาพหรือเชิงปริมาณ ตัวอย่างของวิธีการ
วิเคราะห์ความเสี่ยงเชิงคุณภาพ ได้แก่ รายการตรวจสอบความเสี่ยง วงจรชีวิตของโครงการ การ
ตัดสินใจแบบกิ่งก้านสาขา1 (Decision Tree) ตารางลิงค์ภายใน (Intrinsic Link Table: WBS-RBS2)
ฯลฯ นอกจากนี้ยังมีวิธีการวิเคราะห์ความเสี่ยงเชิงปริมาณพื้นฐานสามประการ: ทฤษฎีความน่า ทฤษฎี
การตั้งค่าแบบหลายคุณลักษณะ และตรรกศาสตร์คลุมเครือ หรือ ฟัซซี่ลอจิก (Fuzzy Logic3) การบริหาร
ความเสี่ยงของโครงการประกอบด้วยสี่ขั้นตอน ได้แก่ การระบุการวิเคราะห์ การตอบสนองและการ
ควบคุม และข้อเสนอแนะของระบบที่ใช้ในการควบคุมความเสี่ยง ประสิทธิภาพการจัดการ ดังนั้นการ
จัดการความเสี่ยงของโครงการจึงเป็นวิธีจัดการความเสี่ยงอย่างมีประสิทธิภาพ
จากการวิเคราะห์ยืนยันว่าความเสี่ยงของโครงการมีผลกระทบเชิงลบอย่างมีนัยสาคัญต่อประสิทธิภาพ
ของโครงการ
1 การตัดสินใจแบบกิ่งก้านสาขา (decision tree) เป็นการเสนอข้อมูลทั้งทางเลือก สภาวการณ์ ผลตอบแทนในลักษณะของแผนภาพแขนง
โดยมีสัญลักษณ์ต่างๆ ใน บางครั้งนั้นเรื่องที่กาลังพิจารณาจะต้องมีการตัดสินใจหลายครั้ง ซึ่งการใช้วิธีแมทริกซ์นั้นไม่สามารถทาได้ ดังนั้น
จึงจาเป็นต้องใช้การตัดสินใจแบบกิ่งก้านสาขา
2 Risk Breakdown Structure – RBS เป็นลาดับชั้นของความเสี่ยง ความเสี่ยงจะถูกแมปจากระดับสูงสุดของการลบออกไปสู่ระดับที่ต่ากว่า
และมีการกลั่นมากขึ้น โครงสร้างนี้คล้ายคลึงกับโครงสร้างของ Work Breakdown Structure (WBS) ในระดับสูงสุดคุณสามารถแบ่งความ
เสี่ยงของคุณออกเป็นความเสี่ยงด้านเทคนิคการบริหารความเสี่ยงการวางแผนความเสี่ยงและความเสี่ยงจากภายนอก (ระดับ 1) จากนั้น
คุณจะทางานในระดับที่ดีขึ้นเช่นความเสี่ยงในการออกแบบความเสี่ยงด้านการเงิน ฯลฯ (ระดับ 2) แม้แต่ระดับล่างก็มักจะถูกแบ่งออก คุณ
สามารถลดความเสี่ยงในระดับลึกลงไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะมีความหมายอีกต่อไป
3 Fuzzy logic (FL) คือ วิธีการออกแบบให้คอมพิวเตอร์สามารถใช้เหตุผลที่ คล้ายคลึงกับวิธีการให้เหตุผลของมนุษย์ ส าหรับประกอบการ
ตัดสินใจที่ไม่ใช่ ... ปกติคอมพิวเตอร์จะส่งกลับค าตอบที่เป็น TRUE กับ FALSE และมนุษย์ก็ มักจะมีค าตอบที่ชัดเจน คือ YES กับ NO:
https://th.wikipedia.org/wiki/ตรรกศาสตร์คลุมเครือ

ความเสี่ยงสามารถแบ่งออกเป็นหมวดหมู่ได้แก่
(1) อุปสงค์และอุปทาน ที่เกี่ยวข้องกับตลาด
(2) การแล้วเสร็จ: ด้านเทคนิคการก่อสร้างและการดาเนินงาน
(3) สถาบัน: ระเบียบข้อบังคับการยอมรับทางสังคมและอานาจ และสามารถแบ่งออกได้เป็นโดย
ธรรมชาติและมนุษย์
รายละเอียดโครงสร้างความเสี่ยง สามารถแบ่งกลุ่มความเสี่ยง การจัดหมวดหมู่ความเสี่ยง และ
เหตุการณ์ความเสี่ยงในระดับต่าสุด
ความเสี่ยงของโครงการแบ่งออกเป็นห้ากลุ่ม คือการจัดการ วิศวกรรม การจัดซื้อจัดจ้าง การก่อสร้าง
และการดาเนินการ
ตารางที่ 6-1 รายละเอียดโครงสร้างความเสี่ยง (Risk Breakdown Structure)
WBS - ระดับ 0 WBS - ระดับ 1 ความเสี่ยงเริ่มต้น (The Initial Risks)
การจัดการ
-
1- การจัดการโครงการ 2- การขาดความสนใจใน
กฎหมายและข้อบังคับ
3- เงินเฟ้อ
4- ความผันผวนของอัตรา
แลกเปลี่ยนสกุลเงิน
5- การเพิ่มขึ้นของราคา
น้ามันดิบระหว่างประเทศ
6- ขาดความสนใจใน
ข้อกาหนดของสัญญา
7- ปัญหาการสื่อสารใน
องค์กร
8- การขาดทักษะของ
ลูกค้า
9- ความล่าช้าในการ
จ่ายเงินและใบแจ้งหนี้
การออกแบบ
การออกแบบเบื้องต้น 1- การเข้าถึงระบบการ
ออกแบบของที่ปรึกษา
ต่างชาติ
2- การออกแบบผิดพลาด 3- การเปลี่ยนแปลง
ข้อกาหนดในโครงการ
การออกแบบ
รายละเอียด
4- ผิดพลาดในการ
ออกแบบรายละเอียดจาก
ข้อมูลแบบเบื้องต้น
5- ขาดผู้เชี่ยวชาญ 6- ขาดคุณภาพในการ
ออกแบบ
การจัดหา/จัดซื้อ
วัสดุ และอุปกรณ์ 1- ความสัมพันธ์ระหว่าง
ประเทศ
2- ความกากวมใน
โครงการ
3- ผู้ขายที่ไม่เหมาะสม
อะไหล่ในระยะยาว 4- แผนงานระยะยาวไม่
ถูกต้อง
5- การสื่อสารข้อมูลแก่
ผู้ขายไม่ถูกต้อง
6- ขาดประสบการณ์ใน
การตรวจรับ
การก่อสร้าง
การเตรียมสถานที่
ก่อสร้าง
1- ปัญหาทางสภาพธรณี
และสถานที่ก่อสร้าง
2- สภาพภูมิอากาศที่ไม่
เหมาะสม
3- การเคลื่อนย้ายของ
หนัก
การเตรียมแคมป์
ก่อสร้าง
4- เรื่องสุขอาชีวอนามัย 5- การจราจลของคนงาน 6- ปัญกาการสื่อสาร
ระหว่างสานักงานและ
สถานที่ก่อสร้าง
การก่อสร้างสถานที่
ทางาน
7- การเปลี่ยนแปล
ขอบเขตงานก่อสร้าง
8- การขาดแคลนแรงงาน
ช่างฝีมือที่มีประสบการณ์
9- โรคติดต่อ

WBS - ระดับ 0 WBS - ระดับ 1 ความเสี่ยงเริ่มต้น (The Initial Risks)
การก่อสร้างโรงงาน 10- อุปสรรคจากผู้รับจ้าง
ช่วง
11- ความล่าช้าในการ
จ่ายเงินผู้รับจ้างช่วง
12- ความบกพร่องในการ
ตรวจคุณภาพ QA/QC และ
การตรวจสอบ
13- ความล่าช้าในการส่ง
อุปกรณ์
การดาเนินการเดิน
ระบบ
การเตรียมการดาเนิน
เดินระบบ
การดาเนินการเดิน
ระบบ
1- การเดินระบบไม่ได้ตาม
ข้อกาหนด
2- คุณภาพของวัสดุในเดิน
ระบบไม่ได้คุณภาพ
3- การเดินระบบไม่ถูกต้อง
ตามวิธีการ
6.3 การวิเคราะห์ความเสี่ยงตามสัญญา
รูปที่ 6-2 ตัวอย่างความเสี่ยงของโครงการ
ตัวอย่างความเสี่ยงของโครงการหนึ่ง โครงการมีความเสี่ยงที่หลากหลาย ตามวงจรชีวิตของสัญญาโดยมี
ความเสี่ยงในขั้นตอนการจัดทาสัญญาและขั้นตอนการปฏิบัติตามสัญญา ในขั้นตอนของการจัดตั้งสัญญา
ความเสี่ยงสามารถแบ่งออกเป็นความเสี่ยงก่อนการประกวดราคา และความเสี่ยงในการจัดทา
ข้อเสนอ ในขั้นตอนของการดาเนินการตามสัญญาความเสี่ยงด้านการออกแบบ/วิศวกรรม ความเสี่ยง
ด้านการจัดซื้อ และความเสี่ยงด้านการก่อสร้าง สาหรับความเสี่ยงในการก่อสร้างสามารถแบ่งออกได้เป็น
ความเสี่ยงด้านคุณภาพ ความเสี่ยงด้านต้นทุน และความเสี่ยงด้านความปลอดภัย
6.3.1 ความเสี่ยงในช่วงการจัดทาสัญญา
(ก) ความเสี่ยงก่อนการประกวดราคา
ความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องมีดังนี้
- ความเสี่ยงทางการเมืองเช่นความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ อาทิเช่นสถานการณ์ทางการเมืองใน
ตะวันออกกลาง จะต้องระมัดระวังความเป็นไปได้ของการโจมตีของผู้ก่อการร้ายและนโยบายความ
ต่อเนื่องและความมั่นคงในประเทศ
- ความเสี่ยงด้านกฎหมายเช่นพนักงานไม่คุ้นเคยกับกฎหมายท้องถิ่นและระบบกฎหมายที่แตกต่าง
- ข้อมูลไม่ถูกต้อง
- ตัวแทนไม่น่าเชื่อถือ

- สถานการณ์ในประเทศเจ้าบ้านไม่ชัดเจน
- ไม่คุ้นเคยกับตลาด
- ไม่คุ้นเคยกับสถานการณ์ของคู่แข่ง
- การวิเคราะห์ความเสี่ยงไม่เพียงพอ
- ข้อผิดพลาดในการตัดสินใจ
(ข) ความเสี่ยงในการจัดทาข้อเสนอ
ความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องมีดังนี้
- งานเบื้องต้นไม่เพียงพอ
- ข้อกาหนดการประกวดราคาไม่ชัดเจน
- การขาดแคลนข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับการออกแบบ
- การวิเคราะห์เกี่ยวกับเอกสารประกวดราคาไม่เพียงพอ
- ความล้มเหลวในการตรวจสอบจุดที่สาคัญ
- ความล้มเหลวเกี่ยวกับการคาดการณ์ระยะเวลาการดาเนินการ
- ความล้มเหลวในการเลือก บริษัท ร่วมทุนหรือผู้รับจ้างช่วง
- ไม่คุ้นเคยกับภาษีท้องถิ่นและค่าธรรมเนียมและราคาตลาดของทรัพยากรประเภทต่าง ๆ ในประเทศนั้น
ๆ เช่นแรงงานวัสดุอุปกรณ์เครื่องจักร ฯลฯ
- ความเสี่ยงที่เกิดจากการจัดระเบียบทรัพยากร ไม่คุ้นเคยกับการขนส่งทรัพยากรจากที่แหล่งวัสดุ
เกี่ยวกับวิธีการ ขั้นตอน วงจรระดับความยากและค่าใช้จ่าย
- ความเสี่ยงของการใช้ทรัพยากรและการเพิ่มขึ้นของราคาที่เกิดจากการลงทุนมากเกินไป
- ความเสี่ยงตามธรรมชาติ ความเสี่ยงจากสภาพภูมิอากาศที่ยากลาบาก (อุณหภูมิสูง) การเพิ่มต้นทุน
แรงงาน
- ความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยน
- ประเมินการเสนอราคาต่าเกินไป
6.2.2 ความเสี่ยงในช่วงการปฏิบัติตามสัญญา
(1) ความเสี่ยงด้านออกแบบ/วิศวกรรม
(ก) ความเสี่ยงที่เกิดจากเจ้าของงานและบริษัทที่จัดการโครงการ
(ข) ความเสี่ยงที่เกิดจากผู้รับจ้างช่วง
(ค) ความเสี่ยงที่เกิดจากผู้รับจ้าง
(2) ความเสี่ยงด้านการจัดซื้อ
การวิเคราะห์ความเสี่ยงด้านการจัดซื้อจากแหล่งที่มาของความเสี่ยง ความเสี่ยงแบ่งออกเป็น
เป็นสี่ด้านกล่าวถึงการร้อง
(ก) ความเสี่ยงที่เกิดจากเจ้าของงานและ บริษัทที่จัดการโครงการ
(ข) ความเสี่ยงที่เกิดจากผู้ผลิตวัสดุ
(ค) ความเสี่ยงที่เกิดจากกองทุน

(ง) ความเสี่ยงที่เกิดจากผู้รับจ้างช่วง
(3) ความเสี่ยงในการก่อสร้างโครงการ
(ก) ความเสี่ยงที่เกิดจากการออกแบบ/วิศวกรรมและการจัดซื้อ
(ข) ความเสี่ยงที่เกิดจากสถานการณ์การประสานงานของพันธมิตร
(ค) ความเสี่ยงที่เกิดจากสถานการณ์ทางธรรมชาติและสังคม
(1) ความเสี่ยงด้านการออกแบบ/วิศวกรรม
- เจ้าของงาน และ บริษัทที่จัดการโครงการพึงพอใจกับโครงการหรือไม่ มีความต้องการพิเศษหรือไม่?
- มาตรฐานโครงการที่เจ้าของงานและบริษัทที่จัดการโครงการกาหนด
- การขาดการประสานงานของเจ้าของงานและเจ้าหน้าที่ด้านการจัดการโครงการจะมีผลต่อความคืบหน้า
ของโครงการ
(ข) ความเสี่ยงที่เกิดจากผู้รับจ้างช่วง
- ผู้รับจ้างช่วงไม่คุ้นเคยกับเงื่อนไข และมาตรฐานของโครงการ
- พนักงานของผู้รับจ้างช่วงขาดความรู้ ความเข้าใจในด้านเทคนิค
- มีการใช้มาตรฐานการออกแบบในทางที่ผิด
- ไม่คุ้นเคยกับสภาพและการปฏิบัติในท้องถิ่น
(ค) ความเสี่ยงที่เกิดจากผู้รับจ้าง
- ความสามารถของผู้รับจ้างในการจัดการด้านวิศวกรรม
- การใช้มาตรฐานการออกแบบในทางที่ผิด
- ไม่คุ้นเคยกับสภาพและการปฏิบัติในท้องถิ่น
(2) ความเสี่ยงด้านการจัดซื้อ
- ผลิตภัณฑ์ที่กาหนดโดยเจ้าของงานและบริษัทที่จัดการโครงการไม่พร้อมใช้งานในประเทศนั้น ๆ
- เจ้าของงานและบริษัทที่จัดการโครงการไม่เห็นด้วยกับคุณภาพของวัตถุดิบ
- ความพึงพอใจของเจ้าของงานและบริษัทที่บริหารโครงการต่อผู้ผลิตสินค้าจะนาไปสู่การขาดแคลน
วัตถุดิบและความล่าช้าในเวลา
(ข) ความเสี่ยงที่เกิดจากผู้ผลิตสินค้า
- ราคาวัสดุแพง
- การขาดแคลนวัสดุและแรงงานเนื่องจากสภาวะทางด้านการตลาดเกินคาดจะส่งผลกระทบต่อระยะเวลา
การผลิต
(ค) ความเสี่ยงที่เกิดจากการระดมทุน
- ปัญหาจากการจ่ายเงินล่วงหน้าในการซื้อวัสดุ บางครั้งอาจต้องชาระเงินเต็มจานวน
- รอบการจัดส่งมักจะอยู่ในช่วงสองเดือนถึงสี่เดือนซึ่งหมายถึงผู้ซื้อจะต้องชาระเงินล่วงหน้า

(ง) ความเสี่ยงที่เกิดจากผู้รับเหมาช่วง
- ทัศนคติของผู้รับจ้างช่วง
หน่วยงานก่อสร้าง (บริษัทรับเหมาก่อสร้าง) มีทัศนคติเชิงลบต่อผู้ผลิตสินค้า ผู้ผลิตสินค้าท้องถิ่นจะขอ
แผนความต้องการล่วงหน้าหนึ่งสัปดาห์และมีการยืนยันล่วงหน้าก่อนสองวัน แต่บริษัทก่อสร้างไม่ได้ให้
แผนความต้องการที่แม่นยา และบางครั้งยกเลิกแผนความต้องการโดยไม่แจ้งผู้ผลิตสินค้า ทาให้ผู้ผลิต
สินค้าแสดงความไม่เต็มใจที่จะให้ความร่วมมือ
(3) ความเสี่ยงในการก่อสร้างโครงการ
(ก) ความเสี่ยงที่เกิดจากการออกแบบ/วิศวกรรมและการจัดซื้อ
- การเปลี่ยนแปลงการออกแบบ
- การเลือกวัสดุ
(ข) ความเสี่ยงที่เกิดจากสถานการณ์การประสานงานของหุ้นส่วน
- การปฏิบัติงานของงานออกแบบ/วิศวกรรม การจัดซื้อ และการก่อสร้างไม่สัมพันธ์กัน
การขาดการเตรียมการในการออกแบบก่อสร้าง จะเป็นไปได้ที่จะทาให้งบโครงการเกินจากงบประมาณที่
ประมาณการไว้ อย่างไรก็ตามเนื่องจากความล่าช้าของการออกแบบ/วิศวกรรม อาจทาให้เวลาในการ
จัดหาถูกเลื่อนออกไป วิศวกรอาจไม่คุ้นเคยกับบรรทัดฐานและมาตรฐานในประเทศนั้น ๆ แม้ว่าจะ
คุ้นเคยกับมาตรฐานสากล เช่น API, AMST, ASME, etc ก็ตาม
(ค) ความเสี่ยงที่เกิดจากสถานการณ์ทางธรรมชาติและสังคมในประเทศนั้น ๆ
- สภาพธรรมชาติ
- ประเด็นทางศาสนา


�ݺ�ߣ

06 risk management=080920

More Related Content

06 risk management=080920