ธรรมชาติของสิ่งมีชีวิตม.4
- 2. เรื่องที่ 1 สิ่งมีชีวิตคืออะไร เรื่องที่ 2 ชีววิทยาคืออะไร เรื่องที่ 3 ชีววิทยากับการดาเนินชีวิต เรื่องที่ 4 ชีวจริยธรรม
- 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ สืบค้นข้อมูล อภิปราย เพื่ออธิบาย ลักษณะของสิ่งมีชีวิต ส า ร ว จ ต ร ว จ ส อ บ อุ ณ ห ภู มิ ข อ ง สภาพแวดล้อมที่มีผลต่อการรักษาดุลยภาพ ของสิ่งมีชีวิต
- 5. สังเกตภาพต่อไปȨ้ว่าป็Ȩาพของอะไร แมว จอคอมพิวเตอร์ กล้องถ่ายรูป ตู้เย็น สุนัข ต้นไม้ สมุด ถ้าจะจาแนกสิ่งต่างๆ นี้เราจะใช้เกณฑ์อะไร
- 6. สิ่งมีชีวิต แมว สุนัข ต้นไม้ สิ่งไม่มีชีวิต จอคอมพิวเตอร์ กล้องถ่ายรูป ตู้เย็น สมุด จาแนกสิ่งต่างๆ เหล่านี้โดยใช้เกณฑ์สิ่งมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิต สิ่งมีชีวิตคือ โครงสร้างที่เกิดจากเซลล์และผลิตภัณฑ์ของเซลล์ สิ่งที่มีลักษณะดังต่อไปนี้ เจริญเติบโตได้ กินอาหารได้ ขับถ่ายได้ สืบพันธุ์ได้หายใจได้ และเคลื่อนไหวได้
- 9. การสืบพันธุ์ (reproduction)หมายถึง การเพิ่มจานวนลูกหลาน ที่มีลักษณะเหมือนเดิมของสิ่งมีชีวิต โดยสิ่งมีชีวิตรุ่นใหม่ที่เกิดขึ้นนี้ จะทดแทนสิ่งมีชีวิตรุ่นเก่าที่ล้มหายตายจากไป ทาให้สิ่งมีชีวิตเหลือ รอดอยู่ในโลกได้โดยไม่สูญพันธุ์ไป ความหมาย : การสืบพันธุ์ การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ (sexual reproduction) การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ(asexual reproduction)
- 10. การแตกหน่อ (Budding) การแบ่งตัวออกเป็นสอง (Binary Fission) พาร์ธีโนเจเนซิส (Parthenogenesis) การงอกใหม่ (Regeneration) การสร้างสปอร์ (Spore Formation) การขาดออกเป็นท่อน (Fragmentation) การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ (asexual reproduction)
- 11. การแตกหน่อ (Budding) เป็นการสืบพันธุ์ของสัตว์ชั้นต่า เมื่อเจริญเติบโตเต็มที่แล้วจะมีการสร้างเนื้อเยื่อข้างลาตัวงอกออกมา แล้วเจริญเติบโตเป็นตัวเล็ก ๆ ที่มีอวัยวะต่าง ๆ เหมือนตัวแม่ ไฮดรา หนอนตัวแบน ฟองน้า ปะการัง และสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว (พวกโพรติสต์) เช่น ยีสต์ไฮดราฟองน้า ในพืชชั้นสูงก็มีพวก ขิง ข่า กล้วย หน่อไม้
- 12. การแบ่งตัวออกเป็นสอง (Binary Fission) เกิดขึ้นกับสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว (พวกโพรติสต์) ได้แก่ อะมีบา พารามีเซียม ยูกลีนา และแบคทีเรีย เกิดขึ้นโดยการแบ่งตัวจาก 1 เซลล์เป็น 2 เซลล์
- 13. พาร์ธีโนเจเนซิส (Parthenogenesis) เป็นการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศของแมลงบางชนิด เช่น ตั๊กแตนกิ่งไม้เพลี้ย ไรน้า ผึ้ง มด ต่อ แตน
- 14. การงอกใหม่ (Regeneration) พบในสัตว์ชั้นต่า ได้แก่ ปลาดาว พลานาเรีย ไส้เดือนดิน ปลิง โดยสัตว์เหล่านี้ถ้าร่างกายถูกตัดออกเป็นส่วน ๆ แต่ละส่วนจะ สามารถงอกเป็นสิ่งมีชีวิตตัวใหม่ได้ การงอกใหม่นี้จึงทาให้มีจานวนสิ่งมีชีวิตเพิ่มขึ้นจากจานวนเดิม
- 15. สังเกตการเปลี่ยนแปลงของสิ่งมีชีวิตในแผนภาพนี้ 2. การงอกใหม่ของสัตว์ชนิดใดถือว่าเป็นการสืบพันธุ์ เพราะเหตุใด 1. การเปลี่ยนแปลงของสิ่งมีชีวิต ในภาพก. และข. มีลักษณะ ที่เหมือนหรือต่างกันอย่างไร
- 16. การสร้างสปอร์ (Spore Formation) เกิดจากการแบ่งนิวเคลียสหลาย ๆ ครั้ง ต่อจากนั้นไซโทพลาซึม จะแบ่งตาม แล้วจะมีการสร้างเยื่อกั้นเป็นส่วน ๆ แต่ละส่วนจะมี นิวเคลียส 1 อัน เรียกว่า สปอร์ (Spore) พลาสโมเดียม ซึ่งเป็นสัตว์ที่ทาให้เกิดโรคไข้มาลาเรีย
- 17. การขาดออกเป็นท่อน (Fragmentation) พวกที่มีเซลล์ต่อกันเป็นเส้นสายโดยการหักเป็นท่อนๆ แต่ละท่อน ที่หลุดไปก็จะแบ่งตัว ได้เซลล์ใหม่ที่ต่อกันเป็นเส้นสายเจริญต่อไป พวกหนอนตัวแบน สาหร่ายทะเล
- 18. การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ (sexual reproduction) มีการสร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้และเซลล์สืบพันธุ์เพศเมีย ผสมกันเกิดเป็นสิ่งมีชีวิตหน่วยใหม่ที่เหมือนพ่อแม่เรียกว่าปฏิสนธิ (fertilization) การปฏิสนธิภายนอก (External Fertilization ) การปฏิสนธิภายใน (Internal Fertilization )
- 19. การปฏิสนธิภายใน (Internal Fertilization ) ตัวอสุจิจากสัตว์เพศผู้เข้าผสมกับไข่ซึ่งยังอยู่ในตัวของสัตว์เพศเมีย สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์ปีก สัตว์เลื้อยคลาน แมลง ปลาที่ออกลูกเป็นตัว เช่น ปลาเข็ม ปลาหางนกยูง ปลาฉลาม
- 20. การปฏิสนธิภายนอก (External Fertilization ) การผสมระหว่างไข่และตัวอสุจิภายนอกตัวของสัตว์เพศเมีย สัตว์ครึ่งน้าครึ่งบก ปลาต่าง ๆ และสัตว์น้าที่ออกลูกเป็นไข่ทุกชนิด
- 21. สิ่งมีชีวิตต้องการสารอาหารและพลังงาน สิ่งมีชีวิตทุกชนิดต้องการสารอาหารและพลังงาน เพื่อใช้ในกิจกรรมต่างๆ กิจกรรมต่างๆ ของสิ่งมีชีวิตจะต้องประกอบไปด้วยกระบวนการเมแทบอลิซึม (metabolism) เกิดขึ้นภายในร่างกายของสิ่งมีชีวิต แอแนบอลิซึม (anabolism) แคแทบอลิซึม (catabolism)
- 22. แอแนบอลิซึม (anabolism) หรือกระบวนการสร้าง เป็นการเปลี่ยนแปลงของสารที่มีขนาดโมเลกุลเล็กให้เป็นโมเลกุลใหญ่ ทาให้มีพลังงานในโมเลกุลใหญ่ เช่น กระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง กระบวนการสังเคราะห์โปรตีนและกรดอะมิโน แคแทบอลิซึม (catabolism) หรือกระบวนการสลาย เป็น การเปลี่ยนแปลงของสารที่มีขนาดโมเลกุลใหญ่ให้เป็นโมเลกุลเล็ก กระบวนการนี้มักมีพลังงานและความร้อนถูกปลดปล่อยออกมา เช่น การหายใจ การย่อยอาหาร
- 23. สิ่งมีชีวิตมีการเจริญเติบโต มีอายุขัย และขนาดจากัด การเจริญเติบโต (growth) ในสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวการเพิ่มโพรโทพลาซึมก็จัดว่าเป็นการเจริญเติบโต เมื่อเซลล์ของสิ่งมีชีวิตแบ่งเซลล์ในตอนแรกเซลล์ใหม่ที่ได้จะมีขนาดเล็กกว่าเดิม และก็จะสร้างสารต่างๆเพิ่มมากขึ้น ทาให้เซลล์ใหม่ขยายขนาดขึ้น ซึ่งจัดเป็น การเจริญเติบโตด้วยเช่นกัน
- 24. สิ่งมีชีวิตมีการเจริญเติบโต มีอายุขัย และขนาดจากัด(ต่อ) อายุขัย และขนาดจากัด สิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดจะมีขนาดไม่เท่ากันบางชนิดใหญ่มาก เช่น ช้าง สูงถึง 7 เมตร ขนาดใหญ่ เช่น วัว ควาย ขนาดเล็ก เช่น กุ้ง หอย ปู ขนาดเล็ก เช่น ไรน้า สิ่งมีชีวิตเมื่อเติบโตได้ในระยะหนึ่งก็จะตาย เราจะเรียกว่า อายุขัย โดยแต่ละชนิดจะแตกต่างกัน
- 25. สิ่งมีชีวิตมีการตอบสนองต่อสิ่งเร้า เป็นการตอบสนองของสิ่งมีชีวิตที่ ตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพและ ทางเคมีที่เกิดขึ้น สิ่งเร้า (stimulation) อย่างเดียวกัน อาจจะมีการตอบสนอง (response) ไม่เหมือนกันก็ได้ ในสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิด เช่น แสงเป็นสิ่งเร้าที่พืช เอนเข้าหา ส่วนโพโทซัวหลายชนิดจะเคลี่อนหนี ตัวอย่างการตอบสนอง เช่น พืชตระกูลถั่วจะหุบใบ ในตอนเย็นหรือกลางคืน ซึ่งเรียกว่าต้นไม้นอน เป็นต้น
- 28. สิ่งมีชีวิตมีลักษณะจาเพาะ สิ่งมีชีวิตมีลักษณะจาเพาะ เช่น คนมีลักษณะเฉพาะที่เรียกว่าคน แมว สนุข หรือแม้แต่ต้นพืชหรือ สาหร่ายขนาดเล็กก็มีลักษณะเฉพาะเช่นกัน
- 31. จุดประสงค์การเรียนรู้ บอกความหมายของชีววิทยาได้ ระบุแขนงวิชาต่างๆ ของวิชาชีววิทยาได้ สามารถสืบค้นข้อมูล อภิปราย และอธิบาย ถึงขอบเขตของการศึกษาชีววิทยาได้
- 32. ชีววิทยา (Biology) เริ่มใช้ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2344 โดยชอง บัปติสต์ เดอ ลามาร์ก นักสัตววิทยาชาวฝรั่งเศส กับ ลูดอฟ คริสแทร์ ทริไกรานัส นักพฤษศาสตร์ชาวเยอรมัน โดยมีรากศัพท์ มาจากภาษากรีก 2 คา คือ Bios หมายถึง ชีวิต และLogos หมายถึง การศึกษา หรือความรู้ ความคิดและเหตุผล
- 33. วิชาชีววิทยา (Biology) จึงหมายถึง วิชาที่ศึกษาเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิต ซึ่งประกอบด้วยส่วนที่เป็นความรู้ และส่วนที่เป็นกระบวนการค้นหาความรู้
- 34. สาขาวิชาทางชีววิทยา พฤษศาสตร์ (Botany) สัตววิทยา (Zoology) จุลชีววิทยา (Microbiology) สันฐานวิทยา (Morphology) กายวิภาคศาสตร์ (Anatomy) เซลล์วิทยา (Cytology) พืช สัตว์ จุลินทรีย์ รูปร่างลักษณะและโครงสร้างของสิ่งมีชีวิต โครงสร้างของสิ่งมีชีวิตโดยการผ่าตัด โครงสร้างและหน้าที่ภายในเซลล์ ชื่อวิชา ความรู้ที่ศึกษาถึงธรรมชาติ
- 35. จุดประสงค์การเรียนรู้ สืบค้นข้อมูล อภิปราย และอธิบายถึง ความสาคัญของชีววิทยากัการดาเนินชีวิต ของมนุษย์กับสิ่งแวดล้อม ตระหนักถึงความสาคัญของชีววิทยาต่อการ ดารงชิของมนุษย์และสิ่งแวดล้อม
- 36. การดูแลรักษาสุขภาพของร่างกาย การป้องกันและรักษาโรค การผลิตอาหาร การอนุรักษสิ่งแวดล้อม การประกอบอาชีพ การเรียนรู้เกี่ยวกับร่างกายคน การรู้จักพฤติกรมของสัตว์ต่างๆ
- 37. พันธุ์ของสิ่งมีชีวิตหรือผลผลิตตามความต้องการ นักวิชาการ/นักวจัยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ศึกษาเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิต ทาใหเราได้ พัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพ การศึกษาวัฏจักชีวิตและโครงสร้าง รูปร่าง ลักษณะและพฤติกรรม ศึกษสาเหตุของโรคที่เกิดจากสิ่งมีชีวิต เทคโนโลยีชีวภาพทางการแพทย์สมัยใหม่ ความรู้จากการศึกาคุณลักษณะของพืชชนิดต่างๆ การเรียนรู้เรื่องราวเกี่ยวกับร่างกายของเรา ความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม
- 38. จุดประสงค์การเรียนรู้ สืบค้นข้อมูล อภิปราย และยกตัวอย่าง เกี่ยวกับชีวจริยธรรมได้ ตระหนักถึงการนาความรู้ทางชีววิทยาไปใช้ ว่าต้องคานึงถึงจริยธรรมและผลต่อสิ่งแวดล้อม
- 39. ชีวจริยธรรม (bioethics) หมายถึงการปฏิบัติต่อสิ่งมีชีวิตอย่าง มีคุณธรรม ไม่ทาร้าย หรือทาอันตรายต่อสัตว์หรือมนุษย์เพื่อการศึกษา หรือการวิจัย
- 40. 1. การโคลนมนุษย์ 2. การทาแท้ง 3. สิ่งมีชีวิต GMOs 5. การใช้สัตว์ทดลองทางชีววิทยา 6. การผลิตอาวุธชีวภาพ