際際滷

際際滷Share a Scribd company logo
UNIVERSITETI I TIRANS
     FAKULTETI EKONOMIK
     DEPARTAMENTI I FINANC-KONTABILITETIT
                                                                                                 Miratohet:
                                                                                P谷rgjegj谷si i Departamentit
                                                                                       Prof. Dr. Halit Xhafa


                                              TEZ PROVIMI

                                            L谷nda:      DREJTIM FINANCIAR
                                            Dega: FINANC
                                            Kursi: III
                                            Koha: 3,5 or谷
                                            Data: 21.06.2001

I.      USHTRIME (60 pik谷)

     Ushtrimi 1 (10 pik谷)
     Shoq谷ria X ka nj谷 struktur谷 optimale t谷 kapitalit, e cila p谷rb谷het nga 50% borxh dhe 50% aksione t谷
     zakonshme. Shoq谷ria ka n谷 shqyrtim nj谷 projekt, i cili kushton 20.000.000 lek谷 dhe ka nje IRR 10,2%.
     Ajo ka fitim t谷 pashp谷rndar谷 3.000.000 lek谷.
     Shoq谷ria mund t谷 emetoj谷 borxh si vijon:
      deri n谷 5.000.000 lek谷, me norm谷 interesi 8%,
      mbi 5.000.000 lek谷, me norm谷 interesi 10%.
     Kostoja e fitimit t谷 pashp谷rndar谷 谷sht谷 12%. Nd谷rkoh谷 mendohet s谷 shoq谷ria do t谷 ket谷 rritje t谷
     dividendit 4%, nd谷rsa dividendi i vitit t谷 kaluar 谷sht谷 6 lek谷 p谷r aksion. Shpenzimet e emetimit p谷r
     aksionet e reja do t谷 jen谷 4 lek谷.
     A do ta pranoj谷 shoq谷ria projektin q谷 ka n谷 shqyrtim?

                                                      Zhvillim
     P谷r t谷 gjetur n谷se shoq谷ria do ta pranoj谷 apo jo projektin q谷 ka n谷 shqyrtim, duhet t谷 analizojm谷
     sjelljen e kostos mesatare s谷 ponderuar t谷 kapitalit (WACC) n谷 var谷si t谷 nivelit t谷 financimit. P谷r k谷t谷
     arsye studenti k谷shillohet t谷 studioj谷 Tem谷n 12 n谷 librin Drejtim Financiar 1. Zgjidhjen e ushtrimit
     do ta realizojm谷 n谷 tre hapa:

     Hapi 1          P谷rcaktimi i kostove p谷r secilin z谷 financimi
     E nisim zgjidhjen duke p谷rcaktuar kostot e secilit z谷 financimi n谷 var谷si t谷 nivelit t谷 financimit me at谷
     z谷 specifik, pra me fjal谷 t谷 tjera do t谷 kishim tabelat e m谷poshtme:

                                                        Borxhi
                     Niveli i financimit me burimin specifik t谷 kapitalit   Kosto pas tatimit (kd)
                                        0 - 5.000.000                                8%
                                        5.000.000 - ...                             10%

     N谷 tabel谷n e Kapitalit t谷 vet, deri n谷 nivelin e 3.000.000 lek谷ve, firma financohet p谷rmes Fitimit t谷
     pashp谷rndar谷, kosto e t谷 cilit 谷sht谷 12%, nd谷rsa p谷r nivele m谷 t谷 larta t谷 financimit me kapital t谷 vet
     firma 谷sht谷 e detyruar t谷 emetoj谷 aksione t谷 reja.
     mimi i tregut p谷r aksionin e zakonsh谷m gjendet si m谷 posht谷:

                                                         -1-
D0 (1 + g )
                                                P=
                                                      ks  g

Pra kemi p谷rdorur modelin Gordon p谷r vler谷simin e aksionit, n谷n supozimin se dividenti do t谷
vazhdoj谷 t谷 rritet me nj谷 norm谷 konstante g n谷 t谷 ardhmen. Tashm谷 kemi m谷suar se kosto e fitimit t谷
pashp谷rndar谷 p谷rfaq谷son kthimin e k谷rkuar nga aksionet ekzistues t谷 firm谷s n谷 treg (p谷r k谷t谷 arsye
kosto e fitimit t谷 pashp谷rndar谷 p谷rfaq谷son nj谷 kosto oportune). Duke mbajtur parasysh k谷t谷 parim jemi
n谷 gjendje t谷 llogarisim 巽mimin e aksioneve t谷 vjet谷r:

                                     D0 (1 + g )     6  (1 + 0,04)
                                P=               P=                = 78 lek谷
                                      ks  g         0,12  0,04

P谷r t谷 gjetur koston e aksioneve t谷 emetuar rishtaz, i referohemi p谷rs谷ri modelit Gordon duke e
modifikuar formul谷n p谷r 巽mimin e shitjes s谷 aksioneve t谷 rinj, dhe konkretisht:

                       D0 (1 + g )         D (1 + g )              6  (1 + 0,04)
              Pnet =                k s' = 0         + g  k s' =                + 0,04  12,43%
                        ks  g
                          '
                                              Pnet                     78  4

                                                 Kapitali i vet
                       Niveli i financimit me burimin specifik t谷 kapitalit   Kosto (ks)
                                          0 - 3.000.000                         12%
                                          3.000.000 - ...                      12,43%

Hapi 2           P谷rcaktimi i kostos mesatare t谷 ponderuar t谷 kapitalit (WACC)
Dim谷 q谷 kosto mesatare e ponderuar e kapitalit jepet nga formula: WACC = k d  wd + k s  ws , ku n谷
rastin ton谷: wd=ws=50%. Por m.q.s kosto e secilit z谷 financimi ndryshon n谷 var谷si t谷 nivelit t谷
financimit me at谷 z谷 specifik, kjo do t谷 thot谷 q谷 edhe WACC ndryshon n谷 var谷si t谷 nivelit total t谷
financimit. Prandaj 谷sht谷 e domosdoshme q谷 paraprakisht t谷 gjejm谷 pikat e thyerjes; formula p谷r
gjetjen e t谷 cilave 谷sht谷:

                                                        AP j
                                               BP j =          , ku:
                                                        wj
BPj  p谷rfaq谷son at谷 pik谷 (shum谷) n谷 financimin total p谷r t谷 cil谷n ndodh nj谷 ndryshim i WACC, si
pasoj谷 e ndryshimit t谷 kostos s谷 burimit specifik j.
APj  p谷rfaq谷son at谷 pik谷 (shum谷) n谷 financimin specifik p谷r t谷 cil谷n ndodh nje ndryshim n谷 koston e
burimit specifik j.
wj  p谷rfaq谷son pesh谷n specifike t谷 burimit t谷 financimit j.

Borxhi gjeneron nj谷 pik谷 thyerjeje n谷 financimin total duke e ndryshuar WACC p谷r dy nivele
financimi. Konkretisht:
                                           5.000 .000
                                   BPd =              =10 .000 .000 lek谷
                                               0,5



                                                      -2-
Kapitali i vet gjeneron edhe ky nj谷 pik谷 thyerjeje n谷 financimin total duke e ndryshuar WACC p谷r dy
nivele financimi. Konkretisht:
                                              3.000 .000
                                      BPs =              = 6.000 .000 lek谷
                                                  0,5
Tashm谷 jemi n谷 gjendje q谷 t谷 dh谷nat e gjetura ti p谷rmbledhim n谷 nj谷 tabel谷:

          Niveli i financimit total    Kosto e borxhit (kd)    Kosto e kapitalit t谷 vet (ks)    WACC
          0  6.000.000                        8%                          12%                   10%
          6.000.000  10.000.000               8%                        12,43%                10,215%
          10.000.000 - ...                     10%                       12,43%                11,215%

Hapi 3         Nd谷rtimi i IOS
P谷r t谷 kuptuar m谷 mir谷 zgjedhjen q谷 duhet t谷 b谷jm谷 le ti referohemi paraqitjes grafike:
              IRR
             WACC

               11,215

               10,215                                               WACC
                10,2
                 10

                                                               Projekti




                               6       10            20                          Niveli i financimit /
                                                                                     investimit


Duket qart谷 q谷 projekti nuk mund t谷 nd谷rmerret t谷r谷sisht. N谷se kemi t谷 b谷jm谷 me nj谷 projekt t谷
pandash谷m at谷her谷 shoq谷ria nuk do ta pranoj谷 projektin q谷 ka n谷 shqyrtim, sepse WACC e tejkalon
IRR e projektit; n谷se projekti 谷sht谷 i ndash谷m, at谷her谷 shoq谷ria do t谷 pranoj谷 vet谷m 30% t谷 projektit,
pra do t谷 financohet deri n谷 at谷 nivel p谷r t谷 cilin IRR WACC.

   Ushtrimi 2 (10 pik谷)
P谷rpara nj谷 shoq谷rie shtrohen nj谷 num谷r i madh projektesh investimi t谷 favorshme, t谷 cil谷t kushtojn谷
60.000.000 lek谷. Struktura optimale e kapitalit t谷 shoq谷ris谷 p谷rb谷het 40% borxh dhe 60% kapital
vetjak. Fitimi p谷rpara interesave dhe tatimeve (EBIT) p谷r k谷t谷 vit 谷sht谷 98.000.000 lek谷. Aktivet
gjithsej t谷 shoq谷ris谷 jan谷 200.000.000 lek谷. Ajo paguan interes p谷r borxhin 10%. Norma e tatimit 谷sht谷
34%.
N谷se shoq谷ria p谷rdor politik谷n restante t谷 pages谷s, sa do t谷 jet谷 raporti i pages谷s s谷 divident谷ve?

                                                    Zhvillim
P谷r zgjidhjen e k谷tij ushtrimi duhet t谷 studiohet Tema 14 n谷 librin Drejtim Financiar 1
Zgjidhja e ushtrimit duhet t谷 filloj谷 me llogaritjen e fitimit neto (E.A.N). Dim谷 q谷 E.A.N llogaritet si
vijon:

                                                      -3-
EBIT
                                               - interes
                                                  EBT
                                                - tatim
                                                E.A.N

P谷r t谷 gjetur interesin arsyetojm谷 si vijon: meq谷n谷se borxhi p谷rb谷n 40% t谷 aktiveve gjithsej dhe
meq谷n谷se aktivet (mjetet) gjithsej jan谷 200 milion谷 lek谷, prej k谷tej rrjedh q谷 shuma e borxhit (n谷 lek谷)
谷sht谷 200.000.000 x 0,4 = 80.000.000 lek谷. Interesi q谷 paguhet 谷sht谷 10% e shum谷s s谷 borxhit, pra
interesi 谷sht谷 80.000.000 x 0,1 = 8.000.000 lek谷.
Pasqyra e m谷sip谷rme transformohet si vijon:

                                              98.000.000
                                              - 8.000.000
                                              90.000.000
                                          - 0,34 x 90.000.000
                                            59.400.000 lek谷

Shuma e nevojshme q谷 duhet p谷r t谷 buxhetuar kapitalin 谷sht谷 60 milion谷 lek谷. Meqenese firma k谷rkon
t谷 ruaj谷 struktur谷n e saj optimale t谷 kapitalit kjo do t谷 thot谷 q谷 shuma prej 60 milion谷 lek谷sh do t谷
financohet 60% me kapital t谷 vet dhe 40% me borxh. Pra shuma q谷 do t谷 financohet me kapital t谷 vet
谷sht谷 60.000.000 x 0,6 = 36.000.000 lek谷. Kjo shum谷 t谷rhiqet nga E.A.N dhe pjesa q谷 mbetet
shp谷rndahet si divident谷. Shuma q谷 shp谷rndahet si divident谷 谷sht谷 59.400.000 - 36.000.000 =
23.400.000 lek谷. Raporti i pages谷s s谷 divident谷ve llogaritet: 23.400.000/59.400.000=40%.

   Ushtrimi 3 (5 pik谷)
Shoq谷ria Y po shqyrton blerjen me para n谷 dor谷 t谷 aksioneve t谷 shoq谷ris谷 Z. Gjat谷 vitit q谷 sapo mbaroi
shoq谷ria Z fitoi 4,25 lek谷 p谷r aksion dhe pagoi divident谷 2,55 lek谷 p谷r aksion. Fitimet dhe divident谷t e
shoq谷ris谷 Z pritet t谷 rriten me 25% n谷 tre vitet n谷 vazhdim dhe m谷 pas pritet nj谷 rritje prej 10%.
Cila 谷sht谷 zona e vlerave ku duhet t谷 luhatet 巽mimi i aksionit t谷 shoq谷ris谷 Z, q谷 aksionet e saj t谷 jen谷
t谷rheq谷s p谷r shoq谷rin谷 Y, duke ditur q谷 kthimi i k谷rkuar nga investimet p谷r shoq谷rin谷 Y 谷sht谷 15%?

                                               Zhvillim
P谷r zgjidhjen e k谷tij ushtrimi studentit i k谷shillohet t谷 studioj谷 Tem谷n 8 n谷 librin Drejtim Financiar
1.
Shoq谷ria Y n谷 fund t谷 fundit mund t谷 mendohet si nj谷 investitor individual i cili po shqyrton n谷se ia
vlen apo jo t谷 investoj谷 n谷 aksionet e kompanis谷 Z kur kthimi i k谷rkuar nga ky investitor (ks) 谷sht谷
15%. P谷r t谷 qen谷 m谷 rigoroz谷 n谷 analiz谷n ton谷 le t谷 p谷rdorim simbolik谷n e m谷poshtme:

                              EPS    = 4,25 lek谷     D0     = 2,55 lek谷
                              g     = 25%           g     = 10%

Zgjidhja e ushtrimit b谷het duke gjetur 巽mimin e aksioneve t谷 kompanis谷 Z n谷p谷rmjet aplikimit t谷
modelit Gordon p谷r rastin e rritjes me dy faza t谷 dividentit t谷 aksionit t谷 k谷saj kompanie. Konkretisht:



                                                   -4-
D0  (1 + g ' ) D0  (1 + g ' ) 2 D0  (1 + g ' ) 3       P'
                           P=                +                 +                  +
                                1 + ks         (1 + k s ) 2      (1 + k s ) 3       (1 + k s ) 3

                      D0  (1 + g ' ) 3  (1 + g '' )      2,55  (1 + 0,25) 3  (1 + 0,10)
ku:               P =
                    '
                                                      P =
                                                        '
                                                                                             P ' = 109,57 lek谷
                               ks  g    ''
                                                                     0,15  0,10

Prej                                                  k谷tej                                                    llogarisim:
       2,55  (1 + 0,25 ) 2,55  (1 + 0,25 )  2
                                               2,55  (1 + 0,25 )     3
                                                                      109 ,57
P=                       +                   +                    +               = 81,1 lek谷
           1 + 0,15          (1 + 0,15 ) 2        (1 + 0,15 ) 3     (1 + 0,15 ) 3

Kompania Y do t谷 vendoste t谷 blinte aksionin e kompanise Z vet谷m n谷se P 81,1 lek谷.

     Ushtrimi 4 (20 pik谷)
Nj谷 shoq谷ri ka 7.400.000 lek谷 borxh afatgjat谷 t谷 shp谷rndar谷 si m谷 posht谷:

                      Lloji i obligacionit                Norma vjetore e interesit (%)            Vlera n谷 lek谷
             Obligacione t谷 seris谷 (t谷 zakonshme)                    15%                            2.400.000
             Obligacione t谷 hipotekuara                              13%                            3.000.000
             Obligacione t谷 varura                                   18%                            2.000.000

Kapitali aksionar i shoq谷ris谷 ka vler谷 kontab谷l 4.600.000 lek谷. Norma e tatimit 谷sht谷 50%. Shoq谷ria
kryen aktivitet me natyr谷 ciklike. P谷r k谷t谷 shoq谷ri 谷sht谷 parashikuar q谷 EBIT t谷 jet谷 n谷 nivelin
2.000.000 lek谷. Raporti i borxhit p谷r shoq谷rit谷 e tjera t谷 s谷 nj谷jt谷s industri 谷sht谷 47%.
P谷rcaktoni:
1. Raportin e mbulimit t谷 interesave.
2. Raportin e borxhit (arsyetoni mbi k谷t谷 raport).
3. Shkall谷n e lev谷s financiare.
4. Skem谷n e shlyerjes s谷 detyrimeve kur shoq谷ria 谷sht谷 n谷 prag falimentimi, kur dim谷:

                                           Aktivi                                 Shuma
                        Arka                                                    1.000.000
                        Llogari rrjedh谷se n谷 bank谷                             2.500.000
                        Klient谷                                                2.700.000
                        Rezerva                                                2.800.000
                        Totali i aktiveve korrente                             9.000.000
                        Aktive te q谷ndruesh谷m                                  3.000.000
                        Aktive gjithsej                                        12.000.000

Aktivet e q谷ndruesh谷m t谷 shoq谷ris谷 jan谷 v谷n谷 totalisht n谷 hipotek谷 kur u emetuan abligacionet
hipotekare.
Grupi q谷 po punon p谷r likuidimin e shoq谷ris谷 ka b谷r谷 k谷to parashikime: do t谷 ark谷tohen vet谷m 70% e
klient谷ve, vet谷m p谷r 20% t谷 rezervave do t谷 mund t谷 gjendet nj谷 treg shitjeje, nd谷rsa z谷rat e tjer谷 do t谷
shiten me vler谷n e tyre kontab谷l.



                                                           -5-
5. A p谷rfitojn谷 pronar谷t nga aktivet e likuiduara dhe n谷 巽mas谷?

                                                        Zhvillim
P谷r zgjidhjen e k谷tij ushtrimi nevojiten njohurit谷 e p谷rfituara n谷 Temat 4, 13 dhe 20 n谷 librat Drejtim
Financiar 1 dhe Drejtim Financiar 2.

                                                                                EBIT
1. Dim谷 q谷 raporti i mbulimit t谷 interesave jepet nga formula:                       , ku EBIT p谷rfaq谷son fitimet
                                                                                  I
     p谷rpara interesave dhe taksave, nd谷rsa I p谷rfaq谷son shpenzimet p谷r interesa. K谷to shpenzime jan谷
     llogaritur n谷 tabel谷n e m谷poshtme:

             Lloji i obligacionit               Norma vjetore e interesit (%)        Vlera n谷 lek谷     Interesi vjetor
    Obligacione t谷 seris谷 (t谷 zakonshme)                   15%                        2.400.000           360.000
    Obligacione t谷 hipotekuara                             13%                        3.000.000           390.000
    Obligacione t谷 varura                                  18%                        2.000.000           360.000
    Totali                                                 ----                       7.400.000          1.110.000

                                                                    2.000 .000
     Prej k谷tej nxjerrim: Rap. i mbulimit te interesave =                       1,8 1
                                                                    1.110 .000

                                                Totali i borxhit
2. Raporti i borxhit jepet nga formula:                           . Duke ditur k谷t谷 formul谷 gjejm谷 q谷:
                                                Totali i aktiveve

                                                              7.400 .000
                                         Rap. i borxhit =                  61,7%
                                                             12 .000 .000

     M.q.s ky raport 谷sht谷 n谷 mas谷 t谷 konsiderueshme m谷 i lart谷 nga ai i industris谷 kjo do t谷 thot谷 se
     firma 谷sht谷 financuar n谷 menyr谷 t谷 tepruar me borxh, duke rritur n谷 k谷t谷 m谷nyr谷 shpenzimet p谷r
     interesa dhe duke marr谷 mbi vete risk t谷 panevojsh谷m financiar.2

3. Dim谷 q谷 shkalla e lev谷s financiare shpreh ndikimin e p谷rdorimit t谷 titujve financiar谷 me pages谷
   fikse mbi fitimin p谷r aksion (EPS). Matematikisht shkalla e k谷saj leve jepet nga formula:

                                                                 EBIT
                                                 DFL =
                                                                          Dp
                                                           EBIT  I 
                                                                         1t

     Meq谷n谷se n谷 rastin ton谷 kompania nuk ka n谷 qarkullim aksione t谷 preferuar, at谷her谷 formula
     thjeshtohet dhe shkalla e lev谷s financiare 谷sht谷:



1
  Dikush mund t谷 pyes谷 se pse shpenzimet p谷r interesa nuk jan谷 llogaritur pas tatimit. Natyrisht nj谷 gj谷 e till谷 nuk 谷sht谷 e
nevojshme meq谷n谷se edhe nga EBIT nuk jan谷 zbritur tatimet.
2
  Duhet t谷 jemi tep谷r t谷 kujdessh谷m kur b谷jm谷 krahasimin e raporteve t谷 nj谷 firme me ato t谷 industris谷. Nj谷 trajtim rigoroz
dhe i shk谷lqyer i k谷tij problemi b谷het n谷 Tem谷n 8 t谷 librit Analiza financiare me autor Znj. Prof. Assoc. Dr. Vjollca
Karapici. Student谷t e deg谷s s谷 financ谷s e studiojn谷 k谷t谷 lib谷r n谷 vitin e kat谷rt n谷 fakultet.

                                                           -6-
2.000 .000
                                        DFL =                            2,25
                                                 2.000 .000 1.110 .000

4. Le t谷 p谷rcaktojm谷 fillimisht vler谷n n谷 likuidim t谷 shoq谷ris谷:

                             Aktivi                           Vlera kontab谷l             Vlera n谷 likuidim
           Arka                                                 1.000.000                   1.000.000
           Llogari rrjedh谷se n谷 bank谷                           2.500.000                   2.500.000
           Klient谷                                              2.700.000                   1.890.000
           Rezerva                                              2.800.000                    560.000
           Totali i aktiveve korrente                           9.000.000                   5.950.000
           Aktive fikse                                         3.000.000                   3.000.000
           Aktive gjithsej                                     12.000.000                   8.950.000

    Skema e shlyerjes jepet n谷 tabel谷n e m谷poshtme:

                           Renditja sipas prioritetit t谷 shlyerjes       Shuma e shlyerjes3
                           Obligacione t谷 hipotekuara                       3.000.000
                           Obligacione t谷 seris谷 (t谷 zakonshme)             2.400.000
                           Obligacione t谷 varura                            2.000.000
                           Total                                            7.400.000

5. Pronar谷t p谷rfitojn谷 nga aktivet e likuiduar t谷 kompanis谷 n谷 mas谷n 8.950.000-7.400.000=1.550.000
   lek谷 (pra rreth 17,32% t谷 aktiveve t谷 likuiduar).

   Ushtrimi 5 (10 pik谷)
Shoq谷ria X po shqyrton blerjen ose marrjen me qera nga shoq谷ria Y t谷 nj谷 makine t谷 re q谷 kushton
200.000 lek谷. Parashikohet q谷 vendosja e k谷saj makine n谷 shoq谷rin谷 X do t谷 shpjer谷 n谷 ulje t谷
shpenzimeve 160.000 lek谷 n谷 vit. Jet谷gjat谷sia e makin谷s do t谷 jet谷 8 vjet, amortizimi do t谷 jet谷 linear
dhe nuk do t谷 ket谷 vler谷 t谷 mbetur. Struktura financiare optimale e shoq谷ris谷 X do t谷 jet谷 50% borxh
dhe 50% aksione t谷 zakonsh谷m. Kostoja e borxhit me tatimin do t谷 jet谷 10%, kosto e kapitalit 16% dhe
norma e tatimit 30%.
1. Cila do t谷 jet谷 NPV e makin谷s, n谷se shoq谷ria X do t谷 jet谷 pronare e makin谷s.
2. Cila do t谷 jet谷 kostoja e qeradh谷n谷sit, n谷se ai vendos ta jap谷 k谷t谷 makineri me nj谷 qera t谷 barabart谷
   me 100.000 lek谷.
3. Si do t谷 ndryshonin rezultatet n谷se amortizimi do t谷 ishte i p谷rshpejtuar.

                                                       Zhvillim
P谷r zgjidhjen e k谷tij ushtrimi studenti duhet t谷 konsultohet me Temat 10 dhe 17 n谷 librat Drejtim
Financiar 1 dhe Drejtim Financiar 2.
Gjithashtu, p谷rpara se t谷 fillojm谷 zgjidhjen e ushtrimit le t谷 unifikojm谷 simbolik谷n:

jet谷gjat谷sia e projektit                   n = 8 periudha
pesha specifike e borxhit                  wd = 50%
3
 Nj谷 mang谷si e materialeve financiar谷 t谷 studiuar deri tani lidhet me at谷 q谷 n谷 rast falimentimi t谷 kompanis谷 nuk tregohet
n谷se firma shlyen krahas principalit edhe interesat, dhe n谷se i shlyen edhe interesat, si 谷sht谷 rradha e pagimit t谷 tyre.

                                                          -7-
pesha specifike e kapitalit t谷 vet          ws = 50%
kosto e borxhit p谷rpara tatimit             kd = 10%
kosto e kapitalit t谷 vet                    ks = 16%
norma e tatimit                             t = 30%
shuma vjetore e amortizimit                 Av = 25.000 lek谷
investimi fillestar                         I0 = 200.000 lek谷

                            n
                                   CFt
1. Dim谷 q谷 NPV =                            I 0 4, ku, n谷 rastin kur shoq谷ria X b谷het pronare e makin谷s,
                         t =1 (1 + WACC )
                                          t


    vlerat vjetore t谷 flukseve shtes谷 t谷 ark谷s (CF) llogariten si vijon:

                                                 t谷 ardhura nga
                                                shitja
                                                -  shpenzime
                                                operative
                                                =  EBIT
                                                -  amortizim
                                                =  EBT
                                                - tatim
                                                =  EAT
                                                +  amortizim
                                                =  CF5

Konkretisht do t谷 kishim:

                                                             0
                                                     - (-160.000)
                                                     = 160.000
                                                     - 25.000
                                                     = 135.000
                                                     - 0,3 x 135.000
                                                     = 94.500
                                                     + 25.000
                                                     = 119.5006 lek谷

Llogarisim gjithashtu: WACC = k d  (1  t )  wd + k s  ws  WACC = 10  (1  0,30 )  0,5 + 16  0,5 = 11,5%
Tashm谷 jemi n谷 gjendje t谷 llogarisim NPV e makin谷s kur shoq谷ria X 谷sht谷 pronare e saj:


4
  Kemi supozuar se projekti ka t谷 nj谷jtin risk me at谷 t谷 firm谷s dhe si i till谷, p谷r vler谷simin e tij p谷rdoret WACC.
5
  N谷 tabel谷n e m谷sip谷rme nuk jan谷 p谷rfshir谷 shpenzimet e interesit dhe kjo sepse vlera e p谷rfitimit nga tatimi p谷r interesin e
borxhit nuk trajtohet si nj谷 shtim i flukseve t谷 ark谷s pas tatimit, por si reduktim i norm谷s s谷 aktualizimit (WACC).
6
  Dikush mund ti llogaris谷 flukset shtes谷 t谷 ark谷s si shum谷 e kursimit nga tatimi p谷r amortizimin me p谷rfitimin vjetor pas
tatimit. Natyrisht q谷 t谷 dy metodat jan谷 t谷 nj谷vler谷shme dhe si t谷 tilla do t谷 na shpien n谷 p谷rfundime t谷 nj谷jta. Pra:
160 .000  (1  0,30 ) + 25 .000  0,30 = 119 .500 lek谷.


                                                            -8-
8
                     119 .500
      NPV =                       200 .000  NPV = 119 .500  PVIFA (8;11,5%)  200 .000 = 604 .149  200 .000 = 404 .149
              t =1 (1 + 0,115 )
                                t

                                                                                            n
                                                                                                    CFt
      2. P谷r t谷 gjetur koston e qeradh谷n谷sit i referohemi p谷rs谷ri formul谷s: NPV =                            I 0 , ku
                                                                                          t =1 (1 + WACC )
                                                                                                           t


         tashm谷 WACC 谷sht谷 e panjohur. CF shtes谷 p谷r 巽do vit llogariten:

                     CF = Q  (1  t ) + Av  t  CF = 100 .000  (1  0,30 ) + 25 .000  0,3 = 77 .500 lek谷

          Natyrisht, qeradh谷n谷si do t谷 jet谷 i gatsh谷m ta pranoj谷 k谷t谷 pages谷 qeraje prej 100.000 lek谷sh n谷 vit
          n.q.s dhe vet谷m n.q.s NPV  0 , q谷 谷sht谷 e nj谷vler谷shme me WACC  IRR . Gjejm谷 fillimisht IRR
          e qeradh谷nies:

                8
                       77.500                                                        200.000
          I0 =                    I 0 = 77.500  PVIFA(8; IRR )  PVIFA(8; IRR ) =          2,58065  IRR  35%
                t =1 (1 + IRR )
                                t
                                                                                     77.500
          Prej k谷tej nxjerrim q谷 qeradh谷n谷si e ka koston mesatare t谷 ponderuar t谷 kapitalit (WACC) jo m谷 t谷
          madhe s谷 35%.

      3. N谷se amortizimi do t谷 ishte i p谷rshpejtuar, at谷her谷 p谷r pik谷n (1) do t谷 thoshim se NPV e shoq谷ris谷
         X do t谷 rezultonte m谷 e lart谷, p谷r shkak t谷 kursimit m谷 t谷 madh nga tatimi lidhur me amortizimin
         dhe kjo rezulton nga shumat m谷 t谷 m谷dha t谷 amortizimit n谷 vitet e para t谷 p谷rdorimit t谷 pajisjes;
         nd谷rsa n谷 pik谷n (2) amortizimi i p谷rshpejtuar do t谷 shpinte n谷 uljen e kufirit maksimal p谷r WACC
         p谷r t谷 nj谷jt谷n arsye.

         Ushtrimi 6 (5 pik谷)
      Aksionet e zakonsh谷m t谷 nj谷 shoq谷rie jan谷 vler谷suar n谷 treg me 4.600 lek谷 p谷r aksion. Njoftohet se
      aksioner谷t mund t谷 blejn谷 nj谷 aksion t谷 ri p谷r 巽do gjasht谷 aksione t谷 zot谷ruar, me 巽mim 2.500 lek谷. N谷
      巽astin e njoftimit ju zot谷roni 750 aksione.
      1. Me 巽far谷 巽mimi do t谷 shitet 巽do e drejt谷 n谷 treg?
      2. efekt do t谷 ket谷 emetimi i t谷 drejtave t谷 zgjedhjes mbi 巽mimin fillestar t谷 tregut t谷 aksionit?
          P谷rse?

II.       PYETJE TEORIKE (40 pik谷)

      1. Cili 谷sht谷 ndryshimi nd谷rmjet rritjes s谷 pasuris谷 s谷 aksioner谷ve dhe maksimizimit t谷 fitimit? N谷se
         shoq谷ria zgjedh ato vendime q谷 rrisin pasurin谷 e aksioner谷ve, a 谷sht谷 kjo n谷 kund谷rshtim me
         kriterin e rritjes s谷 fitimit?
                                                                                                    (5 pik谷)
      2. A ka ndryshim n谷 q谷ndrimin ndaj raportit t谷 borxhit nd谷rmjet kreditor谷ve dhe pronar谷ve? N谷se po,
         shpjegoni.
                                                                                                    (5 pik谷)
      3. P谷r t谷 marr谷 nj谷 vendim lidhur me zbatimin e nj谷 politike t谷 re kredie, krahasohet kthyeshm谷ria
         shtes谷 me koston e kapitalit. Pse b谷het ky krahasim dhe si merret konkretisht vendimi?
                                                                                                    (5 pik谷)
      4. Ku do t谷 bazohej nj谷 drejtues financiar p谷r t谷 zgjedhur nd谷rmjet shitjes s谷 kredive dhe lidhjes
         drejtp谷rdrejt me klient谷t?


                                                           -9-
(3 pik谷)
5. Si ndodh q谷 marrja e nj谷 aktivi me qera, n谷 vend t谷 blerjes, rrit aft谷sin谷 huamarr谷se t谷 shoq谷ris谷?
                                                                                                  (3 pik谷)
6. Ku q谷ndron dallimi nd谷rmjet nj谷 opsioni amerikan dhe nj谷 opsioni europian?
                                                                                                  (3 pik谷)
7. Cili 谷sht谷 ndryshimi nd谷rmjet obligacionit me warrant dhe obligacionit t谷 k谷mbyesh谷m?
                                                                                                  (4 pik谷)
8. Sa dhe si ndikon risku politik n谷 nxitjen e shoq谷rive tregtare p谷r t谷 investuar jasht谷 vendit? Si do ta
    trajtonit k谷t谷 problem n谷 kushtet e Shqip谷ris谷?
                                                                                                  (5 pik谷)
9. Cilat jan谷 arsyet q谷 e shpien nj谷 shoq谷ri n谷 falimentim?
                                                                                                  (4 pik谷)
10. Cili 谷sht谷 q谷llimi i riorganizimit t谷 shoq谷rive dhe cila pal谷 e d谷shiron at谷?
                                                                                                  (3 pik谷)


                                                                                   P谷rgatit谷n tez谷n:
                                                                              Prof. Dr. Beshir CICERI
                                                                                       Irena BEQIRAJ




                                                  - 10 -

More Related Content

55490065 teze d-financiar

  • 1. UNIVERSITETI I TIRANS FAKULTETI EKONOMIK DEPARTAMENTI I FINANC-KONTABILITETIT Miratohet: P谷rgjegj谷si i Departamentit Prof. Dr. Halit Xhafa TEZ PROVIMI L谷nda: DREJTIM FINANCIAR Dega: FINANC Kursi: III Koha: 3,5 or谷 Data: 21.06.2001 I. USHTRIME (60 pik谷) Ushtrimi 1 (10 pik谷) Shoq谷ria X ka nj谷 struktur谷 optimale t谷 kapitalit, e cila p谷rb谷het nga 50% borxh dhe 50% aksione t谷 zakonshme. Shoq谷ria ka n谷 shqyrtim nj谷 projekt, i cili kushton 20.000.000 lek谷 dhe ka nje IRR 10,2%. Ajo ka fitim t谷 pashp谷rndar谷 3.000.000 lek谷. Shoq谷ria mund t谷 emetoj谷 borxh si vijon: deri n谷 5.000.000 lek谷, me norm谷 interesi 8%, mbi 5.000.000 lek谷, me norm谷 interesi 10%. Kostoja e fitimit t谷 pashp谷rndar谷 谷sht谷 12%. Nd谷rkoh谷 mendohet s谷 shoq谷ria do t谷 ket谷 rritje t谷 dividendit 4%, nd谷rsa dividendi i vitit t谷 kaluar 谷sht谷 6 lek谷 p谷r aksion. Shpenzimet e emetimit p谷r aksionet e reja do t谷 jen谷 4 lek谷. A do ta pranoj谷 shoq谷ria projektin q谷 ka n谷 shqyrtim? Zhvillim P谷r t谷 gjetur n谷se shoq谷ria do ta pranoj谷 apo jo projektin q谷 ka n谷 shqyrtim, duhet t谷 analizojm谷 sjelljen e kostos mesatare s谷 ponderuar t谷 kapitalit (WACC) n谷 var谷si t谷 nivelit t谷 financimit. P谷r k谷t谷 arsye studenti k谷shillohet t谷 studioj谷 Tem谷n 12 n谷 librin Drejtim Financiar 1. Zgjidhjen e ushtrimit do ta realizojm谷 n谷 tre hapa: Hapi 1 P谷rcaktimi i kostove p谷r secilin z谷 financimi E nisim zgjidhjen duke p谷rcaktuar kostot e secilit z谷 financimi n谷 var谷si t谷 nivelit t谷 financimit me at谷 z谷 specifik, pra me fjal谷 t谷 tjera do t谷 kishim tabelat e m谷poshtme: Borxhi Niveli i financimit me burimin specifik t谷 kapitalit Kosto pas tatimit (kd) 0 - 5.000.000 8% 5.000.000 - ... 10% N谷 tabel谷n e Kapitalit t谷 vet, deri n谷 nivelin e 3.000.000 lek谷ve, firma financohet p谷rmes Fitimit t谷 pashp谷rndar谷, kosto e t谷 cilit 谷sht谷 12%, nd谷rsa p谷r nivele m谷 t谷 larta t谷 financimit me kapital t谷 vet firma 谷sht谷 e detyruar t谷 emetoj谷 aksione t谷 reja. mimi i tregut p谷r aksionin e zakonsh谷m gjendet si m谷 posht谷: -1-
  • 2. D0 (1 + g ) P= ks g Pra kemi p谷rdorur modelin Gordon p谷r vler谷simin e aksionit, n谷n supozimin se dividenti do t谷 vazhdoj谷 t谷 rritet me nj谷 norm谷 konstante g n谷 t谷 ardhmen. Tashm谷 kemi m谷suar se kosto e fitimit t谷 pashp谷rndar谷 p谷rfaq谷son kthimin e k谷rkuar nga aksionet ekzistues t谷 firm谷s n谷 treg (p谷r k谷t谷 arsye kosto e fitimit t谷 pashp谷rndar谷 p谷rfaq谷son nj谷 kosto oportune). Duke mbajtur parasysh k谷t谷 parim jemi n谷 gjendje t谷 llogarisim 巽mimin e aksioneve t谷 vjet谷r: D0 (1 + g ) 6 (1 + 0,04) P= P= = 78 lek谷 ks g 0,12 0,04 P谷r t谷 gjetur koston e aksioneve t谷 emetuar rishtaz, i referohemi p谷rs谷ri modelit Gordon duke e modifikuar formul谷n p谷r 巽mimin e shitjes s谷 aksioneve t谷 rinj, dhe konkretisht: D0 (1 + g ) D (1 + g ) 6 (1 + 0,04) Pnet = k s' = 0 + g k s' = + 0,04 12,43% ks g ' Pnet 78 4 Kapitali i vet Niveli i financimit me burimin specifik t谷 kapitalit Kosto (ks) 0 - 3.000.000 12% 3.000.000 - ... 12,43% Hapi 2 P谷rcaktimi i kostos mesatare t谷 ponderuar t谷 kapitalit (WACC) Dim谷 q谷 kosto mesatare e ponderuar e kapitalit jepet nga formula: WACC = k d wd + k s ws , ku n谷 rastin ton谷: wd=ws=50%. Por m.q.s kosto e secilit z谷 financimi ndryshon n谷 var谷si t谷 nivelit t谷 financimit me at谷 z谷 specifik, kjo do t谷 thot谷 q谷 edhe WACC ndryshon n谷 var谷si t谷 nivelit total t谷 financimit. Prandaj 谷sht谷 e domosdoshme q谷 paraprakisht t谷 gjejm谷 pikat e thyerjes; formula p谷r gjetjen e t谷 cilave 谷sht谷: AP j BP j = , ku: wj BPj p谷rfaq谷son at谷 pik谷 (shum谷) n谷 financimin total p谷r t谷 cil谷n ndodh nj谷 ndryshim i WACC, si pasoj谷 e ndryshimit t谷 kostos s谷 burimit specifik j. APj p谷rfaq谷son at谷 pik谷 (shum谷) n谷 financimin specifik p谷r t谷 cil谷n ndodh nje ndryshim n谷 koston e burimit specifik j. wj p谷rfaq谷son pesh谷n specifike t谷 burimit t谷 financimit j. Borxhi gjeneron nj谷 pik谷 thyerjeje n谷 financimin total duke e ndryshuar WACC p谷r dy nivele financimi. Konkretisht: 5.000 .000 BPd = =10 .000 .000 lek谷 0,5 -2-
  • 3. Kapitali i vet gjeneron edhe ky nj谷 pik谷 thyerjeje n谷 financimin total duke e ndryshuar WACC p谷r dy nivele financimi. Konkretisht: 3.000 .000 BPs = = 6.000 .000 lek谷 0,5 Tashm谷 jemi n谷 gjendje q谷 t谷 dh谷nat e gjetura ti p谷rmbledhim n谷 nj谷 tabel谷: Niveli i financimit total Kosto e borxhit (kd) Kosto e kapitalit t谷 vet (ks) WACC 0 6.000.000 8% 12% 10% 6.000.000 10.000.000 8% 12,43% 10,215% 10.000.000 - ... 10% 12,43% 11,215% Hapi 3 Nd谷rtimi i IOS P谷r t谷 kuptuar m谷 mir谷 zgjedhjen q谷 duhet t谷 b谷jm谷 le ti referohemi paraqitjes grafike: IRR WACC 11,215 10,215 WACC 10,2 10 Projekti 6 10 20 Niveli i financimit / investimit Duket qart谷 q谷 projekti nuk mund t谷 nd谷rmerret t谷r谷sisht. N谷se kemi t谷 b谷jm谷 me nj谷 projekt t谷 pandash谷m at谷her谷 shoq谷ria nuk do ta pranoj谷 projektin q谷 ka n谷 shqyrtim, sepse WACC e tejkalon IRR e projektit; n谷se projekti 谷sht谷 i ndash谷m, at谷her谷 shoq谷ria do t谷 pranoj谷 vet谷m 30% t谷 projektit, pra do t谷 financohet deri n谷 at谷 nivel p谷r t谷 cilin IRR WACC. Ushtrimi 2 (10 pik谷) P谷rpara nj谷 shoq谷rie shtrohen nj谷 num谷r i madh projektesh investimi t谷 favorshme, t谷 cil谷t kushtojn谷 60.000.000 lek谷. Struktura optimale e kapitalit t谷 shoq谷ris谷 p谷rb谷het 40% borxh dhe 60% kapital vetjak. Fitimi p谷rpara interesave dhe tatimeve (EBIT) p谷r k谷t谷 vit 谷sht谷 98.000.000 lek谷. Aktivet gjithsej t谷 shoq谷ris谷 jan谷 200.000.000 lek谷. Ajo paguan interes p谷r borxhin 10%. Norma e tatimit 谷sht谷 34%. N谷se shoq谷ria p谷rdor politik谷n restante t谷 pages谷s, sa do t谷 jet谷 raporti i pages谷s s谷 divident谷ve? Zhvillim P谷r zgjidhjen e k谷tij ushtrimi duhet t谷 studiohet Tema 14 n谷 librin Drejtim Financiar 1 Zgjidhja e ushtrimit duhet t谷 filloj谷 me llogaritjen e fitimit neto (E.A.N). Dim谷 q谷 E.A.N llogaritet si vijon: -3-
  • 4. EBIT - interes EBT - tatim E.A.N P谷r t谷 gjetur interesin arsyetojm谷 si vijon: meq谷n谷se borxhi p谷rb谷n 40% t谷 aktiveve gjithsej dhe meq谷n谷se aktivet (mjetet) gjithsej jan谷 200 milion谷 lek谷, prej k谷tej rrjedh q谷 shuma e borxhit (n谷 lek谷) 谷sht谷 200.000.000 x 0,4 = 80.000.000 lek谷. Interesi q谷 paguhet 谷sht谷 10% e shum谷s s谷 borxhit, pra interesi 谷sht谷 80.000.000 x 0,1 = 8.000.000 lek谷. Pasqyra e m谷sip谷rme transformohet si vijon: 98.000.000 - 8.000.000 90.000.000 - 0,34 x 90.000.000 59.400.000 lek谷 Shuma e nevojshme q谷 duhet p谷r t谷 buxhetuar kapitalin 谷sht谷 60 milion谷 lek谷. Meqenese firma k谷rkon t谷 ruaj谷 struktur谷n e saj optimale t谷 kapitalit kjo do t谷 thot谷 q谷 shuma prej 60 milion谷 lek谷sh do t谷 financohet 60% me kapital t谷 vet dhe 40% me borxh. Pra shuma q谷 do t谷 financohet me kapital t谷 vet 谷sht谷 60.000.000 x 0,6 = 36.000.000 lek谷. Kjo shum谷 t谷rhiqet nga E.A.N dhe pjesa q谷 mbetet shp谷rndahet si divident谷. Shuma q谷 shp谷rndahet si divident谷 谷sht谷 59.400.000 - 36.000.000 = 23.400.000 lek谷. Raporti i pages谷s s谷 divident谷ve llogaritet: 23.400.000/59.400.000=40%. Ushtrimi 3 (5 pik谷) Shoq谷ria Y po shqyrton blerjen me para n谷 dor谷 t谷 aksioneve t谷 shoq谷ris谷 Z. Gjat谷 vitit q谷 sapo mbaroi shoq谷ria Z fitoi 4,25 lek谷 p谷r aksion dhe pagoi divident谷 2,55 lek谷 p谷r aksion. Fitimet dhe divident谷t e shoq谷ris谷 Z pritet t谷 rriten me 25% n谷 tre vitet n谷 vazhdim dhe m谷 pas pritet nj谷 rritje prej 10%. Cila 谷sht谷 zona e vlerave ku duhet t谷 luhatet 巽mimi i aksionit t谷 shoq谷ris谷 Z, q谷 aksionet e saj t谷 jen谷 t谷rheq谷s p谷r shoq谷rin谷 Y, duke ditur q谷 kthimi i k谷rkuar nga investimet p谷r shoq谷rin谷 Y 谷sht谷 15%? Zhvillim P谷r zgjidhjen e k谷tij ushtrimi studentit i k谷shillohet t谷 studioj谷 Tem谷n 8 n谷 librin Drejtim Financiar 1. Shoq谷ria Y n谷 fund t谷 fundit mund t谷 mendohet si nj谷 investitor individual i cili po shqyrton n谷se ia vlen apo jo t谷 investoj谷 n谷 aksionet e kompanis谷 Z kur kthimi i k谷rkuar nga ky investitor (ks) 谷sht谷 15%. P谷r t谷 qen谷 m谷 rigoroz谷 n谷 analiz谷n ton谷 le t谷 p谷rdorim simbolik谷n e m谷poshtme: EPS = 4,25 lek谷 D0 = 2,55 lek谷 g = 25% g = 10% Zgjidhja e ushtrimit b谷het duke gjetur 巽mimin e aksioneve t谷 kompanis谷 Z n谷p谷rmjet aplikimit t谷 modelit Gordon p谷r rastin e rritjes me dy faza t谷 dividentit t谷 aksionit t谷 k谷saj kompanie. Konkretisht: -4-
  • 5. D0 (1 + g ' ) D0 (1 + g ' ) 2 D0 (1 + g ' ) 3 P' P= + + + 1 + ks (1 + k s ) 2 (1 + k s ) 3 (1 + k s ) 3 D0 (1 + g ' ) 3 (1 + g '' ) 2,55 (1 + 0,25) 3 (1 + 0,10) ku: P = ' P = ' P ' = 109,57 lek谷 ks g '' 0,15 0,10 Prej k谷tej llogarisim: 2,55 (1 + 0,25 ) 2,55 (1 + 0,25 ) 2 2,55 (1 + 0,25 ) 3 109 ,57 P= + + + = 81,1 lek谷 1 + 0,15 (1 + 0,15 ) 2 (1 + 0,15 ) 3 (1 + 0,15 ) 3 Kompania Y do t谷 vendoste t谷 blinte aksionin e kompanise Z vet谷m n谷se P 81,1 lek谷. Ushtrimi 4 (20 pik谷) Nj谷 shoq谷ri ka 7.400.000 lek谷 borxh afatgjat谷 t谷 shp谷rndar谷 si m谷 posht谷: Lloji i obligacionit Norma vjetore e interesit (%) Vlera n谷 lek谷 Obligacione t谷 seris谷 (t谷 zakonshme) 15% 2.400.000 Obligacione t谷 hipotekuara 13% 3.000.000 Obligacione t谷 varura 18% 2.000.000 Kapitali aksionar i shoq谷ris谷 ka vler谷 kontab谷l 4.600.000 lek谷. Norma e tatimit 谷sht谷 50%. Shoq谷ria kryen aktivitet me natyr谷 ciklike. P谷r k谷t谷 shoq谷ri 谷sht谷 parashikuar q谷 EBIT t谷 jet谷 n谷 nivelin 2.000.000 lek谷. Raporti i borxhit p谷r shoq谷rit谷 e tjera t谷 s谷 nj谷jt谷s industri 谷sht谷 47%. P谷rcaktoni: 1. Raportin e mbulimit t谷 interesave. 2. Raportin e borxhit (arsyetoni mbi k谷t谷 raport). 3. Shkall谷n e lev谷s financiare. 4. Skem谷n e shlyerjes s谷 detyrimeve kur shoq谷ria 谷sht谷 n谷 prag falimentimi, kur dim谷: Aktivi Shuma Arka 1.000.000 Llogari rrjedh谷se n谷 bank谷 2.500.000 Klient谷 2.700.000 Rezerva 2.800.000 Totali i aktiveve korrente 9.000.000 Aktive te q谷ndruesh谷m 3.000.000 Aktive gjithsej 12.000.000 Aktivet e q谷ndruesh谷m t谷 shoq谷ris谷 jan谷 v谷n谷 totalisht n谷 hipotek谷 kur u emetuan abligacionet hipotekare. Grupi q谷 po punon p谷r likuidimin e shoq谷ris谷 ka b谷r谷 k谷to parashikime: do t谷 ark谷tohen vet谷m 70% e klient谷ve, vet谷m p谷r 20% t谷 rezervave do t谷 mund t谷 gjendet nj谷 treg shitjeje, nd谷rsa z谷rat e tjer谷 do t谷 shiten me vler谷n e tyre kontab谷l. -5-
  • 6. 5. A p谷rfitojn谷 pronar谷t nga aktivet e likuiduara dhe n谷 巽mas谷? Zhvillim P谷r zgjidhjen e k谷tij ushtrimi nevojiten njohurit谷 e p谷rfituara n谷 Temat 4, 13 dhe 20 n谷 librat Drejtim Financiar 1 dhe Drejtim Financiar 2. EBIT 1. Dim谷 q谷 raporti i mbulimit t谷 interesave jepet nga formula: , ku EBIT p谷rfaq谷son fitimet I p谷rpara interesave dhe taksave, nd谷rsa I p谷rfaq谷son shpenzimet p谷r interesa. K谷to shpenzime jan谷 llogaritur n谷 tabel谷n e m谷poshtme: Lloji i obligacionit Norma vjetore e interesit (%) Vlera n谷 lek谷 Interesi vjetor Obligacione t谷 seris谷 (t谷 zakonshme) 15% 2.400.000 360.000 Obligacione t谷 hipotekuara 13% 3.000.000 390.000 Obligacione t谷 varura 18% 2.000.000 360.000 Totali ---- 7.400.000 1.110.000 2.000 .000 Prej k谷tej nxjerrim: Rap. i mbulimit te interesave = 1,8 1 1.110 .000 Totali i borxhit 2. Raporti i borxhit jepet nga formula: . Duke ditur k谷t谷 formul谷 gjejm谷 q谷: Totali i aktiveve 7.400 .000 Rap. i borxhit = 61,7% 12 .000 .000 M.q.s ky raport 谷sht谷 n谷 mas谷 t谷 konsiderueshme m谷 i lart谷 nga ai i industris谷 kjo do t谷 thot谷 se firma 谷sht谷 financuar n谷 menyr谷 t谷 tepruar me borxh, duke rritur n谷 k谷t谷 m谷nyr谷 shpenzimet p谷r interesa dhe duke marr谷 mbi vete risk t谷 panevojsh谷m financiar.2 3. Dim谷 q谷 shkalla e lev谷s financiare shpreh ndikimin e p谷rdorimit t谷 titujve financiar谷 me pages谷 fikse mbi fitimin p谷r aksion (EPS). Matematikisht shkalla e k谷saj leve jepet nga formula: EBIT DFL = Dp EBIT I 1t Meq谷n谷se n谷 rastin ton谷 kompania nuk ka n谷 qarkullim aksione t谷 preferuar, at谷her谷 formula thjeshtohet dhe shkalla e lev谷s financiare 谷sht谷: 1 Dikush mund t谷 pyes谷 se pse shpenzimet p谷r interesa nuk jan谷 llogaritur pas tatimit. Natyrisht nj谷 gj谷 e till谷 nuk 谷sht谷 e nevojshme meq谷n谷se edhe nga EBIT nuk jan谷 zbritur tatimet. 2 Duhet t谷 jemi tep谷r t谷 kujdessh谷m kur b谷jm谷 krahasimin e raporteve t谷 nj谷 firme me ato t谷 industris谷. Nj谷 trajtim rigoroz dhe i shk谷lqyer i k谷tij problemi b谷het n谷 Tem谷n 8 t谷 librit Analiza financiare me autor Znj. Prof. Assoc. Dr. Vjollca Karapici. Student谷t e deg谷s s谷 financ谷s e studiojn谷 k谷t谷 lib谷r n谷 vitin e kat谷rt n谷 fakultet. -6-
  • 7. 2.000 .000 DFL = 2,25 2.000 .000 1.110 .000 4. Le t谷 p谷rcaktojm谷 fillimisht vler谷n n谷 likuidim t谷 shoq谷ris谷: Aktivi Vlera kontab谷l Vlera n谷 likuidim Arka 1.000.000 1.000.000 Llogari rrjedh谷se n谷 bank谷 2.500.000 2.500.000 Klient谷 2.700.000 1.890.000 Rezerva 2.800.000 560.000 Totali i aktiveve korrente 9.000.000 5.950.000 Aktive fikse 3.000.000 3.000.000 Aktive gjithsej 12.000.000 8.950.000 Skema e shlyerjes jepet n谷 tabel谷n e m谷poshtme: Renditja sipas prioritetit t谷 shlyerjes Shuma e shlyerjes3 Obligacione t谷 hipotekuara 3.000.000 Obligacione t谷 seris谷 (t谷 zakonshme) 2.400.000 Obligacione t谷 varura 2.000.000 Total 7.400.000 5. Pronar谷t p谷rfitojn谷 nga aktivet e likuiduar t谷 kompanis谷 n谷 mas谷n 8.950.000-7.400.000=1.550.000 lek谷 (pra rreth 17,32% t谷 aktiveve t谷 likuiduar). Ushtrimi 5 (10 pik谷) Shoq谷ria X po shqyrton blerjen ose marrjen me qera nga shoq谷ria Y t谷 nj谷 makine t谷 re q谷 kushton 200.000 lek谷. Parashikohet q谷 vendosja e k谷saj makine n谷 shoq谷rin谷 X do t谷 shpjer谷 n谷 ulje t谷 shpenzimeve 160.000 lek谷 n谷 vit. Jet谷gjat谷sia e makin谷s do t谷 jet谷 8 vjet, amortizimi do t谷 jet谷 linear dhe nuk do t谷 ket谷 vler谷 t谷 mbetur. Struktura financiare optimale e shoq谷ris谷 X do t谷 jet谷 50% borxh dhe 50% aksione t谷 zakonsh谷m. Kostoja e borxhit me tatimin do t谷 jet谷 10%, kosto e kapitalit 16% dhe norma e tatimit 30%. 1. Cila do t谷 jet谷 NPV e makin谷s, n谷se shoq谷ria X do t谷 jet谷 pronare e makin谷s. 2. Cila do t谷 jet谷 kostoja e qeradh谷n谷sit, n谷se ai vendos ta jap谷 k谷t谷 makineri me nj谷 qera t谷 barabart谷 me 100.000 lek谷. 3. Si do t谷 ndryshonin rezultatet n谷se amortizimi do t谷 ishte i p谷rshpejtuar. Zhvillim P谷r zgjidhjen e k谷tij ushtrimi studenti duhet t谷 konsultohet me Temat 10 dhe 17 n谷 librat Drejtim Financiar 1 dhe Drejtim Financiar 2. Gjithashtu, p谷rpara se t谷 fillojm谷 zgjidhjen e ushtrimit le t谷 unifikojm谷 simbolik谷n: jet谷gjat谷sia e projektit n = 8 periudha pesha specifike e borxhit wd = 50% 3 Nj谷 mang谷si e materialeve financiar谷 t谷 studiuar deri tani lidhet me at谷 q谷 n谷 rast falimentimi t谷 kompanis谷 nuk tregohet n谷se firma shlyen krahas principalit edhe interesat, dhe n谷se i shlyen edhe interesat, si 谷sht谷 rradha e pagimit t谷 tyre. -7-
  • 8. pesha specifike e kapitalit t谷 vet ws = 50% kosto e borxhit p谷rpara tatimit kd = 10% kosto e kapitalit t谷 vet ks = 16% norma e tatimit t = 30% shuma vjetore e amortizimit Av = 25.000 lek谷 investimi fillestar I0 = 200.000 lek谷 n CFt 1. Dim谷 q谷 NPV = I 0 4, ku, n谷 rastin kur shoq谷ria X b谷het pronare e makin谷s, t =1 (1 + WACC ) t vlerat vjetore t谷 flukseve shtes谷 t谷 ark谷s (CF) llogariten si vijon: t谷 ardhura nga shitja - shpenzime operative = EBIT - amortizim = EBT - tatim = EAT + amortizim = CF5 Konkretisht do t谷 kishim: 0 - (-160.000) = 160.000 - 25.000 = 135.000 - 0,3 x 135.000 = 94.500 + 25.000 = 119.5006 lek谷 Llogarisim gjithashtu: WACC = k d (1 t ) wd + k s ws WACC = 10 (1 0,30 ) 0,5 + 16 0,5 = 11,5% Tashm谷 jemi n谷 gjendje t谷 llogarisim NPV e makin谷s kur shoq谷ria X 谷sht谷 pronare e saj: 4 Kemi supozuar se projekti ka t谷 nj谷jtin risk me at谷 t谷 firm谷s dhe si i till谷, p谷r vler谷simin e tij p谷rdoret WACC. 5 N谷 tabel谷n e m谷sip谷rme nuk jan谷 p谷rfshir谷 shpenzimet e interesit dhe kjo sepse vlera e p谷rfitimit nga tatimi p谷r interesin e borxhit nuk trajtohet si nj谷 shtim i flukseve t谷 ark谷s pas tatimit, por si reduktim i norm谷s s谷 aktualizimit (WACC). 6 Dikush mund ti llogaris谷 flukset shtes谷 t谷 ark谷s si shum谷 e kursimit nga tatimi p谷r amortizimin me p谷rfitimin vjetor pas tatimit. Natyrisht q谷 t谷 dy metodat jan谷 t谷 nj谷vler谷shme dhe si t谷 tilla do t谷 na shpien n谷 p谷rfundime t谷 nj谷jta. Pra: 160 .000 (1 0,30 ) + 25 .000 0,30 = 119 .500 lek谷. -8-
  • 9. 8 119 .500 NPV = 200 .000 NPV = 119 .500 PVIFA (8;11,5%) 200 .000 = 604 .149 200 .000 = 404 .149 t =1 (1 + 0,115 ) t n CFt 2. P谷r t谷 gjetur koston e qeradh谷n谷sit i referohemi p谷rs谷ri formul谷s: NPV = I 0 , ku t =1 (1 + WACC ) t tashm谷 WACC 谷sht谷 e panjohur. CF shtes谷 p谷r 巽do vit llogariten: CF = Q (1 t ) + Av t CF = 100 .000 (1 0,30 ) + 25 .000 0,3 = 77 .500 lek谷 Natyrisht, qeradh谷n谷si do t谷 jet谷 i gatsh谷m ta pranoj谷 k谷t谷 pages谷 qeraje prej 100.000 lek谷sh n谷 vit n.q.s dhe vet谷m n.q.s NPV 0 , q谷 谷sht谷 e nj谷vler谷shme me WACC IRR . Gjejm谷 fillimisht IRR e qeradh谷nies: 8 77.500 200.000 I0 = I 0 = 77.500 PVIFA(8; IRR ) PVIFA(8; IRR ) = 2,58065 IRR 35% t =1 (1 + IRR ) t 77.500 Prej k谷tej nxjerrim q谷 qeradh谷n谷si e ka koston mesatare t谷 ponderuar t谷 kapitalit (WACC) jo m谷 t谷 madhe s谷 35%. 3. N谷se amortizimi do t谷 ishte i p谷rshpejtuar, at谷her谷 p谷r pik谷n (1) do t谷 thoshim se NPV e shoq谷ris谷 X do t谷 rezultonte m谷 e lart谷, p谷r shkak t谷 kursimit m谷 t谷 madh nga tatimi lidhur me amortizimin dhe kjo rezulton nga shumat m谷 t谷 m谷dha t谷 amortizimit n谷 vitet e para t谷 p谷rdorimit t谷 pajisjes; nd谷rsa n谷 pik谷n (2) amortizimi i p谷rshpejtuar do t谷 shpinte n谷 uljen e kufirit maksimal p谷r WACC p谷r t谷 nj谷jt谷n arsye. Ushtrimi 6 (5 pik谷) Aksionet e zakonsh谷m t谷 nj谷 shoq谷rie jan谷 vler谷suar n谷 treg me 4.600 lek谷 p谷r aksion. Njoftohet se aksioner谷t mund t谷 blejn谷 nj谷 aksion t谷 ri p谷r 巽do gjasht谷 aksione t谷 zot谷ruar, me 巽mim 2.500 lek谷. N谷 巽astin e njoftimit ju zot谷roni 750 aksione. 1. Me 巽far谷 巽mimi do t谷 shitet 巽do e drejt谷 n谷 treg? 2. efekt do t谷 ket谷 emetimi i t谷 drejtave t谷 zgjedhjes mbi 巽mimin fillestar t谷 tregut t谷 aksionit? P谷rse? II. PYETJE TEORIKE (40 pik谷) 1. Cili 谷sht谷 ndryshimi nd谷rmjet rritjes s谷 pasuris谷 s谷 aksioner谷ve dhe maksimizimit t谷 fitimit? N谷se shoq谷ria zgjedh ato vendime q谷 rrisin pasurin谷 e aksioner谷ve, a 谷sht谷 kjo n谷 kund谷rshtim me kriterin e rritjes s谷 fitimit? (5 pik谷) 2. A ka ndryshim n谷 q谷ndrimin ndaj raportit t谷 borxhit nd谷rmjet kreditor谷ve dhe pronar谷ve? N谷se po, shpjegoni. (5 pik谷) 3. P谷r t谷 marr谷 nj谷 vendim lidhur me zbatimin e nj谷 politike t谷 re kredie, krahasohet kthyeshm谷ria shtes谷 me koston e kapitalit. Pse b谷het ky krahasim dhe si merret konkretisht vendimi? (5 pik谷) 4. Ku do t谷 bazohej nj谷 drejtues financiar p谷r t谷 zgjedhur nd谷rmjet shitjes s谷 kredive dhe lidhjes drejtp谷rdrejt me klient谷t? -9-
  • 10. (3 pik谷) 5. Si ndodh q谷 marrja e nj谷 aktivi me qera, n谷 vend t谷 blerjes, rrit aft谷sin谷 huamarr谷se t谷 shoq谷ris谷? (3 pik谷) 6. Ku q谷ndron dallimi nd谷rmjet nj谷 opsioni amerikan dhe nj谷 opsioni europian? (3 pik谷) 7. Cili 谷sht谷 ndryshimi nd谷rmjet obligacionit me warrant dhe obligacionit t谷 k谷mbyesh谷m? (4 pik谷) 8. Sa dhe si ndikon risku politik n谷 nxitjen e shoq谷rive tregtare p谷r t谷 investuar jasht谷 vendit? Si do ta trajtonit k谷t谷 problem n谷 kushtet e Shqip谷ris谷? (5 pik谷) 9. Cilat jan谷 arsyet q谷 e shpien nj谷 shoq谷ri n谷 falimentim? (4 pik谷) 10. Cili 谷sht谷 q谷llimi i riorganizimit t谷 shoq谷rive dhe cila pal谷 e d谷shiron at谷? (3 pik谷) P谷rgatit谷n tez谷n: Prof. Dr. Beshir CICERI Irena BEQIRAJ - 10 -