ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
OS PET´RÓGLIFOS, A ARTE RUPESTRE GALEGA

Fernando Javier Costas Goberna,
Instituto Estudios Vigueses.
Gondomar xaneiro 2014
OS GRAVADOS RUPESTRES DO GRUPO GALAICO DA ARTE RUPESTRE PREHISTORICA

+ de 500 superficies con petróglifos no SO galaico
OS PETROGLIFOS DA PREHISTORIA RECENTE
As combinacións circulares

As armas

A fauna

O Home
Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. Xeométrico

O grupo galaico da arte rupestre prehistórica

Coto da Moura VI; Arbo. Foto M. Certal

Monte Tetón I; Tebra, Tomiño

As Combinacións circulares
Monte Fortes; Valença,
Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. As Armas
O grupo galaico da arte rupestre prehistórica
Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. A fauna
O grupo galaico da arte rupestre prehistórica
Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. A fauna e o home
O grupo galaico da arte rupestre prehistórica
A distribución territorial
O grupo galaico da arte rupestre prehistórica
A serra da Grova. O caso de Oia
Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. A fauna e o home
O grupo galaico da arte rupestre prehistórica

Grupo I

Según A. de la Peña Santos
e F.J. Costas Goberna
TABLA 1

1

Egipto
2600 BC

2

Creta
2000 BC

3

4

5

6

Creta
1800 BC

Thera
1600 BC
Fenicios
1500 BC

Creta
1550 BC

Egipto
1200 BC

Pilos
1200 BC

Creta
1200 BC

Pueblos
del mar
1200 BC

Esciros
1100 BC

7

8

9

10

11
Suroeste Galaico. Os barcos de Oia
A embarcación nº 1 de Auga dos Cebros

Ulu Burun II. reconstrucción dun barco naufragado no s. XIV a.C na costa
SO de Turquía . Bodrun , Turquía. Xuño/2006
OS PETROGLIFOS DE EPOCAS HISTORICAS

As cruces

Os taboleiros de xogo

Outros
I . A ORIXE DA CONFUSIÓN . CRUCES e
CRUCIFORMES INTERPRETADOS COMO
FIGURAS HUMANAS PREHISTORICAS .

1916 . J. CABRÈ
PEDRA DO ALTAR de
Punta Herminia.A Coruña.
Escenas de danzas
EIRA
DOS
MOUROS
Cotobade; Pontevedra.
Estilizacións de figuras
de muller e siluetas de
homes.
1923. OBERMAIER
Propón duas fases.
III. A FIGURA HUMANA ESQUEMATICA DO GRUPO
GALAICO DA ARTE PREHISTORICA.

Figuras esquemáticas de apariencia cruciforme que xeralmente portan algún
tipo de obxeto (armas).
III. A FIGURA HUMANA DO GRUPO GALAICO DA
ARTE PREHISTORICA. PEDRA DAS FERRADURAS

Aparecen con outros motivos que corresponden o GGARP.
Jesús FERRO COUSELO

1952- Os petroglifos como
elementos de delimitacion
territorial de épocas históricas.
1957. S LORENZO RUZA
As cruces como elementos de
épocas historicas.
V. CRUCES E CRUCIFORMES. TIPOS E
PARALELISMO NAS CONSTRUCCIÓNS DO
MEDIOEVO. FIGURAS EN PHI

Facilmente identificables:
- líña vertical
- óvalo na parte superior
- ramificación na parte inferior
V. CRUCES E CRUCIFORMES. TIPOS E
PARALELISMO NAS CONSTRUCCIÓNS DO
MEDIOEVO. FIGURAS EN PHI

Catedral de Ourense

San Xoán de Portomarín. Lugo
VII. AS CRUCES COMO ELEMENTO DE CRISTIANIZACIÓN.
O LABERINTO DE PEDRA ESCRITA EN BURGUEIRA. OIA,
PONTEVEDRA
VIII AS CRUCES COMO ELEMENTO PROTECTOR
CRUCES NOS MUIÑOS DO FOLÓN. O ROSAL, PONTEVEDRA
VII. AS CRUCES DOS MUIÑOS DE AUGA E AS CRUCES DAS ROCHAS
NO SUROESTE DE GALICIA

A.- Cruces en superficies ao aire libre
B.- Cruces nos muiños
Os paneis con gravados de épocas históricas
son fundamentais para o coñecimento do noso
pasado. Algúns son tan espectaculares como
os prehistóricos, por iso merecen a mesma
atención e respeto.
… AS PEDRAS E OS XOGOS. OS PETROGLIFOS DE
EPOCAS HISTORICAS
Os taboleiros de xogo
… AS PEDRAS E OS XOGOS
A problemática das figuras xedrezadas nos petróglifos galegos

Coruña. Muros. Cova da Bruxa. Catedral.

Pontevedra. Baiona. As Abeas.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Figuras xedrezadas ao aire libre en Galicia
… AS PEDRAS E OS XOGOS
As figuras xedrezadas como taboleiros de xogo

Egipto
… AS PEDRAS E OS XOGOS
A problemática das figuras xedrezadas nos petróglifos galegos

Pontevedra. Baiona. Castro de Morade.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros axedrezados e o latrunculi dos romanos en Galicia

Pontevedra. A Guarda. Castro de
Santa Trega.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros axedrezados e o latrunculi dos romanos en Galicia

Lugo. Castro de Rei. Castro de Viladonga.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros xedrezados e o latrunculi dos romanos. Roma

Italia. Roma. Foro romano
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros xedrezados e o latrunculi dos romanos

Italia. Roma. Foro romano

Alemania. Mainz. Romische und
Germanische Museum.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros axedrezados en Galicia. O románico e mais adiante

Ourense. Catedral.

Pontevedra. O Rosal. O Folón
… AS PEDRAS E OS XOGOS
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de tres en raia
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de tres en raia en Galicia ao aire libre

Pontevedra. Oia. Pedornes. Vilar.

Pontevedra. Tui. Randufe. Mirador do
Coello
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de tres en raia no mundo romano

Italia. Roma. Basílica Julia.

Turquía. Dídima. Templo de Apolo.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de tres en raia en Galicia. En construccións
relixiosas

Portugal. Guimaraes. Museo Martíns Sarmento.

Pontevedra. Cotobade. Ermida de Xan Xusto.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de tres en raia en Galicia, ao aire libre

Pontevedra. Mondariz. Sabaxáns.

Pontevedra. Oia. Mougás.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de tres en raia en Galicia, ao aire libre

Pontevedra. Mondariz. Sabaxáns.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de tres en raia en Galicia. En construccións
relixiosas

Ourense. Allarriz.
Santa Mariña de Augas Santas.

Ourense. Catedral.

Pontevedra. Tui. Catedral.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.
En lugares de paso.

Pontevedra. Oia. Burgueira. A Portela.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.
En emprazamentos de antigos castelos.

Pontevedra. Gondomar. Vincios. Castro de Xián .
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.
En emprazamentos de antigos castelos.

Pontevedra. Vilanova de Arousa. Monte Lobeira.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX no
mundo romano

Conímbriga. Condeixa a Nova. Portugal

Lugo. Penadominga. Quiroga.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de alquerque. O alquerque de IX no mundo romano.
Mediterráneo Oriental

Siria. Bosra. Mezquita de Omar

Siria. Bosra. Basílicas cristianas.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.
En iglesias románicas

Ourense. Catedral.

Ourense. Leiro. Gomariz

Ourense. Leiro. Gomariz
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de alquerque. O alquerque de IX

Libro dos Xogos. Alfonso X El Sabio.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de XII.
En emprazamentos de antigos castelos.

Pontevedra. Vilanova de Arousa. Monte
Lobeira.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.
En emprazamentos de antigos castelos.

Valença. Mosteiro de San Fiz de Freitas
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.
En igrexas románicas

Ourense. Catedral.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.
En construcciones románicas

Portugal. Bragança. Domus.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.
Reaproveitados

Ourense. Allariz. Santa Mariña de Augas Santas.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de alquerque. O alquerque de XII

Libro dos Xogos. Alfonso X El Sabio.
… AS PEDRAS E OS XOGOS

A conquista leva os taboleiros a América.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Taboleiros de xogo ao aire libre

1, 2, 3 trés en raia
4, alquerque de XII
5, 6, 7, 8 alquerque de IX
9, xedrezado
10, 11 otros
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Taboleiros de xogo en edificacións

1, 2, 3, 4, 5, 6 trés en raia
7, 9, 10, 11 , alquerque de IX
8, alquerque de XII
12, xedrezado
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros circulares

Maia. Portugal.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
As figuras circulares dos petróglifos galaicos coma taboleiros.
Figuras de duvidosa cronoloxía

Auga dos Cebros II. Pedornes. Oia.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros circulares

Maia. Portugal.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
As figuras circulares dos petróglifos galaicos coma taboleiros
Figuras de duvidosa cronoloxía

Gorguillón. Sabaxáns. Mondariz.

Paso de Gordobalo. Loureza. Oia.

A Portela. Burgueira. Oia.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros circulares romanos. Mérida

Mérida. Teatro.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros circulares romanos. Itálica

Taboleiros circulares de Itálica.Santiponce. Sevilla.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros circulares romanos. Itálica

Taboleiros circulares de Itálica.Santiponce. Sevilla.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros circulares romanos. Roma

Roma. Basílica Julia.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros circulares romanos. Turquía, Dídima

Dídima. Turquía. Templo de Apolo
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros circulares romanos. Turquía, Efeso

Efeso. Turquía.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros circulares romanos. Turquía, Afrodisias
… AS PEDRAS E OS XOGOS
A problemática das coviñas en Galicia.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia.

Pontevedra. O Rosal. O Folón.

Pontevedra. Baiona. San Cosme de Baíña.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia

A Portela. Oia.

Eira do Ramos. Arbo.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de coviñas. Antecedentes.

Bulgaria. V milenio aC.

Grecia. Santuario de Perachora siglo V aC.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os posibles taboleiros de coviñas

Itálica. Santiponce. Sevilla.

Taboleiros romanos
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia

Pontevedra. Oia. Pedornes.
En xacimento romano

Pontevedra. Oia. Chavella.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Merida e Itálica

Sevilla. Santiponce. Itálica.

Badajoz. Mérida.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Roma

Roma. Foro romano.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de coviñas no mundo romano.
Tunez, Dougga.

Tunez. Dougga.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Siria, Palmira

Siria. Palmira. Templo de Bel

Siria. Palmira. Arco triunfal
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Siria, Bosra.
Mankala

Siria. Bosra.Teatro romano,
posteriormente fuerte árabe.
Os taboleiros de coviñas no mundo
… AS PEDRAS E OS XOGOS
romano.
Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Siria, Bosra.
Siria, Bosra. Mankala
Mankala

Siria. Bosra.Teatro romano,
posteriormente fuerte árabe.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de coviñas nos castelos de oriente próximo. Siria.
Mankala

Siria. Aleppo.

Siria. Crac des chevaliers.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os taboleiros de coviñas nos castelos de oriente próximo. Jordania.
Mankala.

Jordania. Al Azrak.

Jordania. Kerak.
Os xogos de
semente
(Mankala)

O taboleiro da filla de Abderramán III e un
taboleiro de hoxe en día en Siria
… AS PEDRAS E OS XOGOS
Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia. ¿bolos, mankala...?

Pontevedra. O Rosal. O Folón.

Pontevedra. Baiona. San Cosme de Baíña.
… AS PEDRAS E OS XOGOS
As coviñas e as pedras do xogo dos birlos en Galicia na actualidade.
Val Miñor
… AS PEDRAS E OS XOGOS
As coviñas e as pedras do xogo dos birlos en Galicia onte e hoxe.
Val Miñor
… AS PEDRAS E OS XOGOS
As coviñas e as pedras do xogo dos birlos en Galicia onte e hoxe.
Baixo Miño
… AS PEDRAS E OS XOGOS. OS PETROGLIFOS DE
EPOCAS HISTORICAS
Os taboleiros de xogo

Mesopotamia. Real juego de Ur (sumerio). Museo Británico. Reproducción. 2600, 2400 a.C.
… AS PEDRAS E OS XOGOS. OS PETROGLIFOS DE
EPOCAS HISTORICAS
Os taboleiros de xogo

Grecia. Creta. Cnossos.
Creta. Cnossos. 1600 aC. Museo de Herakleion
… AS PEDRAS E OS XOGOS

Egipto.vUn burro y un leon jugando al Senet. 1100 aC.
… AS PEDRAS E OS XOGOS

Aquiles y Ayax
nunha pausa da guerra de Troya. 530 aC.
Roma. Museo Capitolino
… AS PEDRAS E OS XOGOS

Taboleiros de duodecim scripta en Afrodisias,
antecesor do backgamon

More Related Content

2014 as pedras e os xogos

  • 1. OS PET´RÓGLIFOS, A ARTE RUPESTRE GALEGA Fernando Javier Costas Goberna, Instituto Estudios Vigueses. Gondomar xaneiro 2014
  • 2. OS GRAVADOS RUPESTRES DO GRUPO GALAICO DA ARTE RUPESTRE PREHISTORICA + de 500 superficies con petróglifos no SO galaico
  • 3. OS PETROGLIFOS DA PREHISTORIA RECENTE As combinacións circulares As armas A fauna O Home
  • 4. Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. Xeométrico O grupo galaico da arte rupestre prehistórica Coto da Moura VI; Arbo. Foto M. Certal Monte Tetón I; Tebra, Tomiño As Combinacións circulares Monte Fortes; Valença,
  • 5. Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. As Armas O grupo galaico da arte rupestre prehistórica
  • 6. Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. A fauna O grupo galaico da arte rupestre prehistórica
  • 7. Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. A fauna e o home O grupo galaico da arte rupestre prehistórica
  • 8. A distribución territorial O grupo galaico da arte rupestre prehistórica A serra da Grova. O caso de Oia
  • 9. Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. A fauna e o home O grupo galaico da arte rupestre prehistórica Grupo I Según A. de la Peña Santos e F.J. Costas Goberna
  • 10. TABLA 1 1 Egipto 2600 BC 2 Creta 2000 BC 3 4 5 6 Creta 1800 BC Thera 1600 BC Fenicios 1500 BC Creta 1550 BC Egipto 1200 BC Pilos 1200 BC Creta 1200 BC Pueblos del mar 1200 BC Esciros 1100 BC 7 8 9 10 11
  • 11. Suroeste Galaico. Os barcos de Oia A embarcación nº 1 de Auga dos Cebros Ulu Burun II. reconstrucción dun barco naufragado no s. XIV a.C na costa SO de Turquía . Bodrun , Turquía. Xuño/2006
  • 12. OS PETROGLIFOS DE EPOCAS HISTORICAS As cruces Os taboleiros de xogo Outros
  • 13. I . A ORIXE DA CONFUSIÓN . CRUCES e CRUCIFORMES INTERPRETADOS COMO FIGURAS HUMANAS PREHISTORICAS . 1916 . J. CABRÈ PEDRA DO ALTAR de Punta Herminia.A Coruña. Escenas de danzas EIRA DOS MOUROS Cotobade; Pontevedra. Estilizacións de figuras de muller e siluetas de homes. 1923. OBERMAIER Propón duas fases.
  • 14. III. A FIGURA HUMANA ESQUEMATICA DO GRUPO GALAICO DA ARTE PREHISTORICA. Figuras esquemáticas de apariencia cruciforme que xeralmente portan algún tipo de obxeto (armas).
  • 15. III. A FIGURA HUMANA DO GRUPO GALAICO DA ARTE PREHISTORICA. PEDRA DAS FERRADURAS Aparecen con outros motivos que corresponden o GGARP.
  • 16. Jesús FERRO COUSELO 1952- Os petroglifos como elementos de delimitacion territorial de épocas históricas. 1957. S LORENZO RUZA As cruces como elementos de épocas historicas.
  • 17. V. CRUCES E CRUCIFORMES. TIPOS E PARALELISMO NAS CONSTRUCCIÓNS DO MEDIOEVO. FIGURAS EN PHI Facilmente identificables: - líña vertical - óvalo na parte superior - ramificación na parte inferior
  • 18. V. CRUCES E CRUCIFORMES. TIPOS E PARALELISMO NAS CONSTRUCCIÓNS DO MEDIOEVO. FIGURAS EN PHI Catedral de Ourense San Xoán de Portomarín. Lugo
  • 19. VII. AS CRUCES COMO ELEMENTO DE CRISTIANIZACIÓN. O LABERINTO DE PEDRA ESCRITA EN BURGUEIRA. OIA, PONTEVEDRA
  • 20. VIII AS CRUCES COMO ELEMENTO PROTECTOR CRUCES NOS MUIÑOS DO FOLÓN. O ROSAL, PONTEVEDRA
  • 21. VII. AS CRUCES DOS MUIÑOS DE AUGA E AS CRUCES DAS ROCHAS NO SUROESTE DE GALICIA A.- Cruces en superficies ao aire libre B.- Cruces nos muiños
  • 22. Os paneis con gravados de épocas históricas son fundamentais para o coñecimento do noso pasado. Algúns son tan espectaculares como os prehistóricos, por iso merecen a mesma atención e respeto.
  • 23. … AS PEDRAS E OS XOGOS. OS PETROGLIFOS DE EPOCAS HISTORICAS Os taboleiros de xogo
  • 24. … AS PEDRAS E OS XOGOS A problemática das figuras xedrezadas nos petróglifos galegos Coruña. Muros. Cova da Bruxa. Catedral. Pontevedra. Baiona. As Abeas.
  • 25. … AS PEDRAS E OS XOGOS Figuras xedrezadas ao aire libre en Galicia
  • 26. … AS PEDRAS E OS XOGOS As figuras xedrezadas como taboleiros de xogo Egipto
  • 27. … AS PEDRAS E OS XOGOS A problemática das figuras xedrezadas nos petróglifos galegos Pontevedra. Baiona. Castro de Morade.
  • 28. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros axedrezados e o latrunculi dos romanos en Galicia Pontevedra. A Guarda. Castro de Santa Trega.
  • 29. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros axedrezados e o latrunculi dos romanos en Galicia Lugo. Castro de Rei. Castro de Viladonga.
  • 30. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros xedrezados e o latrunculi dos romanos. Roma Italia. Roma. Foro romano
  • 31. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros xedrezados e o latrunculi dos romanos Italia. Roma. Foro romano Alemania. Mainz. Romische und Germanische Museum.
  • 32. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros axedrezados en Galicia. O románico e mais adiante Ourense. Catedral. Pontevedra. O Rosal. O Folón
  • 33. … AS PEDRAS E OS XOGOS
  • 34. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de tres en raia
  • 35. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de tres en raia en Galicia ao aire libre Pontevedra. Oia. Pedornes. Vilar. Pontevedra. Tui. Randufe. Mirador do Coello
  • 36. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de tres en raia no mundo romano Italia. Roma. Basílica Julia. Turquía. Dídima. Templo de Apolo.
  • 37. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de tres en raia en Galicia. En construccións relixiosas Portugal. Guimaraes. Museo Martíns Sarmento. Pontevedra. Cotobade. Ermida de Xan Xusto.
  • 38. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de tres en raia en Galicia, ao aire libre Pontevedra. Mondariz. Sabaxáns. Pontevedra. Oia. Mougás.
  • 39. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de tres en raia en Galicia, ao aire libre Pontevedra. Mondariz. Sabaxáns.
  • 40. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de tres en raia en Galicia. En construccións relixiosas Ourense. Allarriz. Santa Mariña de Augas Santas. Ourense. Catedral. Pontevedra. Tui. Catedral.
  • 41. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX. En lugares de paso. Pontevedra. Oia. Burgueira. A Portela.
  • 42. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX. En emprazamentos de antigos castelos. Pontevedra. Gondomar. Vincios. Castro de Xián .
  • 43. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX. En emprazamentos de antigos castelos. Pontevedra. Vilanova de Arousa. Monte Lobeira.
  • 44. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX no mundo romano Conímbriga. Condeixa a Nova. Portugal Lugo. Penadominga. Quiroga.
  • 45. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de alquerque. O alquerque de IX no mundo romano. Mediterráneo Oriental Siria. Bosra. Mezquita de Omar Siria. Bosra. Basílicas cristianas.
  • 46. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX. En iglesias románicas Ourense. Catedral. Ourense. Leiro. Gomariz Ourense. Leiro. Gomariz
  • 47. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de alquerque. O alquerque de IX Libro dos Xogos. Alfonso X El Sabio.
  • 48. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de XII. En emprazamentos de antigos castelos. Pontevedra. Vilanova de Arousa. Monte Lobeira.
  • 49. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX. En emprazamentos de antigos castelos. Valença. Mosteiro de San Fiz de Freitas
  • 50. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX. En igrexas románicas Ourense. Catedral.
  • 51. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX. En construcciones románicas Portugal. Bragança. Domus.
  • 52. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX. Reaproveitados Ourense. Allariz. Santa Mariña de Augas Santas.
  • 53. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de alquerque. O alquerque de XII Libro dos Xogos. Alfonso X El Sabio.
  • 54. … AS PEDRAS E OS XOGOS A conquista leva os taboleiros a América.
  • 55. … AS PEDRAS E OS XOGOS
  • 56. … AS PEDRAS E OS XOGOS Taboleiros de xogo ao aire libre 1, 2, 3 trés en raia 4, alquerque de XII 5, 6, 7, 8 alquerque de IX 9, xedrezado 10, 11 otros
  • 57. … AS PEDRAS E OS XOGOS Taboleiros de xogo en edificacións 1, 2, 3, 4, 5, 6 trés en raia 7, 9, 10, 11 , alquerque de IX 8, alquerque de XII 12, xedrezado
  • 58. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros circulares Maia. Portugal.
  • 59. … AS PEDRAS E OS XOGOS As figuras circulares dos petróglifos galaicos coma taboleiros. Figuras de duvidosa cronoloxía Auga dos Cebros II. Pedornes. Oia.
  • 60. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros circulares Maia. Portugal.
  • 61. … AS PEDRAS E OS XOGOS As figuras circulares dos petróglifos galaicos coma taboleiros Figuras de duvidosa cronoloxía Gorguillón. Sabaxáns. Mondariz. Paso de Gordobalo. Loureza. Oia. A Portela. Burgueira. Oia.
  • 62. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros circulares romanos. Mérida Mérida. Teatro.
  • 63. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros circulares romanos. Itálica Taboleiros circulares de Itálica.Santiponce. Sevilla.
  • 64. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros circulares romanos. Itálica Taboleiros circulares de Itálica.Santiponce. Sevilla.
  • 65. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros circulares romanos. Roma Roma. Basílica Julia.
  • 66. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros circulares romanos. Turquía, Dídima Dídima. Turquía. Templo de Apolo
  • 67. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros circulares romanos. Turquía, Efeso Efeso. Turquía.
  • 68. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros circulares romanos. Turquía, Afrodisias
  • 69. … AS PEDRAS E OS XOGOS A problemática das coviñas en Galicia.
  • 70. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia.
  • 71. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia. Pontevedra. O Rosal. O Folón. Pontevedra. Baiona. San Cosme de Baíña.
  • 72. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia A Portela. Oia. Eira do Ramos. Arbo.
  • 73. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de coviñas. Antecedentes. Bulgaria. V milenio aC. Grecia. Santuario de Perachora siglo V aC.
  • 74. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os posibles taboleiros de coviñas Itálica. Santiponce. Sevilla. Taboleiros romanos
  • 75. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia Pontevedra. Oia. Pedornes. En xacimento romano Pontevedra. Oia. Chavella.
  • 76. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Merida e Itálica Sevilla. Santiponce. Itálica. Badajoz. Mérida.
  • 77. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Roma Roma. Foro romano.
  • 78. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Tunez, Dougga. Tunez. Dougga.
  • 79. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Siria, Palmira Siria. Palmira. Templo de Bel Siria. Palmira. Arco triunfal
  • 80. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Siria, Bosra. Mankala Siria. Bosra.Teatro romano, posteriormente fuerte árabe.
  • 81. Os taboleiros de coviñas no mundo … AS PEDRAS E OS XOGOS romano. Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Siria, Bosra. Siria, Bosra. Mankala Mankala Siria. Bosra.Teatro romano, posteriormente fuerte árabe.
  • 82. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de coviñas nos castelos de oriente próximo. Siria. Mankala Siria. Aleppo. Siria. Crac des chevaliers.
  • 83. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os taboleiros de coviñas nos castelos de oriente próximo. Jordania. Mankala. Jordania. Al Azrak. Jordania. Kerak.
  • 84. Os xogos de semente (Mankala) O taboleiro da filla de Abderramán III e un taboleiro de hoxe en día en Siria
  • 85. … AS PEDRAS E OS XOGOS Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia. ¿bolos, mankala...? Pontevedra. O Rosal. O Folón. Pontevedra. Baiona. San Cosme de Baíña.
  • 86. … AS PEDRAS E OS XOGOS As coviñas e as pedras do xogo dos birlos en Galicia na actualidade. Val Miñor
  • 87. … AS PEDRAS E OS XOGOS As coviñas e as pedras do xogo dos birlos en Galicia onte e hoxe. Val Miñor
  • 88. … AS PEDRAS E OS XOGOS As coviñas e as pedras do xogo dos birlos en Galicia onte e hoxe. Baixo Miño
  • 89. … AS PEDRAS E OS XOGOS. OS PETROGLIFOS DE EPOCAS HISTORICAS Os taboleiros de xogo Mesopotamia. Real juego de Ur (sumerio). Museo Británico. Reproducción. 2600, 2400 a.C.
  • 90. … AS PEDRAS E OS XOGOS. OS PETROGLIFOS DE EPOCAS HISTORICAS Os taboleiros de xogo Grecia. Creta. Cnossos. Creta. Cnossos. 1600 aC. Museo de Herakleion
  • 91. … AS PEDRAS E OS XOGOS Egipto.vUn burro y un leon jugando al Senet. 1100 aC.
  • 92. … AS PEDRAS E OS XOGOS Aquiles y Ayax nunha pausa da guerra de Troya. 530 aC. Roma. Museo Capitolino
  • 93. … AS PEDRAS E OS XOGOS Taboleiros de duodecim scripta en Afrodisias, antecesor do backgamon