A Cuestion Linguistica Nova Escola Galega
- 1. nova escola alega xuño 2009 movemento galego de renovación pedagóxica Opina A CUESTIÓN LINGÜÍSTICA Nova Escola Galega ten como un dos eixes Os sucesivos decretos que recolleron os fundamentais da súa existencia a normalización mandados estatutarios e lexislativos a respecto da lingüística e cultural no ensino. Temos organizado normalización lingüística no ensino, a maior parte moitas xornadas e actividades con este motivo ao deles desenvolvidos por gobernos do Partido longo da nosa historia e redactamos no 1988 “Un Popular, con Fraga como presidente, foron Modelo de Normalización Lingüística para o avanzando paseniño -amodo de máis ao noso Sistema Educativo Galego”. entender- na incorporación da nosa lingua como No 1989, un amplo número de organizacións, lingua vehicular no ensino. De xeito tal que nese entidades e institucións chegamos a unha contexto e no 2004, o Parlamento de Galicia proposta común dun “Modelo de Normalización chegou a un acordo unánime sobre un Plan Xeral Lingüística para o Ensino”. Dez anos máis tarde de Normalización da Lingua Galega. Cómpre (1999) NEG elaborou unha proposta actualizada, lembrar algunhas medidas alí recollidas: baixo o título de “Modelo de Normalización Grupo de medidas 2.1.G Lingüística para o Sistema Educativo Galego”. En 2.1.22. Establecer unha oferta educativa en galego en preescolar (0-3 anos) e na educación infantil para todos os casos estas propostas entregámosllelas todos os nenos e nenas galegofalantes. ás autoridades educativas. 2.1.23. Fixar, como mínimo, un terzo do horario Podemos dicir que, a día de hoxe, os diferentes semanal en galego nestas etapas educativas para os equipos de goberno que houbo na Xunta de Galicia contextos e contornos nos que a lingua predominante nunca puxeron en marcha un modelo claro de sexa o castelán, coa intención de que esta porcentaxe se vaia incrementando progresivamente. normalización lingüística no ensino. Ben é verdade Grupo de medidas 2.1.H que algúns aspectos por nós formulados foron 2.1.26. Na educación primaria garantir que, como tidos en conta, como no seu día ocorreu coa mínimo, o alumnado reciba o 50% da súa docencia en constitución dos equipos de normalización galego. Á parte da área de coñecemento do medio lingüística dos centros, se ben sen as funcións que natural, social e cultural, xa fixada legalmente, nós previamos nos nosos modelos. fomentarase que se impartan nesta lingua materias troncais en toda a etapa, como as matemáticas. Dende aquela data do primeiro modelo ata hoxe 2.1.27. Na educación secundaria obrigatoria pasaron máis de vinte anos e o certo é que nunca garantir que, como mínimo, o alumnado reciba o 50% puidemos albiscar sequera que chegariamos aquí da súa docencia en galego. Dentro das posibilidades de coas mouras perspectivas que se anuncian para a cada centro, tenderase a que entre as materias que se lingua dende este goberno da Xunta. impartan nese idioma figuren as matemáticas e a tecnoloxía, á parte das que xa están legalmente Non parecería lóxico pensalo, habendo como establecidas. había un consenso amplo no tocante á lingua que, 2.1.28. Nos bacharelatos garantir que, como con maior ou menor intensidade, se recollía na mínimo, o alumnado reciba o 50% da súa docencia en Constitución (1978), no Estatuto de Autonomía galego. (1981) e na Lei de Normalización Lingüística 2.1.29. Nos ciclos formativos garantir que, como (1983). mínimo, o alumnado reciba o 50% da súa docencia en galego.
- 2. nova escola alega opina Este PXNLG comezou a desenvolvelo para o Se a obriga das administracións é a de dotaren o ensino o anterior goberno bipartito, por medio do sistema educativo dos contidos curriculares Decreto 124/2007. Sobre este decreto, e logo oficiais, non se pode entender que estes se fagan dunha demorada e pormenorizada análise, NEG depender en maior ou menor medida dos opinou sinteticamente que, dados os datos resultados de tal enquisa-consulta, por moito que sociolingüísticos que xa daquela se podían valorar, uns membros do goberno digan que non serán o avance sobre o anterior (247/1995) era mínimo. vinculantes mentres outros din inmediatamente De feito sostemos que hai moi pouca diferenza que serán básicos ou “decisivos” para a entre un e mais o outro, de aí o noso abraio sobre a elaboración dunha nova norma que substitúa a postura do PP naquela circunstancia, na que se actual. arredou do consenso acadado unanimemente e Se deixamos á marxe a auténtica intención mesmo renegou das normas que eles mesmos desta iniciativa, para nós moi clara, de sustentar ditaron en etapas anteriores. politicamente e mediante unha consulta Na campaña electoral e chegados ao goberno pseudodemocrática o seu deseño dun retroceso da Xunta non se cansan de proclamar unha e outra normativo da presenza do galego no sistema vez unha auténtica falacia -ou razoamento educativo, e facendo un exercicio de boa intención, aparentemente "lóxico" no que o resultado é podemos preguntarnos: independente da verdade das premisas- sobre a ¿Para que sería necesaria esta enquisa? E necesidade de “liberar” o castelán da opresión que podemos pensar en dúas posibilidades: ou sofre como consecuencia da “imposición” do descoñecen a realidade da lingua ou pretenden galego. Mesmo argumentan o perigo da que a lingua galega (repárese en que só esta) se desaparición do español. sirva á carta. Xaora que os datos sociolingüísticos máis Como a primeira posibilidade non é crible neste recentes seguen afondando na situación dramática momento, en que dispoñemos como xa se indicou do galego na nosa sociedade e na ínfima presenza de tantos indicadores tirados dos estudos no sistema educativo en todas as súas etapas. realizados nos últimos tempos (especialmente Esta montaña de argumentos falaces medra a coñecidos por parte do novo Secretario Xeral de cada paso, segundo o principio de que unha Política Lingüística), só cabe pensar na segunda: mentira repetida mil veces acaba por crerse. E procúrase que o resultado dea pé e sustento a nestas estamos. unha modificación normativa de rebaixa no uso do galego no ensino. É dicir, pretenden aplicar os As primeiras medidas criterios das leis do mercado tamén á cultura e á Como medida “estrela” do seu mandato no lingua. O que nos levaría a pensar se é necesario ámbito da lingua anuncian a derrogación realmente un goberno para iso. inmediata do decreto vixente, mesmamente cunha ignorancia total dos procedementos legais ao Pretenden aplicar os criterios respecto, e como primeiro chanzo desta desfeita das leis do mercado tamén á anuncian unha enquisa (aínda que teñen especial cultura e á lingua. O que nos interese en que se trate como unha consulta) aos levaría a pensar se é necesario pais e nais sobre a presenza da lingua na escola. Nos moitos anos que levamos no mundo do ensino realmente un goberno para iso. non lembramos ningunha outra ocasión -e houbo motivos abondo- en que se utilizase este Ora ben, e antes de entrarmos nos aspectos instrumento para saber a opinión de toda ou parte concretos da enquisa, ¿que pasaría se os das comunidades educativas. resultados se decantasen por unha presenza 2
- 3. opina nova escola alega menor da nosa lingua no ensino? ¿Non sería un ou fillas, ou non os teñen escolarizados neste trazo máis ca definitorio da propia anormalidade na momento, non teñen logo opinión ao respecto, ou que se atopa o noso idioma? E nese caso, ¿non non se debe considerar? ¿Ula a responsabilidade cumpriría compensar esa situación precisamente do Parlamento e do Goberno? cunha maior presenza como lingua vehicular? Ademais dos aspectos concretos da operativa ¿Non sería precisamente neses núcleos que lle que se lles impón aos equipos directivos dende a meten presión ao goberno para unha menor Consellería, sen nin sequera ter a ben algunha presenza do galego onde debería ser xustamente aclaración ou consulta previa, ¿quen pode garantir ao contrario? ¿Ou é que pretenden que haxa bolsas o control democrático desta consulta? ¿Acaso de poboación que non teñan a competencia serán responsables os e as directores/as dese lingüística necesaria e fixada polas leis? control de xeito unipersoal? ¿Pode esixírselles ese papel sen as mínimas garantías? ¿En que medida A enquisa ou consulta poderían estar vulnerando a lei de protección de Cremos que cómpre indicar de inmediato que as datos? comunidades educativas se rexen por órganos de A primeira consideración que cómpre facer a goberno democraticamente elixidos, e que as nais respecto dos textos presentados nas enquisas é a e os pais tamén teñen ademais asociacións que os de que, utilizando de maneira nesgada a representan. É o caso dos Equipos directivos, dos terminoloxía de materias “troncais”, se furta a todo Claustros de profesores e profesoras ou dos o mundo a posibilidade de poder optar por un Consellos escolares, nos que se atopan ensino todo en galego (agás as áreas das segundas representados, mediante procedementos ou terceiras linguas). Non existe tal posibilidade na regulados por lei, os diferentes sectores da enquisa presentada. comunidade. Así que as primeiras preguntas poden ser: ¿Considera a Consellería que esas Fúrtase a todo o mundo a diferentes representacións non son suficientes posibilidade de poder optar por para que poidan asumir as decisións relativas á escolarización, tal e como veñen facendo ata agora un ensino todo en galego (agás cos proxectos lingüísticos dos centros? ¿Por que se as áreas das segundas ou produce logo unha consulta que ignora terceiras linguas) absolutamente estes órganos de goberno? E declaran a vixencia para dezaseis anos do Ademais, cómpre tamén indicar salientar que as novo decreto, no mellor dos casos, cunha persoas que optemos por marcar a casa de “fotografía” do 2009. ¿E que pasa coas outras “Galego” (Ed. infantil e FP) ou “Todas en galego”, xeracións que se escolaricen en todos estes anos? en realidade ao que nos estamos referindo é só ás ¿É que as persoas deste país que non teñen fillos chamadas materias “troncais”. É dicir, que neste 3
- 4. nova escola alega opina caso só estaremos optando polo que recolle xa o tempo, se é que houbese algunha vez tales decreto vixente. Calquera outra resposta supón políticas. Algo que está moi presente neses necesariamente un retroceso. sectores que rexeitan a lingua do país, a lingua dos Podemos afirmar que a enquisa é acientífica, seus devanceiros, porque se avergonzan dela. Tal tanto na forma de presentación das diferentes como facía aquela pobre persoa que lles preguntas como na ausencia doutras significativas. presentaba a súa nai aos seus amigos como se fose Non esquezamos, e este é un caso palmar, que a criada. nestas mostras as respostas son unhas ou outras Iso é o que leva a dicir a estas alturas grosarías dependendo de como se fan as preguntas. como a de que as matemáticas as hai que impartir Pero tamén o é nos contidos. Ou senón, ¿como en castelán, porque o galego non vale. Ou que leva se pode formular a posibilidade da aprendizaxe da a considerar que non pasaría nada porque os seus lectoescritura en máis dunha lingua na educación fillos e fillas fosen incompetentes en galego. Velaí infantil? ¿E que pasa cos demais contidos de unha valoración de auto-xenreira que non ten base educación infantil que non son de lectoescritura e non figuran? ¿Ou como se pode falar de materias Iso é o que leva a dicir a estas “troncais” en educación primaria? ¿É que non sabe alturas grosarías como a de que o señor conselleiro e os seus asesores que nestas as matemáticas as hai que etapas teñen unha importancia vital áreas que para eles parecen ser de segunda categoría? impartir en castelán, porque o ¿Ignoran as propias leis educativas que sinalan as galego non vale. competencias como eixes curriculares e a globalización necesaria nestas etapas? ¿Como se real, senón máis ben nas cabezas de quen así formula sequera a posibilidade de que poida haber pensan. diferenza entre a lingua vehicular utilizada e a dos Pero isto, que ocorreu e que ocorre agora, materiais curriculares ou probas orais e escritas? nunca se instalara de forma tan indecente na acción política dos nosos gobernantes. E a Orixe e consecuencia desculpa é que pretenden “superar a conflitividade A orixe real do problema que o goberno tivo a xerada sobre a lingua”. ¿Pero pódese saber quen ben incentivar e xeneralizar nas comunidades xerou esa conflitividade? educativas e na sociedade en xeral, problema que Abandonen xa ese argumento insultante de que non existía, está precisamente en algo xa moi todos e todas os que defendemos a lingua somos antigo: o odio aos sinais de identidade. Algo que as dun partido ou dunha ideloxía determinada. A políticas lingüísticas deberían ter desterrado hai lingua é de todos e todas, e a todas e a todos Nova Escola Galega Rúa Betanzos, 1-1º eda. 15703 - Santiago de Compostela Tfno./Fax 981.56.25.77 Apdo. 586 www.nova-escola-galega.org neg@mundo-r.com 4