ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo

1. ünite (madde ve özellikleri)

•Download as PPT, PDF•
•
M
Mustafa ünver

Madde ve Özellikler

1 of 45
Downloaded 149 times
MADDEYİ TANIYALIM 1. Ünite 10. sınıflar www.fizikpenceresi.com
Bu derste maddelerin temel özelliklerinden dayanıklılık, yüzey gerilimi ve kılcallık işlenecek. Ayrıca canlıların çeşitli özellikleri ve ihtiyaçları ile bu özellikleri arasındaki ilişkiler incelenecektir.
Mazeretlerin var olduÄŸu yerde BAÅžARI yok olmaya mahkumdur.
Bir silindirin yüzey alanı ile hacmi arasındaki ilişkiyi inceleyelim. r h = r 2r 2h=2r 3r 3h=3r h r
Kesit alanı Yüzey alanı Hacim Kesit alanı Hacim Yüzey alanı Hacim r yarıçaplı, yüksekliği h=r olan silindir 2r yarıçaplı, yüksekliği 2h=2r olan silindir 3r yarıçaplı, yüksekliği 3h=3r olan silindir r h = r 2r 2h=2r 3r 3h=3r Cismin dayanıklılığını belirler. Canlıların dışarıya yaydıkları enerjiyi belirler.
Dayanıklılık: Katı maddelerin biçim değiştirebilmesi için dışarıdan kuvvet etki etmesi gerekir. Maddenin bu kuvvete göstereceği direnç, o cismin dayanıklılığını belirler. r h 2r 2h Aynı maddeden yapılmak şartıyla Kesit alanı Hacim oranı arttıkça cismin dayanıklılığı da artar.
Hacim değişmemek şartı ile yere basan kesit alanı iki katına çıkarsa dayanıklılığı da iki katına çıkar. V S V 2S
Bir karınca kendi ağırlığının 50 katını kaldırabilir.
Oranı canlıların yüksekten düşerken göreceği zararı ve ayrıca vücutlarından dışarıya yaydığı ısıyı belirler. Yüksekten düşen bir böceğin yüzey alanının hacmine oranı onun güvenli bir şekilde düşmesine elverişliyken bir çocuğun yüzey alanı ile hacim oranı buna elverişli değildir. Yüzey alanı Hacim
Canlılar hacimleri oranında enerji üretirken yüzey alanları oranında enerji yayarlar. Bu nedenle canlıların vücutlarındaki fazla enerjiyi dışarıya aktarabilmeleri İçin yüzey alanlarının ve metabolizmalarının buna cevap verecek şekilde olması gerekir. Örneğin fare gibi yüzey alanının hacmine oranı büyük olan canlıların enerji kaybı fazla olacağından metabolizmalarının hızlı çalışması gerekir. Buna karşın fil gibi yüzey alanının hacmine oranı küçük olan canlılar, fazla enerjilerini dışarıya verebilmek için vücutlarına oranla büyük olan kulakları ile enerji dengesini sağlarlar.
Bebeklerin kafaları vücutlarına oranla büyük olduğundan ısı kaybının fazla olmaması için kafaları soğuk günlerde yetişkinlere göre daha çok korunmalıdır.
Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık Kohezyon Çekim Kuvveti (birbirini tutma) : Maddenin kendi molekülleri arasındaki çekim kuvvetine denir. Adezyon Çekim Kuvveti (yapışma) : Bir maddenin molekülleri ile diğer bir maddenin molekülleri arasındaki çekme kuvvetine denir. Civa
Adezyon >Kohezyon Kohezyon > Adezyon (Islanma koşulu) (Islanmama koşulu) Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık
Kılcallık: Adezyon kuvvetinin Kohezyon çekim kuvvetinden büyük olması durumunda ince bir boru içindeki suyun boru çeperleri tarafından çekilerek adezyonun sıvı ağırlığı ile dengelendiği noktaya kadar yükselir. Bu olaya kılcallık denir. Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık Adezyon > Kohezyon su Kohezyon > Adezyon civa
Gaz lambasının fitilinde yükselen gaz yağı ve ağaçların üst yapraklarına kadar suyun taşınması kılcallığa birer örnektir. Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık
Düşey kesitleri verilen X,Y,Z maddelerinden yapılmış silindirik borular su içerisine bırakıldıklarında denge durumları şekildeki gibi olmaktadır. Buna göre, X,Y,Z maddelerinden hangileri suyu seven maddelerdir? ÖRNEK X ve Z su X Y Z Çözüm:
Yüzey Gerilimi: Yüzeydeki bir moleküle içerideki moleküller tarafından uygulanan çekme kuvveti, yüzey üzerindeki gaz molekülleri tarafından dengelenemez. Bunun sonucunda yüzeydeki moleküller sıvının içerisine doğru çekilir ve sıvı yüzeyi gerilmiş esnek bir zar gibi davranır. Bu olaya yüzey gerilimi adı verilir. Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık
Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık Sivri sinek suyun üzerinde yüzer. Suyun üzerinde koşan bir hayvan. Suyun üzerinde toplu iğne yüzebilir.
Geleneksel Türk sanatlarından biri olan ebru sanatında kullanılan boyanın içine katılan öd (safra), boyanın yüzey gerilimini artırarak yayılmasını ve şekil verilecek hale gelmesini sağlar. Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık
Bir sıvının yüzey gerilimini azaltan maddelere surfaktan maddeler denir. Surfaktan molekülleri, hava ile suyun birleştiği yerde yoğunlaşırlar. Bu nedenle hava kabarcıkları suyun yüzeyinde uzun süre patlamadan kalırlar. Surfaktan maddelerin bu özelliğinden, elbiselerin deterjan ile temizlenmesinde faydalanılır. Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık
Yüzey geriliminin artması için gazın yoğunluğu azaltılıp sıvının yoğunluğu artmalıdır. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kaptaki suyun yüzey gerilimini artırmak için, I. Kaptaki su sıcaklığını artırma II. Musluğu açarak hava çıkışı sağlama III. Kaptaki su sıcaklığını azaltma İşlemlerinden hangileri yapılmalıdır? Olmaz Olur Olur II ve III yapılmalıdır. ÖRNEK Çözüm: su Gaz
Aynı ortamdaki X, Y, Z sıvılarına daldırılan iki ucu açık özdeş borulardaki sıvıların denge durumları şekildeki gibidir. Buna göre, X, Y, Z sıvılarının kohezyon kuvveti en büyük olandan en küçük olana doğru sıralanışı nasıldır? X, Y, Z ÖRNEK Çözüm: X sıvısı Y sıvısı Z sıvısı
I değişmez , II azalır , III artar. Deniz seviyesinde bulunan düşey kesitleri şekildeki gibi olan I , II ve III kaplarında eşit hacimde su vardır. Musluklar açılıp sistemler dengeye gelinceye kadar geçen sürede I , II ve III kaplarındaki suları yüzey gerilimi nasıl değişir? ( III. kaptaki gaz basıncı açık hava basıncına eşittir.) ÖRNEK Çözüm: su Boşluk II su su III I gaz
K daki değişmez , L deki azalır . Düşey kesitleri verilen şekildeki K ve L kaplarındaki sular F kuvvetiyle dengede tutulmaktadır. Sızdırmasız ve sürtünmesiz pistonlar I konumundan II konumuna getirilirse, K ve L kaplarındaki suların yüzey gerilimi nasıl değişir? ÖRNEK Çözüm: II su I F K II su I gaz F L
Ağzı açık kapta bulunan bir sıvının yüzey gerilimi, I. Açık hava basıncı II. Sıvının özkütlesi III. Sıvının kütlesi niceliklerinden hangilerine bağlıdır? Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III ÖRNEK
Bir telin boyutları artırıldığında, I. Dayanıklılığı artar II. Kalınlığı artar III. Yüzey alanı azalır yargılarından hangilerine doğrudur? Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III ÖRNEK
Bir sıvının yüzey gerilimini azaltmak için, I. Surfaktan madde ilave etme II. Sıcaklığı artırma III. Su yüzeyindeki gaz basıncını azaltma işlemlerinden hangilerine yapılabilir? Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III ÖRNEK
Katı maddelerin biçim değiştirmesi için dışardan bir kuvvet etki etmesi gerekir. Buna göre, maddenin bu kuvvete göstereceği direnç onun hangi fiziksel büyüklüğünü tanımlar? Yoğunluk Potansiyel enerji Dayanıklılık Hacim Kütle ÖRNEK
Aşağıdaki olaylardan hangisi adezyon kuvvetinin kohezyon kuvvetinden büyük olmasının bir sonucu değildir ? Suyun temizlikte kullanılması Kontakt lensin göze yapışması Suyun ince cam boruda yükselmesi Ağaç köklerindeki suyun kılcal damarlar sayesinde yaprak ve meyvelere ulaşması E) Su damlalarının durgunken küre şeklini alması ÖRNEK
Plazmalarla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? Evrenin büyük bir kısmı plazmalardan oluşur. Plazma gaz moleküllerinin ya da atomlarının iyonlaşması ile elde edilir. Gaz atomlarının ya da moleküllerinin iyonlaşması ancak yüksek sıcaklıkta gerçekleşir. Serbest kalan elektronlar plazmaya yüksek bir elektrik iletkenliği sağlar. Floresan lambalar çalışırken içlerindeki gaz iyonlaşarak plazmaya dönüşür. ÖRNEK
Düşey kesitleri şekildeki gibi olan K, L ve M kaplarında sırasıyla 30 0 C 30 0 C ve 10 0 C sıcaklığında su varken, su yüzeylerindeki gerilme kuvvetleri sırasıyla δ K , δ L , δ M olmaktadır. Buna göre, δ K , δ L , δ M arasındaki ilişki nedir? δ M > δ K = δ L ÖRNEK su su su K L M 30 0 C 10 0 C 30 0 C 2S 3S S Çözüm:
Gaz halindeki maddeye enerji vermeye devam edersek, atomların dış kabuklarındaki elektronlar atomdan ayrılmaya başlar. Bu durumda madde, artı ve eksi yüklü parçacıklardan oluşan yüksek enerjili bir gaz haline gelir. Gazlar ve Plazmalar Bir plazma lambası
Artı ve eksi yükler, birbirlerini çekmelerine rağmen, birleşerek nötr bir atom oluşturamazlar çünkü parçacıkların kinetik enerjileri, aralarındaki elektrostatik bağ enerjisinden fazladır.
Güneş ve diğer yıldızlar (nötron yıldızları hariç) tamamen plazma halindedir. Plazma haline uzay boşluğunda da bolca rastlanır. Şimşek çaktığında ve yıldırım düşmesi anında hava da plazma haline dönüşüyor.
Soğuk plazmaya en iyi örnek neon lambaları ve floresan lambalardır.
Kutup ışıkları (Aurora)
Bunun sonucunda yüklü parçacıklar kutup bölgelerinde , atmosferde bulunan oksijen ve azot atomlarıyla çarpışarak onların iyonize olmasını sağlar ve bir ışıma gerçekleşir. Güneş dev bir plazmadır. Bu dev plazma küresinden kopup güneş rüzgarlarıyla dünyamıza gelen elektrik yüklü parçacıkların dünya atmosferine yapacağı muhtemel etkiler dünyanın manyetik alanı tarafından engellenir. Bu manyetik alana manyetosfer denir. Güneşin oluşturduğu yüklü parçacık hareketi ,manyetosfer tarafından saptırılarak kutup bölgelerine doğru itilir.
Ìý
www.fizikpenceresi.com Atmosfer
Belirli bir sınırı olmayan atmosferin °ì²¹±ôı²Ôlığını hava moleküllerine etkiyen yer çekimi kuvveti ve bu moleküllerin sahip olduÄŸu kinetik enerji belirler. Yer çekimim kuvveti, uzaya dağılma eÄŸilimi gösteren hava moleküllerini tutarken moleküllerin sahip olduÄŸu kinetik enerji, moleküllerin yere düşmesini engeller. Bu durumu tavaya konulan mısır tanelerinin ısındıkça patlayıp hacminin büyümesi ve yükselmesine benzetebiliriz.
Atmosferin toplam kütlesinin %50 si ilk 5-6 km de, % 90’ı ilk 20 km de %99’u ise ilk 30 km de bulunmaktadır. 400 km 100 km Aurora Meteorlar
7. çıkış Kılcallık etkisiyle su ağacın en üst yapraklarına kadar ulaşabilir. D Y Sıcaklığı artırılan sıvının yüzey gerilimi artar. Boyutları orantılı olarak artırılan cismin kesit alanı da aynı oranda artar. Y D D Y Filin yüzey alanının hacmine oranı karıncanınkinden büyüktür. Hacmi artan cismin yüzey alanı azalır. Sıvı içine batırılan ince borularda kılcallık etkisi borunun botuna bağlı değildir. Binalar dayanıklılıkları en fazla olacak şekilde yapılır. D Y D D Y Y Y D 1. çıkış 4. çıkış 2. çıkış 5. çıkış 6. çıkış 3. çıkış 8. çıkış D Y 7. çıkış D ÖRNEK
Yağmur damlacıklarının cama yapışması ……………… kuvvetine örnektir. Bir maddenin kendi tanecikleri arasındaki çekim kuvvetine ………………denir. Adezyonun diğer adı ……… …… dır. Kohezyonun diğer adı ………. …. dır. Temizlik maddeleri sıvıların yüzey gerilimini ……………….. Peçetelerin suyu emmesi ………………olayının bir sonucudur. Yüzey gerilimi en büyük olan sıvı …………. dır. Dayanıklılık cismin kesit alanı ile …………orantılıdır. Güneş rüzgarlarının etkisiyle kutuplarda oluşan ışıklara ……………denir. Güneş en büyük ……………. örneğidir. Adezyonun kohezyondan …………….. olması ıslanma şartıdır. Floresan lamba ve neon lamba ………… plazma örnekleridir. A. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz. aurora büyük adezyon kohezyon soğuk yapışma doğru kılcallık civa azaltır tutma plazma adezyon kohezyon tutma yapışma azaltır kılcallık civa doğru aurora plazma büyük soğuk Etkinlik Madde ve Özellikleri 1
Adezyon farklı moleküller arsındaki çekim kuvvetidir. Kılcallık olayının oluşumunda sadece adezyon kuvveti etkilidir. Şimşek, yıldırım ve kutup ışıkları plazmanın dünyamızdaki örnekleridir. Varlıkların dayanıklılığını yüzey alanlarının hacimlerine oranıyla buluruz. Boyutları orantılı artırılan cismin dayanıklılığı azalır. Yüzey alanının hacmine oranı en küçük olan geometrik şekil küptür. Su damlalarının küresel olması kohezyon kuvvetinin bir sonucudur. Kohezyon kuvveti sadece sıvı molekülleri arasında gerçekleşir. Bir sıvının yüzey gerilimi kohezyon kuvveti ile doğru orantılıdır. Civa döküldüğü yüzeyi ıslatmaz. Bir damlanın musluktan düşmesini engelleyen adhezyon kuvvetidir. Plazmalar elektriği iletmez. Atmosferdeki gazlarda oksijen yüzdelik dilimde en fazla olan gazdır. B. Aşağıdaki cümlelerin hangileri doğru, hangileri yanlıştır? Etkinlik 1 Madde ve Özellikleri D Y
Ãœnite bitmiÅŸtir. Hoşça °ì²¹±ôı²Ô

More Related Content

1. ünite (madde ve özellikleri)

  • 1. MADDEYÄ° TANIYALIM 1. Ãœnite 10. sınıflar www.fizikpenceresi.com
  • 2. Bu derste maddelerin temel özelliklerinden dayanıklılık, yüzey gerilimi ve kılcallık iÅŸlenecek. Ayrıca canlıların çeÅŸitli özellikleri ve ihtiyaçları ile bu özellikleri arasındaki iliÅŸkiler incelenecektir.
  • 3. Mazeretlerin var olduÄŸu yerde BAÅžARI yok olmaya mahkumdur.
  • 4. Bir silindirin yüzey alanı ile hacmi arasındaki iliÅŸkiyi inceleyelim. r h = r 2r 2h=2r 3r 3h=3r h r
  • 5. Kesit alanı Yüzey alanı Hacim Kesit alanı Hacim Yüzey alanı Hacim r yarıçaplı, yüksekliÄŸi h=r olan silindir 2r yarıçaplı, yüksekliÄŸi 2h=2r olan silindir 3r yarıçaplı, yüksekliÄŸi 3h=3r olan silindir r h = r 2r 2h=2r 3r 3h=3r Cismin dayanıklılığını belirler. Canlıların dışarıya yaydıkları enerjiyi belirler.
  • 6. Dayanıklılık: Katı maddelerin biçim deÄŸiÅŸtirebilmesi için dışarıdan kuvvet etki etmesi gerekir. Maddenin bu kuvvete göstereceÄŸi direnç, o cismin dayanıklılığını belirler. r h 2r 2h Aynı maddeden yapılmak ÅŸartıyla Kesit alanı Hacim oranı arttıkça cismin dayanıklılığı da artar.
  • 7. Hacim deÄŸiÅŸmemek ÅŸartı ile yere basan kesit alanı iki katına çıkarsa dayanıklılığı da iki katına çıkar. V S V 2S
  • 8. Bir karınca kendi ağırlığının 50 katını kaldırabilir.
  • 9. Oranı canlıların yüksekten düşerken göreceÄŸi zararı ve ayrıca vücutlarından dışarıya yaydığı ısıyı belirler. Yüksekten düşen bir böceÄŸin yüzey alanının hacmine oranı onun güvenli bir ÅŸekilde düşmesine elveriÅŸliyken bir çocuÄŸun yüzey alanı ile hacim oranı buna elveriÅŸli deÄŸildir. Yüzey alanı Hacim
  • 10. Canlılar hacimleri oranında enerji üretirken yüzey alanları oranında enerji yayarlar. Bu nedenle canlıların vücutlarındaki fazla enerjiyi dışarıya aktarabilmeleri İçin yüzey alanlarının ve metabolizmalarının buna cevap verecek ÅŸekilde olması gerekir. ÖrneÄŸin fare gibi yüzey alanının hacmine oranı büyük olan canlıların enerji kaybı fazla olacağından metabolizmalarının hızlı çalışması gerekir. Buna karşın fil gibi yüzey alanının hacmine oranı küçük olan canlılar, fazla enerjilerini dışarıya verebilmek için vücutlarına oranla büyük olan kulakları ile enerji dengesini saÄŸlarlar.
  • 11. Bebeklerin kafaları vücutlarına oranla büyük olduÄŸundan ısı kaybının fazla olmaması için kafaları soÄŸuk günlerde yetiÅŸkinlere göre daha çok korunmalıdır.
  • 12. Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık Kohezyon Çekim Kuvveti (birbirini tutma) : Maddenin kendi molekülleri arasındaki çekim kuvvetine denir. Adezyon Çekim Kuvveti (yapışma) : Bir maddenin molekülleri ile diÄŸer bir maddenin molekülleri arasındaki çekme kuvvetine denir. Civa
  • 13. Adezyon >Kohezyon Kohezyon > Adezyon (Islanma koÅŸulu) (Islanmama koÅŸulu) Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık
  • 14. Kılcallık: Adezyon kuvvetinin Kohezyon çekim kuvvetinden büyük olması durumunda ince bir boru içindeki suyun boru çeperleri tarafından çekilerek adezyonun sıvı ağırlığı ile dengelendiÄŸi noktaya kadar yükselir. Bu olaya kılcallık denir. Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık Adezyon > Kohezyon su Kohezyon > Adezyon civa
  • 15. Gaz lambasının fitilinde yükselen gaz yağı ve aÄŸaçların üst yapraklarına kadar suyun taşınması kılcallığa birer örnektir. Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık
  • 16. Düşey kesitleri verilen X,Y,Z maddelerinden yapılmış silindirik borular su içerisine bırakıldıklarında denge durumları ÅŸekildeki gibi olmaktadır. Buna göre, X,Y,Z maddelerinden hangileri suyu seven maddelerdir? ÖRNEK X ve Z su X Y Z Çözüm:
  • 17. Yüzey Gerilimi: Yüzeydeki bir moleküle içerideki moleküller tarafından uygulanan çekme kuvveti, yüzey üzerindeki gaz molekülleri tarafından dengelenemez. Bunun sonucunda yüzeydeki moleküller sıvının içerisine doÄŸru çekilir ve sıvı yüzeyi gerilmiÅŸ esnek bir zar gibi davranır. Bu olaya yüzey gerilimi adı verilir. Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık
  • 18. Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık Sivri sinek suyun üzerinde yüzer. Suyun üzerinde koÅŸan bir hayvan. Suyun üzerinde toplu iÄŸne yüzebilir.
  • 19. Geleneksel Türk sanatlarından biri olan ebru sanatında kullanılan boyanın içine katılan öd (safra), boyanın yüzey gerilimini artırarak yayılmasını ve ÅŸekil verilecek hale gelmesini saÄŸlar. Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık
  • 20. Bir sıvının yüzey gerilimini azaltan maddelere surfaktan maddeler denir. Surfaktan molekülleri, hava ile suyun birleÅŸtiÄŸi yerde yoÄŸunlaşırlar. Bu nedenle hava kabarcıkları suyun yüzeyinde uzun süre patlamadan kalırlar. Surfaktan maddelerin bu özelliÄŸinden, elbiselerin deterjan ile temizlenmesinde faydalanılır. Sıvılarda Yüzey Gerilimi ve Kılcallık
  • 21. Yüzey geriliminin artması için gazın yoÄŸunluÄŸu azaltılıp sıvının yoÄŸunluÄŸu artmalıdır. Düşey kesiti ÅŸekildeki gibi olan kaptaki suyun yüzey gerilimini artırmak için, I. Kaptaki su sıcaklığını artırma II. MusluÄŸu açarak hava çıkışı saÄŸlama III. Kaptaki su sıcaklığını azaltma Ä°ÅŸlemlerinden hangileri yapılmalıdır? Olmaz Olur Olur II ve III yapılmalıdır. ÖRNEK Çözüm: su Gaz
  • 22. Aynı ortamdaki X, Y, Z sıvılarına daldırılan iki ucu açık özdeÅŸ borulardaki sıvıların denge durumları ÅŸekildeki gibidir. Buna göre, X, Y, Z sıvılarının kohezyon kuvveti en büyük olandan en küçük olana doÄŸru sıralanışı nasıldır? X, Y, Z ÖRNEK Çözüm: X sıvısı Y sıvısı Z sıvısı
  • 23. I deÄŸiÅŸmez , II azalır , III artar. Deniz seviyesinde bulunan düşey kesitleri ÅŸekildeki gibi olan I , II ve III kaplarında eÅŸit hacimde su vardır. Musluklar açılıp sistemler dengeye gelinceye kadar geçen sürede I , II ve III kaplarındaki suları yüzey gerilimi nasıl deÄŸiÅŸir? ( III. kaptaki gaz basıncı açık hava basıncına eÅŸittir.) ÖRNEK Çözüm: su BoÅŸluk II su su III I gaz
  • 24. K daki deÄŸiÅŸmez , L deki azalır . Düşey kesitleri verilen ÅŸekildeki K ve L kaplarındaki sular F kuvvetiyle dengede tutulmaktadır. Sızdırmasız ve sürtünmesiz pistonlar I konumundan II konumuna getirilirse, K ve L kaplarındaki suların yüzey gerilimi nasıl deÄŸiÅŸir? ÖRNEK Çözüm: II su I F K II su I gaz F L
  • 25. AÄŸzı açık kapta bulunan bir sıvının yüzey gerilimi, I. Açık hava basıncı II. Sıvının özkütlesi III. Sıvının kütlesi niceliklerinden hangilerine baÄŸlıdır? Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III ÖRNEK
  • 26. Bir telin boyutları artırıldığında, I. Dayanıklılığı artar II. Kalınlığı artar III. Yüzey alanı azalır yargılarından hangilerine doÄŸrudur? Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III ÖRNEK
  • 27. Bir sıvının yüzey gerilimini azaltmak için, I. Surfaktan madde ilave etme II. Sıcaklığı artırma III. Su yüzeyindeki gaz basıncını azaltma iÅŸlemlerinden hangilerine yapılabilir? Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III ÖRNEK
  • 28. Katı maddelerin biçim deÄŸiÅŸtirmesi için dışardan bir kuvvet etki etmesi gerekir. Buna göre, maddenin bu kuvvete göstereceÄŸi direnç onun hangi fiziksel büyüklüğünü tanımlar? YoÄŸunluk Potansiyel enerji Dayanıklılık Hacim Kütle ÖRNEK
  • 29. AÅŸağıdaki olaylardan hangisi adezyon kuvvetinin kohezyon kuvvetinden büyük olmasının bir sonucu deÄŸildir ? Suyun temizlikte kullanılması Kontakt lensin göze yapışması Suyun ince cam boruda yükselmesi AÄŸaç köklerindeki suyun kılcal damarlar sayesinde yaprak ve meyvelere ulaÅŸması E) Su damlalarının durgunken küre ÅŸeklini alması ÖRNEK
  • 30. Plazmalarla ilgili aÅŸağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? Evrenin büyük bir kısmı plazmalardan oluÅŸur. Plazma gaz moleküllerinin ya da atomlarının iyonlaÅŸması ile elde edilir. Gaz atomlarının ya da moleküllerinin iyonlaÅŸması ancak yüksek sıcaklıkta gerçekleÅŸir. Serbest kalan elektronlar plazmaya yüksek bir elektrik iletkenliÄŸi saÄŸlar. Floresan lambalar çalışırken içlerindeki gaz iyonlaÅŸarak plazmaya dönüşür. ÖRNEK
  • 31. Düşey kesitleri ÅŸekildeki gibi olan K, L ve M kaplarında sırasıyla 30 0 C 30 0 C ve 10 0 C sıcaklığında su varken, su yüzeylerindeki gerilme kuvvetleri sırasıyla δ K , δ L , δ M olmaktadır. Buna göre, δ K , δ L , δ M arasındaki iliÅŸki nedir? δ M > δ K = δ L ÖRNEK su su su K L M 30 0 C 10 0 C 30 0 C 2S 3S S Çözüm:
  • 32. Gaz halindeki maddeye enerji vermeye devam edersek, atomların dış kabuklarındaki elektronlar atomdan ayrılmaya baÅŸlar. Bu durumda madde, artı ve eksi yüklü parçacıklardan oluÅŸan yüksek enerjili bir gaz haline gelir. Gazlar ve Plazmalar Bir plazma lambası
  • 33. Artı ve eksi yükler, birbirlerini çekmelerine raÄŸmen, birleÅŸerek nötr bir atom oluÅŸturamazlar çünkü parçacıkların kinetik enerjileri, aralarındaki elektrostatik baÄŸ enerjisinden fazladır.
  • 34. GüneÅŸ ve diÄŸer yıldızlar (nötron yıldızları hariç) tamamen plazma halindedir. Plazma haline uzay boÅŸluÄŸunda da bolca rastlanır. ÅžimÅŸek çaktığında ve yıldırım düşmesi anında hava da plazma haline dönüşüyor.
  • 35. SoÄŸuk plazmaya en iyi örnek neon lambaları ve floresan lambalardır.
  • 37. Bunun sonucunda yüklü parçacıklar kutup bölgelerinde , atmosferde bulunan oksijen ve azot atomlarıyla çarpışarak onların iyonize olmasını saÄŸlar ve bir ışıma gerçekleÅŸir. GüneÅŸ dev bir plazmadır. Bu dev plazma küresinden kopup güneÅŸ rüzgarlarıyla dünyamıza gelen elektrik yüklü parçacıkların dünya atmosferine yapacağı muhtemel etkiler dünyanın manyetik alanı tarafından engellenir. Bu manyetik alana manyetosfer denir. GüneÅŸin oluÅŸturduÄŸu yüklü parçacık hareketi ,manyetosfer tarafından saptırılarak kutup bölgelerine doÄŸru itilir.
  • 38. Ìý
  • 40. Belirli bir sınırı olmayan atmosferin °ì²¹±ôı²Ôlığını hava moleküllerine etkiyen yer çekimi kuvveti ve bu moleküllerin sahip olduÄŸu kinetik enerji belirler. Yer çekimim kuvveti, uzaya dağılma eÄŸilimi gösteren hava moleküllerini tutarken moleküllerin sahip olduÄŸu kinetik enerji, moleküllerin yere düşmesini engeller. Bu durumu tavaya konulan mısır tanelerinin ısındıkça patlayıp hacminin büyümesi ve yükselmesine benzetebiliriz.
  • 41. Atmosferin toplam kütlesinin %50 si ilk 5-6 km de, % 90’ı ilk 20 km de %99’u ise ilk 30 km de bulunmaktadır. 400 km 100 km Aurora Meteorlar
  • 42. 7. çıkış Kılcallık etkisiyle su aÄŸacın en üst yapraklarına kadar ulaÅŸabilir. D Y Sıcaklığı artırılan sıvının yüzey gerilimi artar. Boyutları orantılı olarak artırılan cismin kesit alanı da aynı oranda artar. Y D D Y Filin yüzey alanının hacmine oranı karıncanınkinden büyüktür. Hacmi artan cismin yüzey alanı azalır. Sıvı içine batırılan ince borularda kılcallık etkisi borunun botuna baÄŸlı deÄŸildir. Binalar dayanıklılıkları en fazla olacak ÅŸekilde yapılır. D Y D D Y Y Y D 1. çıkış 4. çıkış 2. çıkış 5. çıkış 6. çıkış 3. çıkış 8. çıkış D Y 7. çıkış D ÖRNEK
  • 43. YaÄŸmur damlacıklarının cama yapışması ……………… kuvvetine örnektir. Bir maddenin kendi tanecikleri arasındaki çekim kuvvetine ………………denir. Adezyonun diÄŸer adı ……… …… dır. Kohezyonun diÄŸer adı ………. …. dır. Temizlik maddeleri sıvıların yüzey gerilimini ……………….. Peçetelerin suyu emmesi ………………olayının bir sonucudur. Yüzey gerilimi en büyük olan sıvı …………. dır. Dayanıklılık cismin kesit alanı ile …………orantılıdır. GüneÅŸ rüzgarlarının etkisiyle kutuplarda oluÅŸan ışıklara ……………denir. GüneÅŸ en büyük ……………. örneÄŸidir. Adezyonun kohezyondan …………….. olması ıslanma ÅŸartıdır. Floresan lamba ve neon lamba ………… plazma örnekleridir. A. AÅŸağıdaki cümlelerde boÅŸ bırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz. aurora büyük adezyon kohezyon soÄŸuk yapışma doÄŸru kılcallık civa azaltır tutma plazma adezyon kohezyon tutma yapışma azaltır kılcallık civa doÄŸru aurora plazma büyük soÄŸuk Etkinlik Madde ve Özellikleri 1
  • 44. Adezyon farklı moleküller arsındaki çekim kuvvetidir. Kılcallık olayının oluÅŸumunda sadece adezyon kuvveti etkilidir. ÅžimÅŸek, yıldırım ve kutup ışıkları plazmanın dünyamızdaki örnekleridir. Varlıkların dayanıklılığını yüzey alanlarının hacimlerine oranıyla buluruz. Boyutları orantılı artırılan cismin dayanıklılığı azalır. Yüzey alanının hacmine oranı en küçük olan geometrik ÅŸekil küptür. Su damlalarının küresel olması kohezyon kuvvetinin bir sonucudur. Kohezyon kuvveti sadece sıvı molekülleri arasında gerçekleÅŸir. Bir sıvının yüzey gerilimi kohezyon kuvveti ile doÄŸru orantılıdır. Civa döküldüğü yüzeyi ıslatmaz. Bir damlanın musluktan düşmesini engelleyen adhezyon kuvvetidir. Plazmalar elektriÄŸi iletmez. Atmosferdeki gazlarda oksijen yüzdelik dilimde en fazla olan gazdır. B. AÅŸağıdaki cümlelerin hangileri doÄŸru, hangileri yanlıştır? Etkinlik 1 Madde ve Özellikleri D Y
  • 45. Ãœnite bitmiÅŸtir. Hoşça °ì²¹±ôı²Ô