際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

Amerika e veriut (leksion I)

-
- Papathimiu
1 of 23
AmerikA e Veriut Leksion i Rajonet dhe karakteristikat e tyre
Amerika e Veriut shtrihet nga arktiku i akullt deri n谷 kufirin meksikan dhe zot谷rohet nga dy prej vendeve m谷 t谷 m谷dha dhe m谷 t谷 pasura t谷 bot谷s. N谷 k谷t谷 hap谷sir谷 mjaft t谷 gjer谷, Shtetet e Bashkuara t谷 Amerik谷s dhe Kanadaja shfaqin diversitet t谷 madh t谷 peizazheve.
Pasurimi i dy shteteve pati dy pasoja t谷 gjera gjeografike. S谷 pari, t谷 mirat dhe sh谷rbimet prej t谷 cilave p谷rfitojn谷 shumica e njer谷zve jan谷 t谷 shp谷rndara gjer谷sisht. S谷 dyti, q谷llimi i dyfisht谷 p谷r t谷 prodhuar dhe konsumuar pasuri luajn谷 nj谷 rol t谷 r谷nd谷sish谷m n谷 p谷rcaktimin e lokacionit t谷 shumic谷s s谷 vendeve dhe ndikojn谷 fuqish谷m n谷 m谷nyr谷n e zhvillimit t谷 peizazheve.
Me informacionin e grumbulluar, gjeograf谷t k谷rkojn谷 t谷 identifikojn谷 modele t谷 gjer谷. P谷r shembull, megjith谷se Vankuver, Majemi, (Miami) dhe Boston duken mjaft t谷 ndrysh谷m p谷r vizituesit, ata kan谷 disa karakteristika t谷 p谷rbashk谷ta. Ndryshimet: 1. K谷to vende arrit谷n p谷rmasat e nj谷 qyteti n谷 koh谷 t谷 ndryshme dhe t谷rhoq谷n imigrant谷 nga vende t谷 ndryshme: 2. Secili prej tyre nd谷rtoi qyteza, komplekse rezidenciale, rrug谷 dhe autostrada si dhe stabilizoi industrin谷 dhe tregtin谷 n谷 koh谷 dhe m谷nyra t谷 ve巽anta; 3. Secili prej tyre ka klim谷 t谷 ve巽ant谷 dhe qeveria e secilit prej k谷tyre qyteteve u 谷sht谷 p谷rgjigjur sipas m谷nyr谷s s谷 vet mund谷sive dhe problemeve.
Ngjashm谷rit谷 1. T谷 tre prej tyre zot谷rojn谷 qendra metropolitane q谷 i kalojn谷 1 milion banor谷; 2. T谷 tre jan谷 porte oqeanik aktiv谷; 3. T谷 tre p谷rballen me rrymat e trafikut, shp谷rdorimit t谷 t谷 mirave, si dhe me krimin, racizmin e varf谷rin谷; 4. T谷 tre konkurojn谷 p谷r t谷 fituar sa m谷 shum谷 nga turist谷t, programet federale t谷 financuara dhe pun谷simet n谷 bizneset e reja.
Rajonet n谷 Amerik谷n e Veriut Rajonet m谷 t谷 konceptueshme nga amerikan谷t jan谷: Rajoni Jugper谷ndimor Rajoni Anglia e re Rajoni Jugor
Amerika e veriut (leksion I)
Amerika e veriut (leksion I)
Karakteristikat kryesore t谷 Amerik谷s s谷 Veriut 1. Urbanizimi 2. Lirshm谷ria n谷 鉛谷厩庄噛逮艶 3. Burimet minerale 4. Industrializimi 5. T谷 ardhura t谷 larta dhe konsum i lart谷 6. Kompleksiteti politik 7. Origjin谷 e ndryshme kulturore 8. Ndikimi mjedisor
Urbanizimi
Amerikan谷t dhe kanadez谷t besojn谷 se jeta n谷 nj谷 vendbanim rural 谷sht谷 e sh谷ndetshme dhe e mir谷. Shum谷 amerikan谷 akoma sot i konsiderojn谷 Shtetet e Bashkuara si nj谷 vend rural. Kjo pik谷pamje nuk justifikohet nga shifrat. M谷 shum谷 se 75% e banor谷ve t谷 Kanadas谷 dhe SHBA-s谷 jetojn谷 n谷 qendrat urbane. N谷 v.1997 n谷 SHBA vet谷m 5mln banor谷 jetonin n谷 fshat. N谷 Kanada n谷 v.2001 vet谷m 2.5% e popullsis谷 ishte fermere.
Qytetet jan谷 rritur p谷r arsye t谷 ndryshme Si qendra transporti p.sh. New Orleans (port oqeanik) Omaha dhe Nebraska (lidhje hekurudhore) Si qendra administrative p.sh Ottava (kryeqytet i Kanadas谷) New York-u (lokacion qendror p谷r shum谷 korporata) Si qendra t谷 grupeve t谷 ve巽anta kulturore Zgjerimi i qyteteve ka sjell谷 probleme t谷 reja - Kufizimi i hap谷sir谷s rurale, bashkimi i disa qyteteve etj,.
Lirshm谷ria n谷 鉛谷厩庄噛逮艶
Rrjetet e transportit n谷 SHBA dhe Kanada jan谷 mjaft t谷 gjera dhe vitale. Ndryshimi rezidencial 谷sht谷 i lart谷 n谷 t谷 dy vendet. do vit mesatarisht 20% e njer谷zve ndryshojn谷 vendbanimin e tyre. Modelet e migrimit t谷 brendsh谷m n谷 SHBA dhe Kanada kan谷 ndryshuar me kalimin e koh谷s. Dallojm谷 tre modele t谷 migrimit t谷 brendsh谷m n谷 SHBA dhe Kanada 1. deri n谷 fund t谷 shek.XIX nga lindja drejt per谷ndimit (n谷 k谷rkim t谷 tokave bujq谷sore) 2. n谷 fillim t谷 shek.XX nga zonat rurale n谷 ato urbane 3. dit谷t tona nga nj谷 zon谷 metropolitane n谷 tjetr谷n.
Burimet minerale Shtetet e Bashkuara dhe Kanadaja p谷rdorin p谷r nevojat e tyre dhe eksportojn谷 lloje t谷 shumta burimesh natyrore. SHBA-ja 谷sht谷 eksportuesi kryesor n谷 bot谷 p谷r shumic谷n e drith谷rave duke p谷rfshir谷 k谷tu grurin, misrin dhe orizin. Kanadaja 谷sht谷 gjithashtu nj谷 eksportuese e fuqishme e prodhimeve natyrore dhe prodhimeve gjys谷m t谷 gatshme, si p.sh. naft谷, qymyrguri, hekur ose gaz natyror, bak谷r dhe nikel. SHBA-ja furnizon tregjet nd谷rkomb谷tare me disa lloje burimesh natyrore jo bujq谷sore. Ajo 谷sht谷 eksportuesja kryesore e qymyrgurit n谷 bot谷.
Industrializimi SHBA-ja z谷 vendin e par谷 n谷 bot谷 p谷rsa i p谷rket v谷llimit t谷 prodhimit industrial ose produkteve t谷 shumta. Kanadaja ka nj谷 prodhim industrial shum谷 m谷 t谷 vog谷l. Industrializimi ka ndikuar n谷 modelet urbane t谷 t谷 dy vendeve. Specializimi rajonal prodhues n谷 Shtetet e Bashkuara 谷sht谷 organizuar sipas mund谷sis谷 s谷 shfryt谷zimit t谷 burimeve natyrore p谷r industrin谷, nga lidhjet industriale, af谷rsit谷 e ndryshme me pun谷n ose aft谷sis谷 n谷 pun谷, cil谷sin谷 dhe leht谷sin谷 e transportimit dhe q谷ndrimet politike lokale.
Tw ardhura tw larta dhe konsum i lartw Kanadaja dhe Shtetet e Bashkuara jan谷 t谷 pasura me burime t谷 sh谷ndetshme natyrore dhe sasi t谷 madhe t谷 t谷 ardhurave p谷r banor谷t e tyre. Amerikan谷t dhe kanadez谷t kan谷 t谷 ardhura vjetore p谷r frym谷 nga m谷 t谷 lartat n谷 bot谷. Ekonomit谷 e k谷tyre vendeve varen gjer谷sisht nga energjia, arsimimi dhe teknologjit谷 e reja. K谷to aspekte t谷 jet谷s ushqejn谷 nj谷ri-tjetrin n谷 nj谷 zinxhir ekonomik shkak-pasoj谷. Nj谷 shoq谷ri e konsumit t谷 lart谷 e manifeston veten e saj n谷 peizazh n谷 m谷nyra t谷 ndryshme.
Pavar谷sisht nga t谷 ardhurat e larta, varf谷ria mbetet nj谷 problem serioz n谷 t谷 dy vendet (fig.1.5). Shum谷 hap谷sira rurale n谷 Kanadan谷 franceze dhe rajone rurale n谷 Provincat e Atlantikut kan谷 t谷 ardhura mesatare q谷 jan谷 pak m谷 pak sesa ato n谷 Toronto dhe Vankuver. Pjesa m谷 e madhe e zon谷s rurale n谷 jug t谷 Shteteve t谷 Bashkuara, Meksika-amerikane, zona indiane jugper谷ndimore, pjes谷 t谷 Apalasheve dhe getot e popullsis谷 jo t谷 bardh谷 n谷 shumic谷n e qyteteve amerikan谷 kan谷 popullsi me t谷 ardhura mesatare q谷 jan谷 shum谷 m谷 t谷 ul谷ta sesa mesatarja komb谷tare.
T谷 ardhura t谷 larta dhe konsum i lart谷
Komleksiteti politik Shtetet e Bashkuara dhe Kanadaja kan谷 sisteme politike komplekse, me juridiksion q谷 shtrihet mbi nj谷 aktivitet ose territor t谷 ndar谷 midis shum谷 vendim-marr谷sve. Kanadaja ka qeverisje parlamentare sipas modelit t谷 Britanis谷 s谷 Madhe, nd谷rsa Shtetet e Bashkuara e kan谷 t谷 ndar谷 pushtetin ekzekutiv nga ai legjislativ. N谷n nivelin e shteteve dhe provincave, Kanadaja dhe Shtetet e Bashkuara kan谷 struktura t谷 nj谷jta politike. do konte (county), qytet (city), qytez谷 (toun) dhe ndonj谷her谷 edhe qytezat e vogla (tounship) qeverisen nga zyrtar谷t e tyre t谷 ardhur n谷 pushtet me zgjedhje.
Origjin谷 e ndryshme kulturore N谷 Kanada, dallimi midis zonave kulturore britanike dhe franceze nuk 谷sht谷 tipari i vet谷m m谷 i dalluesh谷m. Nj谷 num谷r i madh inuit谷sh dhe indian谷sh z谷n谷 territoret veriore dhe jetojn谷 midis kanadez谷ve t谷 tjer谷 n谷 vendbanimet jugore. N谷 Shtetet e Bashkuara kontributet kulturore m谷 t谷 dukshme p谷r nj谷 koh谷 t谷 gjat谷 p谷rfshin ato t谷 krijuara nga afrikan谷t e Amerik谷s, ve巽an谷risht n谷 Jug.
Ndikimi mjedisor Shumica e karakteristikave t谷 trajtuara deri k谷tu- ve巽an谷risht urbanizimi, industrializimi, shkalla e lart谷 e 鉛谷厩庄噛逮艶s, burimet e pasura etj,-kan谷 nj谷 ndikim t谷 pashmangsh谷m: ato ndryshojn谷 mjedisin fizik. Burimet nuk mund t谷 hiqen nga peizazhi natyror pa l谷n谷 pas nj谷 pamje shum谷 t谷 dukshme t谷 k谷tij procesi. Industrit谷 prodhuese shkaktojn谷 ndotjen e ajrit dhe t谷 ujit. L谷vizja e madhe individuale dhe konsumi i lart谷 personal krijojn谷 modele t谷 p谷rdorimit t谷 tok谷s kryesisht p谷r p谷rfitim personal.
Urbanizimi, industrializimi dhe niveli i konsumit jan谷 rritur dhe jan谷 shp谷rndar谷 m谷 shum谷 n谷 Shtetet e Bashkuara dhe Kanada dhe ndikimi n谷 mjedis i k谷tyre aktiviteteve 谷sht谷 b谷r谷 m谷 i ashp谷r dhe m谷 i duksh谷m. Gjat谷 巽erek shekullit t谷 fundit 谷sht谷 nxitur p谷rfshirja m谷 e madhe t谷 qeveris谷 n谷 zhvillim dhe n谷 ruajtje t谷 mjedisit.

More Related Content

Amerika e veriut (leksion I)

  • 1. AmerikA e Veriut Leksion i Rajonet dhe karakteristikat e tyre
  • 2. Amerika e Veriut shtrihet nga arktiku i akullt deri n谷 kufirin meksikan dhe zot谷rohet nga dy prej vendeve m谷 t谷 m谷dha dhe m谷 t谷 pasura t谷 bot谷s. N谷 k谷t谷 hap谷sir谷 mjaft t谷 gjer谷, Shtetet e Bashkuara t谷 Amerik谷s dhe Kanadaja shfaqin diversitet t谷 madh t谷 peizazheve.
  • 3. Pasurimi i dy shteteve pati dy pasoja t谷 gjera gjeografike. S谷 pari, t谷 mirat dhe sh谷rbimet prej t谷 cilave p谷rfitojn谷 shumica e njer谷zve jan谷 t谷 shp谷rndara gjer谷sisht. S谷 dyti, q谷llimi i dyfisht谷 p谷r t谷 prodhuar dhe konsumuar pasuri luajn谷 nj谷 rol t谷 r谷nd谷sish谷m n谷 p谷rcaktimin e lokacionit t谷 shumic谷s s谷 vendeve dhe ndikojn谷 fuqish谷m n谷 m谷nyr谷n e zhvillimit t谷 peizazheve.
  • 4. Me informacionin e grumbulluar, gjeograf谷t k谷rkojn谷 t谷 identifikojn谷 modele t谷 gjer谷. P谷r shembull, megjith谷se Vankuver, Majemi, (Miami) dhe Boston duken mjaft t谷 ndrysh谷m p谷r vizituesit, ata kan谷 disa karakteristika t谷 p谷rbashk谷ta. Ndryshimet: 1. K谷to vende arrit谷n p谷rmasat e nj谷 qyteti n谷 koh谷 t谷 ndryshme dhe t谷rhoq谷n imigrant谷 nga vende t谷 ndryshme: 2. Secili prej tyre nd谷rtoi qyteza, komplekse rezidenciale, rrug谷 dhe autostrada si dhe stabilizoi industrin谷 dhe tregtin谷 n谷 koh谷 dhe m谷nyra t谷 ve巽anta; 3. Secili prej tyre ka klim谷 t谷 ve巽ant谷 dhe qeveria e secilit prej k谷tyre qyteteve u 谷sht谷 p谷rgjigjur sipas m谷nyr谷s s谷 vet mund谷sive dhe problemeve.
  • 5. Ngjashm谷rit谷 1. T谷 tre prej tyre zot谷rojn谷 qendra metropolitane q谷 i kalojn谷 1 milion banor谷; 2. T谷 tre jan谷 porte oqeanik aktiv谷; 3. T谷 tre p谷rballen me rrymat e trafikut, shp谷rdorimit t谷 t谷 mirave, si dhe me krimin, racizmin e varf谷rin谷; 4. T谷 tre konkurojn谷 p谷r t谷 fituar sa m谷 shum谷 nga turist谷t, programet federale t谷 financuara dhe pun谷simet n谷 bizneset e reja.
  • 6. Rajonet n谷 Amerik谷n e Veriut Rajonet m谷 t谷 konceptueshme nga amerikan谷t jan谷: Rajoni Jugper谷ndimor Rajoni Anglia e re Rajoni Jugor
  • 9. Karakteristikat kryesore t谷 Amerik谷s s谷 Veriut 1. Urbanizimi 2. Lirshm谷ria n谷 鉛谷厩庄噛逮艶 3. Burimet minerale 4. Industrializimi 5. T谷 ardhura t谷 larta dhe konsum i lart谷 6. Kompleksiteti politik 7. Origjin谷 e ndryshme kulturore 8. Ndikimi mjedisor
  • 11. Amerikan谷t dhe kanadez谷t besojn谷 se jeta n谷 nj谷 vendbanim rural 谷sht谷 e sh谷ndetshme dhe e mir谷. Shum谷 amerikan谷 akoma sot i konsiderojn谷 Shtetet e Bashkuara si nj谷 vend rural. Kjo pik谷pamje nuk justifikohet nga shifrat. M谷 shum谷 se 75% e banor谷ve t谷 Kanadas谷 dhe SHBA-s谷 jetojn谷 n谷 qendrat urbane. N谷 v.1997 n谷 SHBA vet谷m 5mln banor谷 jetonin n谷 fshat. N谷 Kanada n谷 v.2001 vet谷m 2.5% e popullsis谷 ishte fermere.
  • 12. Qytetet jan谷 rritur p谷r arsye t谷 ndryshme Si qendra transporti p.sh. New Orleans (port oqeanik) Omaha dhe Nebraska (lidhje hekurudhore) Si qendra administrative p.sh Ottava (kryeqytet i Kanadas谷) New York-u (lokacion qendror p谷r shum谷 korporata) Si qendra t谷 grupeve t谷 ve巽anta kulturore Zgjerimi i qyteteve ka sjell谷 probleme t谷 reja - Kufizimi i hap谷sir谷s rurale, bashkimi i disa qyteteve etj,.
  • 13. Lirshm谷ria n谷 鉛谷厩庄噛逮艶
  • 14. Rrjetet e transportit n谷 SHBA dhe Kanada jan谷 mjaft t谷 gjera dhe vitale. Ndryshimi rezidencial 谷sht谷 i lart谷 n谷 t谷 dy vendet. do vit mesatarisht 20% e njer谷zve ndryshojn谷 vendbanimin e tyre. Modelet e migrimit t谷 brendsh谷m n谷 SHBA dhe Kanada kan谷 ndryshuar me kalimin e koh谷s. Dallojm谷 tre modele t谷 migrimit t谷 brendsh谷m n谷 SHBA dhe Kanada 1. deri n谷 fund t谷 shek.XIX nga lindja drejt per谷ndimit (n谷 k谷rkim t谷 tokave bujq谷sore) 2. n谷 fillim t谷 shek.XX nga zonat rurale n谷 ato urbane 3. dit谷t tona nga nj谷 zon谷 metropolitane n谷 tjetr谷n.
  • 15. Burimet minerale Shtetet e Bashkuara dhe Kanadaja p谷rdorin p谷r nevojat e tyre dhe eksportojn谷 lloje t谷 shumta burimesh natyrore. SHBA-ja 谷sht谷 eksportuesi kryesor n谷 bot谷 p谷r shumic谷n e drith谷rave duke p谷rfshir谷 k谷tu grurin, misrin dhe orizin. Kanadaja 谷sht谷 gjithashtu nj谷 eksportuese e fuqishme e prodhimeve natyrore dhe prodhimeve gjys谷m t谷 gatshme, si p.sh. naft谷, qymyrguri, hekur ose gaz natyror, bak谷r dhe nikel. SHBA-ja furnizon tregjet nd谷rkomb谷tare me disa lloje burimesh natyrore jo bujq谷sore. Ajo 谷sht谷 eksportuesja kryesore e qymyrgurit n谷 bot谷.
  • 16. Industrializimi SHBA-ja z谷 vendin e par谷 n谷 bot谷 p谷rsa i p谷rket v谷llimit t谷 prodhimit industrial ose produkteve t谷 shumta. Kanadaja ka nj谷 prodhim industrial shum谷 m谷 t谷 vog谷l. Industrializimi ka ndikuar n谷 modelet urbane t谷 t谷 dy vendeve. Specializimi rajonal prodhues n谷 Shtetet e Bashkuara 谷sht谷 organizuar sipas mund谷sis谷 s谷 shfryt谷zimit t谷 burimeve natyrore p谷r industrin谷, nga lidhjet industriale, af谷rsit谷 e ndryshme me pun谷n ose aft谷sis谷 n谷 pun谷, cil谷sin谷 dhe leht谷sin谷 e transportimit dhe q谷ndrimet politike lokale.
  • 17. Tw ardhura tw larta dhe konsum i lartw Kanadaja dhe Shtetet e Bashkuara jan谷 t谷 pasura me burime t谷 sh谷ndetshme natyrore dhe sasi t谷 madhe t谷 t谷 ardhurave p谷r banor谷t e tyre. Amerikan谷t dhe kanadez谷t kan谷 t谷 ardhura vjetore p谷r frym谷 nga m谷 t谷 lartat n谷 bot谷. Ekonomit谷 e k谷tyre vendeve varen gjer谷sisht nga energjia, arsimimi dhe teknologjit谷 e reja. K谷to aspekte t谷 jet谷s ushqejn谷 nj谷ri-tjetrin n谷 nj谷 zinxhir ekonomik shkak-pasoj谷. Nj谷 shoq谷ri e konsumit t谷 lart谷 e manifeston veten e saj n谷 peizazh n谷 m谷nyra t谷 ndryshme.
  • 18. Pavar谷sisht nga t谷 ardhurat e larta, varf谷ria mbetet nj谷 problem serioz n谷 t谷 dy vendet (fig.1.5). Shum谷 hap谷sira rurale n谷 Kanadan谷 franceze dhe rajone rurale n谷 Provincat e Atlantikut kan谷 t谷 ardhura mesatare q谷 jan谷 pak m谷 pak sesa ato n谷 Toronto dhe Vankuver. Pjesa m谷 e madhe e zon谷s rurale n谷 jug t谷 Shteteve t谷 Bashkuara, Meksika-amerikane, zona indiane jugper谷ndimore, pjes谷 t谷 Apalasheve dhe getot e popullsis谷 jo t谷 bardh谷 n谷 shumic谷n e qyteteve amerikan谷 kan谷 popullsi me t谷 ardhura mesatare q谷 jan谷 shum谷 m谷 t谷 ul谷ta sesa mesatarja komb谷tare.
  • 19. T谷 ardhura t谷 larta dhe konsum i lart谷
  • 20. Komleksiteti politik Shtetet e Bashkuara dhe Kanadaja kan谷 sisteme politike komplekse, me juridiksion q谷 shtrihet mbi nj谷 aktivitet ose territor t谷 ndar谷 midis shum谷 vendim-marr谷sve. Kanadaja ka qeverisje parlamentare sipas modelit t谷 Britanis谷 s谷 Madhe, nd谷rsa Shtetet e Bashkuara e kan谷 t谷 ndar谷 pushtetin ekzekutiv nga ai legjislativ. N谷n nivelin e shteteve dhe provincave, Kanadaja dhe Shtetet e Bashkuara kan谷 struktura t谷 nj谷jta politike. do konte (county), qytet (city), qytez谷 (toun) dhe ndonj谷her谷 edhe qytezat e vogla (tounship) qeverisen nga zyrtar谷t e tyre t谷 ardhur n谷 pushtet me zgjedhje.
  • 21. Origjin谷 e ndryshme kulturore N谷 Kanada, dallimi midis zonave kulturore britanike dhe franceze nuk 谷sht谷 tipari i vet谷m m谷 i dalluesh谷m. Nj谷 num谷r i madh inuit谷sh dhe indian谷sh z谷n谷 territoret veriore dhe jetojn谷 midis kanadez谷ve t谷 tjer谷 n谷 vendbanimet jugore. N谷 Shtetet e Bashkuara kontributet kulturore m谷 t谷 dukshme p谷r nj谷 koh谷 t谷 gjat谷 p谷rfshin ato t谷 krijuara nga afrikan谷t e Amerik谷s, ve巽an谷risht n谷 Jug.
  • 22. Ndikimi mjedisor Shumica e karakteristikave t谷 trajtuara deri k谷tu- ve巽an谷risht urbanizimi, industrializimi, shkalla e lart谷 e 鉛谷厩庄噛逮艶s, burimet e pasura etj,-kan谷 nj谷 ndikim t谷 pashmangsh谷m: ato ndryshojn谷 mjedisin fizik. Burimet nuk mund t谷 hiqen nga peizazhi natyror pa l谷n谷 pas nj谷 pamje shum谷 t谷 dukshme t谷 k谷tij procesi. Industrit谷 prodhuese shkaktojn谷 ndotjen e ajrit dhe t谷 ujit. L谷vizja e madhe individuale dhe konsumi i lart谷 personal krijojn谷 modele t谷 p谷rdorimit t谷 tok谷s kryesisht p谷r p谷rfitim personal.
  • 23. Urbanizimi, industrializimi dhe niveli i konsumit jan谷 rritur dhe jan谷 shp谷rndar谷 m谷 shum谷 n谷 Shtetet e Bashkuara dhe Kanada dhe ndikimi n谷 mjedis i k谷tyre aktiviteteve 谷sht谷 b谷r谷 m谷 i ashp谷r dhe m谷 i duksh谷m. Gjat谷 巽erek shekullit t谷 fundit 谷sht谷 nxitur p谷rfshirja m谷 e madhe t谷 qeveris谷 n谷 zhvillim dhe n谷 ruajtje t谷 mjedisit.