1. T畉p ch鱈 Khoa h畛c v Ph叩t tri畛n 2008: T畉p VI, S畛 3: 228-235 畉I H畛C NNG NGHI畛P H N畛I
228
則C 則IM TH湛C VT H辰C V亮 N造NG H辰C
C単A M辿T S竪 MU GI竪NG M孫CH (Fagopyrum esculentum Moench)
THU THP T探 MIN N坦I PHA B他C VIT NAM V亮 NHT B其N
Botanic and agronomic characters of several buck wheat cultivars
collected from Northern Part of Vietnam and Japan
Ph畉m Vn C動畛ng1
, Hong Vi畛t C動畛ng1
, Nguy畛n H畛u C動畛ng1
, Naoto Inoue2
1
Khoa N担ng h畛c, 畉i h畛c N担ng nghi畛p H N畛i; 2
Khoa N担ng nghi畛p, 畉i h畛c Shinshu, Nh畉t B畉n
TM T畉T
Nghi棚n c畛u ny ti畉n hnh m担 t畉 v 叩nh gi叩 c叩c 畉c i畛m th畛c v畉t h畛c, n担ng h畛c v hm l動畛ng
kim lo畉i trong 6 m畉u gi畛ng m畉ch ba g坦c (M) thu th畉p 畛 mi畛n B畉c Vi畛t Nam v nh畉p n畛i t畛 Nh畉t B畉n.
C叩c m畉u gi畛ng m畉ch 動畛c gieo lm 3 th畛i v畛 trong v畛 xu但n nm 2006. K畉t qu畉 cho th畉y, c叩c m畉u
gi畛ng m畉ch c坦 s畛 kh叩c bi畛t v畛 c叩c 畉c t鱈nh th畛c v畉t h畛c nh動 c畉u t畉o hoa, n畛 hoa, k鱈ch th動畛c qu畉.
Th畛i gian sinh tr動畛ng c畛a c叩c m畉u gi畛ng m畉ch bi畉n 畛ng t畛 75 畉n 96 ngy. 畛 giai o畉n thu ho畉ch,
chi畛u cao c但y c畛a c叩c m畉u gi畛ng bi畉n 畛ng t畛 66,1 畉n 81,2 cm. 畛 giai o畉n n畛 hoa, trung b狸nh s畛
cnh c畉p 1 v s畛 l叩 tr棚n c但y bi畉n 畛ng t畛 3,1 畉n 4,2 v 9,5 畉n 11,2. Trong s畛 c叩c m畉u gi畛ng m畉ch,
gi畛ng M5 v M6 c坦 nng su畉t h畉t 畉t cao nh畉t l 577 v 645 kg/ha. Hm l動畛ng Fe trong c叩c m畉u gi畛ng
m畉ch bi畉n 畛ng t畛 5,0 畉n 11,4 mg/100 g h畉t. Gi畛ng m畉ch M1 c坦 c畉 hm l動畛ng Zn cao nh畉t (41,9
mg/100 g) v Cu cao nh畉t (141,2 mg/100 g), trong khi 坦 gi畛ng M5 c坦 hm l動畛ng Mg cao nh畉t (301,2
mg/100 g) v Ca cao nh畉t (262,0 mg/100 g).
T畛 kho叩: 畉c i畛m th畛c v畉t h畛c, 畉c i畛m n担ng h畛c, hm l動畛ng kim lo畉i, m畉ch ba g坦c.
SUMMARY
This study was conducted to describe the botanic characteristis and evaluate agronomic
characters and metal content of six buck wheat cultivars collected from northern part of Vietnam and
Japan. The buck wheat cultivars were sown at three different dates in the 2006 spring season. Buck
wheat cultivars differed in flower structure, flowering and fruit size. The average growth duration of
buck wheat cultivars at different sowing time varied between 75 to 96 days. The plant height of buck
wheat cultivars at harvest was 64.2, 66.1 and 81.2 cm at first, second and third sowing time,
respectively. At flowering time, the average number of first branches and total number of leaves and
per plant was in a range of 3.1 - 4.2 and 9.5 - 11.2, respectively. Among the cultivars, M5 and M6 had
the greatest grain yield of 577 and 645 kg per ha, respectively. The iron content ranged from 5.0 to 11.4
mg/100 g. M1 cultivars possessed both highest content of Zn (41.9 mg/100 g) and Cu (141.2 mg/100 g),
whearas the highest Mg (301.2 mg/100 g) and Ca (262.0 mg/100 g) content was found in M5.
Key words: Botanic and agronomic characters, common buck wheat, metal content.
I. 畉T V畉N 畛
C但y ki畛u m畉ch (Fagopyrum esculentum
Moench) 動畛c con ng動畛i s畛 d畛ng lm l動董ng
th畛c c叩ch 但y 5000 畉n 6000 nm. Ki畛u m畉ch
c坦 c叩c 畉c i畛m nh動 th畛i gian sinh tr動畛ng ng畉n,
th鱈ch h畛p v畛i nhi畛t 畛 trung b狸nh, kh鱈 h畉u 畉m v
trong i畛u ki畛n 畉t c畉n c畛i, ngh竪o dinh d動畛ng
lo畉i c但y ny c坦 th畛 cho nng su畉t t畛t h董n c叩c
lo畉i ng滴 c畛c kh叩c (Myer and Meinken, 1999).
2. 畉c i畛m th畛c v畉t h畛c v n担ng h畛c
229
H畉t m畉ch 動畛c d湛ng 畉u ti棚n v畛i m畛c 鱈ch
lm l動董ng th畛c cho con ng動畛i, cho gia s炭c v
gia c畉m. Th畛c n 動畛c lm t畛 b畛t m畉ch gi炭p
gi畉m b辿o v ch畛ng x董 v畛a 畛ng m畉ch. M畉ch
c嘆n l c但y ngu畛n m畉t cho ong t畛t, m畉t m畉ch c坦
mu t畛i v s畉n l動畛ng c坦 th畛 畉t 275 - 415 kg/ha
(Cormacy, 1986). L叩 v hoa c畛a m畉ch ch畛a
hm l動畛ng rutin l畛n. 但y l m畛t glucoside s畛
d畛ng lm d動畛c ph畉m lm tng t鱈nh b畛n v畛ng
c畛a thnh m畉ch m叩u gi炭p gi畉m nguy c董 tai bi畉n
m畉ch m叩u, ch畛a tr畛 b畛nh cao huy畉t 叩p, ngn
ng畛a s畛 ho畉i th動 v畉t th動董ng v c坦 t叩c d畛ng b畉o
v畛 ch畛ng l畉i t叩c h畉i c畛a ph坦ng x畉 畛i v畛i c董 th畛
畛ng v畉t (Naghski, 1955; John v cs, 2004).
Tr棚n th畉 gi畛i 達 c坦 nh畛ng nghi棚n c畛u 畛ng
d畛ng ph畛c v畛 s畉n xu畉t lo畉i c但y ny v畛i m畛c 鱈ch
lm nguy棚n li畛u cho s畉n xu畉t d動畛c ph畉m v cho
s畉n xu畉t c叩c lo畉i th畛c ph畉m ch畛c nng giu dinh
d動畛ng. Tuy nhi棚n, 畛 Vi畛t Nam hi畛n ch動a c坦
nhi畛u nghi棚n c畛u v畛 c叩c lo畉i c但y l畉y h畉t ny m畉c
d湛 lo畉i c但y ny 動畛c tr畛ng ph畛 bi畉n 畛 c叩c t畛nh
mi畛n n炭i ph鱈a B畉c.
Nghi棚n c畛u v ph叩t tri畛n n坦 l m畛t b動畛c i
c坦 箪 ngh挑a trong giai o畉n hi畛n nay, nh畉t l vi畛c
lm ny k畉t h畛p t畉o c但y tr畛ng m畛i mang l畉i hi畛u
qu畉 kinh t畉 cho nh但n d但n c叩c d但n t畛c v湛ng n炭i
ph鱈a B畉c gi炭p chuy畛n 畛i c董 c畉u c但y tr畛ng, x坦a
坦i gi畉m ngh竪o. Ch鱈nh v狸 v畉y vi畛c m担 t畉 畉c
i畛m th畛c v畉t h畛c v n担ng h畛c c畛a m畛t s畛 m畉u
gi畛ng m畉ch (Fagopyrum esculentum Moench)
thu th畉p t畛 mi畛n n炭i ph鱈a B畉c Vi畛t Nam v Nh畉t
B畉n l vi畛c lm c畉n thi畉t g坦p ph畉n ph叩t tri畛n c但y
m畉ch 畛 Vi畛t Nam.
2. V畉T LI畛U V PH働NG PHP NGHIN
C畛U
2.1. V畉t li畛u nghi棚n c畛u
Th鱈 nghi畛m 動畛c ti畉n hnh v畛i hai m畉u
gi畛ng m畉ch nh畉p n畛i (k箪 hi畛u M1, M2) c坦 ngu畛n
g畛c t畛 Nh畉t B畉n v b畛n m畉u gi畛ng 畛a ph動董ng
(k箪 hi畛u M3, M4, M5, M6) thu th畉p t畛 Lo Cai
v Cao B畉ng.
Th鱈 nghi畛m th畛c hi畛n trong v畛 xu但n nm
2006 t畉i khu th鱈 nghi畛m c畛a Khoa N担ng h畛c,
tr動畛ng 畉i h畛c N担ng nghi畛p H N畛i.
2.2. Ph動董ng ph叩p nghi棚n c畛u
Th鱈 nghi畛m 動畛c b畛 tr鱈 v畛i 3 th畛i v畛 c叩ch
nhau 15 ngy v tu畉n t畛 kh担ng nh畉c l畉i (b畉t 畉u
tr畛ng t畛 ngy 12/12/2005). K鱈ch th動畛c m畛i 担 th鱈
nghi畛m l 2 x 1 m, di畛n t鱈ch m畛i 担 l 2 m2
. M畉t
畛 gieo l 30 c但y/m2
v畛i kho畉ng c叩ch: Hng -
Hng = 30 cm, C但y - C但y = 10 cm.
畉c i畛m th畛c v畉t h畛c 動畛c theo d探i khi
c但y m畛c m畉m, 2 tu畉n theo d探i 1 l畉n. C叩c ch畛
ti棚u v畛 畉c i畛m n担ng sinh h畛c 動畛c theo d探i
khi c但y ra hoa r畛 v khi thu ho畉ch. L畉y m畉u
theo ph動董ng ph叩p 動畛ng ch辿o nm i畛m. C叩c
畉c i畛m h狸nh th叩i c畛a c叩c m畉u gi畛ng 動畛c m担
t畉 theo khung ph但n lo畉i c畛a Ph畉m Hong H畛
(C但y c畛 Vi畛t Nam, NXB Tr畉, 1999 Quy畛n I
Tr.754).
H畉t c畛a c叩c m畉u gi畛ng 畛 th畛i v畛 I 動畛c
ph但n t鱈ch b畉ng m叩y quang ph畛 t畉i Trung t但m
Nhi畛t 畛i Vi畛t - Nga 畛 x叩c 畛nh hm l動畛ng kim
lo畉i trong h畉t.
S畛 li畛u 動畛c x畛 l箪 b畉ng ch動董ng tr狸nh Excel.
3. K畉T QU畉 V TH畉O LU畉N
3.1. C叩c 畉c i畛m h狸nh th叩i c畛a c叩c m畉u gi畛ng
M1: T棚n 畛a ph動董ng: Ishi-soba
Ngu畛n g畛c: Nh畉t B畉n
Nh坦m: Tantary buck wheat.
C畛 nh畉t ni棚n cao 畉n 40 cm, cnh non mu
xanh, th但n gi mu t鱈a. L叩 h狸nh tim, mu xanh
畉m c坦 cu畛ng ho畉c kh担ng. C畛m hoa mang c叩c
hoa nh畛 l動畛ng t鱈nh mu vng. Qu畉 c坦 3 r達nh s但u
t畉o thnh kh鱈a.
3. Ph畉m Vn C動畛ng, Hong Vi畛t C動畛ng, Nguy畛n H畛u C動畛ng, Naoto Inoue
230
M2: T棚n 畛a ph動董ng: Shinana No1.
Ngu畛n g畛c: Nh畉t B畉n
Nh坦m: Common buck wheat.
C畛 nh畉t ni棚n cao 畉n 46 cm, cnh non mu
t鱈m s畉m, th但n mu xanh.
L叩 c坦 cu畛ng di 0,1 7 cm, mu xanh. Th但n
v cu畛ng l叩 c坦 l担ng, phi畉n l叩 di 4,1 7,5 cm, c坦
mu xanh 畉m. C畛m hoa b担ng, l動畛ng t鱈nh, mu
tr畉ng, nh畛 8, bao ph畉n c坦 mu vng, v嘆i nh畛y 3.
Qu畉 3-5 c畉nh, m畛t s畛 qu畉 c坦 c畉nh nh畛n, b畉 qu畉
cao 0,6-0,8 cm, qu畉 c坦 mu en c坦 v畉ch x叩m.
M3: T棚n 畛a ph動董ng: S竪o
Ngu畛n g畛c: x達 Th畉i Ging Ph畛, huy畛n B畉c
H, t畛nh Lo Cai.
Nh坦m : Common buck wheat.
C畛 nh畉t ni棚n cao 畉n 87 cm, cnh non c坦
mu xanh, th但n c但y c坦 mu t鱈a 畉m.
Cu畛ng l叩 di 1-8 cm, cu畛ng v th但n c坦 l担ng.
Phi畉n l叩 di 3,5 6 cm. Hoa c畛m b担ng, hoa nh畛,
l動畛ng t鱈nh, mu h畛ng, nh畛 7, bao ph畉n c坦 mu
h畛ng, v嘆i nh畛y 3. Qu畉 3 c畉nh, b畉 qu畉 cao 0,5
0,6 cm, qu畉 c坦 mu x叩m, c坦 v畉ch, qu畉 non c坦
mu h畛ng.
M4: T棚n 畛a ph動董ng: S竪o
Ngu畛n g畛c: x達 Ch鱈 Vi畛n, huy畛n Tr湛ng
Kh叩nh, t畛nh Cao B畉ng.
Nh坦m : Common buck wheat
C畛 nh畉t ni棚n cao 畉n 90 cm, cnh non mu
xanh, th但n gi c坦 mu t鱈a. Cu畛ng l叩 di 0.3 6
cm, th但n v cu畛ng c坦 l担ng. Phi畉n l叩 h狸nh tim di
3,5 6 cm.
Hoa c畛m b担ng, nh畛 l動畛ng t鱈nh, mu tr畉ng
ph畛t h畛ng, nh畛 8, bao ph畉n c坦 mu h畛ng. Qu畉 3
c畉nh, v嘆i nh畛y 3, b畉 qu畉 cao kho畉ng 0,6 cm,
mu n但u en.
M5: T棚n 畛a ph動董ng: S竪o
Ngu畛n g畛c: x達 L滴ng Nm, huy畛n Tr湛ng
Kh叩nh, t畛nh Cao B畉ng.
Nh坦m: Common buck wheat
C畛 nh畉t ni棚n cao 畉n 91 cm, cnh non c坦
mu t鱈a 畉m, th但n gi mu t鱈a xen tr畉ng. Cu畛ng
di 0,1 9,5 cm, cu畛ng v th但n c坦 l担ng. Phi畉n
di 2,4 6,5 cm, h狸nh tim. Hoa c畛m b担ng, nh畛,
l動畛ng t鱈nh, nh畛 8, bao ph畉n mu vng, v嘆i nh畛y 3.
Qu畉 b畉 3 c畉nh, b畉 qu畉 cao 0,7 cm, qu畉 c坦 mu
x叩m kh担ng r探 v畉ch.
4. 畉c i畛m th畛c v畉t h畛c v n担ng h畛c
231
M6: T棚n 畛a ph動董ng: S竪o
Ngu畛n g畛c: 狸nh Phong, Tr湛ng Kh叩nh.
Nh坦m: Common buck wheat
C畛 nh畉t ni棚n cao 105cm, cnh non c坦 mu
xanh, th但n gi c坦 mu t鱈a. Cu畛ng l叩 di 0,1- 7
cm, cu畛ng v th但n c坦 l担ng (鱈t h董n so v畛i M3 v
M4). Phi畉n l叩 di 2,5 7,1cm. C畛m hoa b担ng,
hoa nh畛, nh畛 8, bao ph畉n h畛ng. Qu畉 3 c畉nh, v嘆i
nh畛y 3, b畉 qu畉 to 0,6 cm, v畛 qu畉 en b坦ng h董i
t湛, c坦 鱈t s畛c.
3.2. Th畛i gian sinh tr動畛ng c畛a c叩c m畉u gi畛ng
m畉ch trong th鱈 nghi畛m qua c叩c giai o畉n
sinh tr動畛ng
Nh狸n chung t畛ng th畛i gian sinh tr動畛ng c畛a
c叩c gi畛ng qua c叩c th畛i v畛 gi畉m d畉n t畛 th畛i v畛 I
畉n th畛i v畛 III do s畛 tng v畛 nhi畛t 畛, l動畛ng m動a
lm t叩c 畛ng 畉n sinh tr動畛ng c畛a c但y. Th畛i gian
sinh tr動畛ng c畛a c叩c m畉u gi畛ng 畛a ph動董ng di
h董n c叩c m畉u gi畛ng nh畉p n畛i. Th畛i gian t畛 gieo
畉n n畛 hoa c畛a c叩c m畉u gi畛ng 畛 th畛i v畛 I thay
畛i t畛 31 ngy (M3) 畉n 34 ngy (M2, M4),
ngoi ra gi畛ng M1 c滴ng c坦 th畛i gian t畛 gieo 畉n
n畛 hoa di nh畉t (37 ngy). 畛 th畛i v畛 II, kho畉ng
th畛i gian t畛 tr畛 畉n n畛 hoa r炭t ng畉n xu畛ng t畛 27
ngy (M4) 畉n 31 ngy (M6). 畛 th畛i v畛 III,
kho畉ng th畛i gian ny gi畉m kh担ng nhi畛u v thay
畛i t畛 27 - 28 ngy.
Th畛i gian t畛 n畛 hoa 畉n thu ho畉ch c滴ng
thay 畛i 畛 c叩c th畛i v畛 v c叩c gi畛ng 畛a ph動董ng
c坦 kho畉ng th畛i gian ny di h董n 畛 c叩c gi畛ng
nh畉p n畛i. Gi畛a c叩c th畛i v畛 c坦 s畛 gi畉m m畉nh v畛
th畛i gian t畛 n畛 hoa 畉n thu ho畉ch, 畉c bi畛t l 畛
th畛i v畛 III, i畛u 坦 lm gi畉m 叩ng k畛 th畛i gian
sinh tr動畛ng c畛a c叩c gi畛ng 畛 th畛i v畛 ny. i畛u
ny c坦 th畛 gi畉i th鱈ch do s畛 tng d畉n v畛 叩nh s叩ng,
nhi畛t 畛 畛 giai o畉n lm h畉t 畛 th畛i v畛 II, III lm
cho th畛i gian ch鱈n gi畉m.
B畉ng 1. Th畛i gian sinh tr動畛ng c畛a c叩c m畉u gi畛ng m畉ch qua c叩c giai o畉n sinh tr動畛ng (ngy)
Gieo - n畛 hoa N畛 hoa - thu ho畉ch T畛ng TGST
Th畛i v畛Gi畛ng
I II III I II III I II III
M1 37 - - 46 - - 83 - -
M2 34 29 - 49 41 - 83 70 -
M3 31 28 27 71 55 49 102 83 76
M4 34 27 27 68 54 48 102 81 75
M5 33 30 28 69 52 46 102 82 74
M6 33 31 28 69 51 48 102 82 76
3.3. Chi畛u cao c但y c畛a c叩c m畉u gi畛ng m畉ch th鱈
nghi畛m qua c叩c giai o畉n sinh tr動畛ng
Trong giai o畉n hoa n畛 r畛, chi畛u cao c畛a
c叩c m畉u gi畛ng 畛 th畛i v畛 I cao h董n so v畛i 畛 th畛i
v畛 II, i畛u ny l do th畛i gian sinh tr動畛ng c畛a
th畛i v畛 I di h董n so v畛i th畛i v畛 II. Nh動ng 畛 th畛i
v畛 III chi畛u cao c但y l畉i tng h董n so v畛i th畛i v畛 II
v 畉t cao h董n th畛i v畛 I (M3, M4) 坦 l do trong
giai o畉n 畉u ph叩t tri畛n th但n l叩 c但y non 達 g畉p
ph畉i i畛u ki畛n th鱈ch h畛p v畛 叩nh s叩ng, nhi畛t 畛,
畛 畉m v kh担ng g畉p ph畉i nhi畛t 畛 l畉nh nh動 畛
th畛i v畛 I. Chi畛u cao c但y cu畛i c湛ng 鱈t c坦 s畛 thay
畛i 畛 th畛i v畛 I v th畛i v畛 II nh動ng th畛i v畛 III l畉i
v動畛t l棚n l do khi n畛 hoa th狸 c但y v畉n ti畉p t畛c
tng tr動畛ng chi畛u cao v 畛 th畛i v畛 III c坦 t畛c 畛
tng m畉nh h董n. Gi畛a c叩c gi畛ng c坦 s畛 kh叩c nhau
v畛 chi畛u cao, 坦 l do 畉c t鱈nh c畛a gi畛ng. Chi畛u
cao c畛a c叩c gi畛ng nh畉p n畛i th畉p h董n so v畛i c叩c
gi畛ng 畛a ph動董ng, th畉p nh畉t 畛 gi畛ng M1 (44 cm)
v cao nh畉t 畛 M5, M6.
5. Ph畉m Vn C動畛ng, Hong Vi畛t C動畛ng, Nguy畛n H畛u C動畛ng, Naoto Inoue
232
B畉ng 2. Chi畛u cao c畛a c叩c m畉u gi畛ng m畉ch th鱈 nghi畛m qua c叩c giai do畉n sinh tr動畛ng (cm)
Th畛i k畛 n畛 hoa r畛 Thu ho畉ch
Th畛i v畛Gi畛ng
I II III I II III
M1 35,4 - - 44,0 - -
M2 54,4 48,6 - 52,2 52,2 -
M3 51,6 49,8 65,6 58,4 55,6 75,0
M4 59,6 52,7 67,2 64,2 56,6 80,2
M5 83,8 79,2 79,6 83,6 80,8 80,2
M6 89,0 81,5 85,6 82,6 85,5 88,8
3.4. S畛 cnh c畉p 1 c畛a c叩c m畉u gi畛ng m畉ch
th鱈 nghi畛m qua c叩c giai o畉n sinh tr動畛ng
S畛 cnh c畉p 1 thay 畛i gi畛a c叩c gi畛ng, 但y
c滴ng l 畉c tr動ng h狸nh th叩i t湛y thu畛c vo m畉u
gi畛ng. M1 c坦 s畛 cnh c畉p 1 l畛n nh畉t, gi畛ng c坦 s畛
cnh c畉p 1 鱈t nh畉t l M2 v M3. T畛 n畛 hoa r畛
畉n thu ho畉ch s畛 cnh kh担ng thay 畛i. C叩c m畉u
gi畛ng 畛 th畛i v畛 III c坦 s畛 cnh c畉p 1 cao h董n so
v畛i 畛 th畛i v畛 II v I. S畛 ph但n h坦a cnh v ph叩t
tri畛n cnh di畛n ra trong giai o畉n c但y con v狸 th畉
m 畛 th畛i v畛 III khi m t畛c 畛 sinh tr動畛ng c但y
tr畛ng m畉nh th狸 s畛 cnh c畉p 1 c滴ng h狸nh thnh
nhi畛u l棚n (B畉ng 3).
B畉ng 3. S畛 cnh c畉p 1 c畛a c叩c m畉u gi畛ng m畉ch th鱈 nghi畛m qua c叩c giai o畉n sinh tr動畛ng
Th畛i k畛 n畛 hoa r畛 Thu ho畉ch
Th畛i v畛Gi畛ng
I II III I II III
M1 5,8 - - 6,0 - -
M2 2,4 3,8 - 2,6 4,0 -
M3 2,0 3,4 3,6 2,6 4,2 3,8
M4 2,6 3,4 4,2 2,8 4,6 5,0
M5 3,4 3,6 3,8 3,4 3,6 3,8
M6 2,4 3,6 5,2 3,2 4,8 5,4
3.5. S畛 l叩 tr棚n th但n ch鱈nh c畛a c叩c m畉u gi畛ng
m畉ch th鱈 nghi畛m qua c叩c giai o畉n sinh
tr動畛ng
S畛 l叩 c畛a c叩c gi畛ng thay 畛i t湛y thu畛c v
gi畛ng v 畉t cao nh畉t l M5, M6, th畉p nh畉t l
M2. Gi畛a c叩c th畛i v畛 I v II 鱈t c坦 s畛 thay 畛i, ch畛
c坦 畛 th畛i v畛 III s畛 l叩 c畛a c叩c m畉u gi畛ng tng,
i畛u ny c坦 th畛 gi畉i th鱈ch l do t畛c 畛 sinh
tr動畛ng c但y tr畛ng c畛a c叩c gi畛ng 畛 th畛i v畛 ny l畛n.
T畛 giai o畉n hoa n畛 r畛 畉n giai o畉n thu h畛ach
s畛 l叩 h畉u nh動 kh担ng tng ho畉c tng ch畉m, l do
khi c但y n畛 r畛 th狸 a ph畉n s畛 hoa tr棚n c但y v s畛
ch湛m hoa 達 h狸nh thnh. Gi畛a c叩c gi畛ng 畛a
ph動董ng 鱈t c坦 s畛 kh叩c nhau l畛n v畛 s畛 l叩, ch畛 c坦
gi畛ng M3 l c坦 kh叩c so v畛i c叩c gi畛ng c嘆n l畉i.
Gi畛a hai m畉u gi畛ng nh畉p n畛i do thu畛c hai nh坦m
gi畛ng kh叩c nhau n棚n c坦 s畛 sai kh叩c (B畉ng 4).
B畉ng 4. S畛 l叩 tr棚n th但n ch鱈nh c畛a c叩c m畉u gi畛ng m畉ch th鱈 nghi畛m qua c叩c giai o畉n sinh tr動畛ng
Th畛i k畛 n畛 hoa r畛 Thu ho畉ch
Th畛i v畛Gi畛ng
I II III I II III
M1 11,0 - - 11,8 - -
M2 6,8 7,2 - 6,8 7,2 -
M3 8,2 8,6 9,8 8,2 8,7 10,2
M4 9,8 9,6 11,8 10,6 10,2 12,2
M5 10,6 10,6 10,8 10,2 10,0 11,0
M6 10,6 10,4 12,2 9,6 10,4 12,2
6. 畉c i畛m th畛c v畉t h畛c v n担ng h畛c
233
3.6. Kh畛i l動畛ng ch畉t kh担 t鱈ch l滴y c畛a c叩c m畉u
gi畛ng m畉ch th鱈 nghi畛m th畛i k狸 n畛 hoa r畛 畛
c叩c th畛i v畛 tr畛ng
Kh畛i l動畛ng ch畉t kh担 gi畛a c叩c gi畛ng 畛 giai
o畉n n畛 r畛 thay 畛i t湛y theo gi畛ng, t動董ng 畛ng
v畛i chi畛u cao, s畛 l叩, s畛 cnh v th畛i gian sinh
tr動畛ng. Cao nh畉t 畛 M5 v th畉p nh畉t 畛 M4 (th畛i
v畛 I) v M3 (th畛i v畛 II, III), ri棚ng gi畛ng M1
thu畛c nh坦m m畉ch Tantary (Tantary buck wheat)
n棚n c坦 kh畛i l動畛ng ch畉t kh担 r畉t nh畛.
Gi畛a c叩c th畛i v畛 c坦 s畛 thay 畛i m畉nh, ch畛
ti棚u ny cao nh畉t 畛 th畛i v畛 I v gi畉m 畛 c叩c th畛i
v畛 c嘆n l畉i.
L箪 do 動a ra l th畛i gian t畛 gieo 畉n n畛 r畛
c畛a c叩c gi畛ng 畛 th畛i v畛 I di h董n so v畛i c叩c
gi畛ng kh叩c, v狸 th畉 m l動畛ng ch畉t kh担 t鱈ch lu畛
nhi畛u h董n. 畛 c叩c th畛i v畛 sau, th畛i gian ng畉n
h董n n棚n l動畛ng ch畉t kh担 t鱈ch l滴y c滴ng 鱈t h董n v
畛 th畛i v畛 II v th畛i v畛 III c坦 鱈t sai kh叩c h董n
(B畉ng 5).
B畉ng 5. Kh畛i l動畛ng ch畉t kh担 t鱈ch l滴y c畛a c叩c m畉u gi畛ng m畉ch th鱈 nghi畛m
th畛i k狸 n畛 hoa r畛 畛 c叩c th畛i v畛 tr畛ng (g/c但y)
Th畛i v畛
Gi畛ng
I II III
M1 1,91 - -
M2 5,46 2,77 -
M3 3,78 1,37 2,07
M4 3,62 3,29 3,28
M5 8,66 6,40 4,85
M6 4,97 3,25 3,46
3.7. Nng su畉t v c叩c y畉u t畛 c畉u thnh nng
su畉t c畛a c叩c m畉u gi畛ng m畉ch th鱈 nghi畛m
H畉u h畉t c叩c m畉u gi畛ng m畉ch c坦 nng su畉t
th畛c thu gi畉m t畛 th畛i v畛 I 畉n th畛i v畛 III, ri棚ng
m畉u gi畛ng M6 c坦 nng su畉t 畛 v畛 III cao h董n c叩c
th畛i v畛 kh叩c.
畛 th畛i v畛 I, nng su畉t th畛c thu 畉t cao nh畉t
畛 M5 (5,77 t畉/ha). 畛 th畛i v畛 II v III, nng su畉t
h畉t cao nh畉t 畛 m畉u gi畛ng M6 cao h董n so v畛i M5.
Nng su畉t c畛a M6 畛 th畛i v畛 II l 4,81 t畉/ha v v畛
III l 6,45 t畉/ha.
但y ch鱈nh l bi畛u hi畛n cho s畛 th鱈ch h畛p v畛i
chuy畛n v湛ng sinh th叩i gi畛a c叩c gi畛ng. Trong giai
o畉n 畉u c但y ch畛u t叩c 畛ng c畛a nhi畛t 畛 l畉nh,
kh担ng kh鱈 kh担 (th畛i v畛 I), s畛 c但y ch畉t tng. Khi
c但y ra hoa 叩nh s叩ng, nhi畛t 畛 kh担ng 畛 c滴ng l l箪
do lm gi畉m nng su畉t, th畛i v畛 III th狸 ng動畛c l畉i,
giai o畉n c但y ra hoa c滴ng g畉p m畛t l動畛ng m動a
l畛n lm c畉n tr畛 qu叩 tr狸nh n畛 hoa, th畛 ph畉n, th畛
tinh. Ngoi ra, 畉c i畛m m畉n c畉m v畛i nhi畛t 畛
cao khi ra hoa c滴ng s畉 lm ch畉t ph畉n, khi 畛 giai
o畉n n畛 hoa, c但y ch畛u t叩c 畛ng b畉t ng畛 c畛a nhi畛t
畛 cao. Qua 坦 cho th畉y nng su畉t th畛c thu ph畛
thu畛c r畉t l畛n 畛 c畉 giai o畉n c但y con v khi ra
hoa.
V畛i c叩c gi畛ng kh叩c nhau cho kh畉 nng th鱈ch
畛ng kh叩c nhau. M畉ch b畉t 畉u ra hoa khi c嘆n r畉t
th畉p, c坦 l炭c ch畛 c坦 3 畉n 5 l叩. Sau khi ch湛m hoa
畉u ti棚n n畛 th狸 chi畛u cao c但y v畉n ti畉p t畛c tng.
Cho 畉n khi 達 n畛 r畛 kho畉ng 75% th狸 chi畛u cao
達 g畉n nh動 畉t t畛i m畛c cao nh畉t, l炭c ny kh畛i
l動畛ng ch畉t kh担 t鱈ch lu畛 l l畛n nh畉t v n坦 s畉 坦ng
g坦p cho s畛 vo ch畉c c畛a h畉t gi炭p h狸nh thnh
nng su畉t (B畉ng 6).
7. Ph畉m Vn C動畛ng, Hong Vi畛t C動畛ng, Nguy畛n H畛u C動畛ng, Naoto Inoue
234
B畉ng 6. C叩c y畉u t畛 c畉u thnh nng su畉t v nng su畉t h畉t c畛a c叩c m畉u gi畛ng m畉ch
Th畛i v畛 Gi畛ng S畛 ch湛m h畉t S畛 h畉t/ ch湛m
M1000
(g)
NSTT
(t畉/ha)
M1 11,8 15,8 14,34 2,87
M2 6,8 13,7 40,99 3,19
M3 8,2 23,5 24,3 4,36
M4 10,6 27,5 22,77 1,35
M5 10,2 35,4 23,34 5,77
I
M6 9,6 32,5 22,14 5,55
M1 - - - -
M2 8,8 15,4 41,2 4,14
M3 16,6 18,6 24,70 2,78
M4 10,8 25,2 23,24 1,10
M5 10,4 25,8 23,64 3,83
II
M6 9,8 29,0 21,98 4,81
M1 - - - -
M2 - - - -
M3 19,8 17,8 24,32 5,18
M4 17,4 27,4 22,35 1,72
M5 13,6 35,6 23,23 5,18
III
M6 12,6 33,6 22,04 6,45
3.8. Hm l動畛ng m畛t s畛 kim lo畉i trong h畉t m畉ch
B畉ng 7. Hm l動畛ng m畛t s畛 kim lo畉i trong h畉t c叩c m畉u gi畛ng m畉ch 畛 th畛i v畛 I
Hm l動畛ng m畛t s畛 kim lo畉i trong h畉t c叩c m畉u gi畛ng m畉ch
(mg/100g)Gi畛ng
Zn Cu Fe Mg Ca
M1 41,9 4,6 7,2 197,2 141,2
M2 14,9 1,9 5,1 188,5 164,2
M3 27,3 3,2 11,4 159,2 163,8
M4 9,7 1,7 5,0 151,8 164,4
M5 29,4 2,2 5,0 305,2 262,0
M6 15,3 1,7 6,3 116,8 112,0
Trong th鱈 nghi畛m ny, h畉t c畛a c叩c m畉u
gi畛ng 畛 th畛i v畛 I 動畛c ph但n t鱈ch hm l動畛ng m畛t
s畛 kim lo畉i. Hm l動畛ng Zn v Cu trong h畉t c叩c
gi畛ng m畉ch bi畉n 畛ng t畛 9,7 畉n 41,9 v t畛 1,7
畉n 4,6 mg/100g h畉t, trong 坦 cao nh畉t 畛 gi畛ng
M1. Hm l動畛ng Fe bi畉n 畛ng t畛 5,1- 11,4 trong
坦 cao nh畉t l gi畛ng M3. Gi畛ng M5 c坦 hm
l動畛ng Mg v Ca 畛u cao nh畉t, t動董ng 畛ng 305,2
v 262,0 mg/100g h畉t.
4. K畉T LU畉N V 畛 NGH畛
T畛ng th畛i gian sinh tr動畛ng c畛a c叩c m畉u
gi畛ng gi畉m d畉n t畛 th畛i v畛 I (83 - 102 ngy) 畉n
th畛i v畛 III (74 - 76 ngy).
Chi畛u cao c但y l炭c thu ho畉ch c畛a c叩c m畉u
gi畛ng nh畉p n畛i th畉p h董n so v畛i c叩c gi畛ng 畛a
ph動董ng, th畉p nh畉t 畛 gi畛ng M1 (44 cm) v cao
nh畉t 畛 M5 (80,2 cm) v M6 (88,8 cm).
8. 畉c i畛m th畛c v畉t h畛c v n担ng h畛c
235
S畛 l叩 c畛a c叩c m畉u gi畛ng thay 畛i t湛y thu畛c
v m畉u gi畛ng v 畉t cao nh畉t l M5 v M6, th畉p
nh畉t l M2.
S畛 cnh c畉p 1 thay 畛i gi畛a c叩c m畉u
gi畛ng, trong 坦 M1 c坦 s畛 cnh c畉p 1 l畛n nh畉t
(6,0), gi畛ng c坦 s畛 cnh c畉p 1 鱈t nh畉t l M2 v
M3 (3,8).
Trong th畛i v畛 I, kh畛i l動畛ng ch畉t kh担 gi畛a
c叩c gi畛ng 畛 giai o畉n n畛 r畛 cao nh畉t 畛 M5
(8,66 g/c但y) v th畉p nh畉t 畛 M1 (1,91 g/c但y).
Nng su畉t th畛c thu 畉t cao nh畉t 畛 m畉u
gi畛ng M5 (5,77 t畉/ha - th畛i v畛 I) v M6 (4,81;
6,45 - th畛i v畛 II, III).
Hm l動畛ng Zn v Cu cao nh畉t 畛 M1 trong
khi 坦 hm l動畛ng Ca v Mg cao nh畉t 畛 M5.
5. TI LI畛U THAM KH畉O
Cormacy, C. E., (1986). Buckwheat in Michigan.
MI Arg. Exp. Sta. Bull.152.
John H. Martin, Rihard P. Waldren, David L.
Stamp. (2004). Principles of Field Crop
Production. 4 th Edition PP. 705 712.
Myers, R.L. and L.J.Meinke, (1999). Buckwheat:
A multi-purose, short-season alternative I.
Univ.MO Ext. Serv. G 4306.
Naghski, J., and other, (1955). Effects of
Agronomic factors on the rutin content of
buckwheat. USDA Tech. Bull. 1132.
Ph畉m Hong H畛, (1999). C但y c畛 Vi畛t Nam,
quy畛n I. NXB Tr畉.