ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo

ANG ALPABETONG FILIPINO: PAHAPYAW NA KASAYSAYAN

•
•
DONNA G. DELGADO-OLIVERIO, MATF, LPT
DONNA G. DELGADO-OLIVERIO, MATF, LPT

Ang presentasyong ito ay naglalaman ng pahapyaw na kasaysayan ng alpabetong Filipino mula sa makaluma hanggang sa makabagong panahon.

1 of 20
ANG ALPABETONG FILIPINO: Pahapyaw na Kasaysayan Inihanda ni: Donna Delgado Oliverio, MATF Father Saturnino Urios University Butuan City
Pagpapahalaga sa akda: ANG PAGBABALIK ni: Jose Corazon de Jesus Babahagya ko nang sa noo’y nahagkan Sa mata ko’y luha ang nangag-unahan Isang panyong puti ang ikinakaway Nang siya’y iwan ko sa tabi ng hagdan. Sa gayong kalungkot na paghihiwalay Mamamatay ako, siya’y nalulumbay……
Ang Sumusunod Ay Ang Mga Pahapyaw Na Kasaysayan Ng Alpabetong Filipino
01.ANG BAYBAYIN: Sinaunang Alpabeto Bago pa man dumating ang mga Kastila, ang ating mga ninuno ay may sariling sistema sa pagsulat gamit ang kanilang alpabeto na tinawag nilang Baybayin. Ito ay binubuo ng labimpitong (17) titik: tatlong (3) patinig at labing-apat (14) na katinig.
Ang kasaysayan ng ortograpiya ng wikang Filipino ay maaaring ugatin mula sa sinaunang panahong gumagamit ang mga Filipino ng katutubong paraan ng pagsulat na tinatawag na baybáyin. Sa ulat ng mga misyonerong Espanyol, nadatnan niláng 100 porsiyentong letrado ang mga Tagalog at marunong sumulat at bumása sa baybáyin ang matanda’t kabataan, laláki man o babae. Dahil sa pangyayaring ito, kailangan niláng ilimbag ang unang aklat sa Filipinas, ang Doctrina Christiana (1593), nang may bersiyon ng mga dasal at tuntuning Kristiyano sa paraang baybáyin. Sa gayon, ang libro ay binubuo ng mga tekstong Espanyol at may salin sa Tagalog, nakalimbag ang tekstong Espanyol at Tagalog sa alpabetong Romano ngunit inilimbag din ang tekstong salin sa baybáyin. Nakahudyat na rin sa libro ang isinagawang Romanisasyon ng palatitikang Filipino sa buong panahon ng kolonyalismong Espanyol.
ANG ABECEDARIO: Romanisadong Alpabeto Sa pagdating ng mga Kastila, napalitan ang lumang baybayin ng alpabetong Romano. Itinuturing na isa sa pinakamahalagang impluwensya sa atin ng mga Kastila ang romanisasyon ng ating alpabeto. Ito ay binubuo ng tatlumpung (30) titik. Ang mga titik ay tinatawag nang pa-Kastila at nakilala sa tawag na Abecedario. 02.
ABECEDARIO
Ang pagbubukod sa mga titik E/I at O/U ay mahahalatang bunga ng matagal na panahon ng pagtuturo sa bagay na ito kaugnay ng pag-aaral ng wikang Espanyol. Sa aklat ni Tomas Pinpin, ang Librong pagaaralan nang manga tagalog nang uicang Caftilla (1610), masikap niyang ipinaliwanag na kailangang matutuhan ng mga kababayan niya ang pagkilála sa magkaibang mga tunog ng E at I at ng O at U dahil may mga salita sa Espanyol na magkatulad ng ispeling ngunit nagkakaroon ng magkaibang kahulugan dahil sa mga naturang titik. Halimbawa, iba ang pesa (timbang) sa pisa (dapurakin); iba ang rota (pagkatalo) sa ruta (direksiyon ng pasada). Sa kabilâ ng pangyayaring lubhang naimpluwensiyahan ng wikang Espanyol ang mga wikang katutubo sa Filipinas, hindi isináma sa abakada ang mga letra para sa mga tunog na C, CH, F, J, LL, Ñ, Q, RR, V, X, Z. Nanatili ang mga ito sa mga pangngalang pantangi, gaya sa Carmen, Pacheco, Fullon, Jaro, Magallanes, Cariño, Quirino, Barrameda, Vizcaya, Maximo, at Zamboanga. Ngunit marami sa mga salitang hiram sa Espanyol at nagtataglay ng naturang mga titik ay tinapatan ng mga tunog sa mga titik ng abakada, gaya ng nagaganap na noong paghiram sa mga naging palasak na salitang Espanyol
HIRAM NA TITIK TITIK TAGALOG SALITANG ESPANYOL BAYBAY TAGALOG C k – s - CALESA CINE KALESA SINE CH TS – S - CHEQUE CHNELAS TSEKE SINELAS F P - FIESTA PISTA J H - JOTA HOTA LL LY – Y - BILLAR CABALLO BILYAR KABAYO Ň NY - PANO BANYO Q K - QUESO KESO RR R - BARRICADA BARIKADA V B - VENTANA BINTANA X KS – S - EXPERIMENTO XILOFONO EKSPERIMENTO SILOPONO Z S - ZAPATOS SAPATOS
ANG ABAKADA 03. Noong 1940, nang mapahintulutan ang pagpapalimbag ng diksyunaryong at aklat sa gramatika ng Wikang Pambansa at ng pagpapasimula ng pagtuturo ng Wikang Pambansa ng mga paaralan, binalangkas nib Lope K. Santos ang bagong alpabeto na nakilala sa tawag na ABAKADA dahil sa tawag sa unang apat na titik niyon. Binubuo ito ng dalawampung (20) titik; labinlimang (15) katinig at limang (5) patinig, na kumakatawan sa isang makabagong tunog bawat isa.
ANG ALPABETONG FILIPINO: PAHAPYAW NA KASAYSAYAN
PINAGHIRAP / PINAYAMANG ALPABETO 04. Noong 1971, dahil sa madamang di-kasapatan ng dating Abakada sa malawakang panghihiram ng mga salita at sa pagbaybay ng mga pantanging ngalan, minungkahing dagdagan ng labing-isang (11) titik ang dating Abakada. Iminungkahing dagdag ang mga sumusunod: C, CH, F, J, Ñ, LL, Q, RR, V, X aT Z.
Dalawang mungkahi ang ikinusidera sa magiging katawagan ng bawat titik at ang magiging kaayusan o order ng mga ito sa alpabeto:
Unang Mungkahi:
Pangalawang Mungkahi
ANG ALPABETONG FILIPINO: BAGONG ALPABETO 05. Noong 1987, ipinalabas ang Kautusan Pangkagawaran Blg. 81 ng Linangan ng mga Wika sa Pilipinas (LWP), na may pamagat na Ang Alpabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino. Ang bagong alpabeto ay nagkaroon nan g dalawampu’t walong (28) titik na tinatawag nang pa-Ingles maliban sa Ñ na tawag-Kastila, at may pagkakasunod-sunod na ganito:
ANG ALPABETONG FILIPINO: PAHAPYAW NA KASAYSAYAN
***WAKAS
MGA SANGGUNIAN Almario, Virgilio S. 2014. Ortograpiyang Pambansa.Manila City: Komisyon sa Wikang Filipino. Santiago, Alfonso O. 1979. Panimulang Linggwistika. Quezon City: Rex Book Store. Santiago, Alfonso O. at Tiangco, Norma G. 2003.Makabagong Balarilang Filipino,Binagong Edisyon.Manila: Rex Book Store, Inc. Igot, Irma V. 2005. Batayang Linggwistika. Cebu City:University of San Carlos.
MARAMING SALAMAT!!

More Related Content

ANG ALPABETONG FILIPINO: PAHAPYAW NA KASAYSAYAN

  • 1. ANG ALPABETONG FILIPINO: Pahapyaw na Kasaysayan Inihanda ni: Donna Delgado Oliverio, MATF Father Saturnino Urios University Butuan City
  • 2. Pagpapahalaga sa akda: ANG PAGBABALIK ni: Jose Corazon de Jesus Babahagya ko nang sa noo’y nahagkan Sa mata ko’y luha ang nangag-unahan Isang panyong puti ang ikinakaway Nang siya’y iwan ko sa tabi ng hagdan. Sa gayong kalungkot na paghihiwalay Mamamatay ako, siya’y nalulumbay……
  • 3. Ang Sumusunod Ay Ang Mga Pahapyaw Na Kasaysayan Ng Alpabetong Filipino
  • 4. 01.ANG BAYBAYIN: Sinaunang Alpabeto Bago pa man dumating ang mga Kastila, ang ating mga ninuno ay may sariling sistema sa pagsulat gamit ang kanilang alpabeto na tinawag nilang Baybayin. Ito ay binubuo ng labimpitong (17) titik: tatlong (3) patinig at labing-apat (14) na katinig.
  • 5. Ang kasaysayan ng ortograpiya ng wikang Filipino ay maaaring ugatin mula sa sinaunang panahong gumagamit ang mga Filipino ng katutubong paraan ng pagsulat na tinatawag na baybáyin. Sa ulat ng mga misyonerong Espanyol, nadatnan niláng 100 porsiyentong letrado ang mga Tagalog at marunong sumulat at bumása sa baybáyin ang matanda’t kabataan, laláki man o babae. Dahil sa pangyayaring ito, kailangan niláng ilimbag ang unang aklat sa Filipinas, ang Doctrina Christiana (1593), nang may bersiyon ng mga dasal at tuntuning Kristiyano sa paraang baybáyin. Sa gayon, ang libro ay binubuo ng mga tekstong Espanyol at may salin sa Tagalog, nakalimbag ang tekstong Espanyol at Tagalog sa alpabetong Romano ngunit inilimbag din ang tekstong salin sa baybáyin. Nakahudyat na rin sa libro ang isinagawang Romanisasyon ng palatitikang Filipino sa buong panahon ng kolonyalismong Espanyol.
  • 6. ANG ABECEDARIO: Romanisadong Alpabeto Sa pagdating ng mga Kastila, napalitan ang lumang baybayin ng alpabetong Romano. Itinuturing na isa sa pinakamahalagang impluwensya sa atin ng mga Kastila ang romanisasyon ng ating alpabeto. Ito ay binubuo ng tatlumpung (30) titik. Ang mga titik ay tinatawag nang pa-Kastila at nakilala sa tawag na Abecedario. 02.
  • 8. Ang pagbubukod sa mga titik E/I at O/U ay mahahalatang bunga ng matagal na panahon ng pagtuturo sa bagay na ito kaugnay ng pag-aaral ng wikang Espanyol. Sa aklat ni Tomas Pinpin, ang Librong pagaaralan nang manga tagalog nang uicang Caftilla (1610), masikap niyang ipinaliwanag na kailangang matutuhan ng mga kababayan niya ang pagkilála sa magkaibang mga tunog ng E at I at ng O at U dahil may mga salita sa Espanyol na magkatulad ng ispeling ngunit nagkakaroon ng magkaibang kahulugan dahil sa mga naturang titik. Halimbawa, iba ang pesa (timbang) sa pisa (dapurakin); iba ang rota (pagkatalo) sa ruta (direksiyon ng pasada). Sa kabilâ ng pangyayaring lubhang naimpluwensiyahan ng wikang Espanyol ang mga wikang katutubo sa Filipinas, hindi isináma sa abakada ang mga letra para sa mga tunog na C, CH, F, J, LL, Ñ, Q, RR, V, X, Z. Nanatili ang mga ito sa mga pangngalang pantangi, gaya sa Carmen, Pacheco, Fullon, Jaro, Magallanes, Cariño, Quirino, Barrameda, Vizcaya, Maximo, at Zamboanga. Ngunit marami sa mga salitang hiram sa Espanyol at nagtataglay ng naturang mga titik ay tinapatan ng mga tunog sa mga titik ng abakada, gaya ng nagaganap na noong paghiram sa mga naging palasak na salitang Espanyol
  • 9. HIRAM NA TITIK TITIK TAGALOG SALITANG ESPANYOL BAYBAY TAGALOG C k – s - CALESA CINE KALESA SINE CH TS – S - CHEQUE CHNELAS TSEKE SINELAS F P - FIESTA PISTA J H - JOTA HOTA LL LY – Y - BILLAR CABALLO BILYAR KABAYO Ň NY - PANO BANYO Q K - QUESO KESO RR R - BARRICADA BARIKADA V B - VENTANA BINTANA X KS – S - EXPERIMENTO XILOFONO EKSPERIMENTO SILOPONO Z S - ZAPATOS SAPATOS
  • 10. ANG ABAKADA 03. Noong 1940, nang mapahintulutan ang pagpapalimbag ng diksyunaryong at aklat sa gramatika ng Wikang Pambansa at ng pagpapasimula ng pagtuturo ng Wikang Pambansa ng mga paaralan, binalangkas nib Lope K. Santos ang bagong alpabeto na nakilala sa tawag na ABAKADA dahil sa tawag sa unang apat na titik niyon. Binubuo ito ng dalawampung (20) titik; labinlimang (15) katinig at limang (5) patinig, na kumakatawan sa isang makabagong tunog bawat isa.
  • 12. PINAGHIRAP / PINAYAMANG ALPABETO 04. Noong 1971, dahil sa madamang di-kasapatan ng dating Abakada sa malawakang panghihiram ng mga salita at sa pagbaybay ng mga pantanging ngalan, minungkahing dagdagan ng labing-isang (11) titik ang dating Abakada. Iminungkahing dagdag ang mga sumusunod: C, CH, F, J, Ñ, LL, Q, RR, V, X aT Z.
  • 13. Dalawang mungkahi ang ikinusidera sa magiging katawagan ng bawat titik at ang magiging kaayusan o order ng mga ito sa alpabeto:
  • 16. ANG ALPABETONG FILIPINO: BAGONG ALPABETO 05. Noong 1987, ipinalabas ang Kautusan Pangkagawaran Blg. 81 ng Linangan ng mga Wika sa Pilipinas (LWP), na may pamagat na Ang Alpabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino. Ang bagong alpabeto ay nagkaroon nan g dalawampu’t walong (28) titik na tinatawag nang pa-Ingles maliban sa Ñ na tawag-Kastila, at may pagkakasunod-sunod na ganito:
  • 19. MGA SANGGUNIAN Almario, Virgilio S. 2014. Ortograpiyang Pambansa.Manila City: Komisyon sa Wikang Filipino. Santiago, Alfonso O. 1979. Panimulang Linggwistika. Quezon City: Rex Book Store. Santiago, Alfonso O. at Tiangco, Norma G. 2003.Makabagong Balarilang Filipino,Binagong Edisyon.Manila: Rex Book Store, Inc. Igot, Irma V. 2005. Batayang Linggwistika. Cebu City:University of San Carlos.