Akılcı İlaç Kullanımı Ne Demektir?
- 1. Akılcı İlaç Kullanımı Ne Demektir? üAkılcı İlaç Kullanımı, kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre; uygun ilacı, uygun süre ve dozda, en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleri olarak tanımlanmaktadır. üBu tanım ilk defa 1985 yılında Nairobi’de Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır. üAkılcı ilaç kullanımı (AİK) ilaç kullanırken doğruları uygulamak ve bilinçli olmaktır.
- 2. İlaç Nedir? üİlaç eczanede doktor reçetesiyle satılan ve eczacı tarafından sunulan ve bir hastalığın teşhisini, iyileştirilmesini veya belirtilerinin azaltılmasını sağlayan veya hastalıktan korunmayı mümkün kılan bir üründür. üTüm bu uygulamalarda ilacın doktor kontrolünde kullanımı ön şarttır. üİnsan sağlığı için kullanılacak ilaçlar Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanarak kullanıma sunulur.
- 3. Akılcı İlaç Kullanımı Birey ve Toplum Sağlığı Açısından Neden Önemlidir? üAkılcı olmayan ilaç kullanımı nedeniyle üHastalık ve ölümlerde artış görülebilir. üİlaçların yan etki riski artabilir. üÜlke kaynaklarının yanlış tüketilmesiyle temel ilaçlara bile ulaşılabilirlik azalabilir. üİlaçlara karşı direnç gelişebilir ve yeni tedavi seçeneklerine gereksinimin artar. Bu yeni tedavilere halkın ulaşmasında çeşitli zorluklar yaşanabilir.
- 4. Akılcı İlaç Kullanımı İlkeleri üBelirlenen doğru ilacın, üDoğru miktarda, üDoğru uygulama yoluyla, üDoğru zamanlamayla, üYeterli bilgilendirme yapılarak ve üMaliyet uygunluğu da dikkate alınarak kullanılması
- 5. Akılcı İlaç Kullanımında Sorumlu Taraflar üHekim üEczacı üHemşire üDiğer sağlık personeli üHasta/ hasta yakını üÜretici üDüzenleyici Otorite üMedya
- 6. Akılcı Olmayan İlaç Kullanımı üİlaçların akılcı olmayan kullanımı, tüm dünyada büyük bir sorun oluşturmaktadır. üDünya genelinde tüm ilaçların yarısından fazlası uygunsuz reçetelendirilmekte, dağıtılmakta ve satılmaktadır. Hastaların yaklaşık yarısı ilaçları doğru olarak kullanamamaktadır. üİlaçların fazla, az veya yanlış kullanımı kaynakların boşa harcanmasına ve kötü sağlık sonuçlarının yayılmasına yol açmaktadır.
- 7. Uygun Olmayan İlaç Kullanım Şekilleri üGereksiz yere çoklu ilaç kullanımı üİlaçların gereksiz ve aşırı kullanımı üKlinik rehberlere uyumsuz tedavi seçimi üPiyasaya yeni çıkan ilaçların uygunsuz tercihi üİlaç kullanımında özensiz davranılması (uygulama yolu, süre, doz..) üUygunsuz kişisel tedavilere başvurulması
- 8. Uygun Olmayan İlaç Kullanım Şekilleri üGereksiz yere antibiyotik tüketimi üEnjeksiyon gerekmediği halde enjeksiyon ile tedavi üGereksiz ve uygunsuz vitamin kullanımı üBilinçsiz yapılan gıda takviyesi ve bitkisel ürünlerin kullanımı üİlaç-ilaç etkileşimleri ve besin-ilaç etkileşimlerinin ihmal edilmesi
- 9. Akılcı İlaç Kullanımı Konusunda Bilinmesi Gerekenler üHasta olunduğu zaman tedavi için ilaca ihtiyaç duyulup duyulmadığını doktor belirler ve ilaç tedavisi gereken durumlarda kullanılacak olan ilaca doktor karar verir. üHastanın doktor kontolü dışında kendi kendini tedavi etmeye çalışması ya da tedavi için reçete edilen miktarın dışında ilaç kullanımı vücuda zarar verebilir.
- 10. Akılcı İlaç Kullanımı Konusunda Bilinmesi Gerekenler üİlaç tedavisi kişiye özgüdür. üBirine iyi gelen bir ilaç, başka birine iyi gelmeyebilir. üBaşkalarının ilaçları kesinlikle kullanılmamalıdır. üİlaçlar, doktorun hastaya ve tedaviye göre belirlediği miktarda ve sürede kullanılmalıdır.
- 11. Akılcı İlaç Kullanımı Konusunda Bilinmesi Gerekenler üDoktor tarafından belirlenmiş olan tedavi süresine mutlaka uyulmalıdır. üDoktorun belirlediği süreden önce ilaç tedavisi kesilmemeli ya da ilaçlar daha uzun süre kullanılmamalıdır. üİlaçların ancak doğru miktarda kullanıldığında etkili olduğu unutulmamalıdır. üEksik miktarda ilaç alınması tedavinin tam olarak sağlanmasını önlemektedir. üFazla miktarda ilaç alınması ise zararlı etkilere neden olabilmektedir.
- 12. Akılcı İlaç Kullanımı Konusunda Bilinmesi Gerekenler üİnternet yoluyla ilaç/ürün satın alınmamalıdır. üİlaçların doktorun gerekli görmesi halinde reçetelendiği ve sadece eczaneden temin edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
- 13. Akılcı İlaç Kullanımı Konusunda Bilinmesi Gerekenler üİlaçların saklanması ilacın kullanma talimatında belirtilen şekilde olmalıdır. üHer ilacın bir son kullanma tarihi vardır. Son kullanma tarihi geçmiş ilaçlar kesinlikle kullanılmamalıdır.
- 14. Akılcı İlaç Kullanımı Konusunda Bilinmesi Gerekenler üBitkisel ürünlerin ilaçlarla birlikte kullanımı birçok zararlı etkiye neden olabilmektedir. üİlaç tedavisi yerine bitkisel ürün seçeneklerine KESİNLİKLE BAŞVURULMAMALIDIR !
- 15. Akılcı İlaç Kullanımı Konusunda Bilinmesi Gerekenler üİlaç kullanırken vücutta fark edilen değişimler (kaşıntı, çarpıntı, ağrı, yüksek ateş gibi) ile ilgili doktor ve eczacı bilgilendirilmelidir.
- 16. Akılcı İlaç Kullanımı Konusunda Bilinmesi Gerekenler üDoktorun gerek görmediği ilacın reçetelenmesi konusunda doktora baskı yapılmamalıdır. üEczaneden reçetesiz olarak ilaç alınmamalıdır!
- 17. Toplumun Akılcı İlaç Kullanımındaki Rolleri üAkılcı ilaç kullanımı, ilaçlara karşı direnç gelişimini önlemek, tedavi başarısını artırmak, tedavi sorunlarını engellemek, gereksiz işgücü ve maliyet kaybını azaltmak gibi pek çok yönü ile bireyi, yakın çevresini ve toplumun sağlığını ilgilendirir. üHastalar; kendi tedavi süreçlerinin bir parçası olmaya özen göstermeli ve ilaç kullanımında daha sorumlu ve bilinçli hareket etmelidir.
- 18. Toplumun Akılcı İlaç Kullanımındaki Rolleri üOkul ve ev ortamı akılcı ilaç kullanımı konusunda anahtar rol oynar. Bu nedenle, yetişkinlerin akılcı ilaç kullanımı konusunda edindikleri doğru bilgileri çocukları, aile bireyleri ve diğer yakınları ile paylaşmaları önemlidir. üAkılcı ilaç kullanımının toplumda yaygınlaşması konusunda herkes üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmelidir.
- 19. Akılcı Antibiyotik Kullanımı üAkılcı olmayan ilaç kullanımının en önemli örneklerinden birisi gereksiz yere antibiyotik kullanımıdır. üEnfeksiyon hastalıklarının tedavisinde antibiyotik kullanma eğilimi yaygındır. üAncak enfeksiyon hastalıkları antibiyotiklerin etki etmediği bakteri dışındaki pek çok mikrop (virüsler, mantarlar vb.) tarafından da oluşabilir. Antibiyotikler ise sadece bakterilere karşı etkili olan ilaçlardır. üAntibiyotikler, diğer etkenlerle oluşan enfeksiyonlarda işe yaramadıkları gibi gereksiz antibiyotik kullanılması antibiyotik direncine neden olabilmektedir.
- 20. Antibiyotik Direnci Nedir? üAntibiyotiklerin yanlış nedenlerle veya doğru olmayan biçimde kullanılması, bakterilerin sonraki tedavilere karşı direnç göstermesine neden olabilir. üAntibiyotik direnci, bir bakterinin antibiyotiklerin etkilerine karşı koyabilme yeteneğidir. üAntibiyotik direnci, bakterinin neden olduğu enfeksiyonu tedavi etmek veya önlemek amacıyla antibiyotiklerin etkisinin azalmasına veya yok olmasına neden olur. Bunun sonucunda ise, daha sonra antibiyotiğe ihtiyaç duyulduğunda antibiyotikler işe yaramazlar. üBu yalnızca antibiyotiği uygun olmayan biçimde kullanan kişi açısından değil, sonradan dirençli bakteriye yakalanma riski olan herkes için tehlike oluşturmaktadır.
- 21. Antibiyotik Direncinin Toplum Sağlığına Etkileri üAntibiyotik direnci nedeniyle; üOrgan nakli ve protez ameliyatı gibi cerrahi işlemlerin veya yoğun bakım tedavisi, kemoterapi tedavisi, prematüre doğan bebeklerin bakımı gibi işlemlerin uygulanmasında sıkıntılar yaşanmaktadır. üDaha pahalı ilaçlar ile tedaviler gündeme gelmekte ve bu durumun ülkeye getirdiği ekonomik yük artmaktadır. üEnfeksiyon sırasında hastanede kalış süresinde ve hastalığa bağlı ölüm sıklıklarında artış olabilmektedir.
- 22. Antibiyotik Kullanmadan Önce... üSoğuk algınlığı ve grip; virüslerin neden olduğu ve çoğunlukla kendi kendine iyileşebilen hastalıklardır. üBu durumlarda antibiyotik kullanımı gerekmez. Antibiyotikler grip ve soğuk algınlığının tedavisine yardımcı olmamaktadır ve başka kişilere bulaşa engel olmamakttadır. üBu hastalıklarla başedebilmek için kuvvetli bir bağışıklık sistemi gereklidir. üNezle ve grip olunduğunda çoğu zaman; üyatak istirahati-dinlenme, üyeterli ve dengeli beslenmek, übol sıvı almak çoğu zaman yeterlidir.
- 23. üHastalık durumunda tedavi için antibiyotik gerekip gerekmediği konusunda karar verme yetkisi yalnızca doktora aittir!!! üGelecekte tedavi olabilmek için antibiyotik kullanımınada sorumluluğun farkında olunmalıdır ve antibiyotikler doğru kullanılmalıdır!!!