際際滷

際際滷Share a Scribd company logo
De Lerende Organisatie

    Theorie en praktijk




                           Soesterberg, 21 april 2008
                          Drs. D.T. (Daan) Assen MBA
Leerdoelen

Na afloop van dit college bent u in staat om:
 d noodzaak voor organisaties om als Lerende Organisatie t
  de      dk                i ti         lL     dO      i ti te
  opereren uit te leggen;
 de kenmerken van een Lerende Organisatie te beschrijven
 het onderscheid tussen Lerende Organisaties en
  organisatieleren weer te geven
 de belangrijkste theorie谷n op het terrein van Lerende
  Organisaties globaal te begrijpen en gebruiken
 uw eigen organisatie te kunnen analyseren op leerstoornissen en
  de kenmerken van Lerende Organisaties
                                   g
Programma

 16.00 uur: Lerende Organisaties, organisatieleren &
  leerstoornissen
     Organisatieleren (Argyris & Sch旦n)
     De Lerende Organisatie & Leerstoornissen (Senge)
     Casus: NASA
 18.00 uur: Pauze
 19.00 uur: Ontwerpen van Lerende Organisaties
       The Learning Company (Pedler)
       Leervermogen Analyseren (Garvin)
       Casus: Oticon
       Instrumenten voor d Lerende O
        It       t        de L   d Organisatie
                                         i ti
 20.00 uur: Afsluiting
Wat is een lerende organisatie?


Een organisatievorm die individueel leren stimuleert om waarde te cre谷ren in de
      g
vorm van innovatie, efficiency, afstemming op de omgeving en
concurrentievoordeel (Johnson & Scholes).

Een organisatie die het leren van al haar leden (medewerkers, leveranciers, klanten)
faciliteert en zichzelf continu transformeert (Pedler & Burgoyne).


Een organisatie waar mensen hun capaciteiten om de resultaten te bereiken die ze
wensen continu vergroten, waar nieuwe d k t
            ti          t         i     denkpatronen ontstaan, waar collectieve
                                                        tt             ll ti
ambitie de ruimte krijgt en waar mensen continu leren om samen te leren (Senge).
Uitdagingen van de 21e Eeuw

   Technologische innovatie
   Hyperconcurrentie
    H               ti
   Globalisering en een globale economie
   Nieuwe arbeidsrelaties en werkomgevingen
    Ni         b id l ti           k      i
   Nieuwe business modellen
   Kennis en leren als kritische concurrentiefactoren
   Diversiteit en mobiliteit
   Demografische veranderingen
   Escalaties in verandering en chaos
Uitdagingen van de 21e Eeuw
Hoe leren organisaties?

                                  Externalisatie
                               (conceptuele kennis,
                               (     p            ,
              Impliciete                              Expliciete
                                  communicatie)
                kennis                                 kennis


                                                                Combinatie
      Socialisatie
                                                              (systeemkennis,
(ervaringen delen,
(       g         ,
                                                             communicatie, IT)
        mentoring)



              Impliciete                              Expliciete
                kennis                                 kennis
                                 Internalisatie
                               (operationaliseren
                               (p
                               kennis, leren door
                                     doen)
Hoe leren organisaties?
BRON                             Leren van andere
                                    organisaties
Extern
                                  (benchmarking)


                                                        Leren door
                                                        ontdekking


                                    Leerconcept
         Leren van eigen
  Zelf       ervaring


                                                         Leren door
                                                       experimenteren



                                   Leren van andere
                                  Bedrijfsonderdelen
Intern                           (kennismanagement)

         Verleden                     Heden                   Toekomst TIJD
Theoretisch fundament
Basistheorie:
 Argyris & Sch旦n (1978): Organizational Learning
 Senge (1990), The Fifth Discipline
 Pedler (1997), The Learning Company
         (    )              g      py
 Garvin (2008), Is Yours a Learning Organization?

Gerelateerde disciplines:
 Strategie & leiderschap, Kennismanagement,
        g                 p,         g     ,
  Competentiemanagement, Organisatieontwikkeling, Human
  Resource Development, Kwaliteitsmanagement (TQM/CI),
  Innovatiemanagement
Organisatieleren (Argyris & Sch旦n)
                    (Argyris Sch旦n)


Organisatieleren is het
proces van ontdekken en
herstellen van fouten in de
organisatie (Argyris, 1977)
Organisatieleren (Argyris & Sch旦n)
                         (Argyris Sch旦n)

 Single-Loop Leren: operationeel leren door het ontdekken en
  herstellen van fouten waarbij doelen en beleid gelijk blijven
                                                        blijven.

 Double-Loop Leren: dieper leren door het ontdekken en
  herstellen van fouten, waarbij de fundamentele normen en
  doelen van de organisatie wijzigen ( p
                   g           j g (adaptieve organisatie).
                                                  g      )

 Deutero Leren: meta-leren, waarbij ook het eerder geleerde en
  het vermogen tot leren binnen de organisatie subject is om b.v.
  leerstoornissen opheffen (duurzame organisatie).
Organisatieleren (Argyris & Sch旦n)
                         (Argyris Sch旦n)

        Consequenties &
        veranderingen

                                      Huidig mentaal
                                          model




                          Ontdekken
Actie




                                      Nieuw mentaal
              Keuze
                                          model
Kritische incidenten

 Incidenten waarvan een organisatie iets moet leren
 Incidenten die een organisatie ten gronde kunnen
  richten
 Voorbeelden: Fokker zakt door landingsgestel,
  verontreinigde babyvoeding, IRT-affaire, Bouwfraude,
             g      y       g,           ,           ,
  Space Shuttle.
Kritische incidenten

Fase 1:
Cultureel geaccepteerde overtuigingen

Fase 2:
Incubatie periode

Fase 3:
Aanleiding of trigger

Fase 4:
Gevolgen van de crisis

Fase 5:
Reddingsfase

Fase 6:
Leren
Vijfde Discipline (Senge)
                                 (Senge)

 Persoonlijk meesterschap: hoge mate van beheersing van het
  vak of de kunde
            kunde.
 Mentale modellen: het kunnen blootleggen van onbewuste
  denkbeelden,
  denkbeelden veronderstellingen en idee谷n die gedrag sturen
  (mindmapping & scenarios).
 Gemeenschappelijke visie: gedeelde visie ontwikkelen op
  basis van individuele visies van medewerkers.
 Teamleren: vaardigheid om in teams tot synergie te komen op
                     g                       yg                 p
  basis van dialoog (collectief IQ hoger dan som individueel IQ)
 Systeemdenken: vermogen om samenhang van gebeurtenissen
  te zien en op basis hiervan veranderingen te realiseren
Leerstoornis 1: Ik ben mijn positie

              Ik ben mijn beroep in plaats van ik oefen
               mijn beroep uit
              weinig oog voor ander posities en actoren
               in het systeem
Leerstoornis 2: De vijand zit buiten

              Externe attributie
              Weinig oog voor oorzaken van problemen
               die binnen de organisatie zelf liggen
              Buiten en binnen als afzonderlijke systemen
Leerstoornis 3: Illusie van het heft in handen




 Proactief is in veel gevallen reactief
 Problemen aanpakken voordat ze verder
  uitgroeien is een next best oplossing
Leerstoornis 4: Fixatie op gebeurtenissen




                   Fixatie op (schokkende) gebeurtenissen
                    leidt de aandacht af van onderliggende
                                                    gg
                    patronen en structuren
Leerstoornis 5: Gekookte kikker




             Wees alert op sluipende ontwikkelingen
              die uiteindelijk het bedrijf te g
                            j           j gronde
              kunnen richten
Leerstoornis 6: Bedrieglijk leren door ervaring




                    Ervaring geeft leereffect als consequenties
                     worden ondervonden van beslissingen of
                                                         g
                     handelingen (leerhorizon)
Leerstoornis 7: Mythe van managementteam




                  MT niet in staat om de leerstoornissen te
                   verhelpen door skilled incompetence
                         p                      p
                  Slechte prestaties onder druk
Casus: Space Shutte
      Organisatieleren & leerstoornissen
       Crash van de Space Shuttle Challenger
       C h van de Space Shuttle Columbia
         Crash     dS        Sh ttl C l bi
       Gang van zaken rond Space Shuttle Discovery
Casus: Space Shutte
      Conclusies
       Challenger en Columbia verongelukt door falen
         in het systeem van de organisatie
       Ruimtevluchten met tekortkomingen werden
         geaccepteerd (gedeelde visie)
       Patroon van incubatie periode is hetzelfde
       Management falen
       D k d aantall geplande ruimtevluchten
         Druk door      t       l d i t l ht
       Ontwerpen niet begrepen en getest door
         engineers (p
            g       (persoonlijke bekwaamheid)
                              j               )
Pauze
Learning Company (Pedler)
                                           (Pedler)
                                Strategie
                                 Lerende benadering
                                van strategie
                                 Participatieve
                                besluitvorming


Intern gericht                  Structuur                   Extern gericht
 Informatief                    Ondersteunende             Grenswerkers als
 Formatief accounting          structuren                  omgevingsverkenners
 Interne uitwisseling                                       Intercompany leren
 Beloningsfexibiliteit


                                Leermogelijkheden
                                 Leerklimaat
                                 Mogelijkheden voor
                                persoonlijke ontwikkeling
Leervermogen analyseren (Garvin)
                            (Garvin)
Is Yours a Learning Organization? (HBR Toolkit)

   Omgeving die leren ondersteunt
        Psychologische veiligheid
        Waardering van diversiteit
        Openheid voor nieuwe idee谷n
        Tijd voor reflectie
           j
   Concrete leerprocessen
      Leerprocessen die genereren, verzamelen, interpreteren en verspreiden
       stimuleren
   Leiderschap dat leren stimuleert
      Leiders die het belang van probleemanalyse, kennisdeling en reflectie
       benadrukken stimuleren het leervermogen
Leervermogen analyseren (Garvin)
                        (Garvin)
Leervermogen analyseren (Garvin)
                        (Garvin)
Leervermogen analyseren (Garvin)
                        (Garvin)
Casus: Oticon
Casus: Oticon

   Spaghetti Organisatie (hi谷rarchie doorbreken)
   Multi-jobs (persoonlijke b k
    M lti j b (          lijk bekwaamheid)
                                       h id)
   Mondelinge communicatie (snelheid van kennisdeling)
   Papierloos k t (i f
    Pil          kantoor (informatie snell terug t vinden)
                                 ti        t     te i d )
   Open werkplekken
   Multidisciplinaire teams
Leiderschap en de lerende organisatie

 Openheid voor alternatieve opvattingen
 C 谷 van een cultuur van leren ( d
  Cre谷ren             lt        l     (ondernemen, risico)
                                                    ii )
 Waarde van probleemanalyse, kennistransfer en reflectie
  benadrukken
 Stimuleren van actief luisteren en doorvragen
 D r en toege en dat je iets niet weet
  Durven toegeven                    eet
Corporate University

                    Advanced                 Knowledge                  Knowledge
              Training Department            Backbone                     Factory
                  (operational)
                  (     ti l)                 (tactical)
                                              (t ti l)                  (strategical)
                                                                        ( t t i l)


               Efficiency
  Goal                                   Alignment                 Competitive
                                                                     advantage

Relation       Indirect, re-active      Direct, re-active         Direct, pro-active
to strategy


Activities     Coordinating training    Develop and rollout       Strategic innovation
                activities
                   i ii                   llearning iinitiatives
                                                i      ii i          iin the corporation
                                                                          h          i
                                          based on corporate          via learning and
                                          strategy                    research

                                                                        Source: Rademakers
Corporate University

                                                                 strategisch

                          Leer
                         concept

               Functies, rollen, competenties



                      Vaktechnische             Persoonlijke &   tactisch
Organisatie-
                        kennis &                management
ontwikkeling
                      vaardigheden              vaardigheden


                  planning & logistiek
              leermanagement systemen
                        g        y                               operationeel
         administratie & managementinformatie
Leerinfrastructuren: informeel
Leerinfrastructuren: formeel

                                                                     Learning
Employees                                                      Management System
Business Managers
 Business                                                        Catalog,
                                                                 Catalog Competency
Resource Managers                                              Management, Ordering,
                                                                Authorisation & Tracking



                     Virtua Corpora Univer
                                                                                                               Human
                          al
                                                                E-Learning
                                                                E Learning Platform
                                                                                                             Resource
                                                                  Virtual Classroom,




                                                                                           AICC/IMS/
                                                 Secure Login
                                                                                                            Information
                                                                    Communities,
                                                                                                              System
                                                                   Collaboration &
                                                                      Assessment
                                  ate




                                                                                                   /SCORM
                                                                 E-Testing Platform
          Internet
                                         rsity




                                                                    Content
                                                                Management System
                                                                 Ontwikkeling, Opslag,
                                                                     Conversie &
                                                                 Release Management
Terugblik

 Organisatieleren: is het proces van leren in organisaties dat
  naar aanleiding van incidenten en problemen dat leidt tot
  correcties of fundamentele veranderingen (reactief, verbeterend)
 Lerende organisatie: Een lerende organisatie is een organisatie
  die is ingericht om leren en kennisproductie systematisch te
  faciliteren om daarmee concurrentievoordeel op te bouwen
                                                  p
  (proactief, vernieuwend).
 Organisatieleren vindt in ieder organisatie plaats, maar niet
  iedere organisatie is een lerende organisatie.
 Verschillende bouwstenen bepalen de mate waarin een
  organisatie een L
         i ti       Lerende O
                         d Organisatie iis.
                                  i ti
Implementeren van de Lerende Organisatie?



                      Wat
                      W t gaat u
                             t
                      morgen
                      anders
                      doen?

More Related Content

Lerende Organisaties (Daan Assen)

  • 1. De Lerende Organisatie Theorie en praktijk Soesterberg, 21 april 2008 Drs. D.T. (Daan) Assen MBA
  • 2. Leerdoelen Na afloop van dit college bent u in staat om: d noodzaak voor organisaties om als Lerende Organisatie t de dk i ti lL dO i ti te opereren uit te leggen; de kenmerken van een Lerende Organisatie te beschrijven het onderscheid tussen Lerende Organisaties en organisatieleren weer te geven de belangrijkste theorie谷n op het terrein van Lerende Organisaties globaal te begrijpen en gebruiken uw eigen organisatie te kunnen analyseren op leerstoornissen en de kenmerken van Lerende Organisaties g
  • 3. Programma 16.00 uur: Lerende Organisaties, organisatieleren & leerstoornissen Organisatieleren (Argyris & Sch旦n) De Lerende Organisatie & Leerstoornissen (Senge) Casus: NASA 18.00 uur: Pauze 19.00 uur: Ontwerpen van Lerende Organisaties The Learning Company (Pedler) Leervermogen Analyseren (Garvin) Casus: Oticon Instrumenten voor d Lerende O It t de L d Organisatie i ti 20.00 uur: Afsluiting
  • 4. Wat is een lerende organisatie? Een organisatievorm die individueel leren stimuleert om waarde te cre谷ren in de g vorm van innovatie, efficiency, afstemming op de omgeving en concurrentievoordeel (Johnson & Scholes). Een organisatie die het leren van al haar leden (medewerkers, leveranciers, klanten) faciliteert en zichzelf continu transformeert (Pedler & Burgoyne). Een organisatie waar mensen hun capaciteiten om de resultaten te bereiken die ze wensen continu vergroten, waar nieuwe d k t ti t i denkpatronen ontstaan, waar collectieve tt ll ti ambitie de ruimte krijgt en waar mensen continu leren om samen te leren (Senge).
  • 5. Uitdagingen van de 21e Eeuw Technologische innovatie Hyperconcurrentie H ti Globalisering en een globale economie Nieuwe arbeidsrelaties en werkomgevingen Ni b id l ti k i Nieuwe business modellen Kennis en leren als kritische concurrentiefactoren Diversiteit en mobiliteit Demografische veranderingen Escalaties in verandering en chaos
  • 7. Hoe leren organisaties? Externalisatie (conceptuele kennis, ( p , Impliciete Expliciete communicatie) kennis kennis Combinatie Socialisatie (systeemkennis, (ervaringen delen, ( g , communicatie, IT) mentoring) Impliciete Expliciete kennis kennis Internalisatie (operationaliseren (p kennis, leren door doen)
  • 8. Hoe leren organisaties? BRON Leren van andere organisaties Extern (benchmarking) Leren door ontdekking Leerconcept Leren van eigen Zelf ervaring Leren door experimenteren Leren van andere Bedrijfsonderdelen Intern (kennismanagement) Verleden Heden Toekomst TIJD
  • 9. Theoretisch fundament Basistheorie: Argyris & Sch旦n (1978): Organizational Learning Senge (1990), The Fifth Discipline Pedler (1997), The Learning Company ( ) g py Garvin (2008), Is Yours a Learning Organization? Gerelateerde disciplines: Strategie & leiderschap, Kennismanagement, g p, g , Competentiemanagement, Organisatieontwikkeling, Human Resource Development, Kwaliteitsmanagement (TQM/CI), Innovatiemanagement
  • 10. Organisatieleren (Argyris & Sch旦n) (Argyris Sch旦n) Organisatieleren is het proces van ontdekken en herstellen van fouten in de organisatie (Argyris, 1977)
  • 11. Organisatieleren (Argyris & Sch旦n) (Argyris Sch旦n) Single-Loop Leren: operationeel leren door het ontdekken en herstellen van fouten waarbij doelen en beleid gelijk blijven blijven. Double-Loop Leren: dieper leren door het ontdekken en herstellen van fouten, waarbij de fundamentele normen en doelen van de organisatie wijzigen ( p g j g (adaptieve organisatie). g ) Deutero Leren: meta-leren, waarbij ook het eerder geleerde en het vermogen tot leren binnen de organisatie subject is om b.v. leerstoornissen opheffen (duurzame organisatie).
  • 12. Organisatieleren (Argyris & Sch旦n) (Argyris Sch旦n) Consequenties & veranderingen Huidig mentaal model Ontdekken Actie Nieuw mentaal Keuze model
  • 13. Kritische incidenten Incidenten waarvan een organisatie iets moet leren Incidenten die een organisatie ten gronde kunnen richten Voorbeelden: Fokker zakt door landingsgestel, verontreinigde babyvoeding, IRT-affaire, Bouwfraude, g y g, , , Space Shuttle.
  • 14. Kritische incidenten Fase 1: Cultureel geaccepteerde overtuigingen Fase 2: Incubatie periode Fase 3: Aanleiding of trigger Fase 4: Gevolgen van de crisis Fase 5: Reddingsfase Fase 6: Leren
  • 15. Vijfde Discipline (Senge) (Senge) Persoonlijk meesterschap: hoge mate van beheersing van het vak of de kunde kunde. Mentale modellen: het kunnen blootleggen van onbewuste denkbeelden, denkbeelden veronderstellingen en idee谷n die gedrag sturen (mindmapping & scenarios). Gemeenschappelijke visie: gedeelde visie ontwikkelen op basis van individuele visies van medewerkers. Teamleren: vaardigheid om in teams tot synergie te komen op g yg p basis van dialoog (collectief IQ hoger dan som individueel IQ) Systeemdenken: vermogen om samenhang van gebeurtenissen te zien en op basis hiervan veranderingen te realiseren
  • 16. Leerstoornis 1: Ik ben mijn positie Ik ben mijn beroep in plaats van ik oefen mijn beroep uit weinig oog voor ander posities en actoren in het systeem
  • 17. Leerstoornis 2: De vijand zit buiten Externe attributie Weinig oog voor oorzaken van problemen die binnen de organisatie zelf liggen Buiten en binnen als afzonderlijke systemen
  • 18. Leerstoornis 3: Illusie van het heft in handen Proactief is in veel gevallen reactief Problemen aanpakken voordat ze verder uitgroeien is een next best oplossing
  • 19. Leerstoornis 4: Fixatie op gebeurtenissen Fixatie op (schokkende) gebeurtenissen leidt de aandacht af van onderliggende gg patronen en structuren
  • 20. Leerstoornis 5: Gekookte kikker Wees alert op sluipende ontwikkelingen die uiteindelijk het bedrijf te g j j gronde kunnen richten
  • 21. Leerstoornis 6: Bedrieglijk leren door ervaring Ervaring geeft leereffect als consequenties worden ondervonden van beslissingen of g handelingen (leerhorizon)
  • 22. Leerstoornis 7: Mythe van managementteam MT niet in staat om de leerstoornissen te verhelpen door skilled incompetence p p Slechte prestaties onder druk
  • 23. Casus: Space Shutte Organisatieleren & leerstoornissen Crash van de Space Shuttle Challenger C h van de Space Shuttle Columbia Crash dS Sh ttl C l bi Gang van zaken rond Space Shuttle Discovery
  • 24. Casus: Space Shutte Conclusies Challenger en Columbia verongelukt door falen in het systeem van de organisatie Ruimtevluchten met tekortkomingen werden geaccepteerd (gedeelde visie) Patroon van incubatie periode is hetzelfde Management falen D k d aantall geplande ruimtevluchten Druk door t l d i t l ht Ontwerpen niet begrepen en getest door engineers (p g (persoonlijke bekwaamheid) j )
  • 25. Pauze
  • 26. Learning Company (Pedler) (Pedler) Strategie Lerende benadering van strategie Participatieve besluitvorming Intern gericht Structuur Extern gericht Informatief Ondersteunende Grenswerkers als Formatief accounting structuren omgevingsverkenners Interne uitwisseling Intercompany leren Beloningsfexibiliteit Leermogelijkheden Leerklimaat Mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling
  • 27. Leervermogen analyseren (Garvin) (Garvin) Is Yours a Learning Organization? (HBR Toolkit) Omgeving die leren ondersteunt Psychologische veiligheid Waardering van diversiteit Openheid voor nieuwe idee谷n Tijd voor reflectie j Concrete leerprocessen Leerprocessen die genereren, verzamelen, interpreteren en verspreiden stimuleren Leiderschap dat leren stimuleert Leiders die het belang van probleemanalyse, kennisdeling en reflectie benadrukken stimuleren het leervermogen
  • 32. Casus: Oticon Spaghetti Organisatie (hi谷rarchie doorbreken) Multi-jobs (persoonlijke b k M lti j b ( lijk bekwaamheid) h id) Mondelinge communicatie (snelheid van kennisdeling) Papierloos k t (i f Pil kantoor (informatie snell terug t vinden) ti t te i d ) Open werkplekken Multidisciplinaire teams
  • 33. Leiderschap en de lerende organisatie Openheid voor alternatieve opvattingen C 谷 van een cultuur van leren ( d Cre谷ren lt l (ondernemen, risico) ii ) Waarde van probleemanalyse, kennistransfer en reflectie benadrukken Stimuleren van actief luisteren en doorvragen D r en toege en dat je iets niet weet Durven toegeven eet
  • 34. Corporate University Advanced Knowledge Knowledge Training Department Backbone Factory (operational) ( ti l) (tactical) (t ti l) (strategical) ( t t i l) Efficiency Goal Alignment Competitive advantage Relation Indirect, re-active Direct, re-active Direct, pro-active to strategy Activities Coordinating training Develop and rollout Strategic innovation activities i ii llearning iinitiatives i ii i iin the corporation h i based on corporate via learning and strategy research Source: Rademakers
  • 35. Corporate University strategisch Leer concept Functies, rollen, competenties Vaktechnische Persoonlijke & tactisch Organisatie- kennis & management ontwikkeling vaardigheden vaardigheden planning & logistiek leermanagement systemen g y operationeel administratie & managementinformatie
  • 37. Leerinfrastructuren: formeel Learning Employees Management System Business Managers Business Catalog, Catalog Competency Resource Managers Management, Ordering, Authorisation & Tracking Virtua Corpora Univer Human al E-Learning E Learning Platform Resource Virtual Classroom, AICC/IMS/ Secure Login Information Communities, System Collaboration & Assessment ate /SCORM E-Testing Platform Internet rsity Content Management System Ontwikkeling, Opslag, Conversie & Release Management
  • 38. Terugblik Organisatieleren: is het proces van leren in organisaties dat naar aanleiding van incidenten en problemen dat leidt tot correcties of fundamentele veranderingen (reactief, verbeterend) Lerende organisatie: Een lerende organisatie is een organisatie die is ingericht om leren en kennisproductie systematisch te faciliteren om daarmee concurrentievoordeel op te bouwen p (proactief, vernieuwend). Organisatieleren vindt in ieder organisatie plaats, maar niet iedere organisatie is een lerende organisatie. Verschillende bouwstenen bepalen de mate waarin een organisatie een L i ti Lerende O d Organisatie iis. i ti
  • 39. Implementeren van de Lerende Organisatie? Wat W t gaat u t morgen anders doen?