3. 24 Ocak Kararları
Kontrol dışına çıkan
enflasyonu kontrol altına
almak, dış açığı
kapatmak ve ekonomiyi
yeniden işler hale
getirmek için Turgut
Özal tarafından
imzalanan 24 Ocak
kararları Demirel
hükümetince yürürlüğe
kondu.
4. 24 Ocak Kararları
Türkiye, dış politikanın etkisi, tüketim daralması
ve ithalat baskısının ekonomiye damga vurduğu
1970’lerin ardından 24 Ocak kararlarına ve 12 Eylül
1980 askeri darbesine doğru yol almaya başladı.
Dönemde reel sektörde üretim girdilerinin
özellikle yurtdışından sağlanmasında karşılaşılan
sorunlar bunalım yaratmakta idi.
5. 24 Ocak Kararları
24 Ocak Kararları o dönem dünyada yaygın olarak
kullanılan IMF politikalarından oluşan bir Ortodoks
istikrar programıdır.
Program dayatmasıyla
tekel vergilerinde
yaşanan artış temsili
6. 24 Ocak Kararları
Bu istikrar paketinin amacı Türkiye’nin “serbest piyasa
ekonomisine” geçmesini ve uluslararası sermaye ile
entegrasyonunu sağlamaktı.
7. 24 Ocak Kararları
Dışa kapalı bir ekonominin yerine, dünya sermayesi ile
bütünleşen bir ekonomi modeline geçiş
hedeflenmekteydi.
KARMA
EKONOMİK
SİSTEM
LİBERAL
EKONOMİK
SİSTEM
8. 24 Ocak Kararları
Program, ilke olarak sıkı para ve maliye politikası
uygulaması, faizlerin yükseltilmesi, ücretlerin baskı
altında tutulması, kamu mal ve hizmet fiyatlarının
artırılması, kamunun iktisadi faaliyetleri kısıtlanarak
özel kesimin öne çıkarılmasını desteklerken Dünya
Bankası destekli yapısal değişimi öngören tedbirler de
uygulanmıştır.
10. 24 Ocak Kararları Uygulaması
Yabancı sermayeye ilk kez kapılar bu kadar net olarak
aralanıyordu.
Dış ticarette yapısal değişiklikler yapıldı.
• Dışa kapalı
• Devlet müdahaleli
İTHAL İKAMECİ
POLİTİKA
• Dışa açık
• Serbest piyasa
koşulları
İHRACATA DAYALI
BÜYÜME MODELİ
11. 24 Ocak Kararları Uygulaması
Kamunun ekonomi içersindeki payının azalması ve
devletçilik ilkesinin yeniden anlamlandırılması
Özelleştirmeler
12. 24 Ocak Kararları ve IMF Politikaları
1980-83
• IMF Stand by
• Politika
dayatmaları
1984-93
• Stand by yok.
• İç piyasadan
borçlanma
1994
• Stand by
• Yeni
program
5 Nisan
Kararları
1998
•Yakın izleme
anlaşması
•Kilit
sektörlerin
özelleştirilmesi
1999
Yeni stand by
Özelleştirmelere
devam
Bankacılık
düzenlemeleri
IMF ‘nin Ortadoks karakterli reçetesi olarak 24 Ocak Kararları gelişme
aşaması yukarıdaki gibi olmuştur.
13. 24 Ocak Kararları ve IMF Politikaları
1980-1983 yılları arasında, IMF ile imzalanan stand by
kapsamında hayata geçirilen bazı politikalar; kamu
harcamalarının azaltılması ve bütçe açığının
küçültülmesi, tarım, hayvancılık ve diğer
sübvansiyonların asgariye indirilmesi, esnek kur,
günlük döviz kuru uygulamasına geçilmesi, İhracata
dayalı sanayileşme stratejisi kapsamında ihracata
vergi, kredi ve döviz desteği verilmesi oldu.
15. SONUÇLAR
24 Ocak kararlarının
alınışının üzerinden
daha 1 yıl geçmeden TSK
ülkedeki ekonomik ve
sosyal ortamdaki
kargaşaya son vermek
gerekçesiyle 12 Eylül
1980’de yönetimine el
koydu.
16. SONUÇLAR
Yurtiçinde tasarruf ve sermaye miktarını artırmak
adına, sermaye belli ellerde yoğunlaştırılmıştır. Yüksek
reel faizle yıllarca beslenen sermaye grupları,
sermayelerini üretmeden faizle büyütmüşlerdir.
Darbe sonrasında oluşturulan anayasa ile ekonominin
serbestleşmesi, kanun hükmünde kararnamelerle
hükümete tanınan sınırsız yetki ile gerçekleşmiştir.
17. SONUÇLAR
Kararlar sadece ekonomik değil, siyasal, toplumsal,
kültürel dönüşüm açısından da önemli sonuçlar
doğurdu.
Ekonominin liberalizasyonu adına ithalat kotaların
adım adım kaldırılması
İthal mallara rağbet ve iç piyasayı tehdidi
-1980 yılı Tüik dış ticaret verilerine göre ithalat oranı bir
önceki yıla göre büyük oranda artış göstermiştir.
18. SONUÇLAR
-İhracat özendirildiğinden yerli mallar dış piyasada
ucuzlatıldı.
- İhracata dayalı birikim rejimine geçilirken, ihracata
yönelik teşvikler de artırılıyordu.
-“Hayali ihracat"tan oluşan bir ihracat ve ithalat patlaması
doğdu.
IMF’ ye ve dolayısıyla Batı hegomanyasına ekonomik
bağımlılık
19. SONUÇLAR
2001 Krizi tıpkı 90larda Latin Amerika ve Rusya da
yaşanan krizler gibi IMF Programının mahsulüdür.
IMF Onaylı -İthal- Ekonomiden Sorumlu Bakan
20. Sonuç Olarak;
IMF, ABD tarafından kurulmuş ve Amerikan Yüzyılı’nın
kapital sisteminin devamının bir teminatıdır. ABD
küresel liderliğinin devamı için sistem çarklarının
serbest –sınırsız- bir ekonomik çevrede dönmesi
gerekmektedir. Soğuk Savaşın başından itibaren tarafsız
olduğu halde Batı Blok’una yakınlığını açıkça ortaya
koyan Türkiye 24 Ocak Kararlarıyla bu çarkın itici gücü
olması yolundaki en kararlı adımını atmıştır.