Amerikanın genel-özellikleri
- 2. ICERIK Coğrafyası ve Genel Bilgiler Genel Tarihi Günümüze Doğru Genel Sorunları Özet Kaynakça
- 3. Coğrafi Olarak Amerika Amerika, Batı Yarımkürede, Yeni Dünya olarak adlandırılan bölgede, Kuzey Amerika, Orta Amerika, Güney Amerika ve bunlara bağlı adalardan meydana gelen kıtalar ve adalar topluluğudur. Amerika, dünyanın toplam yüzölçümünün %8,3'ünü, karasal yüzölçümünün %28,4'ünü kaplar. Dünya nüfusunun yaklaşık %16’sı (972,5 milyon) Amerika'da yaşamaktadır. 42.549.000 km²lik bir alanı kapsamaktadır. 2013 yılı verilerine göre nüfusu 972,5 milyondur.
- 4. Kuzey Amerika Kuzey Amerika, kuzey yarım kürede bulunan, kuzeyde Arktik Okyanusu, doğuda Atlas Okyanusu, güneyde Karayip Denizi ve kuzeybatıda Büyük Okyanus ile çevrili olan kıtadır. Yeni Dünya olarak da adlandırılan kara kitlesinin kuzey kısmında bulunmaktadır. Kuzey Amerika'nın Güney Amerika'ya tek kara bağlantısı dar Panama Kanalı'dır. 24.230.000 km²'lik bir alan kapsamaktadır. 2008 yılındaki ortalama nüfusu 528,7 milyondur. Asya ve Afrika'dan sonra üçüncü büyük kıtadır ve nüfus olarak da Asya, Afrika ve Avrupa'dan sonra en kalabalık dördüncü kıtadır. Kuzey Amerika dünyanın en sorunsuz ve en gelişmiş bölgesidir. Kuzey Amerika Ülkeleri: Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Meksika, Alaska, Grönland
- 6. Güney Amerika Güney Amerika, Amerika'nın güney yarısını oluşturan kıtadır. Büyük Okyanus'un doğusunda, Atlas Okyanusu'nun batısında, Kuzey Amerika'nın güneyinde ve Antarktika'nın kuzeyinde bulunur. Güney 17.840.000 km²'lik bir alana sahiptir. Yaklaşık olarak dünya yüzeyinin %3,5’luk alanına tekabül etmektedir. Güney Amerika alan sıralamasında Asya, Afrika ve Kuzey Amerika'dan sonra dördüncü ve nüfusta beşinci sıradadır. 2011 yılına göre nüfusu tahminen 387,5 milyon civarındadır. Güney Amerika Ülkeleri: Arjantin, Brezilya, Bolivya, Ekvador, Guyana, Fransız Guyanası, Kolombiya, Paraguay, Peru, Surinam, Şili, Uruguay ve Venezuela.
- 8. Orta Amerika, Amerika Kıtası'nın kuzeyi ile güneyi arasında yer alan orta bölümüdür. Aynı zamanda Meksika'nın güneydoğusunda ve Kolombiya'nın kuzeybatısında yer alıp Büyük Okyanus ve Karayip Denizi'ne kıyısı bulunmaktadır. Orta Amerika Ülkeleri: Belize, Kosta Rika, El Salvador, Honduras, Guatemala, Nikaragua, Panama Orta Amerika
- 10. Keşiften Önce Amerika Kıtasındaki Uygarlıklar Keşiften önce kıta, başlıca merkezleri Meksika‘da ve Peru‘da olan ön plana çıkmış üç uygarlığa sahne olmuştur: Meksika uygarlıkları grubuna Mayalar ve Aztekler girer; Peru grubunda ise İnkalar yer alır. Amerika’daki ilk insanlar Sibirya’dan gelen üç göç dalgasıyla kıtaya ulaşmıştır. İlk büyük göç, 15 bin yıl önce yaşanmıştır. Ardından iki tane daha küçük göç hareketi olmuştur. Bazı kaynaklara göre, bu kıtaya insan yerleşimi 60 bin yıl önceye dek gitmekte olsa da, en son yapılan araştırmalar 20 bin ile 10 bin yıl kadar önce geldiklerini göstermektedir. Kuzey Amerika yerlilerinin Bering Boğazı’nı geçerek, Sibirya üzerinden bu yeni topraklara geldikleri kabul edilen bir bilgidir.
- 12. Amerika Kıtası’nın herkes tarafından bilinen kâşifi Kristof Kolomb'dur. Fakat Kolomb’dan önce kıtaya ilk ayak basanlar Eirik Raude (Kızıl Erik) ve oğlu Leif Eriksson'dur. Kızıl Erik’in Grönland’ı keşfinden kısa süre sonra, oğlu Leif Eriksson , Kuzey Amerika’ya ayak basmıştır. Vikingler, Kiristof Kolomb’tan 510 yıl kadar önce Amerika kıtasına ulaşmışlardır. Kolomb’dan 71 yıl önce Amerika Kıtası’nın her iki yanını ve Avustralya’yı keşfetmiş olan Çinli Amiral Zheng He ismi tarihe geçmiştir. Hatta He tarafından çizilmiş bir harita bulunmaktadır. Amerika’nın Keşfi L E İ F E R İ K S S O N
- 13. Amerika’nın Keşfi Kristof Kolomb, 12 Ekim 1492 tarihinde Bahama Adaları’na ulaşmış ve önce San Salvador adını verdiği adaya ayak basmıştır. Kolomb’dan hemen sonra Amerigo Vespucci ve daha başka İspanyol denizciler Amerika’ya gelmişlerdir. 1500’lü yıların başında yaptığı ikinci gezi ile birlikte Brezilya kıyılarını ve Arjantin’in güneyindeki Patagonya kıyılarını keşfetmiş olan Vespucci, burasının “yeni bir dünya”, Batı’da bilinmeyen yeni bir kıta olduğunu anlamıştır. Amerigo Vespucci’nin adına izafeten, Batı için yeni olan bu kıtaya, Amerika denilmiştir. K R İ S T O F K O L O M B
- 14. Amerika’ya Göç - Kolonileşme Dönemi Amerika’ya ilk göç edenler İspanyollar ve Portekizliler oldu. Onlar Orta ve Güney Amerika’ya yerleştiler. Daha sonraları İngilizler, Fransızlar ve İrlandalılar Amerika’nın yolunu tuttular. Onlar kıtanın kuzeyini tercih ettiler. Almanlar, Hollandalılar ve İskandinav ülkelerinin halkları da büyük göçe katıldılar. 20. yüzyılın başına kadar kitleler halinde süren bu göç, Avrupa’dan Amerika’ya akın eden yaklaşık 37 milyon insan anlamına geliyordu. Güney Amerika'ya gelen İspanyol ve Portekizlilerin büyük bir bölümü serüvenci kişilerdi. Buralarda zengin olup ülkelerine dönmeyi düşlediklerinden ailelerini arkalarında bırakmışlar, dönmeleri gerçekleşmeyince de Güney Amerika’nın çeşitli yerlileriyle karışmışlardır. Kuzey Amerika kolonileri birleşip güçlü bir devlet haline gelirken Güney Amerika’nın yirmiden fazla devlete bölünmüşlüğünün ve birleşememelerinin temel nedenlerinden biri işte bu güç anlayışındaki farklılıktır. Avrupalılar Amerika’ya göç etmelerinin sebebi: Ekonomik,Dini ve siyasi gibi bir çok nedeni bulunmaktadır.
- 15. Latin Amerika Latin Amerika, Batı yarımkürenin İspanyolca ve Portekizce konuşulan alanlarını, yani Meksika'yı, Orta ve Güney Amerika'nın büyük kesimlerini ve Batı Hint adalarının bir bölümünü içerir. 15. yüzyılın sonlarında Avrupalılar bu alanları sömürgeleştirmeye başladığında, ileri derecede gelişmiş üç Kızılderili uygarlığı bulunmaktaydı. Orta Amerika'daki Mayalar ve Aztekler ile Peru'daki İnka uygarlığı ateşli silahları tanımadıkları için Avrupalılara karşı koyamadılar. 1492-1542 tarihlerinde yoğun bir İspanyol kolonileşmesi başlamış ve 300.000 İspanyol yeni dünyaya yerleşmiştir. 17. yüzyıldan itibaren ise özellikle İspanya, Portekiz ve İtalya'dan olmak üzere yaklaşık 20 milyon kişinin Avrupa'dan Orta ve Güney Amerika'ya göç etmiştir. Latin Amerika'yı arka bahçesi ilan eden ABD iki yüz yıldır kıta halklarıyla kirli yöntemlerle savaşmaktadır. ABD'nin kıta'da yaşanan yüzlerce askeri darbede doğrudan parmağı oldu. Bütün bunları yine demokrasi geliştirme ve özgürlükler adına yaptı.
- 18. Monroe Doktrini ve Latin Amerika ABD Cumhurbaşkanı Monroe, 2 Aralık 1823'de İspanya'nın yerini almak isteyen diğer Avrupa ülkelerinin Amerika kıta'sına müdahalesini caydırmak için iki husustan oluşan doktrinini açıkladı; (1) Birleşik Amerika, Avrupa'nın işlerine karışmamaktadır. Avrupa'da Amerika'nın işlerine karışmamalı, uzak durmalıdır. (2) Eğer bir Avrupa devleti Amerika kıta'sına ayak basar ve sömürgecilik teşebbüsünde bulunursa, ABD bu hareketi düşmanca sayacak ve karşı duracaktır. Bunun üzerine, Avrupa devletleri Amerika kıta'sına gelmeye cesaret edemediler. 1820-1830 yılları arasında İspanyol sömürgeleri bağımsızlıklarını kazandılar.
- 19. Monroe Doktrini ve Latin Amerika 20. yüzyılın başından itibaren ABD, Latin Amerika cumhuriyetlerinin iç işlerine daha müdahaleci bir tavır almaya başladı ABD Başkanı Theodore Roosevelt yönetimi, Monroe Doktrini'nin kapsamını genişleterek, Orta ve Güney Amerika'da herhangi bir devlet toplumsal ve siyasal yapı bakımından ABD'nin güvenini kazanamayacak olursa, ABD'nin müdahale edeceğini açıkladı. Amerikan yönetimi, 1934'te Franklin D. Roosevelt'in Latin Amerika ülkeleriyle "iyi komşuluk politikası" ilan etmesinin ardından güney ülkelerine doğrudan müdahale yapmak yerine ABD yanlısı hareketlerin iktidara gelmesini destekleyen bir politika benimsemiştir. T H E O D O R E R O O S E V E L T
- 20. Soğuk Savaş Döneminde Latin Amerika Soğuk Savaş boyunca ABD'nin korkusu komünizmin yayılması idi ve bu nedenle demokratik yollarla gelmiş olsa bile sol eğilimli ya da çıkarlarına uygun olmayan hükümetleri devirdiler. ABD, İkinci Dünya Savaşı sonrası arka bahçesi olarak gördüğü Latin Amerika'yı yeniden düzenlemek istiyordu. Bu amaçla 1947 yılında bu ülkelerle önce Rio Paktı ile "karşılıklı savunma anlaşması" yapma, bir yıl sonra da Amerikan Devletleri Örgütü'nü (OAS) kurma yolunu seçti. Amaç, kurulan askeri ortaklıklar vasıtası ile bu ülkelere komünizmin girmesini önlemekti. 1947 yılında ABD nükleer bombardıman uçakları Uruguay üzerinde güç gösterisinde bulundu. Sonunda ülkeler askeri yardım karşılığında ABD'nin çok taraflı müdahalesini öngören 1947 Rio Anlaşmasını imzalamak zorunda kaldılar. Soğuk Savaş döneminde güvenlik ve komünizmle mücadele ekseninde şekillenen bölgeye yönelik ABD politikaları, yine sert müdahaleleri beraberinde getirdi.
- 21. Soğuk Savaş Döneminde Latin Amerika’da Neler Oldu? Bolivya: Sadece 1947-1952 arasında çoğu madenci ve tarım işçisi 30 bin kişi ABD destekli cuntalar tarafından katledildi. Cinayetlerin en önemlisi Che Guavera'nın 1967'de CIA ajanları ve Bolivya ordusu tarafından yaralıyken kurşuna dizilerek katledilmesidir. El Salvador: Latin Amerika'nın cinayetler ülkesi olarak ün yapmıştır. 1979 yılından sonra CIA tarafından Arena partisiyle birlikte oluşturulan ölüm mangaları, toplam 70 bin kişiyi katletmiştir. Guatemala: 1954 yılında CIA, ABD'nin United Fruit Company'ne ait toprakları millileştiren demokratik yollarla seçilmiş Başkan Jacobo Arbenz Guzmani hükümetini askeri darbe ile düşürdü. Darbe, Guatemala'da 40 yıl süren bir istikrarsızlık ve vahşet dönemi başlattı. CIA'nın organize ettiği askeri cunta ve onun takipçileri terör ve ölüm mangaları ile ülkede 30 yıl içinde askeri yönetim altında 100.000 kişi öldü. Kolombiya: ABD şirketlerinin isteği üzerine CIA'nın Kolombiya devlet başkanı Gaitan'ı öldürmesiyle başlayan cunta ve cinayetler döneminde 300 binden fazla kişi öldürüldü. Kolombiya halkı, bugün hâlâ ABD ordusunun katliamlarıyla karşı karşıyadır.
- 22. Soğuk Savaş Döneminde Latin Amerika’da Neler Oldu? Nikaragua: ABD'nin adamı, Latin Amerika tarihinin en kanlı diktatörlerinden Somoza'nın iktidarı 1979'da Sandinista gerillaları tarafından düşürüldü. 1985'e kadar geçen sürede Miami'de örgütlenen kontra çetelerinin saldırılarında 11 bin Nikaragualı yaşamını yitirdi. Peru: Sadece 1980'den bu yana 30 bin kişi işkenceler ve kurşuna dizmeler yoluyla öldürülmüştür. Şili: 1973'te General Pinochet iktidara getirildiği darbenin ilk gününde başta başkan Allende dâhil olmak üzere toplam 35 binin üstünde insan işkencelerle, kurşuna dizmelerle katledildi, sakat bırakıldı. Uruguay: ABD, 1964-1971 yılları arasında Uruguay seçimlerine el attı ve baskı politikalarını destekledi. ABD'nin Uruguay ordusu ile işbirliği neticesi; Uruguay, 1973-1985 yılları arasında askeri diktatörlüğün pençesine düştü.
- 23. Soğuk Savaş Döneminde Latin Amerika’da Neler Oldu? 1960'ların başında Başkan John F. Kennedy, Latin Amerika'yı "dünyanın en tehlikeli bölgesi" ilan etti. ABD politikalarının sonucunda bu "tehlikeli bölge", Soğuk Savaş'ın en şiddetli hissedildiği bölgelerden biri haline geldi. 1977'de iktidara gelen Jimmy Carter'ın pasif politikalarının ardından 1981'de başkan olan Ronald Reagan, sağcı otoriter rejimlere kuvvetli desteği yeniledi. Ronald Reagan, Orta Amerika'daki reform hareketlerine karşı gizli bir savaş başlatmıştı. Reagan döneminde Orta Amerika, Nikaragua ve El Salvador'da baş gösteren ve uzun süren, kanlı iç savaşlarla sarsıldı. 1982 yılında Reagan'ın Falkland Savaşı'nda İngiltere'yi desteklemesi Nikaragua'da kontralara destek vererek Reagan'a yardım etmekte olan Arjantin'deki cuntayı gücendirdi. Arjantin istihbaratı, Honduras'ta da ABD büyükelçisi John Negroponte'nin emrinde çalışmıştı. Reagan, El Salvador ve Guatemala'daki otoriter rejimleri de destekliyordu.
- 24. Güncel Sorunlar -ü Krizi Ekim 1962’de dönemin iki süper gücünü karşı karşıya getiren ve dünyayı nükleer savaş tehditi altında bırakan bunalımdır. Asıl neden Amerikan Hükümetinin Fidel Castro rejimini devirmek istemesidir. Domuzlar Körfezi,U-2 Uçağı’nın belgeleri ve düşürülmesi,Sovyetlerin füze yerleştirmesi 1961 yılında Türkiye’ye Jüpiter füzeleri yerleştirmişti, füze durumları Türk halkına 40 yıl sonra açıklandı veya belgelendirildi. Sonuç: Barışçıl yollarla,savaş çıkmadan önlenmiştir.
- 25. Güncel Sorunlar Meksika-ABD sınırı Meksika’nın elini kolunu bağlayan yüksek işsizlik oranı göz önüne alınırsa, buradaki sınır güvenliğinin kısa bir süre içerisinde kökten çözüleceğine inanmak çok zordur.
- 26. Güncel Sorunlar Panama Kanalı Genişletme Krizi 2007 yılında başlayan proje kapsamında Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanus’u birbirine bağlayan kanalın kapasitesinin 3 katına çıkarılması hedefleniyor. Daha önce 2014 yılında tamamlanacağı açıklanan çalışmaların 2015’in ortalarına sarkacağı kaydedildi. Panama Kanalı’nı genişletme çalışmalarında yaşanan finansman krizini çözmek için İspanyol hükümeti devreye girdi. İnşaatı üstlenen İspanyol, İtalyan ve Belçikalı firmalardan oluşan konsorsiyum , çalışmalarda çıkan 1.6 milyar dolarlık ek masraf nedeniyle Panama yönetimine 21 gün süre verdiğini açıklamıştı.
- 27. Güncel Sorunlar Falkland Adası 25-26 Nisan 1982 tarihlerinde İngiliz birlikleri Güney Georgia Adasını ele geçirince, Falkland Adalarındaki Arjantin birlikleri komutanı teslim oldu. 10 – 11 Mart 2013 tarihinde Falkland Adaları’nda yapılan referanduma katılan 1571 kişiden % 99.8’i Falkland Adaları’nın Büyük Britanya’nın denizaşırı toprağı olarak kalması yönünde oy kullanmıştır. Arjantin referandum sonuçlarını tanımayacağını açıklarken; İngiltere ise ada halkının tercihlerine saygı duyulması gerektiğini vurgulamıştır. Arjantin de adalar üzerindeki hak iddiasından vazgeçmemiştir.
- 28. Güncel Sorunlar Peru-Şili Sınır Anlaşmazlığı Davası Peru ve Şili arasında 2008’de başlayan deniz sınırı davası 27 Ocak 2014’te Uluslararası Adalet Divanı’nın verdiği karar ile sonuca bağlandı.
- 30. Kaynakca http://www.kureselcatismalar.com/peru-sili-sinir-anlasmazligi-davasi/ http://akademikperspektif.com/2013/03/22/falkland-adalari-krizi/ http://www.nuveforum.net/744-bolgelere-gore-tarih/19034-genel- amerika-tarihi/ http://www.usemb-ankara.org.tr/ABDAnaHatlar/Tarih.htm http://www.21yyte.org/tr/arastirma/amerika-arastirmalari- merkezi/2012/05/08/6598/latin-amerikada-neler-oldu
- 31. շ鳢…