1. 10. gaia Aldaketa kulturala:
Errenazimendua eta Erreforma
1.- Errenazimendua : humanismoaren garaia
Humanismoa, korronte kulturala izan zen
eta XV. eta XVI. mendeetan garatu zen
Ezaugarriak :
1- Gizakiaz arduratzen ziren..
(Erdi Aroan,Jainkoa zen inportanteena)
2- Aintzinako-Grezia eta Erromako kultura eredu
hartu zuten.
3- Humanistak egia aurkitu nahi zuten, Egia
bilatzeko, arrazoia eta esperientzia bideak
ziren.
4- Jakinmina. Humanistek denetarik jakin nahi
zuten,(medikuntza,artea…)
Humanista nagusiak:
Erasmo de Rotterdam, Tomás Moro
Humanismoa zabaltzeko bideak : inprentak eta akademiak.
1440.urtean, Gutenbergek inprenta asmatu zuen
2.- Zientzien garapena
Jakiteko nahiak emaitzak eman zituen:
Kopernikoren teoria heliozentrikoa-Eguzkia unibertsoaren erdian zegoen,
eta Lurrak inguran bueltak ematen zituen-. Eleiza kontra zegoen.
Gorputza ere aztertu zuten: anatomia, odol-zirkulazioa…
Aurkikuntza geografiko berriekin, ikasteko gogoa zabaldu zen. (geografia,
zoologia, kartografia…)
Beste hainbat gauza ere ikertu zituzten :
Makina militarraren proiektua
2. Tresna hegalari baten proiektua
3.- Arte-estilo berria; arte errenazentista
XV. eta XVI. mendean eman zen arte estilo berria.
Berpizkundea edo Errenazimendua izena hartu zuen
Zer zen berriro piztu nahi zutena?
Greziarren eta erromatarren kultura,gustoko zuten
eta kopiatzen hasi ziren. Gotikoa alde batera utzi zuten
• Italian sortzen da baina Europa osoan zabaltzen da.
Artearen protagonista Gizakia zen eta artistak edertasuna nahi zuten.
Bi garai bereizi ziren:
Quatrocento edo XV. mendea: zentroa Florentzia izan
zen.
Cinquecento edo XVI. mendea: zentroa Erroma izan zen.
Artista errenazentistak, lanak sinatzen zituzten.
Artista asko, ekultore,margolari eta arkitektoak izaten ziren.
Artistak mezenasen babesa izan zuten.Medicitarrak oso famatuak ziren
Nondik dator Mezenas hitza? Cayo Clinio Mecenas (K.a. 70-8 ) erromatar noble bat
zen. Artea gustatzen zitzaion eta poetei eta artistei beste interesik gabe laguntzen zien.
4.- Arkitektura
Quattrocento: 1400 … XV. mendea
Brunelleschi: Florentziako
katedralaren kupula.
Ezaugarriak:
Elementu klasikoak berreskuratu ziren: Grezia eta Erromakoak.
Gizakiari egokitutako proportzioak.
Ordena eta harmonia
Cinquecento: 1500 .. XVI .endea
3. Bramante: Vaticanoko lehen proiektua. Erroma
Miguel Ángel: Vaticanoko ganga.
5.- Pintura
Ezaugarriak:
Ikuspegia.
Proportzioengatik eta edertasunagatik ardura.
Gaien garrantzia.
Quattrocento:
Masaccio: ikuspegiaren gaia lantzen hasi zen.
Botticelli: marrazkia eta mugimendua perfekzionatu zituen
Cinquecento:
Leonardo: Gioconda eta
Azken afaria.
Miguel Angel: Kapera sixtina.
Rafael: Batikanoko leku ezberdinak eta madonnak.
Tiziano: erretratuak eta lan mitologikoak.
4. 6.- Eskultura
Ezaugarriak:
Proportzioen eta anatomia lanen garrantzia.
Generoak: biluziak, erretratua eta zaldiekin egindako eskulturak.
Materialak: brontzea eta marmola.
Quattrocento:
Ghiberti: Florentziako katedraleko bataiotegiko ateak.
Donatello: David.
Cinquecento:
Miguel Angel: Pietatea, David eta Moises.
9.- Erligioaren aldaketa: Erreforma eta Kontraerreforma
Erreforma: Elizako luxua, apaizen prestaketa eza, indulgentziak
Martin Lutero-k zabaldu zuen erreforma
Aita Santuaren agintaritzaren kontra
Erreforma Europan
Kalbinismoa: Kalbinok gidatutako
mugimendua. Dotrinaren oinarria
predestinazioa zen.
Anglikanismoa: Enrike VIII.a erregeak
zuzendutako mugimendua,
KONTRAERREFORMA: Trentoko kontzilioan erabaki zuten.
Erreforma protestanteari aurre egiteko.
Protagonistak: Ignacio Loyola-koa Jesusen konpainia. (Jesuitak)
Inkisizioa sortu zuten dogma katolikoetatik aldentzen zirenak jasartzeko.