2. _____1. Luha ng buwaya
_____2. Aanhin mo ang
palasyo, kung nakatira ay
kuwago?
_____3. Ang bayaning
nasugatan, nag-iibayo
ang tapang.
_____4. Sanga-sangang dila
_____5. Matutong
mamaluktot habang maikli
ang kumot.
A. Nalaman ni Maria na may problema sa marka ni
Donna sa asignaturang Matematika. Sinabi niya ito
kay Joy na katabi niya. Hindi pa siya nakontento,
kinalat niya ito sa buong klase.
B. Hindi totoo ang kaniyang pagdadalamhati nang
mamatay ang kaniyang kaibigan.
C. Magaling magbalatkayo ang aming mayamang
kapitbahay.
D. Sa panahon ngayon ng pandemya, humina ang
tindahan ni Jose kaya konti lang ang kita niya araw-
araw. Kayat pinagsikapan niyang mabuti na
mapagkasya sa kanilang pangangailangan.
E. Sa gitna ng panahong pademya, ang mga
Pilipinong Fronliners ay hindi nanghihina bagkus
lalo pa itong lumalaban at naging mas matapang.
Iugnay ang kahulugan ng sumusunod na pahayag sa
mga pangyayari sa kasalukuyan.
B
C
E
A
D
3. 1. Ang salawikain, sawikain, bugtong at
kasabihan ay mga halimbawa ng karunungang-
bayan.
2. Si Mariang Mapangarapin ay isang
halimbawa ng pabula.
3. Ang pabula ay isang anyo ng panitikan kung
saan ang gumaganap ay mga hayop o kaya mga
bagay na walang buhay.
4. Ang maikling-kwento ay isang uri ng
panitikan na naglalayong maitanghal sa
entablado.
5. Ang dula ay isang anyo ng panitikan na may
Tama o Mali, Mali Itama!
4. Suriin at kilalanin ang sumusunod na mga
karunungang-bayan. Bigyan natin ng pansin
ang mga pahayag. Ano-ano kaya ang mga ito?
Isang butil ng
palay, sakop ang
buong bahay.
Kung may
tiyaga, may
nilaga
Ang mabuting pag-
uugali, masaganang
buhay ang sukli
5. Ang mga karunungang-bayan ay isang sangay ng
panitikan na nagpapahayag ng mga kaisipan at
paniniwala, sumasalamin sa ibat ibang
karanasan ng mga tao na nasa iisang kultura.
Ginagamitan ito ng malalalim at
matatalinghagang salita upang mapatalas ang
kaisipan. Sadyang matatalino ang ating mga
ninuno kung saan naipamamalas nila ito sa
pamamagitan ng mga karungang-bayan na
nakikita naman natin hanggang sa kasalukuyan.
KARUNUNGANG-BAYAN
6. Ang karunungang-bayan ay hango rin sa
karanasan ng mga matatanda at nagbibigay ng
payo tungkol sa kagandahang-asal at mga
paalala. Ito ay isang hudyat na ang mga
Pilipino noon pa man ay may mataas na
pagpapahalaga sa paglinang sa kaugalian at
paghasa sa kinagisnang kultura.
May ibat ibang uri ang karunungang-bayan
na makatutulong sa pagtukoy ng dangal ng
ating lahing pinagmulan gayundin sa
pagwawasto ng sariling pag-uugali at kilos.
KARUNUNGANG-BAYAN
7. Ang salawikain ay isang matalinghagang pahayag na nakaugalian nang
sabihin at nagsisilbing batas at tuntunin ng kagandahang-asal ng ating mga
ninunong naglalayong mangaral at umakay sa mga kabataan sa pagkakaroon
ng kabutihang- asal. Karaniwan itong may sukat at tugma.
Halimbawa:
1. Kung walang tiyaga, walang nilaga.
2. Sa paghahangad ng kagitna, isang salop ang nawala.
3. Kaya matibay ang walis, palibhasay nagbibigkis.
4. Aanhin ang bahay na bato kung ang nakatira ay kuwago, buti pa ang kubo na
ang nakatira ay tao.
5. Ang lumalakad nang matulin, kung matinik ay malalim. Ang lumalakad nang
mabagal kung matinik ay mababaw.
6. Ang mabuting halimbawa, ay higit na mabisa kaysa pahayag na dakila.
Salawikain
8. Ang mga Kasabihan noong unang panahon ay yaong ipinalalagay na
mga sabihin ng mga bata bat matatanda na katumbas ng mga
tinatawag na Mother Goose Rhymes. Ang kasabihan ay karaniwang
ginagamit sa panunukso o pagpuna sa kilos ng isang tao.
Halimbawa:
1. Sa panahon ng kagipitan, nakikita ang kaibigan.
2. Ang magalang na sagot ay nakapapawi ng poot.
3. Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.
4. Ang katamaran ay kapatid ng kagutuman.
5. Ang kapalaran hindi man hanapin, dudulog, lalapit kung talagang
akin.
Kasabihan
9. Ang mga Sawikain ay nagtataglay ng talinghaga sapagkat ito ay may
nakatagong kahulugan. Ang sawikain ay mga salitang patayutay o
idyomatiko na ginagamit upang maging maganda ang paraan ng
pagpapahayag. Naiiwasan ang makasakit ng loob sa kapwa-tao
kapag gumagamit ng mga patalinhaga na salita o sawikain sa
pakikipagkomunikasyon.
Sawikain
10. Ang sawikain ay nahahati sa positibo at negatibo. Narito ang
halimbawa ng mga positibong sawikain at ang kahulugan nito.
1. kapilas ng buhay asawa
2. ilaw ng tahanan ina
3. busilak ang puso malinis na kalooban
4. bukal sa loob taos puso/tapat
5. naniningalang-pugad nanliligaw
6. makapal ang palad masipag
7. matalas ang ulo matalino
8. malawak ang isip madaling umunawa
11. Narito naman ang mga halimbawa ng negatibong sawikain at ang
kahulugan nito.
1. ibaon sa hukay kalimutan
2. basag ang pula luko-luko
3. nagbibilang ng poste walang trabaho
4. bahag ang buntot duwag
5. alimuom mabaho
6. anak-dalita mahirap
7. bantay-salakay taong nagbabait-baitan
8. buwaya sa katihan nagpapautang na malaki ang tubo
9. hampaslupa/sampay-bakod lagalag, walang trabaho
10.balik-harap mabuti sa harap, taksil sa likod
12. Ang bugtong ay isang uri ng palaisipang nasa anyong patula. Ang
mga bugtong ay kadalasang kaisipang patungkol sa pag-uugali,
pang-araw-araw na buhay at katutubong paligid ng mga Pilipino.
Halimbawa:
1. Kung kailan mo pinatay, saka pa humaba ang buhay.
2. Baboy ko sa pulo, ang balahiboy pako.
3. Nang sumipot sa maliwanag, kulubot na ang balat.
Bugtong
13. Ito ay isang anyo ng tuluyan na kalimitang gumigising sa isipan ng
mga tao upang bumuo ng isang kalutasan sa isang suliranin. Ito ay
nangangahulugan lamang na ang mga sinaunang Pilipino ay sanay
mag-isip at kanilang ipinamana ito sa kanilang mga inapo.
Halimbawa:
Sa isang kulungan ay may limang baboy na inaalagaan si Mang
Juan. Lumundag ang isa. Ilan ang natira?
May isang bola sa mesa. Tinakpan ito ng sombrero. Paano nakuha
ang bola nang hindi man lang nagalaw ang sombrero?
Palaisipan
14. Ang bulong ay mga pahayag na may sukat at tugma na
kalimitang ginagamit na pangkulam o pangontra sa
kulam, engkanto, at masasamang espiritu.
Halimbawa:
Huwag magagalit, kaibigan, among pinuputol lamang
ang sa amiy napag-utusan
Bulong
