Tradución ao galego dunha presentación do prof. Tomás Pérez Molina, onde nos achega ao contexto histórico en que se desenvolveu a arte barroca (ss. XVII e principios do s. XVIII)
3. QUE É “O BARROCO”? QUE É O “BARROCO”? A palabra “ barroco ” foi un termo empregado polos comentaristas dunha época posterior que combateron as tendencias do s. XVII e desexaron ridiculizalas. Barroco significa, realmente, absurdo ou grotesco , e a palabra foi empregada por persoas que insistiron en que as formas dos edificios clásicos nunca debían aplicadas ou combinadas doutro xeito que como o foran polos gregos e romanos. romanos. Desdeñar as regras estritas da arquitectura antiga parecíalles a eses críticos unha lamentable falta de gusto ; de aí que denominaran estilo barroco ao que tal cousa facían. Non nos é de todo doado de percibir na actualidade estas distincións. Tanto nos acostumamos a ver nas nosas cidades edificios que de toda sorte desdeñan e desafían as regras da arquitectura clásica, ou que as decoñecen por completo, que nos volvimos insensibles (...). Enrst Gombrich
4. O termo “BARROCO” = BARRUECO Perlas deformes (portugués) Unha arte desproporcionada caprichosa e truculenta Distorsión dos valores clásicos: o movemento das formas e a libre expresión dos sentimentos Ruptura do equilibrio clásico O termo “barroco” foi usado cun sentido despectivo , para subliñar o exceso de énfase e a abundancia da ornamentación , a diferenza da racionalidade máis clara e sobria da Ilustración (s. XVIII principalmente)
6. A EUROPA DO BARROCO É UN CONTINENTE EN CRISE Trátase dun estilo complexo, froito dunha época de crise . É unha arte brillante e fantasiosa, ostentosa. Con ela exprésase o poder dos grandes monarcas , a fluínte riqueza dos Estados e a próspera situación do catolicismo
7. DO GUSTO BARROCO AOS DIVERSOS “ BARROCOS ” A variedade de situacións socioeconómicas, políticas e relixiosas orixinan a existencia de barrocos "distintos": un bárroco cortesán e católico , instrumento de propaganda da Igrexa e do Estado absoluto (Italia, Francia, España), e outro barroco burgués e protestante (Inglaterra e Holanda) BARROCO BURGUÉS E PROTESTANTE BARROCO CORTESÁN E CATÓLICO
8. UNIDADE NA DIVERSIDADE Malia estas grandes diferenzas, existen impulsos estéticos comúns , froito da sensibilidade da época, que desdeña as regras (ruptura do ideal clasicista do Renacemento ) e tende ao emotivo e desbordante É un estilo que reflicte o estado de ánimo da persoa dol momento : pesimista, desengañado, realista, con conciencia das súas imperfeccións: isto contrasta co optimismo humanista que dominara na época do Renacemento
9. CRISE E RENOVACIÓN NA ÉPOCA DO BARROCO A experimentación e a revolución científica : Galileo, Pascal, Newton A dúbida metódica: o racionalismo cartesiano Nova sensibilidade relixiosa : reforma protestante e contrarreforma católica Consolidación das monarquías absolutas e do parlamentarismo (Guerra dos 30 anos e Paz de Westfalia) Avance e consolidación do sistema económico capitalista e da sociedade burguesa UN NOVO CONTEXTO CULTURAL, RELIXIOSO E CIENTÍFICO
10. O BARROCO: ARTE CIVIL E ARTE RELIXIOSA UNHA ARTE AO SERVIZO DA IGREXA CATÓLICA: PROPAGANDA DA FE CATÓLICA INSTRUMENTO DE PROPAGANDA E VANAGLORIA DO MONARCA E DO ESTADO ABSOLUTISTA
11. O BARROCO, UNHA ARTE AO SERVIZO DA IGREXA CATÓLICA A CONTRARRE-FORMA CATÓLICA ( O Concilio de Trento (1545-1563 ) Confirmación dos dogmas tradicionais da Igrexa Combater a corrupción interna A creación da Compañía de Xesús en 1540 (Os Xesuítas) difusión dun novo ideario artístico Recomendacións para os artistas : Claridade, sinxeleza e comprensibilidade Interpretación realista Estímulo sensible á piedade: exaltación do patetismo da iconografía relixiosa Os templos en cruz latina, por consideraren os templos circulares de orixe pagá A evidencia da posesión da verdade substitúe ao ideal da beleza clásica A arte como propaganda da fe ( propaganda fide )
12. O BARROCO COMA ARTE CIVIL Consolidación do Absolutismo monárquico A arte coma instrumento de propaganda e vanagloria dos monarcas O luxo e a ostentación son a evidencia da omnipotencia real As Cortes palacianas (o gusto rococó, S. XVIII) Fixación das capitais políticas dos Estados A cidade, o palacio e os edificios do goberno convértense en “Imaxe do Poder” A obediencia dos súbditos é a consecuencia da ostentación dos edificios en que se encarna o poder urbanismo escenográfico
13. ROMA, CAPUT MUNDI Roma, cidade rectora da Europa católica centro impulsor do Barroco Proxección dun urbanismo escenográfico e teatral (planificación levada a cabo por Sixto V (1585-1590) Prazas, fontes, avenidas, etc. expresión da magnificiencia e grandiosidade da Igrexa católica Piazza del Popolo Piazza Navona Praza de San Pedro Escaleira da Praza de España A Fontana di Trevi
14. CONCLUSIÓNS A humanidade descobre a súa insignificancia, a fugacidade da vida, a presenza da morte A idea do ser humano coma centro do Universo, creada durante o Renacemento, vense abaixo A arte aposta pola apariencia (xa sexa de luxo ou de poder): distorsións visuais, lumínicas ou materiais. O único que importa é a imaxe proxectada sobre o espectador, o seu deslumbramento; por isto a ópera será o espectáculo barroco por excelencia