ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
OSMANLI TÜKETİM MALLARI TARİHİNE BİR BAŞLANGIÇ:18.yüzyılda Erzurum Tuzlaları
Neşe Erim*
İktisatçılar, ihtiyaçlarımızı doğrudan ve dolaylı olarak karşılayan herşeye mal adım
vermişlerdir. Bunları da çeşitli biçimlerde sınıflandırmışlardır. Bu sınıflandırmalardan birine göre ;
insanların ihtiyaçlarım doğrudan doğruya tatmin eden mallara tüketim malı denir. Bu anlamda tuz
bir tüketim malıdır. Ama bu temel özelliğinin yanında bazı tüketim mallarının üretilmesinde de
kullanılmak suretiyle üretim mallan grubuna da girer. Endüstri için çok önemli bir mineral
olduğunun anlaşılması kullanım alanlarının zaman içinde genişlemesini sağlamıştır1
.
Tüketim mallan tarihi (Commodity History) , yeni kavramsallaştırmalara açık, bir kısım
tarihçilerin uzun zamandan beri telaffuz ettiği ve kullandığı bir alandır2
. Türk tarihçiliğinde ise,
Osmanlı siyasi ve sosyal tarihi ile iktisat tarihi gibi uzun bir geçmişe ve kavramlara sahip araştırma
alanlarının içinde henüz yer almamaktadır3
. 2001 yılında düzenlenen 'Tuz' sempozyumu4
;
üretimi,ticareti,kullanım alanları, yazılı ve sözlü kültürümüz içindeki yeri konusunda sunulan
tebliğlerle, vazgeçilmez bir mal olan tuzun tarihinin araştırılmasına ve dolayısıyla tüketim mallan
tarihimizin oluşmasına vesile olacak önemli bir başlangıç olarak kabul edilebilir.
Tüm canlıların hayatında önemli bir yere sahip olan tuz, ülkeler için de stratejik bir doğal
kaynak olup, elde edilmesinden, taşınmasına, ticaretinin yapılmasına varıncaya kadar birçok
kişi için istihdam alam oluşturmaktadır. Osmanlı Devleti 'nin de kuruluştan başlayarak kendisi için
önemli bir gelir kaynağı olarak gördüğü tuzlaları yasaknameler ve kanunnameler düzenleyerek
denetim altına alması, tuzun yaşamsal öneminin çok iyi kavranmış olduğunu göstermektedir.
Osmanlı İmparatorluğunun hem kıyılarında, hem de iç kısımlarında yer alan tuzlaların
coğrafî dağılımım kanunnamelere dayanarak inceleyen Ahmet Cihan, yasal düzenlemelerin
bulunduğu toplam 56 kanunnamenin % 48'inin Rumeli, % 32'sinin Anadolu bölgesindeki tuz
üretim alanları ile ilgili olduğunu tespit etmiştir5
. Rumeli’de bulunan tuzlaların çoğu verimlilik
düzeyleri yüksek olan deniz tuzlalarıdır. İç ve Doğu Anadolu’da ise ; göllerin ve akarsuların
çevresinde de verimli tuz alanları bulunmaktadır. Ayrıca bazı bölgelerde de kaya tuzu elde
edilmeye elverişli tuz dağlan vardır. İç
*Doç. Dr. Kocaeli Üniversitesi İİBF İktisat Bölümü
1
Zamanımızda tuz, 14.000 farklı alanda kullanılmaktadır.
2
S.A.M.Adshead, Salt and Civilization, s.ix.
3
Osmanlı İmparatorluğunda tüketim konusunda yapılmış bir çalışma içiıuDonald Quataert (ed), Consumption Studies
and the History of the Ottoman Empire,1550-1922, State University of New York, 2000.
4
Türk Kültüründe Aynntılar:TUZ, konulu sempozyum, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırma ve
Uygulama Merkezi tarafından, 19-20 Nisan 2001 yılında düzenlenmiştir.
5
Ahmet Cihan, 'Osmanlı Kanunnamelerinde tuz ve tuzlalar' basılmamış sempozyum bildirisi, s. 1.
18.yy osmanlı tuzlaları
18.yy osmanlı tuzlaları
18.yy osmanlı tuzlaları
18.yy osmanlı tuzlaları
18.yy osmanlı tuzlaları
18.yy osmanlı tuzlaları
18.yy osmanlı tuzlaları
18.yy osmanlı tuzlaları
18.yy osmanlı tuzlaları
11
18.yy osmanlı tuzlaları

More Related Content

Featured (20)

2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing
2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing
2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing
Search Engine Journal
Storytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design Process
Storytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design ProcessStorytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design Process
Storytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design Process
Chiara Aliotta
Artificial Intelligence, Data and Competition – SCHREPEL – June 2024 OECD dis...
Artificial Intelligence, Data and Competition – SCHREPEL – June 2024 OECD dis...Artificial Intelligence, Data and Competition – SCHREPEL – June 2024 OECD dis...
Artificial Intelligence, Data and Competition – SCHREPEL – June 2024 OECD dis...
OECD Directorate for Financial and Enterprise Affairs
How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...
How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...
How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...
SocialHRCamp
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
Marius Sescu
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPT
Expeed Software
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Pixeldarts
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
ThinkNow
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
marketingartwork
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
Skeleton Technologies
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
Neil Kimberley
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
contently
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
Albert Qian
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Kurio // The Social Media Age(ncy)
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Search Engine Journal
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
SpeakerHub
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
Clark Boyd
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
Tessa Mero
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Lily Ray
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
Rajiv Jayarajah, MAppComm, ACC
2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing
2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing
2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing
Search Engine Journal
Storytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design Process
Storytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design ProcessStorytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design Process
Storytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design Process
Chiara Aliotta
How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...
How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...
How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...
SocialHRCamp
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
Marius Sescu
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPT
Expeed Software
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Pixeldarts
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
ThinkNow
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
marketingartwork
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
Neil Kimberley
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
contently
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
Albert Qian
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Search Engine Journal
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
SpeakerHub
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
Clark Boyd
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
Tessa Mero
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Lily Ray

18.yy osmanlı tuzlaları

  • 1. OSMANLI TÜKETİM MALLARI TARİHİNE BİR BAŞLANGIÇ:18.yüzyılda Erzurum Tuzlaları Neşe Erim* İktisatçılar, ihtiyaçlarımızı doğrudan ve dolaylı olarak karşılayan herşeye mal adım vermişlerdir. Bunları da çeşitli biçimlerde sınıflandırmışlardır. Bu sınıflandırmalardan birine göre ; insanların ihtiyaçlarım doğrudan doğruya tatmin eden mallara tüketim malı denir. Bu anlamda tuz bir tüketim malıdır. Ama bu temel özelliğinin yanında bazı tüketim mallarının üretilmesinde de kullanılmak suretiyle üretim mallan grubuna da girer. Endüstri için çok önemli bir mineral olduğunun anlaşılması kullanım alanlarının zaman içinde genişlemesini sağlamıştır1 . Tüketim mallan tarihi (Commodity History) , yeni kavramsallaştırmalara açık, bir kısım tarihçilerin uzun zamandan beri telaffuz ettiği ve kullandığı bir alandır2 . Türk tarihçiliğinde ise, Osmanlı siyasi ve sosyal tarihi ile iktisat tarihi gibi uzun bir geçmişe ve kavramlara sahip araştırma alanlarının içinde henüz yer almamaktadır3 . 2001 yılında düzenlenen 'Tuz' sempozyumu4 ; üretimi,ticareti,kullanım alanları, yazılı ve sözlü kültürümüz içindeki yeri konusunda sunulan tebliğlerle, vazgeçilmez bir mal olan tuzun tarihinin araştırılmasına ve dolayısıyla tüketim mallan tarihimizin oluşmasına vesile olacak önemli bir başlangıç olarak kabul edilebilir. Tüm canlıların hayatında önemli bir yere sahip olan tuz, ülkeler için de stratejik bir doğal kaynak olup, elde edilmesinden, taşınmasına, ticaretinin yapılmasına varıncaya kadar birçok kişi için istihdam alam oluşturmaktadır. Osmanlı Devleti 'nin de kuruluştan başlayarak kendisi için önemli bir gelir kaynağı olarak gördüğü tuzlaları yasaknameler ve kanunnameler düzenleyerek denetim altına alması, tuzun yaşamsal öneminin çok iyi kavranmış olduğunu göstermektedir. Osmanlı İmparatorluğunun hem kıyılarında, hem de iç kısımlarında yer alan tuzlaların coğrafî dağılımım kanunnamelere dayanarak inceleyen Ahmet Cihan, yasal düzenlemelerin bulunduğu toplam 56 kanunnamenin % 48'inin Rumeli, % 32'sinin Anadolu bölgesindeki tuz üretim alanları ile ilgili olduğunu tespit etmiştir5 . Rumeli’de bulunan tuzlaların çoğu verimlilik düzeyleri yüksek olan deniz tuzlalarıdır. İç ve Doğu Anadolu’da ise ; göllerin ve akarsuların çevresinde de verimli tuz alanları bulunmaktadır. Ayrıca bazı bölgelerde de kaya tuzu elde edilmeye elverişli tuz dağlan vardır. İç *Doç. Dr. Kocaeli Üniversitesi İİBF İktisat Bölümü 1 Zamanımızda tuz, 14.000 farklı alanda kullanılmaktadır. 2 S.A.M.Adshead, Salt and Civilization, s.ix. 3 Osmanlı İmparatorluğunda tüketim konusunda yapılmış bir çalışma içiıuDonald Quataert (ed), Consumption Studies and the History of the Ottoman Empire,1550-1922, State University of New York, 2000. 4 Türk Kültüründe Aynntılar:TUZ, konulu sempozyum, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından, 19-20 Nisan 2001 yılında düzenlenmiştir. 5 Ahmet Cihan, 'Osmanlı Kanunnamelerinde tuz ve tuzlalar' basılmamış sempozyum bildirisi, s. 1.
  • 11. 11