үржилийн биологи лекц1
- 2. Хээлтүүлэгч малын үржлийн эрхтний бүтэц
Төрөл бүрийн хээлтүүлэгч малын үржлийн эхртэнг
гадаад, дотоод гэж ангилах бөгөөд гадаад эрхтэнд
хуухнаг, тээрхий, хярзан орох бөгөөд дотоод эрхтэнд
төмсөг, төмсөгний хэт, үр дамжуулах суваг, дагавар
булчирхайнууд /заримдаг булчирхай, булцуу
булчирхай, цэврүү хэлбэрийн булчирхай/, шээс-үрийн
суваг, чивний S хэлбэрт нугалаа, чив зэрэг орно.
Төмсөгөнд эр бэлгийн эс боловсрох бөгөөд төмсөгнөөс
гадагшилсан эр эсүүд төмсөгний хэтэнд ирж
хуримтлагдана. Хэтэнд тодорхой хугацаанд
хадгалагдсан эр бэлгийн эсүүд нь үр тогтоох болон
амьдрах чадвар сайтай байдаг. Хэдий тийм боловч
хэтэнд эр бэлгийн эс хэт удаан хадгалагдсан
тохиолдолд /3 сараас дээш хугацаа/ тэнд буй эр эсүүд
хөгширч үр тогтоох чадваргүй болох буюу сөнрөлд орж
устдаг байна.
- 4. Хээлтүүлэгчийн
үржилийн эрхний үүрэг
1. Төмсөг Үржлийн хос булчирхай бөгөөд хуухнаг
хэмээх хэвлийн ханын цүлхэн дотор оршино. Бух,
ухнын хуухнаг гуяны хооронд унжсан уут хэлбэртэй
байралдаг. Азрагны хуухнаг мөн гуяны завсар хэвтээ
байрлалтай байралдаг. Азарган гахайн хуухнаг
гуяныхаа ар талд хэвтээ чиглэлтэй байралдаг.
- 5. Төмсөгний хэмжээ
Бухны төмсөг 250-350гр,
Хуцных 200-300гр,
Азрагных 200-250нр гр,
Азарган гахайных 400-500гр,
урт
урт
урт
урт
нь
нь
нь
нь
12-14см
10-12см
10-12см
11-12см
- 6. Төмсөгний хэт
2толгой, бие, сүүл гэж хуваагдана. Бух, хуц, ухнын хэтний сүүл доод
талдаа, азарган гахай, нохойных дээд талдаа байна.
Үр дамжуулах суваг
Савны эвэртэй адил гурван бүрхүүлээс тогтсон салст бүрхүүлдээ олон
нуглаанууд бүхий урт гуурс юм.
Цэврүү хэлбэрт булчирхай хивэгч амьтдад шулуун гэдсээр байралдаг
гонзгойдуу,хос том булчирхай болно. Азрагны энэ булчирхай жигд
гадрагуутай уут мэт. Бух, хуц, ухных бэржрүүтсэн байдаг. Азарган
гахайн энэ булчирхайн урт 12-15 см, өргөн 6-8 см, зузаан 3-5 см
болно. Энэ булчирханй шүүрс азрагных өтгөвтөр бусад малынх усархаг
байна.
Заримдаг булчирхай
Чив
