2. ornodunak
Barruko eskeletoa eta bizkarrazurrazurraren inguruan artikulatzen diran hazur
Ugariz osotuta.Goputzak hiru zati izaten dauz :Burua,enborra eta gorputz
Adarrak .Gorputz adarrak animalia talde bakotzak bizi dan inguruaren
Araberako formea dukie .animalia ornodun amaren sabeletik jaioten dira hau
Da ,bibiparoak dira beste batzuk arrautzetatik jaioten dira eta obiparoak esaten
Jake.
Ornodunak bedarjaleak ,okelajaleak,orojaleak guzti guztiak beste izaki bizidun
Batzuez elikatzen dira hau da, heterotrofoak dira.
3. UGAZTUNAK
• Gorputza ulez estalita daukie ,eta lau gorputz adar daukiez .
• Guztiek birikien bidez ,baita uretan bizi diranak
(adibidez,izurdeak)eta hegaz egiten dabenak(adibidez
zaguzarrak)ere.
• Ia danak bibiparoak dira ;obiparoak salbuespen apur batzukbaino
ez dira (adibidez ,ornitorringoak eta ekidna).gurasoek kumeak
elikatzen eta jaioten dabez,gainera jaiotean ,amaren esnea hartzen
dabe eta horregaitik izpainak daukiez edoskitzeko.
• Hortzaldi bi daukiez bizitzan zehar esne hortzeria esaten behin
betiko
4. HEGAZTIAK
• Saguzarrakaz batera hegaztiak dira hegaz egiteko ahalmena daukien ornodun
bakarrak.badira egiterik ez daukien hegaztiak(pinguinoak)
• Gorputza lumaz estalita daukie eta lau gorputz adar daukiez aurrean hego bi
,gehienek hegaz hegiteko eta atzean hanka bi.
• Hegazti guztiek birikien bidez arnasea hartzen dabe .
• Hegaztiak obipàroak dira .gurasoek txitak elikatzen eta jaioten dabez euren kontura
biziteko gai diran arte
• Ez daukie hortzik eta mokoa daukie ahoan
• Hegaztiak talde handi bitan sailkatzen dira:hegalariaketa ez hegalariak.
• Hegazti ez hegalariek bitan banatzen dira : lasterkariek eta pinguinoak .
• Lasterkarien taldekoak dira adibidez, ostrukea eta emua.
• Pinguinoak oso ugerlari trebeak dira,gorputza garantz geruza lodiz babestuta daukie
eta ,horri esker,eskualde hotzetan bizi daitekez
5. NARRASTIAK
• Narrasti gehienak lehorreko animaliak dira:
• Azala ezkata gogorrez estalita daukie eta lau hakan dabilz .
• Guztiek birikien bidez arnasea hartzen .narrasti batzuk bedarjaleak
dira(adibidez iguanak)
• Okelajaleak(adibidez kokodriloak).
• Narrastiak obiparoak dira arrautzak euren kontura izten dabez eta kumek
arrautzatik urteten dabenean ez dabe jagoten.
6. ARRAINAK
• Arrain batzuk itsasoan bizi dira eta beste batzuk ur gezatan .
• Askok ezkata diztiratsus estalita daukie gorputza beste batzuk azala
dentikulu izeneko hortz txiki .Gorputz adarrek hegast formea
daukie .
• Guztiekzakatzen bidez arnasea hartzen dabe.
• Arrain batzuk bedarjaleak dira tilapia beste batzuk okelajaleak dira
lebatza eta besteakorojaleak dira karpea.
7. ANFIBIOAK
• Jaio eta gero, anfibioak uretan biziten dira, baina heldutasunera heltzen diranean, ia
denpora guztia lehorrean emoten dabe. Guztiek ezaugarri honeek dabez:
• Azal mehea eta biluzia daukie. Gehienek lau hanka daukiez, eta atzamarrak uger
egiteko laguntzen deutsen mintz batez lotuta daukie.
• Bizitzaren hasierako aldietan zakatzen bidez arnasea hartzen dabez eta
heldutasunera heltzen diranean, ostera, birikien bidez biriki txikiak daukiez.
• Bizitzaren hasierako aldietan batzuk bedarjaleak dira, baina heldutan gehienak
okelajaleak dira. Hortz-akinak daukiez mihin luzea eta itsaskorra ere bai.
• Anfibioak obiparoak dira baina ez dabez arrautzak txitatzen, jaiotean uretako larba
txikiak dira. Apurka-apurka metamorfosi prozesua jasaten dabe.
8. •
ORNOBAKOAK
Ez daukie ez bizkarrazurrik ez eskeletorik ornobako batzuk oskolez daukie eta beste
batzuk mazkorrez,plakak edo azal zuruna beste batzuk gorputz biguna eta azal
biluzia daukie.
• Ornobako ugalketa obiparoa daukie .
• Ornobakoek organismo heterotrofoak dira bedarjaleak ,okelajaleak eta orojaleak dira.
9. Artropodoak
• Artropodo mota asko dagoz;adibidez ,tximeletak ,euliak eta otarrainak.
• Hanka artikuluak daukiez ,eta gorputza segmentutan zatituta eta oskol moduko
kanpo eskeleto batez babestuta daukie.
• Lehorreko artropodoek trakeen bidez arnasea hartzen dabe;eta uretakoek zakatzen
bidez .
• Batzuk bedarjaleak dira beste batzuk okelajaleak eta beste batzuk orojaleak .
• Artropodeak lau taldetan sailkatzen dira :intsektuak,araknidoak,krustaseoak eta
miriapodoak.
• Intsektuek sei hanka eta antena bi daukiez:burua ,toraxa eta abdemena. Batzuk
hegoak daukiez eta beste batzuk ,ez .
• Araknidoek zortzi hanka daukiez . Gorputz atak bi daukiez:zefalotoroxa eta
abdomena.
• Krustaseoek antena bi eta hamar hanka daukiez eta gorputz atal bi :zefalotoroxa eta
abdomena .
• Miriapodoak hamar hanka baino gehiago daukiez ,eta gorputz luzea,segmentu
askotan banatuta .Segmentu bakoitxetik hanka batek baino gehiagok urteten dau .
10. MOLUSKUAK
Moluskuen taldean era askotako animaliak dagoz, ia guztiak itsasokoak.
Gorputz biguna daukie, batzuk maskorrez babestuta, beste batzuk gorputz
biluzia daukie
Uretako moluskuek zakatzen bidez arnasea hartzen dabe; eta lehorrekoek
biriki bakunak daukiez.
Elikadureari jagokonez, molusku bedarjaleak, okelajaleak eta orojaleak
bereizten dira.
Moluskuen taldea oso ugari da, eta hiru azpitalde txikiago bereizten dira
horren barruan: gasteropodoak, zefalopodoak eta bibalbioak.
Gasteropodoek batzuk maskorra daukie eta beste batzuk ez daukie maskorrik.
Bibalbioek kusku izeneko maskor bi daukiez; gorputz biguna, berberetxoa. Ba
tzuk itsasoan bizi dira; eta beste batzuk, ur gezala.
Zefalopodoek garroak daukiez, eta elikagai dabezan animaliak harrapatzeko
erabiltzen dabez. Batzuk barruko maskorra daukie ez daukie maskorrik.
11. ANELIDOAK
Har batzuk lehorrekoak dira eta beste batzuk uretakoak dira. Anelidoek
ezaugarri
Gorputz zilindrikoa daukie, biguna, luzangea eta eraztunetan banatua.
Bedarjaleak, okelajaleak eta orojaleak izan daitekez;
Anelido urtarrek zakatzen bidez arnasea hartzen dabe, eta lehorrekoek
narruazaleko arnasketea daukie.
12. EKINODERMATUAK
Itsas izarrak eta itsas trikuak, uretan bizi dira ezaugarri honeek daukiez.
Azalaren barruan plaka zurrun txiki batzuk eratzen dira. Batzuetan,
Arantzak osotzen dabez.
Itsas trikuak bedarjaleak dira, eta itsas hondoan geldirik bizi dira, hau da,
Itsas izarrak okelajaleak dira, eta uretan mogitzen edo lekuz aldatzen dira,
Elikagai dabezan beste animalia batzuk.
Guztiek zakatzen bidez arnasea hartzen dabe.
13. KNIDARIOAK
• Knidarioak animalia itsastar oso bereziak dira, eta forma. Polipoak sesilak
dira, eta arrokei itsatsita bizi dira. Marmokek, ostera, itsasoko uretan
flotatzen dabe, hainbat ezaugarri komun daukiez:
• Zaku itxurako gorputza daukie, eta ahoa garro pozoitsu batzuez inguratuta
daukie; babesteko eta elikagai dabezan organismoak harrapatzeko erbilten
dabez garro horreek.
• Animalia okelajaleak dira.
• Narruazaleko arnasketea daukie.
