際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

63a

A
acan16

E

1 of 55
Bilim ve Teknolojide Neden Geri Kald脹k?* Prof. Dr. Ercan Tuncel U..T.F. Radyoloji AD Emekli retim yesi (www.ercantuncel.net) (* Bu konuma ayn脹 bal脹kla, - 22.03.2014, 5. Ercan Tuncel Uluda Radyoloji G端nleri, BURSA ve - 12.11.2014, 35.Ulusal Radyoloji Kongresi, ANTALYAda yap脹lm脹t脹r.) 28.12.2015, Pazartesi Konumalar脹, Amerikan Hastanesi, Nianta脹 聴STANBUL 1/54
T端rkiye, evlatlar脹na kendisinden baka bir eyle megul olmak imk但n脹n脹 vermiyor Ahmet Hamdi Tanp脹nar* _____ _____________________ *Ergin端n,聴., Kerman, Z.(2013). G端nl端klerin 脹脹脹nda Tanp脹narla ba baa, 5. bask脹, (s:259), 聴stanbul:Derg但h (1901-1962) 2/54
Konuman脹n i巽erii Durum tespiti Bilimin geliim 巽izgisi Neden bu 巽izginin d脹脹nda kald脹k? izgi d脹脹nda kalman脹n yans脹malar脹 Ne yapmal脹? 3/54
AR-GE harcamalar脹* Bizde kii ba脹na 15 $, OECD 端lkeleri ortalamas脹: 400 $ renci deerlendirme program脹 (PISA)**: 2012 65 端lke aras脹nda: Matematikte: 43., Fende: 43., Okuma becerisinde: 41. 聴leri seviye problem 巽旦zme becerisine sahip olanlar脹n oran脹: % 2.2; bu oran G. Korede: %28, OECD ortalamas脹: %11.4, Patent say脹s脹*** ABD haftada 4-6 bin, Bizde: 130 y脹lda 2000 (b端y端k 巽ounluu son 15 y脹lda), _________________________ *Prof. Dr. N. K. Pak.(2013). Bilimde 巽adalama M端cadelemiz, Neden Geri Kald脹k? (s:238). 聴stanbul:Kaynak **Sel巽uk R. irin. (2015). Yol ayr脹m脹ndaki T端rkiye (s:172). 聴stanbul: Doan Kitap ***Prof. Dr.Talat Halman.(2002) 21.Y端zy脹lda 端niversite ve k端lt端r, (s:19). 2.Bask脹, Ankara: TBA 4/54
T端rkiye Bilimsel Yay脹n Performans Raporlar脹, ulakbim.tubitak.gov.tr 5/54
Emin apa, Hakan elik, Do巽. Dr. Selin Sayek B旦ke.CNN Parametre program脹.15 Temmuz 2014. 6/54
Biz bir taklit toplumuyuz; () H但l但 Bat脹n脹n bilim ve felsefesini, doktrin ve ideolojilerini anlamaya ve terc端me etmeye ura脹yoruz; onlara katk脹da bulunmak 旦yle dursun, eletirilerini bile yapm脹yoruz, yapam脹yoruz Hi巽bir 旦nemli T端rk icad脹 yoktur, hi巽bir 旦nemli T端rk kefi yoktur; hi巽bir b端y端k bilimsel katk脹m脹z olmam脹t脹r d端nyaya Prof. Dr.Talat Halman*.(2002). 21.Y端zy脹lda 端niversite ve k端lt端r, (s:17-18). 2.Bask脹, Ankara: TBA * (1931-2014) 聴lk K端lt端r Bakan脹 (1971), TBA ve D脹ileri bakanl脹脹 st端n Hizmet d端lleri sahibi 7/54
Konuman脹n i巽erii Durum tespiti Bilimin geliim 巽izgisi Neden bu 巽izginin d脹脹nda kald脹k? izgi d脹脹nda kalman脹n yans脹malar脹 Ne yapmal脹? 8/54
Bilim nas脹l geliti? Dahili (internalist) model Bilim b端y端k bilim adamlar脹n脹n insanl脹a armaan脹d脹r Harici (eksternalist) model retim teknolojisi amprik olarak deiir Koullar deiince ampirik bilgi 巽旦z端m 端retmeye yetmez Bilginin ilkeleri ve genel ilikileri arat脹r脹l脹r = Bilimsel bilgi Bir uyar脹c脹 koulun ortaya 巽脹kmas脹yla ekonomik etkinlik artar Bilimin gelimesi i巽in toplum yaam脹 ile aras脹nda organik ba olmal脹d脹r 9/54
Bilim neden Bat脹da geliti? Siyasal nedenler Roma sonras脹 Avrupan脹n 巽ok par巽al脹 yap脹s脹 ve Feodalite: Bask脹c脹 despotik merkezi bir yap脹n脹n olmamas脹 Bask脹 g旦ren d端端n端rlerin kolayca yer deitirebilmesi Bilim ve sanat脹 旦nemseyen otoritelerin olas脹l脹脹n脹n da artm脹 olmas脹 Y旦neten (seny旦r), y旦netilen(serf) ilikilerinin kiisellemesi Avrupan脹n homojenize olmas脹 Bat脹 k端lt端r端 i巽in sonun balang脹c脹d脹r. P. Feyerabend Bizim cahil olmam脹z脹n en 旦nemli sebebi T端rkiyede aristokrasinin olmamas脹d脹r. Ve g端c端n tek elde toplanmas脹d脹r. C. eng旦r 10/54
Corafi nedenler Ta脹mac脹l脹a uygun uzun su yollar脹n脹n varl脹脹: Ticaretin geliimi ehirler ve giriimci bir orta s脹n脹f Okyanus k脹y脹s脹nda olmak Okyanus gemiciliinin ileri bir teknoloji ve bilgi gerektirmesi Amerika k脹tas脹n脹n alt脹n ve g端m端端n端n Avrupaya akmas脹 Zenci k旦lelerin plantasyonlarda 巽al脹t脹r脹lmaya balamas脹 11/54
K端lt端rel nedenler Antik Yunan ve Roman脹n miras巽脹lar脹 olmalar脹 R旦nesans: Sanat巽脹lar doaya ve insana d旦n端yor H脹ristiyanl脹k ve Reform: D端端nce, kilisenin bask脹s脹ndan kurtuluyor Raffaello Sanzio (1509-1511) Apostolik Saray脹 12/54
R旦nesans (1350lerden itibaren) Yunan-Roma d端nyas脹n脹n klasik d旦nemi, bilin巽li bir ekilde canland脹r脹ld脹 ve insana d旦n端k 巽al脹malar (resim ve heykel) h脹z kazand脹 (H端manizma*) 聴talyan kentleri laik kafal脹 bir halkla, ilgilerini bilin巽li olarak tanr脹sal eylerden kurtar脹p insanla ilgili eylere y旦neltmi olan ve sanat巽脹larla d端端n端rleri koruyan prenslerin yaad脹klar脹 yerlerdi William H.McNeill. (2005).D端nya tarihi, (s:490), 10. Bask脹, (Al但eddin enel ev.). Ankara:聴mge ______________________________ *Humanitas, insaniyet severlik deil, insanlara ve ger巽eklere y旦nelen en y端ksek derecede felsefi bir ayd脹nl脹k olarak anla脹l脹yor ve Yunan arat脹rmalar脹 buna ara巽 say脹l脹yordu Halil 聴nalc脹k, (2014). R旦nesans Avrupas脹, (s:56), 5.Bas脹m, 聴stanbul:聴 Bankas脹 13/54
R旦nesans sanat巽脹lar脹 ayn脹 zamanda biliminde 旦nc端leriydiler (polymath= hez但rfen) Brunelleschi (1377-1446): ressam, heykelt脹ra, matematik巽i, m端hendis, mimar, gemi tasar脹mc脹s脹 Leon. B. Alberti (1404-1472): Brunelleschi ile birlikte perspektifi sistemletirdi Perspektif, fiziksel 巽evrenin matematiksel ifadesidir Leonardo Da Vinci (1452-1519): ressam, heykelt脹ra, mimar, m端zisyen, matematik巽i, m端hendis, yenilik巽i, anatomist, jeolog, haritac脹, botanik巽i ve yazar Doay脹 anlaman脹n en doru yolu g旦zlem ve deneydir Santa Maria delle Grazie-Milano 14/54
15/54
H脹ristiyanl脹k/Reform 聴ncil tanr脹 kelam脹 deildir ve H脹ristiyanl脹k g端ndelik hayat脹 d端zenleyen hi巽bir hukuk sistemi vazetmez; k脹s脹tlay脹c脹 olan kilisedir Kayserin eylerini Kaysere, ve Allah脹n eylerini Allaha 旦deyin Matta 聴ncili, Bap 22:21 Kilise (din adamlar脹 s脹n脹f脹) ya iktidard脹r ya da iktidara kar脹 g端巽l端 bir denge unsurudur Aristo bilimini ve Batlamyus (Ptolemaios) astronomisini i巽selletirmitir Klaudyos Ptolemaios (85-165) Papa IX. Gregory bir aforoz an脹nda 16/54
Reform, kiliseyi yenileme ve onu tekrar kutsal bir kurum haline getirme 巽abas脹d脹r L端ther, End端ljans脹n ge巽erli olmad脹脹n脹 iddia ederek Protestan Reform hareketini balatt脹 (1517) Papa her zaman hakl脹d脹r 旦n kabul端 y脹k脹ld脹 Protestan ahl但k脹 ve kapitalizmin ruhu* 聴nsanlar lanetlenmi veya kutsanm脹 olduklar脹n脹 i yaam脹ndaki baar脹lar脹na g旦re anl脹yorlard脹 (Calvin, 1509-1564) __________________ *Max Weber Martin Luther 1521 tarihli bir end端ljans belgesi 17/54
Bilimsel devrim Bilimsel devrimin temel 旦gesi D端nya merkezli bir evren modelinden, G端ne merkezli bir evren modeline ge巽itir Aristo bilimini ve Batlamyus (Ptolemaios) astronomisini i巽selletirmi olan Kilise, buna uymayan her eyi a脹r ekilde cezaland脹rd脹脹 i巽in bu ge巽i kolay olmam脹t脹r Giordano Bruno (1548-17 ubat 1600) ve yak脹ld脹脹 Campo deFiori meydan脹 18/54
Bilimsel devrimin (1543-1687) mimarlar脹: Nikolaus Copernicus (1473-1543) G旦ksel k端relerin devinimleri 端zerine Galileo Galilei (1564-1642) Doa kitab脹 geometrik harflerle yaz脹lm脹t脹r Rene卒 Descartes (1596-1650) Akl脹m脹n reddettii hi巽bir eyi kabul edemem Francis Bacon (1561-1626) Dikkatli g旦zlemler ve bilgilerin sistemli bir ekilde derlenmesi ile doan脹n s脹rlar脹 巽旦z端lebilir Bilgi g端巽t端r Isaac Newton (1642-1727) Philosophi脱 Naturalis Principia Mathematica (1687) Kopernik Galilei Descartes Bacon Newton 19/54
Teleskopu gelitirdi ve ay脹n y端zeyinin d端zensiz olduunu, g端ne lekelerini, Sat端rn端n halkalar脹n脹, J端piterin uydular脹n脹 g旦sterdi. Kopernik sistemini savundu;Y脹ld脹zlar脹n habercisi-1620 Aristo fiziinin yanl脹lar脹n脹 g旦sterdi Latince deil 聴talyanca yazd脹 Din kitaplar脹ndan ahrette ne olaca脹n脹 旦renirsiniz, erdemli yaam脹n yollar脹n脹 旦renirsiniz, ama d端nyay脹 ve fizii 旦renemezsiniz Galileo Galilei 20/54
() Galilenin inat巽脹 ahsiyeti y端kselen bir kapitalist s脹n脹f脹n ahsiyet巽i nitelii ile yak脹ndan ilgilidir. Joseph A. Schumpeter.(1966),Kapitalizm, sosyalizm ve demokrasi, (s:165), 聴stanbul:Varl脹k 21/54
22/56 yard脹m beklemiyorum; 巽端nk端 su巽 ilemedim.() Dava Sobel (1999) Galileonun k脹z脹. (s:243),聴stanbul:聴 Bakas脹 ''Galileo before the Holy Office'', a 19th century painting by Joseph-Nicolas Robert- Fleury. Source: http://library.thinkquest.org/C005358/images/galilei_image01.jpeg () bu gibi eyleri ne s旦zle ne yaz脹yla bir daha asla tekrarlamayaca脹ma () yemin ederim. () 22 Temmuz 1633
23/54
Floransada Santa Croce (kutsal ha巽) kilisesi 24/54
Ve sonra Ayd脹nlanma 巽a脹 (1751-1772),Sanayi devrimi (1769) ve Siyasal devrim (1789) ile birlikte : Burjuvazi ve Kapitalizm geliti Kapitalizm yarat脹c脹 bir tahrip s端recidir; sermayeye olduu kadar, hatta daha fazla, yeni ve ileri teknolojiye / inovasyona gereksinim duyar* Bilimsel devrim ve ayd脹nlanma ile kafas脹 旦zg端rleen birey, rasyonel d端端nce ve eylem ile yaratabilmi, i巽inde olduu kapitalist d端zenin zorunlu ivmesine uyarlanarak kendini aabilmitir _________________________ * 1870lere kadar becerikli teknisyenlerin pratik bulular脹 ile ilerleyen teknoloji bu tarihten sonra bilimsel kuramlardan sistemli bir bi巽imde yararlanarak yeni bulularla daha b端y端k at脹l脹mlar yapt脹; kapitalizmin geliimi h脹zland脹. 25/54
Konuman脹n i巽erii Durum tespiti Bilimin geliim 巽izgisi Neden bu 巽izginin d脹脹nda kald脹k? izgi d脹脹nda kalman脹n yans脹malar脹 Ne yapmal脹? 26/54
Siyasal ve sosyo-ekonomik yap脹 Osmanl脹 rejimi ne feodaldir ne de teokratik; hele hele hem feodal hem teokratik hi巽 deildir Niyazi Berkes. (2002) T端rkiyede 巽adalama.(s:24), 2.Bask脹, 聴stanbul:YKY Despotik* bir kara imparatorluudur Toprak padiah脹n m端lk端d端r; devletin hazinesi, temelinde fetih ve gaza olan vergilendirmeye dayan脹r Siyasal g端巽, topluma yabanc脹lat脹r脹lm脹 bir kul taifesine dayand脹r脹lm脹t脹r; Bat脹daki siyasetin dayand脹脹 halk Osmanl脹da yoktur! Y旦netimin temel felsefesi nizam-脹 但lem dir; deiim istenmez! __________________________ * Kayna脹 zapt ve fetih olan devletin, bir baba m端lk端 olduu ve halk脹n 端zerinde kurulan keyfi otorite ile birlikte miras gibi aktar脹ld脹脹 bir y旦netim eklidir. T.Hobbes (1588-1679) 27/54
Sosyal katmanlar: mera, ulema, fukara M端lk ve devlet asker ve rical iledir Rical mal ile bulunur Mal reayadan husule gelir Reaya adl ile muntazam-端l h但l olur K脹nal脹zade Ali Efendi (1510-1572) Sencer Divit巽iolu.(2003) Asya 端retim tarz脹 ve Osmanl脹 toplumu, (s:88), 聴stanbul:YKY alvar脹 altak Osmanl脹 Eyeri kaltak Osmanl脹 Ekende yok bi巽ende yok Yiyende ortak Osmanl脹 Anonim _______________ Bat脹da para piyasada kazan脹l脹r ve iktidar脹 sat脹n almak ya da etkilemek i巽in kullan脹l脹rken, Douda iktidar ele ge巽irilir ve para kazanmak i巽in kullan脹l脹r. Bernard Lewis. (2010) Hata neredeydi? (s:88), 3. Bask脹, 聴stanbul:Olak 28/54
1453-1821 aras脹nda ge巽en 203 sadrazam脹n 44端 padiah emriyle 旦ld端r端lm端t端r etin Altan,(1999).Tarihin saklanan y端z端. 聴stanbul: 聴nkilap T端m vatandalar脹n can, mal ve namus g端venliinin salanmas脹, yasal olarak ancak Tanzimat ferman脹 (1839) ile m端mk端n olabilmitir 29/54
Molla L端tfi: .1494 Piri Reis: 1470-1554, Kitab-脹 Bahriye (1521) Takiy端ddin efendi 1571-77de Tophane s脹rtlar脹nda yapt脹r脹lan rasathane, 1580de y脹kt脹r脹ld脹 B端y端k b端rokrasiler ba脹ms脹z bilimsel d端端nceye d端mand脹r Alexandre Koyre. (2000).Bilim tarihi yaz脹lar脹. (s:256). Ankara:TB聴TAK () Otoriter yap脹larda ise her eyin en iyisini ve en dorusunu otorite tayin eder ve yapar. Bu ise akla ve gelimeye ayk脹r脹d脹r G端nay, D. ve Ar脹duru, A. Bilim ve Teknolojiye Y旦neli, Teknoloji Kalite ve retim Sistemleri Kongresi, Sakarya Kalite Dernei, TSE, 29 May脹s 1999, s.22-34, Sapanca, 30/54
K端lt端r: 聴slam k端lt端r端 Kuran tanr脹 kel但m脹d脹r ve her eyi ihtiva eder; eriat t端m hayat脹 kapsar D端nya f但ni, 但hiret b但ki Kilise kurumu ve ruhban s脹n脹f脹 benzeri bir yap脹lanma yoktur; iktidardan ba脹ms脹z bir dini otorite olmam脹t脹r 17. yy da 3 eyh端lislam idam edilmitir Bat脹daki gibi bir reform hareketi olmam脹t脹r; Abbasi halifesi El Mem短n (786-833) Mutezile d端端ncesini* hakim k脹lmaya 巽al脹m脹, fakat baar脹l脹 olamam脹t脹r. ____________ * Ak脹lc脹 bir mezhep olan Mu'tezile, mant脹k kurallar脹yla 巽eliir g旦rd端端 但yet ve hadisleri Ehl-i S端nnet'ten farkl脹 bi巽imde yorumlam脹 ve bu yorumlar脹nda akla 旦ncelik vermitir. ttps://tr.wikipedia.org/wiki/Mutezile 31/54
聴slam, felsefi bak脹mdan, insan脹 deil tanr脹y脹 mihver al脹r* Bat脹 kaynakl脹, insan脹n bilim ve teknoloji vas脹tas脹yla tabiata hakim olmas脹 gerektii fikri, Osmanl脹 但limlerinin 聴sl但miyete dayal脹 inan巽lar脹ndan dolay脹 yabanc脹s脹 olduklar脹 bir fikirdi* M端sl端man Osmanl脹 i巽in maneviyat ve toplumsal [cemaat*] ve dinsel sorumluluklara younlamak, insan olman脹n art脹d脹r; maddi seviye asgaride tutulur, yoklukta eref bulabilen [eref-i zeval] bir k端lt端rd端r _________________________________ *Prof. Dr. Ekmeleddin 聴hsanolu. (2014). Osmanl脹lar ve bilim.(ss:141, 25) ,4.Bask脹, 聴stanbul:Etkileim *Hakikati sadece kendi i巽inde g旦ren kapal脹 birliktelik. Cemaat a巽脹k toplum kar脹tl脹脹d脹r 32/54
Sanat* __________________________________ *Bilimci nesnel, sanat巽脹 旦znel yarat脹c脹d脹r. Sanat insan脹n her alanda yarat脹c脹, tasarlay脹c脹 d端端nce 端reten yan脹n脹 pekitirir; b旦ylece zihne dayal脹 t端m yetiler geliir. Sanat toplumun gelime koullar脹ndan biridir 33/54
Resim ve heykel yasakt脹r! Ey m端minler! arap (i巽ki i巽mek), kumar oynamak, ibadet i巽in dikilen putlar, (cahillik devrinde kullan脹lan) fal oklar脹 hep eytan脹n iinden pis birer eydir. Onun i巽in bunlardan sak脹n脹n ki kurtulas脹n脹z. Maide (5):90 Kendin i巽in oyma put, yukar脹da g旦klerde olan脹n, yahut aa脹da yerde olan脹n yahut sularda olan脹n hi巽 suretini yapmayacaks脹n. Tevrat, 脹k脹 20/4 () [II. Mahmut] bununla kalmay脹p paralara da resmini koydurdu (1836). Bunun ard脹ndan 巽脹kan isyanda Darphane-i Amire defterdar脹 Ali R脹za Efendi 旦ld端r端ld端. 4000 kiinin 旦ld端r端ld端端 bu isyanda () Kocahanolu,S.O.(2013). Menemen ve Kubilay olay脹.(s:36), 聴stanbul:Temel 34/54
35/54
D脹 d端nyaya ilgisizlik Dier 端lkelere el巽i g旦ndermemilerdir 1555: Giselin van Busbeck, Avusturyan脹n Osmanl脹 el巽isi 1793: D端zenli el巽i g旦nderme karar脹 (1721:Yirmi sekiz Mehmet elebi, Paris) Dier 端lkelerde ne olup bittii ile ilgilenmemilerdir 16. yy Avrupada T端rkler hakk脹ndaki yay脹n say脹s脹: 2500 Osmanl脹da ise tek bir terc端me: Tev但rih-i Padiah但n-脹 Fran巽e Bilim ve teknoloji aktar脹m脹n脹n 旦n art脹 olan yabanc脹 dilleri 旦renmekte 巽ok isteksiz olmulard脹r 1551 Perada Venediklilerin dil okulu 1821 Terc端me odas脹 Uzun s端re bat脹daki bilimsel devrim fark edilememitir Kopernik sistemi 19. yya kadar eitime giremedi 36/54
zetle 1. Ticaret ve sanayi M端sl端man Osmanl脹 i巽in itibarl脹 bir ura alan脹 olamad脹; 聴slam cemaatinin ne burjuvas脹 oldu ne de kapitalisti! 2. Bat脹n脹n rasyonel, deiime a巽脹k 旦zg端r bireyi ve sivil toplumu (旦zg端rl端k ortam脹) Osmanl脹da hi巽 olmad脹 3. Y旦neticiler bat脹n脹n g端c端n端n arkas脹ndaki dinamonun bilim ve teknoloji olduunu zaman脹nda kavrayamad脹lar () ayr脹ca Ortadouyu fakirletiren de corafyas脹 deildi. Bunun nedeni Osmanl脹 imparatorluunun genileyip g端巽lenmesiydi ve bug端n Ortadounun geri kalmas脹n脹n nedeni de bu imparatorluun kurumsal miras脹d脹r Daron Acemolu*, J A Robinson.(2014).Uluslar脹n d端端端, (s:59), 7. Bask脹, (F.R.Veliolu. ev.), 聴stanbul:Doan kitap _________________________ * Sosyal Bilimler dal脹nda 2013 y脹l脹 Cumhurbakanl脹脹 K端lt端r ve Sanat B端y端k d端l端 sahibi 37/54
Osmanl脹n脹n Bat脹 ile kar脹lat脹r脹lmas脹 LTLER BATI OSMANLI Miras Greko-romen uygarl脹脹 Sel巽uklu-Bizans Corafya Okyanus k脹y脹s脹, ta脹maya uygun uzun su yollar脹 Kara imparatorluu Siyasal yap脹 Par巽al脹, zay脹f; deiime a巽脹k Monolitik, despotik, d脹 d端nyaya ilgisiz, deiime kapal脹 Sosyo-ekonomik d端zen Bireyi 旦ne 巽脹kar脹yor, sivil toplum, kapitalizm Devlet ve cemaat 旦ncelikli, iae ekonomisi Sosyal psikoloji Barbarlara kar脹 korunal脹m, tedbir d端端nelim Her eye g端c端m端z yeter, tedbir gerekmez! Din H脹ristiyan, yaamla ilgili k脹s脹tlay脹c脹 kural yok 聴sl但m, eriat t端m hayat脹 kapsar Bilim-Sanat +++ (-) SONU zg端rl端k, Refah, Demokrasi ??? 38/54
Konuman脹n i巽erii Durum tespiti Bilimin geliim 巽izgisi Neden bu 巽izginin d脹脹nda kald脹k? izgi d脹脹nda kalman脹n yans脹malar脹 Ne yapmal脹? 39/54
Matbaa BATI Johann Gutenberg 聴lk kitap:1453-56 15.yy. da 1700 matbaa, 15-20 milyon kitap OSMANLI 聴brahim M端teferrika 聴lk kitap: 1729* 1830 y脹l脹na kadar toplam 97 kitap ________________ *聴stanbuldaki gayrim端slim matbaalar脹: 1495: Musevi 1567: Ermeni 1627: Rum 40/54
Ba脹ms脹z eitimciler sendikas脹 AR-GE raporundan http://kemalsagim.wordpress.com/2012/05/28/ kitap-okumada-dunya-siralamasinda-kacinciyiz/ T端rkiye kitap okuma konusunda 巽ou Afrika 端lkelerinin gerisinde kalm脹 durumda. Bir Japon bir y脹lda ortalama 25 kitap okuyor, Bir 聴svi巽reli bir y脹lda ortalama 10 kitap, bir Frans脹z bir y脹lda ortalama 7 kitap, bir T端rk ise 10 y脹lda ancak 1 bir kitap okuyor 41/54
niversite BATI Universitas megistrorum et scolarium 1088 Bologna, 1160 Paris, 1167 Oxford 1500lerde avrupada yetmiten fazla 端niversite mevcut 41/54
OSMANLI Medreseler 聴lk Osmanl脹 medresesi: 1331 聴znik, Orhan Bey Osmanl脹 m端derrisinin, sahip olduu ilim ger巽ekte tanr脹ya ait olan ve 但limin ondan ald脹脹 ilimdir. Ak脹l, ilmin 端reticisi deildir. M端derris/但lim ak脹l ile tanr脹ya ait olan ilmi edinerek 但lim olur. Kaynar, K.M.(2014).T端rkiyede ayd脹n脹 tan脹mlama sorunu, Mertcan H., rdek A. (ed.). Ulus, devlet, entelekt端el. (s:155), Ankara: NotaBene 17'nci y端zy脹lda Medreselerde felsefeye gerek yoktur denilerek felsefe dersi m端fredattan kald脹r脹lm脹t脹r YK, 聴lahiyat fak端ltelerinde okutulan Felsefe Tarihi dersini m端fredattan kald脹rd脹. 31/08/2013, Radikal Gazetesi Medaris-i Semaniye: 1471, Fatih Sultan Mehmet 43/54 () akl樽 ve nakl樽 ilimlerde uzman, eitici olma s脹fatlar脹n脹 ta脹yan, 旦mr端n端 faydal脹 ilimlere adam脹 birer m端derris tayin olunsun. Fatih Vakfiyesinden
Medrese () 聴slam da ileri bir d端端nce sistemi olarak ortaya 巽脹kan mutezileci doktrine kar脹 S端nni doktrinini egemen k脹lma g旦revi 端stlenir. () [bu da] onun yeni d端端ncelere ve bilgi 端retimine kap脹s脹n脹 s脹ms脹k脹 kapatmas脹 sonucunu dourmutur.() Sonu巽ta, b端t端n 聴slam d端nyas脹 bilim ve teknolojide Avrupan脹n gerisinde kald脹. Prof.Dr. Timur Kara巽ay. (2013). adalaman脹n 旦n端ne konulan iki engel: Eitim ve inan巽 kurumlar脹, Neden geri kald脹k?, (s:389), 聴stanbul:Kaynak Fatihten II. Abd端lhamite kadar ge巽en 450 y脹l boyunca medreselerin, memlekete,T端rkl端e, ilim alemine ne hizmeti olmu ne de tek 但lim yetitirmitir Osman Ergin. al脹nt脹layan Sakaolu, N. ( 2003) Osmanl脹dan g端n端m端ze eitim tarihi, (s.38). 聴stanbul: Bilgi ni. 44/54
聴lk niversite giriimi 1870: Dar端lf端nun-脹 Osman樽 (1871de kapat脹ld脹) Dar端lf端nunda ne hakk脹yla tedrise ne de lay脹k脹yla tahsile muktedir muallim ve talebe bulunamay脹p ak脹bet tatil edildi 10 ubat 1872 Hakay脹k端l-Vekay脹 gazetesi Cehalet m端ltezem, kesp-i kemaldir c端nham脹z, bildim, 聴lahi! c端rm-i tahsil-i ilimden t旦vbeler olsun* Hoca Tahsin Efendi Dar端lf端nunun ilk rekt旦r端 (ba hoca) __________________________________________ * Cehaletin gerekli, olgunlua erimeye 巽al脹man脹n su巽 olduunu, sonunda 旦rendim. Tanr脹m! bir daha bilim 旦renme su巽u ilemeye t旦vbeler olsun 45/54
1874: Dar端lf端n短n-脹 Sultan樽 (1881den sonra ?) 1901: Dar端lf端n短n-脹 ahane (edebiyat, fen, ulum-i eriye, bir m端ddet sonra da t脹bbiye); 1909: ad脹 Dar端lf端n短n-脹 Osman樽 oldu 1915: Dar端lf端n短n reformu: hukuk eklendi ve bilimsel 旦zerklik 19 Alman, 1 Macar 旦retim 端yesi 1933: Dar端lf端nunun kapat脹lmas脹, 聴stanbul niversitesi 1982: YK 46/54
Say脹n Cumhurbakan脹m脹z Kenan Evrene niversitelerimiz ad脹na 聴stanbul niversitesince t旦renle Fahri Hukuk Doktoras脹 ve Fahri niversite Profes旦rl端端 unvan脹 verilmesine karar verildi. niversiteleraras脹 Kurulun 29 Aral脹k 1982 tarihli toplant脹da ald脹脹 karar. 47/54
27 Aral脹k 2013 48/54
Meh短rdur ki f脹sk* ile olmaz cih但n har但b Eyler an脹 m端d但hane**-i 但lim但n har但b Ke巽ecizade 聴zzet Molla (1785-1829) ______________________________ *f脹sk: hak yolundan 巽脹kmak, g端nah **m端d但hane: dalkavukluk (Dalkavuk: Kendisine 巽脹kar salayacak olanlara a脹r脹 bir sayg脹 ve hayranl脹k g旦stererek yaranmak isteyen kimse-TDK ) 49/54
niversitelerimizin 巽ou diploma imalathanesi haline gelmitir, diploma da脹t脹yorlar ama bilgi, ak脹l ve erdem da脹tm脹yorlar Prof. Dr.Talat Halman*.(2002) 21.Y端zy脹lda 端niversite ve k端lt端r, (s:51). 2.Bask脹, Ankara:TBA Tek bir 端niversitesi bile olmadan yetmi k端sur 端niversite m端sveddesiyle 旦v端nen T端rkiye (2015 senesi itabr脹yle bu say脹 170i ge巽mitir) gibi g旦rkemli fakat ie yaramaz kopyalar yarat脹l脹r, () Prof. Dr. A.M.Celal eng旦r.**(2015) Newton neden T端rk deildi?, (S:167), 聴stanbul:kakitap --------------------------------- *聴lk K端lt端r Bakan脹 (1971), TBA ve D脹ileri bakanl脹脹 st端n Hizmet d端lleri sahibi **ok say脹da 端lkenin bilim akademileri 端yesi, birka巽脹 hari巽 tamam脹 yurtd脹脹ndan 33 bilimsel 旦d端l sahibi 50/54
Bilim Akademileri BATI 1560 Akademia Sectorum Napoli 1662 Royal Society (GB) 1666 Akademia des Science (FR) 1775 Rusya 1859 M脹s脹r 1869 Bulgaristan 1926 Yunanistan OSMANLI 1851-62 Enc端men-i Dani 1993 TBA 51/54
2011de KHK ile yelerinin 1/3端n端 bakanlar kurulu (bu yetki daha sonra TB聴TAKa devredildi), 1/3端n端 YK se巽ecek Bakan脹, genel kurulun se巽ecei 3 aday aras脹ndan babakan taraf脹ndan atanacak bir bilimler akademisinin en kritik rol端, h端k端metlere bilimsel ger巽ekleri, lehte veya aleyhte olsun, politik m端lahazalardan uzak aktarabilmesidir () 巽ou 端yeleri, dolayl脹 veya dorudan h端k端met taraf脹ndan atanan bir akademi bu g旦revi lay脹k脹yla yapamaz Bruce Alberts. (Science dergisi ba edit旦r端) Turkey and Science Academies, 2 Ekim 2011, Prof. Dr. Fuat 聴NCE- fuat@bilimania.com http://t24.com.tr/haber/ali-nesin-celal-sengorle-o-tonda- konusmak-ayip-bizde-hakli-olan-isidliye-donusuyor,319937 Kendi 端yelerini se巽emeyen, politik g端ce bal脹 bir bilim akademisi olamaz. B旦yle yaparlarsa d端nyay脹 kendilerine g端ld端r端rler.() 52/54
Konuman脹n i巽erii Durum tespiti Bilimin geliim 巽izgisi Neden bu 巽izginin d脹脹nda kald脹k? izgi d脹脹 kalman脹n yans脹malar脹 Ne yapmal脹? 53/54
Ruhsal doyumlar脹n脹, anlamada ve ger巽ei aramada bulacak bireyler ve bu aktivitelerin toplumun g旦z端nde bir anlam脹 olmas脹 () arat脹rma yapmak/yapamamak; sorgulamak/ sorgulayamamak ikilemi, 巽ok daha genel bir k端lt端rel ortamdaki davran脹 bi巽iminin, bilim ve teknoloji alan脹na yans脹mas脹d脹r. Prof.Dr.Ergun T端rkcan . (2009). D端nyada ve T端rkiyede bilim,teknoloji ve politika, (s:322).聴stanbul: Bilgi ni. zg端r bir ortam: Ger巽ek Demokrasi! Yeni ekonomik d端zende 旦zg端rl端k, adalet ve dayan脹ma olmadan sofram脹zda ekmek de olmayacak. Sel巽uk R. irin. (2015). Yol ayr脹m脹ndaki T端rkiye* (s:22). 聴stanbul: Doan Kitap Eletirel akla ve bilimsel d端端nceye sahip yarat脹c脹 bireyler yetitirmeye d旦n端k bir eitim (okul 旦ncesinden balayarak) _________________________________________________ *Bilgiye ulama 旦zg端rl端端nde: 180 端lke aras脹nda 154. ve 2015 Hukukun st端nl端端 endeksinde: 99 端lke aras脹nda 80.yiz! 54/54
55/54

More Related Content

63a

  • 1. Bilim ve Teknolojide Neden Geri Kald脹k?* Prof. Dr. Ercan Tuncel U..T.F. Radyoloji AD Emekli retim yesi (www.ercantuncel.net) (* Bu konuma ayn脹 bal脹kla, - 22.03.2014, 5. Ercan Tuncel Uluda Radyoloji G端nleri, BURSA ve - 12.11.2014, 35.Ulusal Radyoloji Kongresi, ANTALYAda yap脹lm脹t脹r.) 28.12.2015, Pazartesi Konumalar脹, Amerikan Hastanesi, Nianta脹 聴STANBUL 1/54
  • 2. T端rkiye, evlatlar脹na kendisinden baka bir eyle megul olmak imk但n脹n脹 vermiyor Ahmet Hamdi Tanp脹nar* _____ _____________________ *Ergin端n,聴., Kerman, Z.(2013). G端nl端klerin 脹脹脹nda Tanp脹narla ba baa, 5. bask脹, (s:259), 聴stanbul:Derg但h (1901-1962) 2/54
  • 3. Konuman脹n i巽erii Durum tespiti Bilimin geliim 巽izgisi Neden bu 巽izginin d脹脹nda kald脹k? izgi d脹脹nda kalman脹n yans脹malar脹 Ne yapmal脹? 3/54
  • 4. AR-GE harcamalar脹* Bizde kii ba脹na 15 $, OECD 端lkeleri ortalamas脹: 400 $ renci deerlendirme program脹 (PISA)**: 2012 65 端lke aras脹nda: Matematikte: 43., Fende: 43., Okuma becerisinde: 41. 聴leri seviye problem 巽旦zme becerisine sahip olanlar脹n oran脹: % 2.2; bu oran G. Korede: %28, OECD ortalamas脹: %11.4, Patent say脹s脹*** ABD haftada 4-6 bin, Bizde: 130 y脹lda 2000 (b端y端k 巽ounluu son 15 y脹lda), _________________________ *Prof. Dr. N. K. Pak.(2013). Bilimde 巽adalama M端cadelemiz, Neden Geri Kald脹k? (s:238). 聴stanbul:Kaynak **Sel巽uk R. irin. (2015). Yol ayr脹m脹ndaki T端rkiye (s:172). 聴stanbul: Doan Kitap ***Prof. Dr.Talat Halman.(2002) 21.Y端zy脹lda 端niversite ve k端lt端r, (s:19). 2.Bask脹, Ankara: TBA 4/54
  • 5. T端rkiye Bilimsel Yay脹n Performans Raporlar脹, ulakbim.tubitak.gov.tr 5/54
  • 6. Emin apa, Hakan elik, Do巽. Dr. Selin Sayek B旦ke.CNN Parametre program脹.15 Temmuz 2014. 6/54
  • 7. Biz bir taklit toplumuyuz; () H但l但 Bat脹n脹n bilim ve felsefesini, doktrin ve ideolojilerini anlamaya ve terc端me etmeye ura脹yoruz; onlara katk脹da bulunmak 旦yle dursun, eletirilerini bile yapm脹yoruz, yapam脹yoruz Hi巽bir 旦nemli T端rk icad脹 yoktur, hi巽bir 旦nemli T端rk kefi yoktur; hi巽bir b端y端k bilimsel katk脹m脹z olmam脹t脹r d端nyaya Prof. Dr.Talat Halman*.(2002). 21.Y端zy脹lda 端niversite ve k端lt端r, (s:17-18). 2.Bask脹, Ankara: TBA * (1931-2014) 聴lk K端lt端r Bakan脹 (1971), TBA ve D脹ileri bakanl脹脹 st端n Hizmet d端lleri sahibi 7/54
  • 8. Konuman脹n i巽erii Durum tespiti Bilimin geliim 巽izgisi Neden bu 巽izginin d脹脹nda kald脹k? izgi d脹脹nda kalman脹n yans脹malar脹 Ne yapmal脹? 8/54
  • 9. Bilim nas脹l geliti? Dahili (internalist) model Bilim b端y端k bilim adamlar脹n脹n insanl脹a armaan脹d脹r Harici (eksternalist) model retim teknolojisi amprik olarak deiir Koullar deiince ampirik bilgi 巽旦z端m 端retmeye yetmez Bilginin ilkeleri ve genel ilikileri arat脹r脹l脹r = Bilimsel bilgi Bir uyar脹c脹 koulun ortaya 巽脹kmas脹yla ekonomik etkinlik artar Bilimin gelimesi i巽in toplum yaam脹 ile aras脹nda organik ba olmal脹d脹r 9/54
  • 10. Bilim neden Bat脹da geliti? Siyasal nedenler Roma sonras脹 Avrupan脹n 巽ok par巽al脹 yap脹s脹 ve Feodalite: Bask脹c脹 despotik merkezi bir yap脹n脹n olmamas脹 Bask脹 g旦ren d端端n端rlerin kolayca yer deitirebilmesi Bilim ve sanat脹 旦nemseyen otoritelerin olas脹l脹脹n脹n da artm脹 olmas脹 Y旦neten (seny旦r), y旦netilen(serf) ilikilerinin kiisellemesi Avrupan脹n homojenize olmas脹 Bat脹 k端lt端r端 i巽in sonun balang脹c脹d脹r. P. Feyerabend Bizim cahil olmam脹z脹n en 旦nemli sebebi T端rkiyede aristokrasinin olmamas脹d脹r. Ve g端c端n tek elde toplanmas脹d脹r. C. eng旦r 10/54
  • 11. Corafi nedenler Ta脹mac脹l脹a uygun uzun su yollar脹n脹n varl脹脹: Ticaretin geliimi ehirler ve giriimci bir orta s脹n脹f Okyanus k脹y脹s脹nda olmak Okyanus gemiciliinin ileri bir teknoloji ve bilgi gerektirmesi Amerika k脹tas脹n脹n alt脹n ve g端m端端n端n Avrupaya akmas脹 Zenci k旦lelerin plantasyonlarda 巽al脹t脹r脹lmaya balamas脹 11/54
  • 12. K端lt端rel nedenler Antik Yunan ve Roman脹n miras巽脹lar脹 olmalar脹 R旦nesans: Sanat巽脹lar doaya ve insana d旦n端yor H脹ristiyanl脹k ve Reform: D端端nce, kilisenin bask脹s脹ndan kurtuluyor Raffaello Sanzio (1509-1511) Apostolik Saray脹 12/54
  • 13. R旦nesans (1350lerden itibaren) Yunan-Roma d端nyas脹n脹n klasik d旦nemi, bilin巽li bir ekilde canland脹r脹ld脹 ve insana d旦n端k 巽al脹malar (resim ve heykel) h脹z kazand脹 (H端manizma*) 聴talyan kentleri laik kafal脹 bir halkla, ilgilerini bilin巽li olarak tanr脹sal eylerden kurtar脹p insanla ilgili eylere y旦neltmi olan ve sanat巽脹larla d端端n端rleri koruyan prenslerin yaad脹klar脹 yerlerdi William H.McNeill. (2005).D端nya tarihi, (s:490), 10. Bask脹, (Al但eddin enel ev.). Ankara:聴mge ______________________________ *Humanitas, insaniyet severlik deil, insanlara ve ger巽eklere y旦nelen en y端ksek derecede felsefi bir ayd脹nl脹k olarak anla脹l脹yor ve Yunan arat脹rmalar脹 buna ara巽 say脹l脹yordu Halil 聴nalc脹k, (2014). R旦nesans Avrupas脹, (s:56), 5.Bas脹m, 聴stanbul:聴 Bankas脹 13/54
  • 14. R旦nesans sanat巽脹lar脹 ayn脹 zamanda biliminde 旦nc端leriydiler (polymath= hez但rfen) Brunelleschi (1377-1446): ressam, heykelt脹ra, matematik巽i, m端hendis, mimar, gemi tasar脹mc脹s脹 Leon. B. Alberti (1404-1472): Brunelleschi ile birlikte perspektifi sistemletirdi Perspektif, fiziksel 巽evrenin matematiksel ifadesidir Leonardo Da Vinci (1452-1519): ressam, heykelt脹ra, mimar, m端zisyen, matematik巽i, m端hendis, yenilik巽i, anatomist, jeolog, haritac脹, botanik巽i ve yazar Doay脹 anlaman脹n en doru yolu g旦zlem ve deneydir Santa Maria delle Grazie-Milano 14/54
  • 15. 15/54
  • 16. H脹ristiyanl脹k/Reform 聴ncil tanr脹 kelam脹 deildir ve H脹ristiyanl脹k g端ndelik hayat脹 d端zenleyen hi巽bir hukuk sistemi vazetmez; k脹s脹tlay脹c脹 olan kilisedir Kayserin eylerini Kaysere, ve Allah脹n eylerini Allaha 旦deyin Matta 聴ncili, Bap 22:21 Kilise (din adamlar脹 s脹n脹f脹) ya iktidard脹r ya da iktidara kar脹 g端巽l端 bir denge unsurudur Aristo bilimini ve Batlamyus (Ptolemaios) astronomisini i巽selletirmitir Klaudyos Ptolemaios (85-165) Papa IX. Gregory bir aforoz an脹nda 16/54
  • 17. Reform, kiliseyi yenileme ve onu tekrar kutsal bir kurum haline getirme 巽abas脹d脹r L端ther, End端ljans脹n ge巽erli olmad脹脹n脹 iddia ederek Protestan Reform hareketini balatt脹 (1517) Papa her zaman hakl脹d脹r 旦n kabul端 y脹k脹ld脹 Protestan ahl但k脹 ve kapitalizmin ruhu* 聴nsanlar lanetlenmi veya kutsanm脹 olduklar脹n脹 i yaam脹ndaki baar脹lar脹na g旦re anl脹yorlard脹 (Calvin, 1509-1564) __________________ *Max Weber Martin Luther 1521 tarihli bir end端ljans belgesi 17/54
  • 18. Bilimsel devrim Bilimsel devrimin temel 旦gesi D端nya merkezli bir evren modelinden, G端ne merkezli bir evren modeline ge巽itir Aristo bilimini ve Batlamyus (Ptolemaios) astronomisini i巽selletirmi olan Kilise, buna uymayan her eyi a脹r ekilde cezaland脹rd脹脹 i巽in bu ge巽i kolay olmam脹t脹r Giordano Bruno (1548-17 ubat 1600) ve yak脹ld脹脹 Campo deFiori meydan脹 18/54
  • 19. Bilimsel devrimin (1543-1687) mimarlar脹: Nikolaus Copernicus (1473-1543) G旦ksel k端relerin devinimleri 端zerine Galileo Galilei (1564-1642) Doa kitab脹 geometrik harflerle yaz脹lm脹t脹r Rene卒 Descartes (1596-1650) Akl脹m脹n reddettii hi巽bir eyi kabul edemem Francis Bacon (1561-1626) Dikkatli g旦zlemler ve bilgilerin sistemli bir ekilde derlenmesi ile doan脹n s脹rlar脹 巽旦z端lebilir Bilgi g端巽t端r Isaac Newton (1642-1727) Philosophi脱 Naturalis Principia Mathematica (1687) Kopernik Galilei Descartes Bacon Newton 19/54
  • 20. Teleskopu gelitirdi ve ay脹n y端zeyinin d端zensiz olduunu, g端ne lekelerini, Sat端rn端n halkalar脹n脹, J端piterin uydular脹n脹 g旦sterdi. Kopernik sistemini savundu;Y脹ld脹zlar脹n habercisi-1620 Aristo fiziinin yanl脹lar脹n脹 g旦sterdi Latince deil 聴talyanca yazd脹 Din kitaplar脹ndan ahrette ne olaca脹n脹 旦renirsiniz, erdemli yaam脹n yollar脹n脹 旦renirsiniz, ama d端nyay脹 ve fizii 旦renemezsiniz Galileo Galilei 20/54
  • 21. () Galilenin inat巽脹 ahsiyeti y端kselen bir kapitalist s脹n脹f脹n ahsiyet巽i nitelii ile yak脹ndan ilgilidir. Joseph A. Schumpeter.(1966),Kapitalizm, sosyalizm ve demokrasi, (s:165), 聴stanbul:Varl脹k 21/54
  • 22. 22/56 yard脹m beklemiyorum; 巽端nk端 su巽 ilemedim.() Dava Sobel (1999) Galileonun k脹z脹. (s:243),聴stanbul:聴 Bakas脹 ''Galileo before the Holy Office'', a 19th century painting by Joseph-Nicolas Robert- Fleury. Source: http://library.thinkquest.org/C005358/images/galilei_image01.jpeg () bu gibi eyleri ne s旦zle ne yaz脹yla bir daha asla tekrarlamayaca脹ma () yemin ederim. () 22 Temmuz 1633
  • 23. 23/54
  • 24. Floransada Santa Croce (kutsal ha巽) kilisesi 24/54
  • 25. Ve sonra Ayd脹nlanma 巽a脹 (1751-1772),Sanayi devrimi (1769) ve Siyasal devrim (1789) ile birlikte : Burjuvazi ve Kapitalizm geliti Kapitalizm yarat脹c脹 bir tahrip s端recidir; sermayeye olduu kadar, hatta daha fazla, yeni ve ileri teknolojiye / inovasyona gereksinim duyar* Bilimsel devrim ve ayd脹nlanma ile kafas脹 旦zg端rleen birey, rasyonel d端端nce ve eylem ile yaratabilmi, i巽inde olduu kapitalist d端zenin zorunlu ivmesine uyarlanarak kendini aabilmitir _________________________ * 1870lere kadar becerikli teknisyenlerin pratik bulular脹 ile ilerleyen teknoloji bu tarihten sonra bilimsel kuramlardan sistemli bir bi巽imde yararlanarak yeni bulularla daha b端y端k at脹l脹mlar yapt脹; kapitalizmin geliimi h脹zland脹. 25/54
  • 26. Konuman脹n i巽erii Durum tespiti Bilimin geliim 巽izgisi Neden bu 巽izginin d脹脹nda kald脹k? izgi d脹脹nda kalman脹n yans脹malar脹 Ne yapmal脹? 26/54
  • 27. Siyasal ve sosyo-ekonomik yap脹 Osmanl脹 rejimi ne feodaldir ne de teokratik; hele hele hem feodal hem teokratik hi巽 deildir Niyazi Berkes. (2002) T端rkiyede 巽adalama.(s:24), 2.Bask脹, 聴stanbul:YKY Despotik* bir kara imparatorluudur Toprak padiah脹n m端lk端d端r; devletin hazinesi, temelinde fetih ve gaza olan vergilendirmeye dayan脹r Siyasal g端巽, topluma yabanc脹lat脹r脹lm脹 bir kul taifesine dayand脹r脹lm脹t脹r; Bat脹daki siyasetin dayand脹脹 halk Osmanl脹da yoktur! Y旦netimin temel felsefesi nizam-脹 但lem dir; deiim istenmez! __________________________ * Kayna脹 zapt ve fetih olan devletin, bir baba m端lk端 olduu ve halk脹n 端zerinde kurulan keyfi otorite ile birlikte miras gibi aktar脹ld脹脹 bir y旦netim eklidir. T.Hobbes (1588-1679) 27/54
  • 28. Sosyal katmanlar: mera, ulema, fukara M端lk ve devlet asker ve rical iledir Rical mal ile bulunur Mal reayadan husule gelir Reaya adl ile muntazam-端l h但l olur K脹nal脹zade Ali Efendi (1510-1572) Sencer Divit巽iolu.(2003) Asya 端retim tarz脹 ve Osmanl脹 toplumu, (s:88), 聴stanbul:YKY alvar脹 altak Osmanl脹 Eyeri kaltak Osmanl脹 Ekende yok bi巽ende yok Yiyende ortak Osmanl脹 Anonim _______________ Bat脹da para piyasada kazan脹l脹r ve iktidar脹 sat脹n almak ya da etkilemek i巽in kullan脹l脹rken, Douda iktidar ele ge巽irilir ve para kazanmak i巽in kullan脹l脹r. Bernard Lewis. (2010) Hata neredeydi? (s:88), 3. Bask脹, 聴stanbul:Olak 28/54
  • 29. 1453-1821 aras脹nda ge巽en 203 sadrazam脹n 44端 padiah emriyle 旦ld端r端lm端t端r etin Altan,(1999).Tarihin saklanan y端z端. 聴stanbul: 聴nkilap T端m vatandalar脹n can, mal ve namus g端venliinin salanmas脹, yasal olarak ancak Tanzimat ferman脹 (1839) ile m端mk端n olabilmitir 29/54
  • 30. Molla L端tfi: .1494 Piri Reis: 1470-1554, Kitab-脹 Bahriye (1521) Takiy端ddin efendi 1571-77de Tophane s脹rtlar脹nda yapt脹r脹lan rasathane, 1580de y脹kt脹r脹ld脹 B端y端k b端rokrasiler ba脹ms脹z bilimsel d端端nceye d端mand脹r Alexandre Koyre. (2000).Bilim tarihi yaz脹lar脹. (s:256). Ankara:TB聴TAK () Otoriter yap脹larda ise her eyin en iyisini ve en dorusunu otorite tayin eder ve yapar. Bu ise akla ve gelimeye ayk脹r脹d脹r G端nay, D. ve Ar脹duru, A. Bilim ve Teknolojiye Y旦neli, Teknoloji Kalite ve retim Sistemleri Kongresi, Sakarya Kalite Dernei, TSE, 29 May脹s 1999, s.22-34, Sapanca, 30/54
  • 31. K端lt端r: 聴slam k端lt端r端 Kuran tanr脹 kel但m脹d脹r ve her eyi ihtiva eder; eriat t端m hayat脹 kapsar D端nya f但ni, 但hiret b但ki Kilise kurumu ve ruhban s脹n脹f脹 benzeri bir yap脹lanma yoktur; iktidardan ba脹ms脹z bir dini otorite olmam脹t脹r 17. yy da 3 eyh端lislam idam edilmitir Bat脹daki gibi bir reform hareketi olmam脹t脹r; Abbasi halifesi El Mem短n (786-833) Mutezile d端端ncesini* hakim k脹lmaya 巽al脹m脹, fakat baar脹l脹 olamam脹t脹r. ____________ * Ak脹lc脹 bir mezhep olan Mu'tezile, mant脹k kurallar脹yla 巽eliir g旦rd端端 但yet ve hadisleri Ehl-i S端nnet'ten farkl脹 bi巽imde yorumlam脹 ve bu yorumlar脹nda akla 旦ncelik vermitir. ttps://tr.wikipedia.org/wiki/Mutezile 31/54
  • 32. 聴slam, felsefi bak脹mdan, insan脹 deil tanr脹y脹 mihver al脹r* Bat脹 kaynakl脹, insan脹n bilim ve teknoloji vas脹tas脹yla tabiata hakim olmas脹 gerektii fikri, Osmanl脹 但limlerinin 聴sl但miyete dayal脹 inan巽lar脹ndan dolay脹 yabanc脹s脹 olduklar脹 bir fikirdi* M端sl端man Osmanl脹 i巽in maneviyat ve toplumsal [cemaat*] ve dinsel sorumluluklara younlamak, insan olman脹n art脹d脹r; maddi seviye asgaride tutulur, yoklukta eref bulabilen [eref-i zeval] bir k端lt端rd端r _________________________________ *Prof. Dr. Ekmeleddin 聴hsanolu. (2014). Osmanl脹lar ve bilim.(ss:141, 25) ,4.Bask脹, 聴stanbul:Etkileim *Hakikati sadece kendi i巽inde g旦ren kapal脹 birliktelik. Cemaat a巽脹k toplum kar脹tl脹脹d脹r 32/54
  • 33. Sanat* __________________________________ *Bilimci nesnel, sanat巽脹 旦znel yarat脹c脹d脹r. Sanat insan脹n her alanda yarat脹c脹, tasarlay脹c脹 d端端nce 端reten yan脹n脹 pekitirir; b旦ylece zihne dayal脹 t端m yetiler geliir. Sanat toplumun gelime koullar脹ndan biridir 33/54
  • 34. Resim ve heykel yasakt脹r! Ey m端minler! arap (i巽ki i巽mek), kumar oynamak, ibadet i巽in dikilen putlar, (cahillik devrinde kullan脹lan) fal oklar脹 hep eytan脹n iinden pis birer eydir. Onun i巽in bunlardan sak脹n脹n ki kurtulas脹n脹z. Maide (5):90 Kendin i巽in oyma put, yukar脹da g旦klerde olan脹n, yahut aa脹da yerde olan脹n yahut sularda olan脹n hi巽 suretini yapmayacaks脹n. Tevrat, 脹k脹 20/4 () [II. Mahmut] bununla kalmay脹p paralara da resmini koydurdu (1836). Bunun ard脹ndan 巽脹kan isyanda Darphane-i Amire defterdar脹 Ali R脹za Efendi 旦ld端r端ld端. 4000 kiinin 旦ld端r端ld端端 bu isyanda () Kocahanolu,S.O.(2013). Menemen ve Kubilay olay脹.(s:36), 聴stanbul:Temel 34/54
  • 35. 35/54
  • 36. D脹 d端nyaya ilgisizlik Dier 端lkelere el巽i g旦ndermemilerdir 1555: Giselin van Busbeck, Avusturyan脹n Osmanl脹 el巽isi 1793: D端zenli el巽i g旦nderme karar脹 (1721:Yirmi sekiz Mehmet elebi, Paris) Dier 端lkelerde ne olup bittii ile ilgilenmemilerdir 16. yy Avrupada T端rkler hakk脹ndaki yay脹n say脹s脹: 2500 Osmanl脹da ise tek bir terc端me: Tev但rih-i Padiah但n-脹 Fran巽e Bilim ve teknoloji aktar脹m脹n脹n 旦n art脹 olan yabanc脹 dilleri 旦renmekte 巽ok isteksiz olmulard脹r 1551 Perada Venediklilerin dil okulu 1821 Terc端me odas脹 Uzun s端re bat脹daki bilimsel devrim fark edilememitir Kopernik sistemi 19. yya kadar eitime giremedi 36/54
  • 37. zetle 1. Ticaret ve sanayi M端sl端man Osmanl脹 i巽in itibarl脹 bir ura alan脹 olamad脹; 聴slam cemaatinin ne burjuvas脹 oldu ne de kapitalisti! 2. Bat脹n脹n rasyonel, deiime a巽脹k 旦zg端r bireyi ve sivil toplumu (旦zg端rl端k ortam脹) Osmanl脹da hi巽 olmad脹 3. Y旦neticiler bat脹n脹n g端c端n端n arkas脹ndaki dinamonun bilim ve teknoloji olduunu zaman脹nda kavrayamad脹lar () ayr脹ca Ortadouyu fakirletiren de corafyas脹 deildi. Bunun nedeni Osmanl脹 imparatorluunun genileyip g端巽lenmesiydi ve bug端n Ortadounun geri kalmas脹n脹n nedeni de bu imparatorluun kurumsal miras脹d脹r Daron Acemolu*, J A Robinson.(2014).Uluslar脹n d端端端, (s:59), 7. Bask脹, (F.R.Veliolu. ev.), 聴stanbul:Doan kitap _________________________ * Sosyal Bilimler dal脹nda 2013 y脹l脹 Cumhurbakanl脹脹 K端lt端r ve Sanat B端y端k d端l端 sahibi 37/54
  • 38. Osmanl脹n脹n Bat脹 ile kar脹lat脹r脹lmas脹 LTLER BATI OSMANLI Miras Greko-romen uygarl脹脹 Sel巽uklu-Bizans Corafya Okyanus k脹y脹s脹, ta脹maya uygun uzun su yollar脹 Kara imparatorluu Siyasal yap脹 Par巽al脹, zay脹f; deiime a巽脹k Monolitik, despotik, d脹 d端nyaya ilgisiz, deiime kapal脹 Sosyo-ekonomik d端zen Bireyi 旦ne 巽脹kar脹yor, sivil toplum, kapitalizm Devlet ve cemaat 旦ncelikli, iae ekonomisi Sosyal psikoloji Barbarlara kar脹 korunal脹m, tedbir d端端nelim Her eye g端c端m端z yeter, tedbir gerekmez! Din H脹ristiyan, yaamla ilgili k脹s脹tlay脹c脹 kural yok 聴sl但m, eriat t端m hayat脹 kapsar Bilim-Sanat +++ (-) SONU zg端rl端k, Refah, Demokrasi ??? 38/54
  • 39. Konuman脹n i巽erii Durum tespiti Bilimin geliim 巽izgisi Neden bu 巽izginin d脹脹nda kald脹k? izgi d脹脹nda kalman脹n yans脹malar脹 Ne yapmal脹? 39/54
  • 40. Matbaa BATI Johann Gutenberg 聴lk kitap:1453-56 15.yy. da 1700 matbaa, 15-20 milyon kitap OSMANLI 聴brahim M端teferrika 聴lk kitap: 1729* 1830 y脹l脹na kadar toplam 97 kitap ________________ *聴stanbuldaki gayrim端slim matbaalar脹: 1495: Musevi 1567: Ermeni 1627: Rum 40/54
  • 41. Ba脹ms脹z eitimciler sendikas脹 AR-GE raporundan http://kemalsagim.wordpress.com/2012/05/28/ kitap-okumada-dunya-siralamasinda-kacinciyiz/ T端rkiye kitap okuma konusunda 巽ou Afrika 端lkelerinin gerisinde kalm脹 durumda. Bir Japon bir y脹lda ortalama 25 kitap okuyor, Bir 聴svi巽reli bir y脹lda ortalama 10 kitap, bir Frans脹z bir y脹lda ortalama 7 kitap, bir T端rk ise 10 y脹lda ancak 1 bir kitap okuyor 41/54
  • 42. niversite BATI Universitas megistrorum et scolarium 1088 Bologna, 1160 Paris, 1167 Oxford 1500lerde avrupada yetmiten fazla 端niversite mevcut 41/54
  • 43. OSMANLI Medreseler 聴lk Osmanl脹 medresesi: 1331 聴znik, Orhan Bey Osmanl脹 m端derrisinin, sahip olduu ilim ger巽ekte tanr脹ya ait olan ve 但limin ondan ald脹脹 ilimdir. Ak脹l, ilmin 端reticisi deildir. M端derris/但lim ak脹l ile tanr脹ya ait olan ilmi edinerek 但lim olur. Kaynar, K.M.(2014).T端rkiyede ayd脹n脹 tan脹mlama sorunu, Mertcan H., rdek A. (ed.). Ulus, devlet, entelekt端el. (s:155), Ankara: NotaBene 17'nci y端zy脹lda Medreselerde felsefeye gerek yoktur denilerek felsefe dersi m端fredattan kald脹r脹lm脹t脹r YK, 聴lahiyat fak端ltelerinde okutulan Felsefe Tarihi dersini m端fredattan kald脹rd脹. 31/08/2013, Radikal Gazetesi Medaris-i Semaniye: 1471, Fatih Sultan Mehmet 43/54 () akl樽 ve nakl樽 ilimlerde uzman, eitici olma s脹fatlar脹n脹 ta脹yan, 旦mr端n端 faydal脹 ilimlere adam脹 birer m端derris tayin olunsun. Fatih Vakfiyesinden
  • 44. Medrese () 聴slam da ileri bir d端端nce sistemi olarak ortaya 巽脹kan mutezileci doktrine kar脹 S端nni doktrinini egemen k脹lma g旦revi 端stlenir. () [bu da] onun yeni d端端ncelere ve bilgi 端retimine kap脹s脹n脹 s脹ms脹k脹 kapatmas脹 sonucunu dourmutur.() Sonu巽ta, b端t端n 聴slam d端nyas脹 bilim ve teknolojide Avrupan脹n gerisinde kald脹. Prof.Dr. Timur Kara巽ay. (2013). adalaman脹n 旦n端ne konulan iki engel: Eitim ve inan巽 kurumlar脹, Neden geri kald脹k?, (s:389), 聴stanbul:Kaynak Fatihten II. Abd端lhamite kadar ge巽en 450 y脹l boyunca medreselerin, memlekete,T端rkl端e, ilim alemine ne hizmeti olmu ne de tek 但lim yetitirmitir Osman Ergin. al脹nt脹layan Sakaolu, N. ( 2003) Osmanl脹dan g端n端m端ze eitim tarihi, (s.38). 聴stanbul: Bilgi ni. 44/54
  • 45. 聴lk niversite giriimi 1870: Dar端lf端nun-脹 Osman樽 (1871de kapat脹ld脹) Dar端lf端nunda ne hakk脹yla tedrise ne de lay脹k脹yla tahsile muktedir muallim ve talebe bulunamay脹p ak脹bet tatil edildi 10 ubat 1872 Hakay脹k端l-Vekay脹 gazetesi Cehalet m端ltezem, kesp-i kemaldir c端nham脹z, bildim, 聴lahi! c端rm-i tahsil-i ilimden t旦vbeler olsun* Hoca Tahsin Efendi Dar端lf端nunun ilk rekt旦r端 (ba hoca) __________________________________________ * Cehaletin gerekli, olgunlua erimeye 巽al脹man脹n su巽 olduunu, sonunda 旦rendim. Tanr脹m! bir daha bilim 旦renme su巽u ilemeye t旦vbeler olsun 45/54
  • 46. 1874: Dar端lf端n短n-脹 Sultan樽 (1881den sonra ?) 1901: Dar端lf端n短n-脹 ahane (edebiyat, fen, ulum-i eriye, bir m端ddet sonra da t脹bbiye); 1909: ad脹 Dar端lf端n短n-脹 Osman樽 oldu 1915: Dar端lf端n短n reformu: hukuk eklendi ve bilimsel 旦zerklik 19 Alman, 1 Macar 旦retim 端yesi 1933: Dar端lf端nunun kapat脹lmas脹, 聴stanbul niversitesi 1982: YK 46/54
  • 47. Say脹n Cumhurbakan脹m脹z Kenan Evrene niversitelerimiz ad脹na 聴stanbul niversitesince t旦renle Fahri Hukuk Doktoras脹 ve Fahri niversite Profes旦rl端端 unvan脹 verilmesine karar verildi. niversiteleraras脹 Kurulun 29 Aral脹k 1982 tarihli toplant脹da ald脹脹 karar. 47/54
  • 49. Meh短rdur ki f脹sk* ile olmaz cih但n har但b Eyler an脹 m端d但hane**-i 但lim但n har但b Ke巽ecizade 聴zzet Molla (1785-1829) ______________________________ *f脹sk: hak yolundan 巽脹kmak, g端nah **m端d但hane: dalkavukluk (Dalkavuk: Kendisine 巽脹kar salayacak olanlara a脹r脹 bir sayg脹 ve hayranl脹k g旦stererek yaranmak isteyen kimse-TDK ) 49/54
  • 50. niversitelerimizin 巽ou diploma imalathanesi haline gelmitir, diploma da脹t脹yorlar ama bilgi, ak脹l ve erdem da脹tm脹yorlar Prof. Dr.Talat Halman*.(2002) 21.Y端zy脹lda 端niversite ve k端lt端r, (s:51). 2.Bask脹, Ankara:TBA Tek bir 端niversitesi bile olmadan yetmi k端sur 端niversite m端sveddesiyle 旦v端nen T端rkiye (2015 senesi itabr脹yle bu say脹 170i ge巽mitir) gibi g旦rkemli fakat ie yaramaz kopyalar yarat脹l脹r, () Prof. Dr. A.M.Celal eng旦r.**(2015) Newton neden T端rk deildi?, (S:167), 聴stanbul:kakitap --------------------------------- *聴lk K端lt端r Bakan脹 (1971), TBA ve D脹ileri bakanl脹脹 st端n Hizmet d端lleri sahibi **ok say脹da 端lkenin bilim akademileri 端yesi, birka巽脹 hari巽 tamam脹 yurtd脹脹ndan 33 bilimsel 旦d端l sahibi 50/54
  • 51. Bilim Akademileri BATI 1560 Akademia Sectorum Napoli 1662 Royal Society (GB) 1666 Akademia des Science (FR) 1775 Rusya 1859 M脹s脹r 1869 Bulgaristan 1926 Yunanistan OSMANLI 1851-62 Enc端men-i Dani 1993 TBA 51/54
  • 52. 2011de KHK ile yelerinin 1/3端n端 bakanlar kurulu (bu yetki daha sonra TB聴TAKa devredildi), 1/3端n端 YK se巽ecek Bakan脹, genel kurulun se巽ecei 3 aday aras脹ndan babakan taraf脹ndan atanacak bir bilimler akademisinin en kritik rol端, h端k端metlere bilimsel ger巽ekleri, lehte veya aleyhte olsun, politik m端lahazalardan uzak aktarabilmesidir () 巽ou 端yeleri, dolayl脹 veya dorudan h端k端met taraf脹ndan atanan bir akademi bu g旦revi lay脹k脹yla yapamaz Bruce Alberts. (Science dergisi ba edit旦r端) Turkey and Science Academies, 2 Ekim 2011, Prof. Dr. Fuat 聴NCE- fuat@bilimania.com http://t24.com.tr/haber/ali-nesin-celal-sengorle-o-tonda- konusmak-ayip-bizde-hakli-olan-isidliye-donusuyor,319937 Kendi 端yelerini se巽emeyen, politik g端ce bal脹 bir bilim akademisi olamaz. B旦yle yaparlarsa d端nyay脹 kendilerine g端ld端r端rler.() 52/54
  • 53. Konuman脹n i巽erii Durum tespiti Bilimin geliim 巽izgisi Neden bu 巽izginin d脹脹nda kald脹k? izgi d脹脹 kalman脹n yans脹malar脹 Ne yapmal脹? 53/54
  • 54. Ruhsal doyumlar脹n脹, anlamada ve ger巽ei aramada bulacak bireyler ve bu aktivitelerin toplumun g旦z端nde bir anlam脹 olmas脹 () arat脹rma yapmak/yapamamak; sorgulamak/ sorgulayamamak ikilemi, 巽ok daha genel bir k端lt端rel ortamdaki davran脹 bi巽iminin, bilim ve teknoloji alan脹na yans脹mas脹d脹r. Prof.Dr.Ergun T端rkcan . (2009). D端nyada ve T端rkiyede bilim,teknoloji ve politika, (s:322).聴stanbul: Bilgi ni. zg端r bir ortam: Ger巽ek Demokrasi! Yeni ekonomik d端zende 旦zg端rl端k, adalet ve dayan脹ma olmadan sofram脹zda ekmek de olmayacak. Sel巽uk R. irin. (2015). Yol ayr脹m脹ndaki T端rkiye* (s:22). 聴stanbul: Doan Kitap Eletirel akla ve bilimsel d端端nceye sahip yarat脹c脹 bireyler yetitirmeye d旦n端k bir eitim (okul 旦ncesinden balayarak) _________________________________________________ *Bilgiye ulama 旦zg端rl端端nde: 180 端lke aras脹nda 154. ve 2015 Hukukun st端nl端端 endeksinde: 99 端lke aras脹nda 80.yiz! 54/54
  • 55. 55/54