1. Gillian Rose ?Interpretacja materia?車w wizualnych§
Przedstawienia wizualne kszta?towane s? na trzech obszarach: obszarze wytwarzania,
obszarze samego obrazu oraz obszarze odbiorczo?ci, a ka?demu z nich odpowiadaj? trzy
modalno?ci: technologiczna, kompozycyjna i spo?eczna. Ka?dy z tych element車w wp?ywa na
rodzaj interpretacji obrazu przez danego odbiorc? oraz r車?nicuje metodologi?, w zale?no?ci od
tego na jakim obszarze zamierzamy si? skupi?.
Pierwsz? metod?, rozpatrywan? w ramach krytycznej metodologii bada里 nad
wizualno?ci? jest interpretacja kompozycyjna. Najcz??ciej stosuje si? j? w obrazach malarskich.
Koncentruje si? przy tym na strukturze kompozycyjnej samego obrazu, na kt車r? sk?adaj? si?
takie elementy jak: tre??, kolorystyka, organizacja przestrzenna oraz zawarto?? ekspresyjna. Za
pomoc? interpretacji kompozycyjnej mo?na analizowa? tak?e poszczeg車lne aspekty obraz車w
ruchomych, jak np. filmy. W tym przypadku kluczowymi sk?adowymi struktury kompozycyjnej
s?: inscenizacja, monta? d?wi?k oraz w niewielkim stopniu struktura narracyjna. Istot?
interpretacji kompozycyjnej jest wypracowanie ?dobrego oka§, kt車re wymaga od znawcy
szerokiego zakresu wiedzy kontekstualnej, aby m車g? on prawid?owo oceni? ?jako??§ obrazu.
Metoda ta jest przydatna w pocz?tkowym etapie pracy nad obrazem oraz mo?e mie?
zastosowanie przy opisie oddzia?ywania wizualnego obrazu. Nie stwarza ona jednak pola do
refleksyjno?ci ani do dyskusji nad r車?norodno?ci? jego interpretacji.
Kolejn? metod? przedstawion? w tej ksi??ce jest analiza tre?ci, kt車r? stosuje si? w
badaniu du?ej liczby przedstawie里 w ?rodkach masowego przekazu. Pozwala ona wyci?ga? na
postawie danych powtarzalne i trafne wnioski dotycz?ce ich kontekstu. Musz? jednak zosta?
spe?nione cztery okre?lone wymagania. Pierwszym z nich jest poszukiwanie odpowiednich
przestawie里. Istotne jest w車wczas odszukanie obraz車w maj?cych odniesienie do pytania
badawczego oraz dobranie istotnej oraz reprezentatywnej pr車by. Drugim etapem jest
opracowanie kategorii, za pomoc? kt車rych mo?na kodowa? przedstawienia. Trzecim -
kodowanie przedstawie里. W車wczas nale?y dok?adnie zanalizowa? ka?de przedstawienie oraz
przypisa? mu wszelkie, odnosz?ce si? do niego kody. Na samym ko里cu nast?puje analiza
wynik車w, polegaj?ca na zliczeniu kod車w, poprzez wyliczenie cz?stotliwo?ci absolutnej b?d?
wzgl?dnej. S?ab? stron? analizy tre?ci jest brak mo?liwo?ci analizowania obszar車w, w kt車rych
znaczenia przedstawie里 powstaj? poza samym obrazem.
Trzeci? metod? om車wion? przez autora jest semiologia, kt車r? odpowiada na pytanie
o znaczenia, jakie tworz? obrazy. Ponadto jest ona istotnym podej?ciem do interpretacji
materia?車w z zakresu kultury wizualnej. Jej najwa?niejszym narz?dziem jest znak, wi?c
skonstruowa?a ona s?ownik analityczny, kt車ry s?u?y do opisu sposob車w rozumienia znak車w.
2. Autor rozr車?nia kilka rodzaj車w znak車w, takich jak: ikona, znak indeksowy oraz symbol, znaki
syntagmatyczne oraz paradygmatyczne, znaki denotatywne i kanotatywne oraz metonimiczne i
synekdochalne. Znaczenia znak車w zale?? od ich powi?za里 z innymi znakami. Natomiast dzi?ki
odpowiedniemu kodowi mo?liwe jest tworzenia znaczenia, w?a?ciwe dla okre?lonej grupy os車b.
Semiologia jest bardzo precyzyjna i pomaga zrozumie? odbiorcy, jak struktura obraz車w
wytwarza znaczenia kulturowe. Zezwala tak?e na r車?norodn? interpretacje obrazu, co dla
jednych mo?e by? zalet?, lecz dla innych wad?.
Czwarta metod?, rozpatrywan? w ramach krytycznej metodologii bada里 nad wizualno?ci?
jest psychoanaliza. Stosuje si? j? w interpretacji obraz車w malarskich i fotograficznych, a
najcz??ciej filmowych. Dok?adnie analizuje te przedstawienia wizualne oraz bada r車?norodne
skutki ich oddzia?ywania na widza. Stwierdza przy tym, ?e najpot??niejszym ?rodkiem
nadawania struktury sposobowi widzenia jest film, kt車ry potrafi z wielk? si?? oddzia?ywa? na
nasze poczucie to?samo?ci i nasze Ja. Podstaw? do pe?nego zrozumienia dw車ch obszar車w
tworzenia znacze里 przez psychoanaliz?, czyli obszaru samego obrazu oraz obszaru jego
odbiorczo?ci, jest dok?adne zanalizowanie trzech element車w, a mianowicie: podmiotowo?ci,
seksualno?ci oraz nie?wiadomo?ci. Psychoanaliza szczeg車?owo bada poszczeg車lne obrazy oraz
wypracowa?a sobie bogate s?ownictwo, przydatne w interpretacjach wizualnych. Jednak?e nie
potrafi tych interpretacji osadzi? w praktykach spo?ecznych i instytucjach oraz ma niewiele do
powiedzenia o formach r車?nicy spo?ecznej, zwi?zanej z ras? i klas?.
Nast?pnie autor omawia analiz? dyskursu I oraz analiz? dyskursu II. Pierwsza z metod
s?u?y interpretacji r車?norodnych materia?車w pisanych i wizualnych, druga natomiast zajmuje si?
rozwa?aniem o wykorzystywaniu obraz車w przez instytucje. Analiza dyskursu I skupia si? w
szczeg車lno?ci na dyskursie, formacjach dyskursywnych oraz na potencjale ich wytwarzania, a
analiza dyskursu II na zagadnieniach w?adzy, re?im車w prawdy, instytucji oraz technologii.
Pierwsza z metod zbyt ma?o koncentruje si? na wyra?aniu si? dyskurs車w przez instytucjonalne
aparaty i technologie, a druga natomiast nie po?wi?ca za wiele uwagi obszarowi samego obrazu.
Wy?ej wymienione metody nale?? do najcz??ciej stosowanych w krytycznej interpretacji
materia?車w wizualnych. Ka?da z nich posiada swoje zalety, jak i wady. Jednak?e w celu
pe?niejszego zbadania zakresu znacze里, kt車re nadawane s? obrazowi w r車?nych obszarach,
mo?na te metody ze sob? ??czy?. Pozwala to tak?e rzuci? ?wiat?o na potencjalnie sprzeczne ze
sob? znaczenia wyra?ane przez jeden obraz. Przy wyborze danej metody nale?y tak?e pami?ta? o
tym, ?e obrazy maj? du?? moc i potrafi? uwodzi?, wi?c nale?y rozwa?a? je w spos車b krytyczny.
Anna Nied?wied?, I rok 每 studia magisterskie (resocjalizacja)
