ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

лекц9

•Download as PPTX, PDF•
•
P
Pmunkh
1 of 15
Downloaded 10 times
Хөдөлмөрийн бүтээмж ба материаллаг бус урамшууллын систем Лекц9
Агуулга: • Материаллаг бус урамшууллын системийн агуулга • Õ¿íèéã èäýâõæ¿¿ëýõýä èãëýñýí õºäºëìºð çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãóóä
1. Материаллаг бус урамшууллын системийн агуулга  Ìàòåðèàëëàã áóñ óðàìøóóëëûí ñèñòåì íü íèéãìèéí, ñýòãýë ñàíààíû, àæëûí õ¿ðýýã õàìàð áàéäàã. – Ýíý ìàòåðèàëëàã áóñ óðàìøóóëàëä ãîë ç¿éë íü õºäºëìºðèéí á¿òöèéã á¿ðä¿¿ëýõ(àæëûã äàõèí çîõèîí áàéãóóëàõ) ÿâäàë þì. – Õºäºëìºðèéí á¿òöèéã á¿ðä¿¿ëýõ ãýäýã íü õºäºëìºð çîõèîí áàéãóóëàëòûí øèíý õýëáýðèéã áèé áîëãîæ òýð íü àæèë äûí èäýâõèéã äýýøë¿¿ëýõ ìàòåðèàëëàã áóñ óðàìøóóëàë áîëíî. – Õýò íàðèéâ ëàí òîãòîîñîí õºäºëìºðèéí õóâààðèéí äóòàãäàëòàé òàëûã áàãàñãàõ øààðäëàãà, ìºí çàõ çýýë, á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð òºðºëä ãàðñàí ººð ëºëò¿¿ä íü õºäºëìºð çîõèîí áàéãóóëàëòûí øèíý õýëáýðèéã áèé áîëãîõîä õ¿ðãýñýí. – Òóõàéëáàë, àæëûã õýò íàðèéí õóâààõ íü àæëûí òýíöâýðò áóñ áàéäëûã áèé áîëãîõ òºäèéã¿é àæëûí äàâòàëòûã ºíäºð áîëäîã. Ýíý íü àæèë äûí àæ àðàíøèíä íºëººëäºã байна.
• Õºäºëìºðèéí á¿òöèéã òîäîðõîéëîõ ¿çýë áàðèìòëàëä ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýý ãýñýí îéëãîëò áàéäàã. • ¯ëèê ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýã äîòîð íü õýâòýý èãëýëèéí ¿éë àæèëëàãàà, áîñîî èãëýëä øèéäâýð ãàðãàæ õÿíàëò òàâèõ õ¿ðýý õýìýýí õî¸ð àíãèëæýý. • Áîäèò ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýý íü: – ººðèéí àæëûí íºõöºëèéã ñóáúåêòèâýýð óõàìñàðëàæ ¿íýëýõ – ìýðãýøëèéí ºíäºð øààðäëàãà á¿õèé àæëûí àëüòåðíàòèâ ¿¿ðýã äààëãàâàð àâàõ ñîíèðõîëûã òîäîðõîéëäîã áîëîõ íü òóðøèëòûí ñóäàëãààãààð áàòëàãäæýý.
2. Õ¿íèéã èäýâõæ¿¿ëýõýä õºäºëìºð çîõèîí áàéãóóëàëòûí èãëýñýí àðãóóä – Àæëûí àãóóëãûã áàÿæóóëàõ – Àæëûã ºðãºæ¿¿ëýõ áóþó íýìýãä¿¿ëýõ – Àæëûã ýýëæëýõ – Àæëûí áèå äààñàí á¿ëã¿¿ä áèé áîëãîõ
Àæëûí àãóóëãûí áàÿæèëò • Энэ íü á¿òöèéí õóâüä õàðèëöàí àäèëã¿é àæëûí ýëåìåíò¿¿äèéã íýãòãýñíýýð àæèë ¿¿ðãèéã ºðãºí öàð õ¿ðýýòýé áîëãîæ àæëûí õ¿ðýýã òýëæ ºãäºã. • Èéíõ¿¿ àæëûí àãóóëãûí áàÿæèëò íü áîñîî èãëýëýýð õèéãäýæ ºñ õºãæèõ, àâüÿàñ àäâàðàà äàé ëàõ áîëîìæèéã àæèëòàíä îëãîæ áàéãàà þì. • Àæèë èä áàÿæèëòààð íýìýãäñýí àæëûã õèéõýä øààðäëàãàòàé ç¿éëèéã ñóð áàéõ ¿åäýý òýä çîðèëãîäîî õ¿ðýõèéí ìºí àíàðûã ìýäýðäýã.
• Àæëûí àãóóëãûí áàÿæèëòûã ñàéí õèéæ àäâàë: – àæèë äûí õýðýãöýýã õàíãàõ, – àæëààñàà áàãà óéäàõ, – шàëòãààíã¿éãýýð àæèë òàñëàëò áàãàñàõ çýðýã ¿ð ä¿í ºãäºã. • Ãýâ ýíý àðãà íü àæèë äûí õóâüä ñýòãýë çîâíèë, äàðàìò áèé áîëãîõîîñ ãàäíà ñóðãàëòàíä èõýýõýí õóãàöàà çàðöóóëàõ øààðäëàãàòàé áîëäîã.
• Õàêìàí áîëîí ò¿¿íèé íºõºä àæëûí áàÿæèëòûã õèéõ àðãà çàìûã ººð ëºõ õýðýãòýé ãýæ ¿çýýä àæëûí àãóóëãûí áàÿæèëòûã õàíãàäàã 5 ãîë õýìæýýñèéã òîãòîîñîí. – àæëûí ÿëãààòàé áàéäàë, – àæëûí á¿õýëëýã àíàð, – àæèë ¿¿ðãèéí à õîëáîãäîë, – áèå äààñàí áàéäàë, – áóöàõ õîëáîî çýðýã áîëíî.
• Àæëûí àãóóëãûã áàÿæóóëàõ õºòºëáºð ýõëýñíèé äàðàà ýíý õºòºëáºðèéã öààø íü ¿ðãýëæë¿¿ëýõ үед: – Èë¿¿ õàðèóöëàãûã àæèë èä õ¿ëýýí çºâøººðºõ ¿¿? – Àæèë èí èë¿¿ áèå äààñàí áàéäàëä àæèëëàõ óó? – Óäèðäëàãà àæëûí ººð ëºëòèéã õ¿ëýýí çºâøººð àäàõ óó? – Èë¿¿ áèå äààñàí áàéäëûã õ¿ëýýí çºâøººðºõ ¿¿? – Яìàð õýìæýýíä ìýäýýëëèéã ºãºõ íü âý ?
Àæëûí íýìýãä¿¿ëýëò • Энэ арга íü àæèë äûí ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýã õýâòýý èãëýëä íýìýãä¿¿ëäýã. • Хýä õýäýí õ¿í ºìíº íü ã¿éöýòãýæ áàéñàí åðäèéí, õîîðîíäîî òºñòýé õýä õýäýí àæëûã íýãòãýæ íýã áîëãîäîã. • Èíãýснээр àæèë ¿¿ðãèéí øààðäëàãûí òºâøèíä ººð ëºëò áàðàã ãàðäàãã¿é.
• Ýíý àðãà íü àæèë äààñ íýëýýä ºíäºð àäâàð øààðääàã. • Àæëûã íýìýãä¿¿ëýõ íü óéòãàð ãóíèãèéã àðèëãàõààñ ãàäíà àæèë äûí ¿¿ðãèéí áèåëýëòèéã äýýøë¿¿ëнэ гэж үзнэ. • Àæëûí àãóóëãûã áàÿæóóëàõ áîëîí íýìýãä¿¿ëýõ íü àæèë äàä ìýäýãäýõ¿éö íºëºº ¿ç¿¿ëäýã áîëîõûã îëîí ñóäàëãààíû ä¿ãíýëòýä ºã¿¿ëñýí áàéäàã.
Àæëûã ýýëæëýõ àðãà • Уг арга àæèë äàä àæëàà ñîëèõ áîëîìæèéã îëãîäîã. • Èíãýõäýý àæèë èä àæëàà òîãòîîñîí öàã õóãàöààíä äýñ äàðààëëàà𠺺ð õîîðîíäîî òîãòìîë, ñèñòåìòýé ñîëüæ ýýëæèëäýã. • Ингэснээр : – Аæèë äûí óð àäâàðûã íýìýãä¿¿ëäýã. – Аæëûí áàéðíû õ¿ èí àäëûã íýìýãä¿¿ëýõ, áàéõã¿é àæèë äûã íºõºí îðëóóëàõ çýðýã óÿí õàòàí áàéäëààð õàíãàäàã. – Àæèë èä àæëàà ýýëæëýí õèéñíýýð á¿òýýãäýõ¿¿íèé àíàð áîëîí ¿éëäâýðëýëèéí áóñàä àñóóäëûí òàëààð èë¿¿ ñàéí îéëãîëòòîé áîëäîã.
Àæëûí áèå äààñàí á¿ëã¿¿ä áèé áîëãîõ • Àæèë äûí îðîëöîî ãýäýã íü àæëûí á¿ëýã á¿ðä¿¿ëýõ ¿íäýñ áîëнî. • Бүлгийн хэлбэр нь : – Àñóóäëûã øèéäâýðëýã á¿ëýã, – Тóñãàé çîðèëãîòîé á¿ëýã, – Өºðèé㺺 óäèðääàã á¿ëýã õýëáýð¿¿ä áàéäàã. ãýñýí àæëûí á¿ëã¿¿äèéí • Àñóóäëûã øèéäâýðëýã á¿ëýã íü 1920-îîä îíä àíõ áèé áîëñîí áºãººä 1970-ààä îíû ñ¿¿ë ýýð èë¿¿ ºðãºí õ¿ðýýòýé äýëãýðýõ áîëñîí. Ýíý á¿ëýã íü ñàéí äóðûí 5-12 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé áàéõ áºãººä çàðèìäàà ººð ººð íýãæ, õýëòñ¿¿äýýñ õ¿ì¿¿ñýý á¿ðä¿¿ëäýã. Ýíý á¿ëýã íü á¿òýýìæ áà àíàðûí àñóóäëûã øèéäýõ áîëîí çºâëºìæ ãàðãàõ èãëýëýýð ãîëäóó àæèëëàäàã. Ãýâ òýä ñàíàà ëàãûã áîäèòîé õýðýãæ¿¿ëýõ ýðõ áàéõã¿é.
• Òóñãàé çîðèëãîòîé á¿ëýã íü óäèðäëàãà áà àæèë õºäºëìºðòýé õîëáîîòîé õàìãèéí óõàë àñóóäëûã àâ ¿çäýã. Ýíý àðãà íü äýýä òºâøíèé øèéäâýðò àæèë èä ñàíàëàà õýëýõ áîëîìæèéã îëãîäîã. • ªºðèé㺺 óäèðääàã á¿ëýã íü õàìãèéí ºíäºð òºâøèíä àæèë äûí îðîëöîîã áèé áîëãîõ áà àæèë äàä á¿ðýí ýðõ îëãîäîã õýëáýð þì. Á¿ðýí ýðõ á¿õèé àæèë èä áàéãóóëëàãûí îðîí òîîã áàãàñãàõ ¿¿ðýã õ¿ëýýõ áà àæèë äûí òºâøèíä óã àæëûã áîäèòîéãîîð õèéäýã.
• Анхаарах зүйл: – Çàðèì àæèë èä àæëààñ àæèëä øèëæèõ, íýìýëò ¿¿ðýã õ¿ëýýõ äóðã¿é áàéäàã. Ýíý òîõèîëäîëä ººðèé㺺 óäèðääàã á¿ëãèéã áàéãóóëàí àæèëëàâàë ò¿¿íèé ¿ð ä¿í ìóó áàéõ áîëíî.

More Related Content

лекц9

  • 1. Хөдөлмөрийн бүтээмж ба материаллаг бус урамшууллын систем Лекц9
  • 2. Агуулга: • Материаллаг бус урамшууллын системийн агуулга • Õ¿íèéã èäýâõæ¿¿ëýõýä èãëýñýí õºäºëìºð çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãóóä
  • 3. 1. Материаллаг бус урамшууллын системийн агуулга  Ìàòåðèàëëàã áóñ óðàìøóóëëûí ñèñòåì íü íèéãìèéí, ñýòãýë ñàíààíû, àæëûí õ¿ðýýã õàìàð áàéäàã. – Ýíý ìàòåðèàëëàã áóñ óðàìøóóëàëä ãîë ç¿éë íü õºäºëìºðèéí á¿òöèéã á¿ðä¿¿ëýõ(àæëûã äàõèí çîõèîí áàéãóóëàõ) ÿâäàë þì. – Õºäºëìºðèéí á¿òöèéã á¿ðä¿¿ëýõ ãýäýã íü õºäºëìºð çîõèîí áàéãóóëàëòûí øèíý õýëáýðèéã áèé áîëãîæ òýð íü àæèë äûí èäýâõèéã äýýøë¿¿ëýõ ìàòåðèàëëàã áóñ óðàìøóóëàë áîëíî. – Õýò íàðèéâ ëàí òîãòîîñîí õºäºëìºðèéí õóâààðèéí äóòàãäàëòàé òàëûã áàãàñãàõ øààðäëàãà, ìºí çàõ çýýë, á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð òºðºëä ãàðñàí ººð ëºëò¿¿ä íü õºäºëìºð çîõèîí áàéãóóëàëòûí øèíý õýëáýðèéã áèé áîëãîõîä õ¿ðãýñýí. – Òóõàéëáàë, àæëûã õýò íàðèéí õóâààõ íü àæëûí òýíöâýðò áóñ áàéäëûã áèé áîëãîõ òºäèéã¿é àæëûí äàâòàëòûã ºíäºð áîëäîã. Ýíý íü àæèë äûí àæ àðàíøèíä íºëººëäºã байна.
  • 4. • Õºäºëìºðèéí á¿òöèéã òîäîðõîéëîõ ¿çýë áàðèìòëàëä ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýý ãýñýí îéëãîëò áàéäàã. • ¯ëèê ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýã äîòîð íü õýâòýý èãëýëèéí ¿éë àæèëëàãàà, áîñîî èãëýëä øèéäâýð ãàðãàæ õÿíàëò òàâèõ õ¿ðýý õýìýýí õî¸ð àíãèëæýý. • Áîäèò ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýý íü: – ººðèéí àæëûí íºõöºëèéã ñóáúåêòèâýýð óõàìñàðëàæ ¿íýëýõ – ìýðãýøëèéí ºíäºð øààðäëàãà á¿õèé àæëûí àëüòåðíàòèâ ¿¿ðýã äààëãàâàð àâàõ ñîíèðõîëûã òîäîðõîéëäîã áîëîõ íü òóðøèëòûí ñóäàëãààãààð áàòëàãäæýý.
  • 5. 2. Õ¿íèéã èäýâõæ¿¿ëýõýä õºäºëìºð çîõèîí áàéãóóëàëòûí èãëýñýí àðãóóä – Àæëûí àãóóëãûã áàÿæóóëàõ – Àæëûã ºðãºæ¿¿ëýõ áóþó íýìýãä¿¿ëýõ – Àæëûã ýýëæëýõ – Àæëûí áèå äààñàí á¿ëã¿¿ä áèé áîëãîõ
  • 6. Àæëûí àãóóëãûí áàÿæèëò • Энэ íü á¿òöèéí õóâüä õàðèëöàí àäèëã¿é àæëûí ýëåìåíò¿¿äèéã íýãòãýñíýýð àæèë ¿¿ðãèéã ºðãºí öàð õ¿ðýýòýé áîëãîæ àæëûí õ¿ðýýã òýëæ ºãäºã. • Èéíõ¿¿ àæëûí àãóóëãûí áàÿæèëò íü áîñîî èãëýëýýð õèéãäýæ ºñ õºãæèõ, àâüÿàñ àäâàðàà äàé ëàõ áîëîìæèéã àæèëòàíä îëãîæ áàéãàà þì. • Àæèë èä áàÿæèëòààð íýìýãäñýí àæëûã õèéõýä øààðäëàãàòàé ç¿éëèéã ñóð áàéõ ¿åäýý òýä çîðèëãîäîî õ¿ðýõèéí ìºí àíàðûã ìýäýðäýã.
  • 7. • Àæëûí àãóóëãûí áàÿæèëòûã ñàéí õèéæ àäâàë: – àæèë äûí õýðýãöýýã õàíãàõ, – àæëààñàà áàãà óéäàõ, – шàëòãààíã¿éãýýð àæèë òàñëàëò áàãàñàõ çýðýã ¿ð ä¿í ºãäºã. • Ãýâ ýíý àðãà íü àæèë äûí õóâüä ñýòãýë çîâíèë, äàðàìò áèé áîëãîõîîñ ãàäíà ñóðãàëòàíä èõýýõýí õóãàöàà çàðöóóëàõ øààðäëàãàòàé áîëäîã.
  • 8. • Õàêìàí áîëîí ò¿¿íèé íºõºä àæëûí áàÿæèëòûã õèéõ àðãà çàìûã ººð ëºõ õýðýãòýé ãýæ ¿çýýä àæëûí àãóóëãûí áàÿæèëòûã õàíãàäàã 5 ãîë õýìæýýñèéã òîãòîîñîí. – àæëûí ÿëãààòàé áàéäàë, – àæëûí á¿õýëëýã àíàð, – àæèë ¿¿ðãèéí à õîëáîãäîë, – áèå äààñàí áàéäàë, – áóöàõ õîëáîî çýðýã áîëíî.
  • 9. • Àæëûí àãóóëãûã áàÿæóóëàõ õºòºëáºð ýõëýñíèé äàðàà ýíý õºòºëáºðèéã öààø íü ¿ðãýëæë¿¿ëýõ үед: – Èë¿¿ õàðèóöëàãûã àæèë èä õ¿ëýýí çºâøººðºõ ¿¿? – Àæèë èí èë¿¿ áèå äààñàí áàéäàëä àæèëëàõ óó? – Óäèðäëàãà àæëûí ººð ëºëòèéã õ¿ëýýí çºâøººð àäàõ óó? – Èë¿¿ áèå äààñàí áàéäëûã õ¿ëýýí çºâøººðºõ ¿¿? – Яìàð õýìæýýíä ìýäýýëëèéã ºãºõ íü âý ?
  • 10. Àæëûí íýìýãä¿¿ëýëò • Энэ арга íü àæèë äûí ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýã õýâòýý èãëýëä íýìýãä¿¿ëäýã. • Хýä õýäýí õ¿í ºìíº íü ã¿éöýòãýæ áàéñàí åðäèéí, õîîðîíäîî òºñòýé õýä õýäýí àæëûã íýãòãýæ íýã áîëãîäîã. • Èíãýснээр àæèë ¿¿ðãèéí øààðäëàãûí òºâøèíä ººð ëºëò áàðàã ãàðäàãã¿é.
  • 11. • Ýíý àðãà íü àæèë äààñ íýëýýä ºíäºð àäâàð øààðääàã. • Àæëûã íýìýãä¿¿ëýõ íü óéòãàð ãóíèãèéã àðèëãàõààñ ãàäíà àæèë äûí ¿¿ðãèéí áèåëýëòèéã äýýøë¿¿ëнэ гэж үзнэ. • Àæëûí àãóóëãûã áàÿæóóëàõ áîëîí íýìýãä¿¿ëýõ íü àæèë äàä ìýäýãäýõ¿éö íºëºº ¿ç¿¿ëäýã áîëîõûã îëîí ñóäàëãààíû ä¿ãíýëòýä ºã¿¿ëñýí áàéäàã.
  • 12. Àæëûã ýýëæëýõ àðãà • Уг арга àæèë äàä àæëàà ñîëèõ áîëîìæèéã îëãîäîã. • Èíãýõäýý àæèë èä àæëàà òîãòîîñîí öàã õóãàöààíä äýñ äàðààëëàà𠺺ð õîîðîíäîî òîãòìîë, ñèñòåìòýé ñîëüæ ýýëæèëäýã. • Ингэснээр : – Аæèë äûí óð àäâàðûã íýìýãä¿¿ëäýã. – Аæëûí áàéðíû õ¿ èí àäëûã íýìýãä¿¿ëýõ, áàéõã¿é àæèë äûã íºõºí îðëóóëàõ çýðýã óÿí õàòàí áàéäëààð õàíãàäàã. – Àæèë èä àæëàà ýýëæëýí õèéñíýýð á¿òýýãäýõ¿¿íèé àíàð áîëîí ¿éëäâýðëýëèéí áóñàä àñóóäëûí òàëààð èë¿¿ ñàéí îéëãîëòòîé áîëäîã.
  • 13. Àæëûí áèå äààñàí á¿ëã¿¿ä áèé áîëãîõ • Àæèë äûí îðîëöîî ãýäýã íü àæëûí á¿ëýã á¿ðä¿¿ëýõ ¿íäýñ áîëнî. • Бүлгийн хэлбэр нь : – Àñóóäëûã øèéäâýðëýã á¿ëýã, – Тóñãàé çîðèëãîòîé á¿ëýã, – Өºðèé㺺 óäèðääàã á¿ëýã õýëáýð¿¿ä áàéäàã. ãýñýí àæëûí á¿ëã¿¿äèéí • Àñóóäëûã øèéäâýðëýã á¿ëýã íü 1920-îîä îíä àíõ áèé áîëñîí áºãººä 1970-ààä îíû ñ¿¿ë ýýð èë¿¿ ºðãºí õ¿ðýýòýé äýëãýðýõ áîëñîí. Ýíý á¿ëýã íü ñàéí äóðûí 5-12 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé áàéõ áºãººä çàðèìäàà ººð ººð íýãæ, õýëòñ¿¿äýýñ õ¿ì¿¿ñýý á¿ðä¿¿ëäýã. Ýíý á¿ëýã íü á¿òýýìæ áà àíàðûí àñóóäëûã øèéäýõ áîëîí çºâëºìæ ãàðãàõ èãëýëýýð ãîëäóó àæèëëàäàã. Ãýâ òýä ñàíàà ëàãûã áîäèòîé õýðýãæ¿¿ëýõ ýðõ áàéõã¿é.
  • 14. • Òóñãàé çîðèëãîòîé á¿ëýã íü óäèðäëàãà áà àæèë õºäºëìºðòýé õîëáîîòîé õàìãèéí óõàë àñóóäëûã àâ ¿çäýã. Ýíý àðãà íü äýýä òºâøíèé øèéäâýðò àæèë èä ñàíàëàà õýëýõ áîëîìæèéã îëãîäîã. • ªºðèé㺺 óäèðääàã á¿ëýã íü õàìãèéí ºíäºð òºâøèíä àæèë äûí îðîëöîîã áèé áîëãîõ áà àæèë äàä á¿ðýí ýðõ îëãîäîã õýëáýð þì. Á¿ðýí ýðõ á¿õèé àæèë èä áàéãóóëëàãûí îðîí òîîã áàãàñãàõ ¿¿ðýã õ¿ëýýõ áà àæèë äûí òºâøèíä óã àæëûã áîäèòîéãîîð õèéäýã.
  • 15. • Анхаарах зүйл: – Çàðèì àæèë èä àæëààñ àæèëä øèëæèõ, íýìýëò ¿¿ðýã õ¿ëýýõ äóðã¿é áàéäàã. Ýíý òîõèîëäîëä ººðèé㺺 óäèðääàã á¿ëãèéã áàéãóóëàí àæèëëàâàë ò¿¿íèé ¿ð ä¿í ìóó áàéõ áîëíî.