�ݺ�ߣ

Самиот збор ,,конзерватизам,, потекнува од латинскиот збор , conservation ,, што значи чување или одржување. Од таму со изразот конзерватизам во најопшта смисла се означува поглед на светот и животот кој што се стреми да го очува постоечкиот свет или постоечките односи онакви какви што се. Од таму конзерватизмот можеме да го сретнеме или како животен стил , или како систем на вредности , или како идеолошки систем, или како политичка програма и сл. Во секојдневниот живот овој поим се употребува со значење дека нешто треба да остане такво какво што е и да се држи негибнато.

Конзерватизам како политичка програма Изразот конзерватизам денеска најчесто се употребува за да се означи политичката програма која може да ја застапуваат одредени политички партии, државни институции, разни организации или поединци каде што како средишен момент во таквите конзервативни политички програми е фаворизирањето на т.н. „статус кво“ во општеството , рамнотежата, помирливоста, компромисот, од една страна , а изразување на недоверба и двоумење пред промените од друга страна .

Темелни ставови (елементи) на конзерватизмот Главн ин ата на конзервативната мисла се темели и произлегува од неколку централни доктрини (елементи) , кои меѓусебно се поврзани : Традиционализмот Прагматизмот Несовршеноста на човекот Органицизмот Хиерархија Власт Сопственост

Традиционализам Традиционализмот , го подржува континуитетот во политиката, одржувањето на од порано постоечките институции, обичаи и пракса , а кој е сомничав на промените, особено на големи и ненадејни промени и најмногу на сите насилни и систематски револуционерни промени. За конзервативците ако треба нешто да се промени истото треба да се стори постепено , со внимателно планирање на секој че кор, слично со одењето на мраз.

Прагматизам Конзерватизмот верува дека човековиот разум е ограничен и поради тоа не постои доверба во некакви апстракни принципи, теории и мислења и затоа предноста се дава на искуството, во практиката, во нешто што конкретно е сработено, во корисното или со еден збор во „прагматичното“. Се што се работи треба да се мери според тоа колкава е практичната вредност и корисноста на тоа во животот на луѓето.

Несовршеноста на човекот Според конзерватизмот луѓето се ограничени, зависни, морално расипани, себични, желни за моќ и сл. (антрополошки песимизам) Како такви луѓето се корен на криминалот и нередот а тоа никако не е општеството па така се сомнева дека луѓето препуштени самите на себе и на слободата ќе бидат способни да ја сочуваат заедницата. Од тие причини за да се сочува општеството неопходна е јака држава со примена на строги закони и казни.

Органицизмот Според конзерватизмот општеството е една „органска целина“ од луѓе, установи, обичаи, населби, групи и сл. За опстанокот на општеството освен државната организација неопходно е и постоењето на заеднички вредности и заедничка култура. Приврзаниците на конзерватизмот сметаат дека неуспехот во извозот на политичките институции и културните образци од напредните западни нации во другите делови на светот тоа го потврдува. Либералистите веруваа дека човечкиот род е еден и дека либералната парламентарна демократија е применлива насекаде имаше трагични и смешни последици во некои земји од јужна Америка и Африка.

Хиерархија Хиерархијата е природна и неопходна во општеството и се огледа во постоење на различни улоги и положби на луѓето но и со различни одговорности за функционирањето на општеството. Бидејки општествената положба која луѓето ја заземаат во многу зависи од среќата и раѓањето , успешните и привилегираните имаат обврска да водат грижа за помалку среќните.

Власта За конзерватистите власта секогаш треба да се спроведува одозгора и служи да им даде подршка и да ги води оние кои немаат знаења, искуство и образование да дејствуваат мудро и во сопствена корист. Власта вради затоа што е извор на општествено единство покажувајки им на луѓето што од нив се очекува, бидејки слободата која ја имаат постои истовремено со одговорноста

Сопственост За конзерватистите сопственоста е клучна вредност и луѓето себе си се гледаат преку онаа што го имаат како куќа, фирма, кола, пари и сл. што на нив им дава сигурност и независност од власта. Со тоа луѓето се потикнати да ги почитуваат законите а со тоа и сопственоста на другите луѓе.

Во текот на раните 1990-тите години терминот комунитаризам беше прифатен од една мала група, пред се американски општествени научници меѓусебно поврзани со заедничкото непријателство кон приврзаниците на либерализмот и неолиберализмот. Еден од најпознатите оснивачи на оваа движење беше социологот Амитаи Ециони кој докажува дека напредните индустриски општества на капиталистичкиот запад страдаат од „ бујна морална конфузија и општествена анархија“ поради тоа што на индивидуите им се дадени преголеми слободи а премалку одговорности. Со „комунитеризам“ против либерализмот и неолиберализмот

Тие ги избегнуваат економските објаснувања за социјалните проблеми, стоејки на ставот дека од порастот на криминалот па се до силниот консумеризам главниот виновник е моралниот пад на семејството , што пак како појава се објаснува со порастот на женската вработеност надвор од домот. Поопшто речено комунитаристите препорачуваат таков општествен поредок во кој заедницата е таа која дефинира што е заедничкото добро и ги убедува членовите да дејствуваат во таа насока . Ециони и другите комунитаристи се залагаат за повеќе должности а помалку права.

Ециони оценува дека женската вработеност надвор од домот создало т.н. „ родителски дефицит“ кој го оневозможува ефективното формирање на личноста на децата и се поголема зависност од различните институции за згрижување на децата, кои често не се ништо повеќе од „ќумези за деца“ кои како такви произведуваат генерации на млади луѓе на кои им недостасува “морално ткиво” со кое би се одбраниле од криминалот, дрогите и другите пороци. Родителски дефицит

Комунитаристите одрекуваат дека тие се залагаат за враќање кон поделбата на работата од 1950-тите години (формално вработување на мажите а враќање на жените во домовите). Наместо тоа нудат еден спектар од “просемејни практики и политики” како што на пример е идејата за т.н. „врснички брак“ што би значело семејство со двајца родители во кое, по раѓањето на детето, секој партнер би имал исти права на продолжено „семејно одсуство“ поткрепено со отежнување на законите за бракоразводот. Предлози на комунитаристите

Под влијание на комунитаристите општеството почнува да се третира како “заедница на заедници” , или како колаж од подзаедници од кои секоја бара нејзиниот начин на живот да се третира како еднакво вреден. Заедниците бараат правична застапеност не само во претставничките институции туку и во сите други образовни, здравствени, научни, културни и државни органи и институции.

Квартот-комуна Кристијанија во Копенхаген уште сведочи за идеалите на 19 68та Влезот во квартот-комуна, Кристијанија Тоа што се' уште постои, оваа жива утопија може да му ја заблагодари на огромната популарност ширум светот. Меѓутоа сегашната конзервативно-либерална коалиција во Данска има намера да му стави крај на социјалниот експеримент, што носи јасни траги на движењето од 68-мата година.

„ Ова е еден вид централа за експериментирање, оддел за развојни истражувања на општеството. Тоа е социјален експеримент и огромно детско игралиште за возрасни. Луѓето доаѓаат овде и се чудат, а потоа преземаат некои од идеите што им се допаднале...” – раскажува Брита Лилесе, актерка и претседавач со Одборот за прашања на културата во Кристијанија - и што е многу важно - еден од најстарите жители на градот-комуна. Таа вели дека креативноста останува и понатаму главна одлика на овој животен експеримент, како на полето на архитектурата, театарот, сликарството и вајарството, така и во потрагата по решенија за сосема практични проблеми. Како беше на почетокот ?

Брита раскажува и за почетоците. Во 1965-та таа и повеќе млади луѓе од нејзината генерација се вселија во неколку куќи во Копенхаген кои беа предвидени за уривање. „По некое време ги здруживме силите за да ѕидаме купатила и да го уредуваме просторот онака, како што нам ни се допаѓа. А политичкиот аспект дојде со зданието што го нарекувавме ’Дворот на Софија', тој стана мајка на Кристијанија...” Зданието што го носеше името на Софија, Божицата на мудроста во античката митологија, беше меѓутоа принудно расчистено, исто како и другите згради во околината. За тогашната власт, младите луѓе кои се собираа таму беа опасни револуционери, кои не го прифаќаа потрошувачкиот менталитет на општеството во кое живееја, ниту пак покажуваа интерес за грабеж по приватна сопственост како најголемиот дел од нивните сограѓани. Дури и куќите кај што живееја тие беа урнати за да му се затре трагата на движењето. Но, сметката на органите на власта се покажа погрешна. Летото 1971-та беше пробиена оградата на поранешната касарна во квартот Кристијансхавен.

„ Јакоб Лудвигсен беше уредник на поранешниот весник Ховедбладет, еден вид алтернативен магазин, кој пишуваше за вакви и слични алтернативни иницијативи во општеството. Во тоа време тој напиша голема стстија со наслов: Качи се на трамвајот број 8 и исели се во Кристијанија! Од таму и името на градот-комуна” – појаснува еден од првите жители, Брита Лилесе. Од тогаш многумина доаѓаа и си одеа, вели таа, но многумина и останаа, меѓу нив актери, музичари, сликари, вајари. И што е најважно цели 37 години остана нивниот дух, оценува Кирстен, по професија антрополог, која во Кристијанија се досели во 1980-та година: „ Имаме голема слободарска традиција што потекнува всушност од нашите претци, Викинзите. Нам ни е всадена доверба дека луѓето можат самите да се погрижат за се’, дека можат да се договорат и да создадат соодветен поредок. Нам не ни треба никој, кој од надвор ќе донесува одлуки во наше име. Тоа е многу важна карактеристика за секое општество и овде може да се види дека тоа така и функционира. Треба само на луѓето да им се дозволи да се доселат негде, да се развиваат и органски да сраснуваат – така како што тоа овде во Кристијанија и се случи. Треба само да ни дозволат да продолжиме вака, тоа е многу подобро – уверена сум во тоа!” – нагласува антропологот Кирстен. Како Кристијанија го доби името?

Сегашната влада на Данска меѓутоа има поинакво мислење. Градот-комуна со децении беше прифатен како „социјален експеримент”, имаше дури и закон што ја регулираше поделбата на трошоците. Но, откако дојде на власт либерално-козервативната влада во 2001-та година, таа кусо потоа ја прогласи Кристијанија за нелегална. Одвоени од остатокот на граѓанското општество жителите на Кристијанија ја беа прогласија за „зона слободна од ЕУ” и „отворена за канабис”. Веќе тоа и’ беше трн во окото на новата конзервативна влада. А исто така и доволна причина за секој ден да упатува на патролирање во градот-комуна по 50 полицајци опремени за улични борби. „ Тоа е така веќе со години, секој ден. Фактички е злостор секој ден да се испраќаат толку полицајци само за да видат дали имам некој грам хашиш во џебот. Таму, во другите делови од Копенхаген луѓето ги напаѓаат, ги бодат со ножеви или ги силуваат – но таму не испраќаат 50 полицајци во борбена опрема. Ние сме им опасни, ние сме најголемиот непријател на општеството, ние кои пушиме по малку хашиш” – се жали Граф Лине. Владата со поинакво мислење – и намери

Во одлуката на владата да ја растури комуната и спроведе приватизација на земјиштето и зданијата секако има и економски интереси. Овие парцели спаѓаат меѓу најатрактивните во градот и владата сака да го нормализира овој кварт со тоа што ќе им продава парцели на приватни инвеститори. На таквата намера на властите решително и’ се спротиставуваат жителите на Кристијанија, бидејќи таму еден од основните принципи е токму заедничката сопственост, односно дека становите и куќите не можат да му припаѓаат никому. Целиот процес е уште во тек, но доколку владата успее во намерата, тогаш тоа може да биде почеток на крајот на овој социјален експеримент. „Тие тоа го нарекуваат нормализирање, а тоа не оди никако.... Кристијанија не е нормална во вообичаениот смисол на зборот и тоа ни не треба да стане. Ако некој, така да кажеме, ја 'нормализира' Кристијанија, тогаш фактички ја уништил” – вели Пребен, кој ги произведува на далеку познатите Кристијанија велосипеди, што одлично се продаваат во целиот свет. Можно е меѓутоа сметката на владата да испадне погрешна. Жителите на Кристијанија по 37 години искуство прво се добро подготвени и за конфликт, ако треба. А второ, владата не смета со поддршката на илјадниците посетители кои секојдневно доаѓаат овде и одушевени ја носат во своето срце надежта дека ваква утописка заедница сепак може да постои. Идеолошки, но и економски интереси

�ݺ�ߣ

(5,5) konzervatizam i komunitarizam

More Related Content

(5,5) konzervatizam i komunitarizam