�ݺ�ߣ

ARTELAN BATEN
IRUZKINA EGITEKO
JARRAIBIDEAK
LH BATXILERGOA
2011/2012 IKASTURTEA

AURKIBIDEA
1.
2.
3.
4.
5.

Sarrera
Iruzkinaren atalak
Arkitektura
Eskultura
Pintura

SARRERA


Artelan baten komentaketa edo iruzkina
egiteak zera esan nahi du:







irudi horretan ikusten ditugun elementu eta
alderdiak deskribatu eta aztertu.
Artelanak transmititzen duena azaldu.
Egilearen gaineko datuak eta bere lanaren
ezaugarriak ezagutzen badugu.
Artelana sortu den testuingurua.

IRUZKINAREN ATALAK
IRUZKINA

IDENTIFIKAZIOA

AZTERKETA
FORMALA

AZTERKETA
ESTETIKOA

ARTELANAREN IDENTIFIKAZIOA
Izena edo izenburua
 Kokalekua
 Egilea edo egileak
 Noizkoa den


AZTERKETA FORMALA
Diziplinaren arabera azterketa formalak
pauso desberdinak jarraituko ditu:
-

Arkitektura
Eskultura
Pintura

AZTERKETA ESTETIKOA







*Autore edo egilearen erreferentzia
*Testuingurua: joera estetikoekin eta egoera
soziopolitikoarekin lotu.
*Lanaren gaia edo eduki ikonografikoa
testuinguruarekin loturik.
*Artistaren asmoak eta arrazoiak lanean
nola gauzatzen diren argiturik, egin zen garaian
eta ondoren izan duen eragina, aurrerapena edo
haustura ekarri zuen zehaztuz.



Iruzkin baten garapenak argia izan behar du. Hala
ere, askotan, elementu formalen azterketak garai
hartako
estilo
artistikoaz
edo
gizarte
testuinguruaz hitz egitera bultza gaitzake.
Horrela, gaiaren garapenak ordenatu eta ongi
antolatua izan beharko du, baina ez dira atal
hauek modu itsu eta zurrun batean jarraitu behar,
ideia eta kontzeptu ezberdinak erlazionatzeko eta
harreman
hauek
ongi
antolatzeko
eta
ordenatzeko gaitasunak emango baitu iruzkinaren
maila.

LAN ARKITEKTEKTONIKOEN
AZTERKETA FORMALA
Aztertu beharreko alderdiak:

oin mota

materiala

elementuen deskripzioa

eraikinaren bultzadak - indarren oreka

Eraikinaren beste berezko osagaiak:







barne espazioaren kontzepzioa
Hutsarte kopurua
Barne argiaren kontzepzioa
Eraikinak: galeriak, triforio, edo eratxitako galeriak

dekorazio-elementuak

ESKULTUREN AZTERKETA
FORMALA













gaia
erabilitako materialak
Kokapena
mukulu edo erliebe mota
aurkezpen mota
formaren azterketa
materialen ehundura eta akaberak
modelatze lanak
Konposizioa
mugimenduaren irudikapena
adierazkortasun edo espresibitatea
eskulturaren eta inguruko espazioaren arteko erlazioa.

PINTUREN AZTERKETA
FORMALA












gaia
mota (olioa, akuarela, akrilikoa, enkaustikoa, pastela edo
freskoa)
euskarria (ohola, papera, horma, ganga...)
artelana pintatu den modua (pintzelkada mota, nola erabili
duen,...)
Konposizioa
kolore mota
argi mota
espazioaren irudikapen mota (perspektiba, dimentsioa,
sakontasuna...)
irudien irudikapen mota, beraien adierazkortasuna,...
Pertsonaien adierazkortasuna

ARKITEKTURA
AZTERKETA FORMALEKO
ALDERDIAK

OIN MOTAK

Laukizuzena

Basilikala

Zirkularra

OIN MOTAK (II)

Latin gurutzekoa
Greziar gurutzekoa

MATERIALAK

Zura
Adreilua
Pezoa edo Adobea

MATERIALAK (II)

Harri horma

Landugabeko harria

MATERIALAK (III)

Harlandua edo harri-silare
Harlandu horma

Harlanduxka

HARLANDUAK

Luzeko estekadura

Zeharkako
estekadura

Luze-zeharkako
estekadura

MATERIALAK (IV)

hormigoia

beira

ELEMENTUEN DESKRIPZIOA



Behetik gora deskribatu behar dira.
Bi elementu mota bereiztuko ditugu:



Euskarriak edo elementu eusleak:
Elementu eutsiak edo estalkiak:

EUSKARRIAK EDO ELEMENTU
EUSLEAK



Hormak (materialak)
Zutarriak





Zutarri atxikiak

Zutabeak – Ordenak
Arkuak

ZUTARRIAK


Ebakidura poligonaleko euskarri edo elementu
eusleak.

Zutarri atxikia

ZUTABEAK




Ebakidura zirkularreko
euskarri edo elementu
eusleak.
3 alde edo elementu:




Oinarria edo harroina
Enborra edo ardatza
Kapitela

ZUTABEAK (II)
Joniarra

Corintiarra
Doriarra

ZUTABEAK (III)

Toscanarra

Konposatua

ARKUAK – uztai itxurako elementu eutsiak
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Giltzarria
Dobela edo ziria
Arkugainera/Estradosa
Inposta
Arkubarnera/Intradosa
Gezia
Argia, baoa
Kontrahorma

ARKUAK (II) - motak

Erdi-puntukoak edo zirkulo
erdikoak

Zorrotzak edo ogiba
arkuak

Ferra arkuak

ARKUAK (III)

Beheratuak
Kanopialak

Gingildunak

ELEMENTU EUTSIAK EDO
ESTALIAK







Dintelduna
Arkitrabeduna
Zureria
Teilatuak
Ganga – Moldeak
Kupula - Motak

ESTALKI DINTELDUNAK




Lehen estalkiak
Arazoa: horma eta
zutabeen beharra

ESTALKI ARKITRABEDUNA




Zutabe eta alboetako hormen
gainean bermatzen da habe
horizontalez itxuraturiko
egitura bat, eta haren gainean
eraikitzen da estalkia.
Entablamendu: arkitrabe
sistema osatzen duten
elementu multzoa.

TEILATUAK






Ageri dituen isurialdeen
arabera
Isuri bikoak
Hiru / Lau isurikoak.
SABAI KASETOIDUNA:
eraikin baten barne
espazioaren goialdean
erazertzen den zurezko
edo igeltsuz egindako
estruktura horizontala.

GANGAK


Material batzuen eskasiak eta zutaberik gabeko
espazio zabalagoak eta gardenagoak sortu
nahiak bultzaturik sortu ziren gangak.



Zintra bidezko eraikuntza-lana eskatzen du.

GANGA MOTAK



ZIRKULU ERDIKO GANGA EDO UPEL GANGA
– Zirkulu erdiko arkuaren sakoneko luzapena da.

GANGA MOTAK (II)


ERTZ GANGA – Zirkulu erdiko bi gangak
perpendikular ebaki ondoko emaitza.

GANGA MOTAK (III)


GANGA ZORROTZA edo OGIBA GANGA – Arku
zorrotzaren sakoneko luzapena.
• ZEHAR ARKUAK

edo GERRIKO
ARKUAK: ganga
GERRIKODUNAK

GANGA MOTAK (IV)


GURUTZE GANGA – Bi ganga zorrotzek
perpendikular ondoko emaitza da.

KUPULAK




Oin karratuko espazio bat
estaltzeko, uztai bat
beraren ardatz bertikalean
birarazi ondona sorturiko
egituraren itxurako
estalkia.
Arazo handiena: prisma
karratuaren eta kupularen
oinarrian ageri den
eraztun zirkularraren
arteko igarobidea nola
zehaztu.

KUPULAK (II)


ZINBORRIOA edo DOMOA: Gurutzaduraren
gainean eraikitako dorru moduko bat. Oin
karratukoa edo poligonalekoa izaten da.

KUPULAK (III)



MASKOR GAINEKO KUPULA:


Maskor edo Petxina izeneko elementuez baliatzen da →
aldeak barrurantz kurbaturik ageri dituzten triangelu
konkaboak dira.

KUPULAK (IV)


TRONPA GAINEKO KUPULAK: Gangatxo irten
batzuk erabiltzen ditu bermatzen den perimetroa
oktogonal bilakatzearren.

KUPULAK (V)






DANBORRA: Kupula
goratu ohi den zilindro
itxurako gorputza.
KUPULA ATALDUNA:
azalera, barne nahiz
kanpoaldekoa, laranja
baten moduan
ataletan banaturik
ageri duena da.
LINTERNA

ERAIKINEN BULTZADAK
Kontrahormak edo ostikoak
 Arbotanteak
 Exedrak


EXEDRAK


Esfera laurdeneko kupula
batzuk dira. Maiz kupula batek
alboan eragiten dituen
bultzadak indargabetzeko
erabiltzen dira.

BESTE BEREZKO OSAGAIAK


barne espazioaren
kontzepzioa




Egituraketa
 Espazio zentralizatua
 Bide espazioa
neurriak

DEKORAZIO ELEMENTUAK





Hormetan estaldurak
Pinturak
Eskulturak
Ugaritasuna –
urritasuna

ESKULTURA
AZTERKETA FORMALEKO
ALDERDIAK

MATERIALAK eta ESKULTURA
PROZEDURAK


Tradizioari jarraituz, materialak gehituz edo kenduz lortu
izan da eskultura-irudia.



MATERIALA GEHITUZ BIDERATZEN DIREN
PROZEDURAK:


BUZTINA: materiala moldatuz lortzen da irudia, eta material
bereko beste kopuru batzuk gehitu dakizkioke sorturiko
irudiari.

PROZEDURAK (II)


MATERIALA KENDUZ BIDERATZEN
DIREN PROZEDURAK:


ZIZEL-LANAK: Zizelatu egiten da landu
beharreko materialaren blokea.

PROZEDURAK (III)


ZURA


Gubia, zizel edo trintzen
bitartez lantzen da,
zurezko edo brontzezko
mailuaz joz.

PROZEDURAK (IV)


BOLIA

HEZURRA, ADARRA

PROZEDURAK (V)


HARRIA


Kareharriak erabilienak

Marmolak eta alabastroak
estimatuenak

PROZEDURAK (VI)


BRONTZE-GALDAKETA:
 Molde baten beharra - buztina, argizaria

PROZEDURAK (VII)


Beste materialak: Burnia, plastikoa, etab.

KOKAPENA
Eskultura monumentala
Eraikin baten aurrealdean dagoen
Hiri izaera: idulki baten gainean
iturrietan
garaipen arkuetan
zutabeetan...
Hileta eskultura
Erretaulak (osagaiak: kaleak, atikoa eta teilatutxoak)
Aldareak
...

MUKULU EDO ERLIEBE MOTA
ERLIEBEA: Eskultura-lana egina dagoen
plano orokorretik kanpoaldera gutxi
gora-behera irtenaz nabarmentzen
denean.
BAXUERLIEBEA: gorputzen bolumena
dauden planotik erditik behera irteten
direnean.

ERDIERLIEBEA: bolumena
erdia irteten denean.

MUKULU EDO ERLIEBE MOTA
(II)
GOIERLIEBEA: bolumena
erditik gora irteten
denean.

BARNE-HUTSA:
bolumena planotik
irteten ez denean.

AURKEZPEN MOTA – Mukulu
biribila
MUKULU BIRIBILA: Gorputzen
bolumena bere dimentsio
guztietan landu denean.

BUSTO: Bularretik gora eginiko
erretratua.

GORPUTZ ENBOR: Gerritik gora
eginiko erretratua.

biribila
GORPUTZ OSOA ageri
denean, posturaren
arabera izendatuko
ditugu.
ESERIA

OTOIZLARIA

biribila
ETZANA

ZALDIZKOA

FORMAREN AZTERKETA
NATURALISTA (objetu errealisten irudikapena ingurune
naturalean) - ANTINATURALISTA
ESTEREOTIPATUA (aldaketarik gabe errepikatua):
AURREZ AURREKOTASUNA
HIERATISMOA: Espresibitaterik ez.
Seriotasuna.
HIERARKIZAZIOA

FORMAREN AZTERKETA (II)


IDEALIZATUA

FORMAREN AZTERKETA (III)


IKUSPEGI NAGUSIA
 (aurrez aurre edo
eskortzoa)

HAINBAT IKUSPUNTUKO
IKUSPEGIA

MATERIALAREN EHUNDURA
ETA AKABERAK
Leundua
 Zimurtsua - Toles eta zimurren modelatze
lana zehaztuz – xehetasunen aurkezpena
 Lan gestuala edo espresionista


MODELATZE LANA
Leuna
 Argi-iluna
 Argiaren eragina


KONPOSIZIOA


Forma geometriko
baten barruan
inskribaturik dagoen
azaldu.

KONPOSIZIOA (II)


Simetria-ardatza, lerro
diagonalak edo
kurbatuen arabera
antolaturik dagoen
azaldu.

KONPOSIZIOA (III)


Kontrapostoaren
erabilera

KONPOSIZIOA (IV)


Kanon-en erabilera

MUGIMENDUAREN
IRUDIKAPENA


Mugimendu eutsia

Mugimendua
garapenean

ESKULTURAREN
ADIERAZKORTASUNA


Aurpegia eta keinuaren tratamendua.

ESKULTURA ETA INGURUKO
ESPAZIOAREN ARTEKO ERLAZIOA


Bolumenen eta hutsuneen arteko erlazioa.

GAIAK
Erretratu naturalista
 Hileta gaia
 Erlijiosoa
 Mitologia
 Kronika
…


GAIA


Natura hila

Paisaia (idealizatua edo
erreala)

GAIA (III)


Kronika-koadroa: gertaeren oroitzapena ospatzeko
egina (garaikoa edo iraganekoa: pintura historikoa)

GAIA (IV)


Mitologia

Bliblia – erlijioarekin
lotua

MOTA (III)
Enkaustikoa

pastela

EUSKARRIA
Mihisea
 ohola
 papera
 horma
 ganga


ARTELANA PINTATU DEN
MODUA


Marrazketa kolorearen aurrean nagusi den edo alderantziz.

MODUA (II)


Pintzelkada mota eta nola erabili duen




Pintzelkadak doi-doi sumatzen diren
Teknika xehe zehatza eta lausodurak bideratuz
Pintzelkadak nabarmen sumatzen diren eta
pinturaren trinkotasun, lodiera eta kalitateez
baliatu den:
 Pintzelada trinkoak eta pinturaz beteak
 Finak eta gardenak
 Izaera gestuala

MODUA (III)

KONPOSIZIOA
Lerro horizontal, bertikal edo kurbatuak
azaltzen diren.
 Simetria
 Itxia edo irekia
 Elementu nagusiak forma geometriko
simple baten barruan inskribaturik dauden
 Egonkortasuna edo bizitasuna


KOLORE MOTA
Kolore bizia, leuna edo pasteldua den.
 Lausodurak
 Kolore gamak
 Harmonia edo kontrastea


ARGI MOTA (II)


Argia naturala bizia

ARGI MOTA (III)


Argi naturala zabala eta lasaia

ESPAZIOAREN IRUDIKAPEN
MOTA (I)


Sakontasun sentsazioa

MOTA (II)


Hiru dimentsioko sakontasunaren sentsazioa (irudibildua, perspektiba
konikoa)

MOTA (III)


Beste espazio-interpretazio mota (kubista)

MOTA (IV)


Irudia laua

IRUDIEN IRUDIKAPEN MOTA (I)


Errealista naturalista

IRUDIEN IRUDIKAPEN MOTA (II)


Idealizatua – estilizazioa

IRUDIEN IRUDIKAPEN MOTA (III)


Deformazio espresionistak

IRUDIEN IRUDIKAPEN MOTA (IV)


Bolumen eta formen aldaketa edo
murrizteak.

PERTSONAIEN
ADIERAZKORTASUNA
Aurpegiera eutsikoak
 Aurpegiera aske eta adierazkorra


�ݺ�ߣ

Artelan iruzkina

More Related Content

Artelan iruzkina